گزارش نشست‌هاي تخصصي دومين روز كنگره علوم انساني؛ اساتيد بيشترين ضعف توليد علم را مربوط به مديريت پژوهشي مي‌دانند

واضح آرشیو وب فارسی:شبكه خبر دانشجو: گزارش نشست‌هاي تخصصي دومين روز كنگره علوم انساني؛ اساتيد بيشترين ضعف توليد علم را مربوط به مديريت پژوهشي مي‌دانند
در دومين روز از كنگره ملي علوم انساني در دانشگاه شهيد بهشتي، عنوان شد كه اساتيد دانشگاه ضعف در توليد علم را مربوط به مديريت پژوهشي مي‌دانند.

به گزارش خبرنگار علمي «خبرگزاري دانشجو»، دومين كنگره علوم انساني در حالي پنجشنبه به كار خود پايان داد كه در طي دو روز برگزاري خود شاهد برپايي شش پنل همراه با 30 نشست تخصصي در موضوعاتي چون «علوم انساني و ميراث تمدن اسلامي»، «نقش ادبيات فارسي و ادبيات تطبيقي در انتقال ميراث فرهنگي»، «نقش علوم انساني در تدوين الگوي ايراني اسلامي پيشرفت»، «چشم انداز سند راهبردي علوم انساني»، «علوم انساني و نظام آموزش و پژوهش در ايران»، «نظام برنامه‌ريزي دروس علوم انساني در ايران»، «علوم انساني، كاركردها و دستاوردها» و «چالش ها و چشم اندازهاي علوم انساني» بود.

در دومين روز برگزاري كنگره ملي علوم انساني در سالن ابوريحان بيروني دانشگاه شهيد بهشتي، برخلاف برنامه‌ريزي هاي از پيش تعيين شده كه قرار بود هر پنل به طور مجزا برگزار شود، سه پنل سوم، چهارم و ششم در هم ادغام و به طور همزمان برگزار شد.

در اين متن، گزارش نشست هاي تخصصي برگزار شده در دومين روز كنگره علوم انساني آمده است:
‌
شمس: تحول به معناي غني سازي، بومي سازي و اسلامي سازي است

دكتر غلامرضا شمس، استاد دانشگاه شهيد بهشتي با ارائه مقاله خود با عنوان «ضرورت ها و راهبردهاي تحول در علوم انساني» به بررسي اين موضوع پرداختند.

وي با اشاره به اينكه علوم انساني به حفظ فرهنگ و رشد جامعه كمك مي كند، گفت: براي عقب نماندن از دنيا در كنار ساير علوم بايد توجه ويژه به علوم انساني داشت.

استاد دانشگاه شهيد بهشتي تاكيد كرد: حدود 2 ميليون دانشجوي علوم انساني در كشور داريم؛ همچنين هزاران استاد علوم انساني و صدها دانشكده در اين حوزه داريم و حال سوال اين است كه براي اين ميزان چه مقدار كتاب بومي داريم؟ اين سوال نيز مطرح است كه اين دانشكده هاي علوم انساني به چه ميزان با هم مرتبط هستند؟

شمس ادامه داد: علوم انساني به مثابه مجموعه قواعد تنظيم حيات انسان در بخش نرم افزاري فرهنگ و تمدن بشري، علوم و معارفي است كه به صورت روشمندانه از رفتارها، باورها، افكار و هيجانات و همه پديده هاي انساني معنادار بحث مي كند. علوم انساني به حفظ فرهنگ و رشد آن كمك مي كند. در كنار توجه به علوم ديگر براي عقب نماندن از دنيا بايد به علوم انساني توجه ويژه داشت.

وي گفت: وقتي بحث از تحول مي شود، چند نكته در ذهن شكل مي گيرد، از جمله وجود فاصله بين وضع موجود و وضع مطلوب تا از اين راه به ضرورت تحول پي ببريم و بايد توجه داشت كه تحول در علوم انساني به يك شكل رخ نمي دهند و رشته هاي مختلف علوم انساني شاخص هاي خاص خود را دارند. چند رشته اي كه بايد به تحول آنها دقت شود، از جمله علم فقه و اصول كه بر اساس سخنان پيامبر و ائمه شكل گرفته اند كه كار آنها، استخراج احكام از كتاب و سنت است. اگر روند تاريخي اين دو علم را در نظر بگيريم، متوجه خواهيم شد كه دستخوش تغييرات بسياري شده اند و تحول يافته اند و در خصوص احكام فردي و عبادي رشد كردند، اما در برخي زمينه ها نحيف ماآده اند. مثلا در امور زيست محيطي و در مورد روابط بين‌الملل و مسائل تجربي بررسي نشده اند؛ پس كارآمدي آنها در به روزرساني آنهاست.

