كشف حجاب؛ خيال خام رضاخان براي تجدد

واضح آرشیو وب فارسی:جهان نیوز: كشف حجاب؛ خيال خام رضاخان براي تجدد
۱۷ دي در تاريخ ايران عنوان سياه كشف حجاب رضاخاني را با خود حمل مي‌كند چرا كه ۷۶ سال پيش از اين يعني در سال ۱۳۱۴ رضاخان براي سرپوش گذاشتن بر روي نقاط ضعف و عدم پيشرفت زن ايراني به كشف حجاب متوسل شد.

رضا خان ملعون پس از سفرش به تركيه و ديدن زنان بدون حجاب در اين كشور تصميم گرفت تا حجاب را از زن ايراني بگيرد تا شايد از اين طريق بتواند عقب ماندگي‌هاي كشور را جبران كند او در آذر سال ۱۳۱۴ به محمود جم رئيس الوزاري خود مي‌گويد: نزديك دو سال است كه كشف حجاب سخت فكر مرا به خود مشغول كرده است، خصوصاً از وقتي كه به تركيه رفتم و زن‌هاي آنها را ديدم كه «پيچه» و «حجاب» را دور انداخته و دوش به دوش مردهايشان در كارهاي مملكت به آنها كمك مي‌كنند، ديگر از هر چه زن چادري است بدم آمده‌است. اصلاً چادر و چاقچور دشمن ترقي و پيشرفت مردم است. درست حكم يك دمل را پيدا كرده كه بايد با احتياط به آن نيشتر زد و از بينش برد.

از اين رو به مناسبت ۱۷ دي روز كشف حجاب مصاحبه‌اي را با طهورا نوروزي رئيس كارگروه حجاب و عفاف وزارت كشور انجام داده‌ايم كه به شرح زير است:

فارس: چه دلايلي باعث شد رضاخان به فكر اجراي كشف حجاب در ايران بيفتد؟

نوروزي: رضا خان زماني كه حكومت را به دست گرفت از همان ابتدا كار خود را با حيله و نيرنگ شروع كرد چرا كه قبل از به قدرت رسيدن خود را فردي مذهبي جلوه داده بود اما با روي كار آمدن نقاب از چهره واقعي خود كشيد.

رضا خان تجربه تلخ شاهان قاجار را در مقابله با مراجع تقليد و باورهاي ديني آنها در ذهن داشت؛ در دوران قاجار زماني كه تنباكو توسط مراجع تقليد تحريم شد شاهد تأثير اين تحريم در ميان عموم مردم و حتي دربار شاه بوديم به‌گونه‌اي كه زنان شاه با مشاهده تحريم تنباكو توسط مراجع تقليد قليان‌ها را شكستند يعني قدرت تأثير مراجع از مرزهاي مجامع ديني فراتر رفته و به خانه شاه نيز كشيده شد، اين موضوع نشان دهنده پايبندي مردم ايران به آموزه‌هاي ديني و تبعيت آنها از مراجع تقليد است.

رضاخان با سپردن اين خاطره به ذهنش با عوام فريبي و نشان دادن چهره‌اي مذهبي از خود بر رأس كار قرار گرفت اما پس از به دست گرفتن قدرت چهره واقعي خود را نشان داد و به مخالفت جدي با ارزش‌هاي ديني به ويژه حجاب پرداخت.

تصويب قانون يكسان‌سازي پوشش و استفاده از لباس ملي پيش زمينه‌اي براي كشف حجاب بود كه توسط رضاخان طراحي شد در جريان طراحي لباس ملي، پوشش مردان، اقوام مختلف ايران به يك لباس متحد الشكل يعني كت و شلوار و كلاه شاپو تبديل شد.

اين موضوع چند خروجي داشت لباس اقوام مختلف ايراني كه به راحتي با آن كار مي‌كردند به كت و شلوار رسمي تبديل شد كه افراد به راحتي نمي‌توانستند فعاليت‌هاي روزانه خود را با آن انجام داده و به كار و توليد بپردازند بنابراين جامعه به سمت مصرف گرايي حركت كرد كه اين موضوع يكي از سناريوهاي پشت صحنه در تغيير لباس ملي ايران بود.

طراحي لباس ملي با هدف بي‌توجهي مردم نسبت به ارزش‌ها و سنت‌ها صورت گرفت؛‌زماني كه مردان جامعه از لباس سنتي خود دور شده و به استفاده از كت و شلوار كه يك پوشش غربي بود روي آوردند كم كم نسبت به ارزش‌ها و سنت‌ها بي توجه و پس از آن غيرت و تعصب در وجودشان كمرنگ شده و با كشف حجاب زنان راحت‌تر كنار مي‌آيند.

رضا خان با سفر به تركيه و ديدار با آتاتورك به وضعيت اين كشور كه حجاب زنان مسلمان را گرفته و نمادهاي ديني را حذف كرده بود علاقه مند شد و تصميم گرفت تا اين روش را در ايران اجرا كند.

