سرمقالهاصالت ها و ويژگي هاي «خانواده ايراني»

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: سرمقالهاصالت ها و ويژگي هاي «خانواده ايراني»
روز گذشته به بهانه سومين نشست انديشه هاي راهبردي كه با موضوع «زن و خانواده» با حضور رهبري برگزار شد با نوشتن مقاله اي با عنوان «زن و خانواده در گفتمان انقلاب اسلامي» در حد بضاعت اندك خود به نكاتي درباره اين مسئله مهم اشاره كردم و صد البته كه اين بحث بنيادين، مي طلبد كه جايگاهي شايسته در رسانه ها پيدا كند. در اين شماره نيز به اختصار نكاتي چند درباره «خانواده» و خصوصا ويژگي هاي خانواده ايراني مورد اشاره قرار مي گيرد ويژگي هايي كه كم و بيش آحاد جامعه با آن ها آشنايي دارد ولي گاه به خاطر غفلت و يا سياه ديدن همه چيز از ديدن و حظ بردن و شكر اين نعمت ها غافل مي شويم.

۱ - اولين و مهم ترين موضوع درباره خانواده در ايران و خانواده ايراني اين است كه به لطف خداوند و به واسطه تمدن كهن ايراني و فرهنگ غني اسلامي ايراني، هنوز و به اميد حق تعالي تا ابد «شكل» ، «مفهوم» و «محتواي» خانواده در كشورمان با قدرت پابرجاست و با برنامه ريزي ها حفظ اصالت ها، باورها، ارزش ها و حرمت ها ان شاءا... پا برجا خواهد ماند. كوتاه سخن اين كه شكل و محتواي خانواده با محوريت عاطفه، دوستي، محبت و همدلي به درجات مختلف در جامعه جلوه گري مي كند، از ارزش هاي اصيل و اساسي خانواده هاي ايراني ايمان به خدا و وجود باور قلبي و عملي به باورهاي ديني و گرايش هاي معنوي است البته اين گرايش ها بنا به دلايلي از شدت و ضعف برخوردار است اما در كل اين ارزش بنيادي عمود خيمه «خانواده هاي سالم» است.

۲ - از ديگر ويژگي هاي خانواده هاي ايراني، اين كه فرزندان نه تنها در دوران كودكي و نوجواني بلكه برخلاف بسياري از كشورهاي غربي در دوران جواني، هنگام ازدواج و حتي پس از استقلال كامل ، هنوز به نوعي از «چتر حمايت» والدين و خانواده خود بهره مند مي شوند، اين بهره مندي از شئون عاطفي گرفته تا حمايت هاي معنوي، فكري و مشاوره اي تا حمايت هاي مادي. اين در حالي است كه در بسياري از كشورهاي جهان، فرزندان تنها تا رسيدن به سن قانوني تحت حمايت والدين خود هستند و گويي مسائل قانوني و فرهنگي در آن جا به گونه اي تمهيد شده است كه بعد از سن قانوني لااقل از حيث مادي هر كس بايد به سوي خود برود.

۳ - در خانواده هاي سالم ايراني به هيچ وجه و تحت هيچ شرايطي خواسته هاي غيرضروري و گاه حتي ضروري والدين بر تربيت فرزندان مقدم شمرده نمي شود بلكه اصل بر تقدم هميشگي تربيت فرزندان است اين در حالي است كه در بسياري از كشورها اساسا خانواده با اين مفاهيم بنيادي، ارزشي و قدسي شكل نمي گيرد و در همان خانواده هاي موجود نيز گاه حتي برخي امور تربيتي و حقوق فرزندان فداي خواسته ها و خودخواهي هاي والدين يا حاكميت فرهنگ دور از معنويت مي شود.

۴ - كانون گرم خانواده هاي ايراني تنها به پدر و مادر و فرزندان خلاصه نمي شود در اكثر خانه ها هنوز پدربزرگ ها و مادربزرگ ها، همچنان عزيز هستند و «بركت خانه هاي» فرزندان خود محسوب مي شوند و نوه ها، پدربزرگ ها و مادربزرگ هاي خود را معمولا بيش از پدر و مادر خود دوست مي دارند بگذريم از معدود افرادي كه يا به خاطر كمبود عاطفه و فراموش كردن رنج و زحمات و ارزش هاي بي كران والدين خود، يا به خاطر استراحت طلبي، يا به خاطر وجود برخي ناسازگاري ها بين زوجين، يا در مواردي خاص به خاطر عدم توانايي براي حفاظت از والدين خود به خاطر شرايط بسيار سخت بعضي بيماري هاي خاص كه واقعا نيازمند پرستار دائمي هستند و يا ... پدربزرگ ها و مادربزرگ ها را به خانه هاي سالمندان مي سپارند.

۵ - در خانواده هاي ايراني نه تنها فرزندان بلكه نوه ها براي هميشه و در هر سن و سالي همچنان براي پدر و مادر حكم «بچه» و «فرزند» را دارند با همان محبت هاي هميشگي. در بين خانواده هاي ايراني هنوز فراوانند مردان و زناني كه خود پدر يا مادر شده اند و داراي فرزندان بزرگ هستند اما با سر گذاشتن بر دامان مادر و بوسيدن دست پدر آرامشي خاص مي گيرند و هنوز آنان را سايه سر، پشتوانه و حامي و دوستدار هميشگي خود مي دانند.