اين استاد دانشگاه شهيد بهشتي با اشاره به ضرورت تحول علم فلسفه گفت: علم ديگري كه مورد توجه بسياري است و در ابتدا اسلامي نبوده و بعدا اسلامي شده، فلسفه است. در غرب فلسفه شاخه هاي متعدد دارد و تاكنون دستخوش تغييرات زيادي شده و رشد فراواني داشته است. اما سوال اين است كه فلسفه اسلامي چقدر رشد كرده است و با مسائلي مثل كيهان شناختي و زيست شناختي و روانشناسي و جامعه شناسي و انسانشناسي تعامل داشته است؟ چقدر؟

شمس افزود: تحولي كه در اين رشته بايد صورت گيرد، سازو كاري است كه بين فلسفه و دين و عرفان مطرح است. علوم ديگري كه بيشتر مد نظر مسئولين است، علوم رفتاري است كه در غرب در ابتدا به صورت تجربي مورد بررسي قرار مي گرفتند و بعد به سراغ مباحث ديگر رفتند. در غرب به انسان نگرش زيستي داشتند و بعد متوجه شدند پاسخگو نيست و مسائل مختلفي مطرح است. گرايششان به بعد اجتماعي انسان سوق پيدا كرد؛ اما باز هم پاسخگو نبود بنابراين به بعد رواني و سپس به بعد معنوي پرداختند.

وي ادامه داد: نتيجه اينكه به تناسب زمان هاي مختلف، ابعاد مختلفي را از انسان مي ديدند و روش را به همان تناسب تغيير مي دادند. حال سوال ما اين است كه اين علوم در كشور ما چقدر به روز و چقدر با دستاوردهاي روز دنيا همخواني دارد و در گام ديگر اين علوم چقدر با مباني ديني ما هم خواني دارد؟

استاد دانشگاه شهيد بهشتي گفت: اسنادي كه به نكاتي در زمينه ضرورت تحول اشاره كردند، عبارتند از سند چشم انداز، افق 1404 ايران را قدرت اول در منطقه، از نظر علمي، از نظر رسيدن به مباني اسلامي، از نظر اقتصادي و... مي بيند؛ پس براي رسيدن به اين اهداف نيازمند تحول هستيم. در بعد از انقلاب تغييرات در فرهنگ، خواسته يا ناخواسته، به وجود آمد. ما در مواجهه با فرهنگ غرب هستيم. تنشهايي براي ما ايجاد شده كه تنها با برخي علوم نمي توانيم به مقابله با اين فرهنگ بپردازيم؛ پس آنچه بيشتر مد نظر قرار مي گيرد، علوم انساني است كه به حفظ فرهنگ ما كمك مي كند و در عين حال ما را رشد مي دهد. براي همين منظور بايد در حوزه علوم انساني تحول ايجاد كنيم. همان طور كه مي دانيم در تاكيدات رهبري، برنامه پنجم توسعه و سند چشم انداز 1404، نقشه جامع علمي كشور در مورد علوم انساني بحث شده است كه ضرورت تحول را مي رساند.

شمس آسيب هاي مرتبط با تحول در علوم انساني را به شرح زير بيان كرد:

1-عدم بازنگري برنامه هاي آموزش رشته هاي مختلف علوم انساني
2-تخصص نبودن بيش از نيمي از برنامه هاي آموزشي علوم انساني
3-هدفمند نبودن دانشجويان در انتخاب رشته هاي علوم انساني
4-توسعه بي‌رويه رشته ها و گرايش هاي مرتبط با علوم انساني، چون نيازمند تجهيزات و هزينه در دانشگاه ها نيست
5- فقدان هيئت علمي متخصص
6-به روز نبودن محتواي دروس علوم انساني
7-عدم استفاده از ابزارها و روش هاي نوين در آموزش علوم انساني
8-كمبود تاليفات جديد و پژوهشي مناسب
9- وارداتي بودن و ترجمه اي بودن متون علمي معمولا مطرح مي شود علم مرز نمي شناسد؛ علم غربي و شرقي ندارد
10-عدم توجه به نظريات غربي و مقابله با آن و حتي دقت كردن در نقدهاي آنها به نظريات خودشان
11-عدم توجه به گرايش هاي ميان رشته اي
12- نگاه يكسان داشتن به حوزه هاي انساني و غير علوم انساني
13- عدم رابطه منسجم بين دروس كارشناسي و كارشناسي ارشد
14-عدم وجود اعتبارات لازم در راستاي حمايت از نيازهاي اساسي در رشته هاي علوم انساني
15-كپي بودن تحقيقات
16-عدم وجود نظام نظارت
17- عدم توجه به اشتغال رشته هاي علوم انساني