پس از بازگشت از سفر تركيه فعاليت‌هاي آشكار در بحث كشف حجاب شروع شد و رضا خان در نخستين حركت خود كشف حجاب را با يك نگاه قشري آغاز كرد يعني در سال ۱۳۰۹ طبقات بالاي اجتماعي كشور يعني زنان درباري حجاب خود را برداشتند و در سال ۱۳۱۲ ورود زنان محجبه به پارك‌، سينما و تئاتر ممنوع شد.

رضا خان تمام تمدن غرب را در ظاهر متجدد مردان و زنان آنها ديده بود و از تمدن غرب صرفاً ظاهر آن يعني بي‌حجابي را درك كرده و از پيشرفت علمي و صنعتي غرب غافل بود به‌گونه‌اي كه مخبرالدوله مي‌گويد: از تمدن غرب گويي فقط بلوارها به ما رسيده است نه لابراتورها
.
در دوران پهلوي اول مشاركت اجتماعي زنان در عرصه اجتماع بسيار ضعيف بود و زنان متخصص و فعال در عرصه جامعه حضور نداشتند از اين رو براي سرپوش گذاشتن بر ضعف و عقب ماندگي زنان ايراني رضاخان نسخه كشف حجاب را براي آنها پيچيد.

فارس: كشورهاي غربي در ماجراي حذف حجاب و نمادهاي ديني از ميان مردم ايران چه هدفي را دنبال مي‌كردند؟

نوروزي: مستر همفر جاسوس انگليسي در خاطرات خود مي‌گويد: نقطه هدف ما در جامعه ايران مذهب و مهم‌تر از آن حجاب زن ايراني است چرا كه حجاب كانون مقاومت ملت ايران است.

غربي‌ها معتقد بودند كه حجاب نماد مقاومت زن مسلمان است و با حذف حجاب زن مسلمان مقاومت او نيز از ميان رفته و با از ميان رفتن مقاومت زنان، مقاومت جامعه حذف شده و راه نفوذ دشمن به جامعه آسان‌تر مي‌شود.

در كنار كشف حجاب بحث تحقير نمادهاي ديني و جايگزيني نمادهاي جديد در دستور كار عوامل رضاخان قرار داشت و پس از آن ‌توسعه مدارس خارجي در كشور اجرا شد در اين مدارس دانش‌آموزان به لحاظ نوع پوشش و رفتار كاملاً غربي شده و ارزش‌هاي ملي و ديني را فراموش مي‌كردند.

رضا خان معتقد بود زنان بايد با قافله مذهب‌زدايي همراه شوند از اين رو كشف حجاب را مساوي با آزادي زن ايراني عنوان كردند و با استفاده از اين شعار عوام فريب سعي در جذب زنان به سمت اين قافله كردند.

همزماني با تلاش‌هاي رضا‌خان براي كشف حجاب شاهد حمايت رسانه‌ها از اين جريان هستيم به‌گونه‌اي كه شاهد هستيم روزنامه‌ها از ۱۷ دي روز كشف حجاب به عنوان روز آزادي زنان ايراني ياد مي‌كنند در حالي كه هدف اصلي از كشف حجاب از بين بردن غيرت مرد و هويت زن ايراني بود.

فارس: در ماجراي كشف حجاب، نخستين واكنش‌هاي زنان ايراني چه بود؟

نوروزي: در جريان كشف حجاب زنان به چند دسته تقسيم شدند زنان درباري كه از اين موضوع استقبال كردند و به راحتي حجاب خود را حذف كردند همچنين در جريان كشف حجاب راهي براي زنان هرزه باز شد تا آزادانه‌تر در جامعه حضور يابند.

اما طيف عظيم جامعه ايران كه زنان پايبند به ارزش‌هاي اسلامي بودند و حجاب و عفاف براي آنها ريشه‌دار بود پس از ماجراي كشف حجاب سال‌ها در كنج خانه باقي ماندند از ترس اينكه مبادا با حضور در خيابان‌ها توسط مأموران رضاخاني حجابشان مورد تعرض قرار بگيرد؛ گزارش‌هايي وجود دارد كه برخي از زنان محجبه به هنگام خروج از منزل مورد برخورد شديد مأموران رضاخان قرار گرفته و فوت كردند.

در ابتداي ماجراي كشف حجاب برخي از زنان با روسري و لباس‌هاي بلند در جامعه حاضر مي‌شدند كه بعد از اين ماجرا رضاخان بخشنامه كرد تا مأموران علاوه بر چادرها، روسري زنان را نيز از سرشان بكشند.

عوامل رضاخان در تلاش بودند تا در جامعه فرهنگ‌سازي كنند كه چادر پوشش مستضعفان است و آنها از چادر استفاده مي‌كنند تا لباس‌هاي كهنه خود را بپوشانند همچنين اين موضوع را مطرح مي‌كردند كه چادر با نفوذ اسلام به ايران رواج يافت در حالي كه پوشش امروزي زنان غربي مطابق با لباس سنتي زنان ايراني است.