در بين ايرانيان همچنين فرزندان فرزندان و به اصطلاح نوه ها نيز آنقدر عزيزند كه مثل معروف پدربزرگ ها و مادربزرگ هاست كه مي گويند: بچه بادام است و نوه مغز بادام و دوست دارند كه آن ها هميشه دوروبرشان باشند.

۶ - روابط و آمد و رفت هاي فاميلي در بين خانواده هاي ايراني از سنت هاي بسيار پسنديده و نيكو در بين ايرانيان حتي قبل از اسلام بوده و هست، اينچنين رفت و آمدهاي فاميلي، صله ارحام و ديدوبازديدها و ميهماني ها تقريبا ديگر جايي در بسياري از كشورهاي غربي ندارد اين در حالي است كه رفت و آمدهاي فاميلي و ارتباطات سببي و نسبي علي رغم برخي مشكلات اقتصادي و زياد شدن فاصله ها و سخت شدن ترددها هنوز در شريان خانواده هاي ايراني جريان دارد و به خانواده ها صميميت و گرمي خاص مي بخشد و مهرباني را گسترده تر.

۷ - مهمان داري، سفره داري و مهمان پذيري نيز در فرهنگ خانواده هاي ايراني از جايگاه ويژه اي برخوردار است چيزي كه امروز در اكثر كشورهاي غربي شايد جايي نداشته باشد. بحث مهمان دوستي و پذيرايي از ميهمان ريشه در تمدن و فرهنگ اصيل ايراني و اسلامي اين سرزمين و ريشه در انسان دوستي و هم گرايي جامعه ايراني دارد كه اين ويژگي نيز از نكات مثبتي است كه بايد پاس داشته و تعميق شود هر چند مشكلات گوناگوني از جمله مسائل اقتصادي بسياري از اين گونه دورهم نشيني هاي سالم و موثر در نشاط خانوادگي و صميميت را كاهش داده است اما با پرهيز از تجمل گرايي و ساده زيستي و برگزاري دور هم نشيني هاي ساده و كم هزينه بايد اين روش و سنت پسنديده را تداوم بخشيد و به عنوان ميراثي ارزشمند به نسل هاي آينده ايران اسلامي منتقل كرد.

۸ - خوشبختانه و هنوز به محض ازدواج يك دختر و پسر، اين رسم پسنديده و سنت حسنه بسيار پررنگ است كه هر كدام از زوجين پدر و مادر همسر خود را، به واقع مانند پدر و مادر خود هم احترام مي كند و هم دوست مي دارد و امر ازدواج نه تنها دو انسان را با دو دنيا و سليقه مشابه، كمتر مشابه و حتي غيرمشابه در برخي موارد به هم پيوند مي زند بلكه دو خانواده و دقيق تر اين كه چندين و چند خانواده را به هم پيوند مي زند و نزديك مي كند. ببينيد چه لفظ زيبايي است كه هر يك از همسران، پدر و مادر همسر خود را از صميم دل پدر، آقاجان، مادر، مامان، مادرجان و يا ... خطاب مي كنند و اين يعني هر يك از همسران كه ديروز يك پدر و مادر و پشت و حامي داشتند از اين به بعد به واقع داراي ۲ پدر و ۲مادر و پشت و حامي هستند.

۹ - آبروداري در نزد خانواده هاي ايراني، يك اصل اساسي محسوب مي شود در بين خانواده هاي ايراني بسيارند كساني كه به خاطر حفظ آبرو و حيثيت حتي حاضر نيستند صدايشان را كمي بلند از معمول، همسايه اي بشنود، آبروداري و حفظ حرمت خانواده از اصول مسلم و غيرقابل خدشه نزد هر خانواده سالم ايراني است. چه بسيارند افرادي كه حاضرند خونشان بر زمين ريخته شود اما آبرويشان نريزد، بنابراين حفظ آبرو و حيثيت نزد خانواده هاي ايراني از جايگاهي بسيار بلندمرتبه برخوردار است و چه زيبا فرموده است كه «عرض المومن كدمه» آبروي مومن مانند خونش است كه نبايد ريخته شود.

۱۰ - در خانواده هاي ايراني، اصل بر اشتغال و كار كردن آقايان است و وظيفه تامين معيشت، مسكن، پوشاك و زندگي مناسب بر عهده شوهران، از اين باب و به خاطر جايگاه ويژه دختران و زنان در فرهنگ اسلامي ايران، زنان هيچ وظيفه شرعي و قانوني براي تامين معاش ندارند بلكه اساسي ترين وظيفه آنان محوريت خانواده، همسرداري و تربيت فرزندان است كه اين ارزشمندترين و بلندمرتبه ترين جايگاه است كه خداوند براي زنان آن را پسنديده است و اين زنان هستند كه به واسطه كانون مهر و عاطفه بودن و فطرت مهربان مي توانند وظيفه سنگين و بلكه «خدايگاني» و پروردگاري مادر بودن و تربيت فرزندان را بر عهده داشته باشند.