وي با تاكيد بر تحول در علوم انساني گفت: اگر تحول را عبور از وضعيت موجود و رفتن به وضعيت مطلوب بدانيم، نيازمند نقشه راه هستيم كه محورهاي مورد نياز عبارتند از غني سازي، بومي سازي و اسلامي سازي. مباني نظري معرفت شناختي، انسان شناختي، روش شناختي در دو بخش آموزشي و پژوهشي در حيطه هاي نظري و عملي. گرايش، سرفصل ها و اعضاي هيئت علمي، محيط آموزشي، مديريت آموزشي، پژوهش پايانامه ها، مديريت پايانامه ها، كرسي هاي نظريه‌پردازي و موارد ديگر.

استاد دانشگاه شهيد بهشتي افزود: منظور از غني سازي اين است كه نسبت به جايگاه فعلي علوم انساني در جهان، رشد كمي و كيفي داشته باشيم و راهكارهاي آن روزآمدي، ارتقاي روش شناسي، گسترش آموزش پژوهش محور، توجه به فلسفه علوم انساني، نظريه پردازي و جامع نگري است.

شمس ادامه داد: بومي سازي، به معناي سازگاري و تناسب و هماهنگي دانش موجود و راهبردهايي آن نياز سنجي، انطباق با اهداف نظام آموزش، گسترش مهارت آموزشي و تقويت قطب هاي علمي منطقه اي، توازن جنسيتي، سطح بندي مقاطع تحصيلي و اسلامي سازي است و راهبردهاي آن، پيشينه سازي علوم انساني ، استخراج فلسفه علوم انساني اسلامي ،تقويت و گسترش نگاه انتقادي، مطرح كردن ديدگاه ها و پارادايم هاي مختلف در علوم انساني، استخراج و پردازش به مفاهيم انساني در متون ديني، تلفيق و جهت گيري تربيتي و اخلاقي، استخراج و سامان دهي روش‌شناسي مي باشد.

عزيزي: اساتيد دانشگاه بيشترين ضعف در توليد علم را مربوط به مديريت پژوهشي مي دانند

در نشست دوم استاد نعمت‌الله عزيزي، استاد دانشگاه كردستان به ارائه مقاله خود با عنوان «بررسي راه هاي بهبود عملكرد پژوهشي اعضاي هيئت علمي در علوم انساني» پرداخت.

وي گفت: در تحقيق خود به بررسي ضعف عمومي كه در توليد علم در علوم انساني از منظر خود اساتيد و هيئت علمي دانشگاه ها وجود دارد، پرداخته ام.

استاد دانشگاه كردستان افزود: سوالاتي از قبيل ميزان تاثيرگزاري عوامل ساختاري و اداري، مديريت سياستگذاري پژوهشي، تقويت و توسعه منابع مورد نياز و اصلاح نگرش منفي در جامعه نسبت به علوم انساني مورد توجه قرار گرفته است.

عزيزي گفت: در بررسي به عمل آمده، بيش از 30 درصد از پاسخ دهندگان به مديريت پژوهشي تاكيد داشتند.

وي پيشنهاد كرد: براي مديريت حوزه آموزشي و پژوهشي بايد پژوهشگاه علوم انساني به عنوان اولين اولويت در برنامه هاي خود، يك آكادمي علوم انساني تاسيس كند.

سيف: محتواي كتب بايد ساختار متناسب داشته باشد

در نشست سوم استاد سيف به ارائه مقاله خود با موضوع «ويژگي هاي ساختاري اثربخش براي نگارش كتاب هاي درسي دانشگاهي» پرداخت.

وي گفت: در اين مقاله به بررسي تاثير ساختار متون درسي در درك و فهم اين متون توسط دانشجويان از جمله تاثير نوع چينش و پاراگراف بندي ها، تقسيم مطالب، مقدمه ها و بخش هاي مختلف ديگر مورد توجه قرار گرفته است.

سيف افزود: نتيجه حاصله از اين تحقيق اين است كه اگر محتوا ساختار نداشته باشد، محتواي متون به درستي به دانشجويان منتقل نمي شود.

آهنچيان: رشته هاي علوم انساني در مناطق محروم بسيار مورد توجه قرار گرفته است

دكترمحمد رضا آهنچيان در نشست چهارم مقاله خود را باعنوان «سيماي علوم انساني در مطالعات امايش آموزش عالي كشور» ارائه كرد.

وي گفت: ما بايد توسعه علوم انساني را محدود كنيم و گروه مهندسي و كشاورزي و دامپزشكي و علوم را توسعه دهيم.

آهنچيان تاكيد كرد: مهم تر اينكه در اين تحقيق شاهد اين بوديم كه رشته هاي علوم انساني به علت سهولت تاسيس و نيازمند نبودن به امكانات خاص و از سوي ديگر در جهت بالا بردن آمار و ارقام، در مناطق محروم بسيار مورد توجه است.

كشاورز: ابتدا گزاره هايي را كه مي توانند در شكل دهي تئوري تاثيرگزار باشند، جمع آوري كنيم

دكتر سوسن كشاورز در نشست پنجم مقاله «مباني انسان شناختي علوم انساني بومي» را ارائه كرد.

وي گفت: اگر ما ادعا اين را داريم كه دين مبين اسلام مي تواند زمينه ساز ارائه تئوري هايي باشد، بايد براي قدم برداشتن در اين زمينه ابتدا گزاره هايي را كه مي توانند در شكل دهي تئوري تاثيرگزار باشند، جمع آوري كنيم.

كشاورز افزود: در اين مقاله بر آيات و روايات و سخنان علما و فيلسوفان از جمله ملاصدرا و شهيد بهشتي و امام(ره) و شهيد مطهري تمركز كرديم.

وي گفت: نوع نگاه ما به انسان در ابعاد مختلف از جمله جسماني و روحاني در اين تحول تاثير گذار است. اولين گزاره براساس دو حيثيتي بودن انسان و در عين حال يكپارچگي جسم و روان است كه متاسفانه در كتب روانشناسي نمي بينيم. دومين گزاره درمباني انسان شناختي، تاكيد بر روح و نياز هاي روحاني در مقابل جسم در گزاره هاي ديني است كه باعث تحول عميقي در حوزه علوم انساني مي شود. گزاره سوم تاكيد بر فطرت الهي است كه اكنون در كتب علوم انساني به آن پرداخته نمي شود .گزاره چهارم، تاكيد بر كرامت ذاتي انسان است. گزاره اراده و اختيار و آزادي از ديگر گزاره ها است.

مهماندوست: كتب درسي بايد توانايي حل مسئله دانش آموزان را تقويت كند

در نشست ششم خانم مهماندوست مقاله خود را تحت عنوان «روش شناسي تفكر انتقادي و مسئله محوري در محتواي درسي علوم انساني» ارائه كرد.

وي گفت: از آنجايي كه در كشور ما كتاب درسي محور همه آموزش هاست، پس بايد در كتب درسي تغييراتي ايجاد كنيم تا دانش آموزان توانايي حل مسئله بيابند.

مهماندوست افزود: اولين افرادي كه رويكرد حل مسئله اي داشتند، ويليام جيمز و سپس جان ديويي در نظام آموزش و پرورش بودند. مراحل حل مسئله از نظر جان ديويي كه اساسا يادگيري را مساوي حل مسئله مي داند، به شرح زير است:

1- برخورد با موقعيت مسئله و كشف مسئله (داشتن ذهن كنجكاو و احساس نارضايتي)
2- تحليل موقعيت مسئله(تفكر تحليلي)
3-جمع آوري اطلاعات (تجربه و مشاهده، ذهن منتقد)
4-تدوين فرضيه (طبقه‌بندي داده ها)
5-آزمون فرضيه

وي گفت: ديويي اين سبك كار را در چند جامعه آماري و بر روي كتب مختلف مورد بررسي قرار داد و نكته حائز اهميت اين است كه بيشترين درگيري دانش آموزان با حل مسئله در كتب روانشناسي اتفاق افتاده و متاسفانه كتب فلسفه در پايين جدول و در كمترين سطح توانسته است دانش آموزان را درگير مسئله كند.

سه|ا|شنبه|ا|20|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: شبكه خبر دانشجو]

[مشاهده در: www.snn.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 232]