و البته براي فعاليت اجتماعي خانم ها در خانواده هاي ايراني منعي وجود ندارد و اشتغال آنان نيز اگر تمايل به اشتغال خارج از منزل و افزون بر وظيفه سنگين خود داشته باشند آزاد است گرچه ترجيح خود زنان ايراني و خانواده هاي آنان اين است كه مشاغلي متناسب با شان و جايگاه انساني زن برايشان در نظر گرفته شود و صد البته كه نبايد معارض با وظيفه بسيار سنگين و الهي و بي بديل آنان در همسرداري، خانه داري و وظيفه مادري باشد.

۱۱ - همان طور كه ايمان، پاكدامني، عفت، عزت نفس، نجابت و پاكدلي و شرم و حياي دختران و زنان ايراني در جهان كم نظير و بلكه بي نظير است بايد به اين نكته نيز اذعان داشت كه عنصر ارزشمند و حياتي و انسان ساز «غيرت» نيز از جمله زيبندگي ها و خوي و خصلت هاي ناب مردان ايراني است كه يكي از افتخارات زنان ايراني همين برخورداري مردان ايراني از غيرت و مردانگي به هر دو مفهوم عام و خاص آن است.

گمان ندارم كه كسي در غيرتمندي مردان و زنان ايراني كمتر ترديدي داشته باشد كه ايرانيان به اين صفت از ديرباز شهره بوده اند و هستند و خواهند بود.

۱۲ - و اما حيا، اي كاش مجال و فرصتي مي بود تا درباره اين گوهر نه كمياب بلكه پرياب و فراوان يعني حيا در بين خانواده هاي ايراني سخن گفت چرا كه اين صفت و فضيلت اخلاقي گرانسنگ از جمله ويژگي هاي نه تنها دختران و زنان ايراني بلكه حتي پسران و مردان ايراني است كه از آنان شخصيتي ممتاز ساخته و عاملي اساسي براي شكل گيري خانواده هاي سالم و تربيت نسل هاي سالم شده و مي شود.

۱۳ - در خانواده هاي ايراني تمامي عشق و محبت زن در خانواده از آن همسر خود است و هر زن ايراني باايمان، باوقار و باشخصيتي عشق و محبت و حتي نگاه خود را تنها در همسر شرعي و قانوني و عاطفي خود خلاصه مي كند و مردان آگاه و متعهد و وفادار نيز چنين اند.

هيچ زن ايراني صاحب ايمان و باشخصيت و باوقاري به هيچ عنوان شخصيت خود را و آراستگي هاي خود را در معرض ديد نامحرمان و چشم اغيار قرار نمي دهد، اين در حالي است كه خودآرايي و جلوه گري در حضور مردان ديگر امروز جزء جدايي ناپذير فرهنگ «زن ابزاري» بسياري از كشورها شده است.

البته نمي خواهيم و نمي توانيم منكر معدود جلوه گري هاي خواسته و ناخواسته معدودي از دختران و زنان ايراني در حضور اغيار و مردان نامحرم باشيم، كه اين خود در بسياري از اوقات نشات گرفته از تبليغات سوء، ناآگاهي، جهل و ناداني و يا كج فهمي برخي مسائل و يا لجبازي و ... است.

۱۴ - در بين خانواده هاي ايراني ازدواج امري مبارك، مقدس و پيوند زننده دل ها و جان ها است و هنوز اين گفته رايج است كه دختران با چادر سفيد به خانه بخت مي روند و ...

گرچه آمار طلاق در كشور بالا رفته است اما هنوز طلاق امري قبيح محسوب مي شود و آخرين مرحله محسوب مي شود اين در حالي است كه در بسياري از كشورهاي غربي تنها يك دلزدگي و عادي شدن و يا خوش آمدن كسي از كسي به راحتي به طلاق منجر مي شود.

البته منكر وجود طلاق هاي عاطفي در برخي خانواده هاي ايراني نيستيم و منكر بسياري از مشكلات كه تا ديروز نبود و امروز هست و شايد اگر دير بجنبيم فردا بيشتر شود. اما انصافا ويژگي هاي خانواده هاي ايراني هنوز استحقاق نوشتن ده ها كتاب و الگو شدن براي بسياري از جهانيان را دارد.

۱۵ - اين ويژگي ها و ديگر ويژگي هاي مثبت و اصيل خانواده هاي ايراني بايد به عنوان ميراث گرانقدر تمدن و فرهنگ ايران اسلامي با دقت هرچه بيشتر براي نسل هاي امروز و فردا حفظ شود كه بي ترديد اصلي ترين و مستحكم ترين هسته مقاومت در مقابل هر هجمه فرهنگي و غيرفرهنگي و بنيادي ترين رمز و عامل مانايي و ماندگار و پويايي و پيشرفت و سعادت جامعه تشكيل خانواده سالم و استحكام و پايداري خانواده هاي سالم است.

يکشنبه|ا|18|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 79]