كشف حجاب در ايران دلايل متعددي داشت رضاخان همواره اين موضوع را مطرح مي‌كرد كه متحدالشكل كردن لباس‌ها وحدت ملي را در جامعه توسعه مي‌دهد در حالي‌كه ايراني‌ها يك نقطه مشترك به نام مذهب داشتند كه مي‌توانست عاملي براي وحدت ملي باشد از نظر رضاخان ملاك برتري يك ايراني شبيه شدن او به غربي‌ها بود.

كشف حجاب در جامعه از سوي مردم با اعتراضات متعددي روبه‌رو شد بنابراين رضاخان براي كم كردن اعتراضات نام كشف حجاب را به "تربيت نسوان" تغيير داد.

فارس: روحانيون در جريان مقابله با كشف حجاب چه نقشي داشتند؟

نوروزي: مراجع جزء گروه‌هايي از جامعه بودند كه با كشف حجاب مخالفت‌هاي بسياري كردند به‌گونه‌اي كه بيشترين اعتراضات نسبت به اين موضوع در دو شهر مشهد و قم صورت گرفت كه روحانيان بسياري در اين شهرها ساكن بودند.

رضاخان براي مقابله با اين جريان، مراسم‌‌هايي را ترتيب مي‌داد كه روحانيون را مجبور به شركت در اين مراسم مي‌كرد تا مردم تصور كنند آنها كشف حجاب را تأييد مي‌كنند اما روحانيوني كه مجبور به شركت در اين مراسم‌ها مي‌شدند از آن به عنوان فرصتي براي تبليغ حجاب استفاده مي‌كردند به عنوان مثال آيت الله ميرزا محمد كرماني كه مجبور به شركت در يكي از اين مراسم‌ها شده بود آيه حجاب را براي شركت كنندگان قرائت كرد.

نخستين گام مراجع در بحث مقابله با ماجراي كشف حجاب تدوين رساله و كتاب‌هاي تخصصي با موضوع حجاب و عفاف بود و در گام‌هاي بعدي شاهد سخنراني و نطق‌هاي كوبنده آنها در محكوميت ماجراي كشف حجاب بوديم.

در ماجراي كشف حجاب خفقان به‌گونه‌اي زياد بود كه حتي نمادهاي مذهبي نيز محكوم بودند و با مجالس عزاداري امام حسين (ع) نيز برخورد مي‌شد به‌گونه‌اي كه شاهد بوديم برخي از مردم روضه امام حسين (ع) را در حمام‌ها گوش مي‌كردند يا بايد براي عزاداري به نقاط دوردست مانند دهات‌ها مي‌رفتند چون عزاداري در شهرها ممنوع بود.

رضاخان از طريق رسانه‌هاي مختلف تلاش مي‌كرد تا اين موضوع را در جامعه فرهنگ‌سازي كند كه حجاب ظاهر دين است در حالي‌‌كه دين بر روح و قلب مردم حكومت دارد و مردم بايد به‌صورت باطني دين را بپذيرند.

در آبان ۱۳۱۴ كه يك سال از زمينه‌سازي كشف حجاب توسط رضاخان گذشته بود اين موضوعات در روزنامه‌ها مطرح شد كه هم‌اكنون دختران خردسال با روي گشاده به مدرسه مي‌روند اما براي كشف حجاب توسط زنان پير و سالخورده بايد تلاش‌هاي بيشتري كرد.

فارس: چرا در وضعيت كنوني هم غرب از حجاب زن مسلمان وحشت دارد؟

نوروزي: در زمان پهلوي نمادهاي ديني به انزوا رفت و هر نمادي كه به انزوا برود هر زمان كه ظاهر شود به يك نماد مبارزاتي تبديل مي‌‌شود.

پهلوي دوم نيز با استفاده از رسانه‌هاي جمعي سعي در فرهنگ‌سازي بي حجابي در جامعه داشت در انقلاب سال ۵۷ تصوير يك زن بدون حجاب را نمي‌بينيم چرا كه حجاب به يك نماد مبارزاتي تبديل شده بود.

زماني كه انقلاب ايران در فرانسه مطرح شد عنوان انقلاب چادرها را به خود گرفت يعني چادر مشكي نماد مبارزاتي زن ايراني شد.

هم‌اكنون نيز حجاب در دنيا به يك نماد مبارزاتي تبديل شده است و امروز زن مسلمان با روسري خود صرفاً مسلمان بودنش را نشان نمي‌دهد بلكه حجاب او نشاني از زير سؤال بردن ساختار حاكم بر كشورهاي استعمارگر است و امروز دنيا يك بوي ديگر از حجاب را استشمام مي‌كند كه بوي مبارزه و زير سؤال بردن حاكميت نظام سرمايه‌‌‌داري در جهان است از اين رو جهان غرب به شدت از حجاب زن مسلمان وحشت داشته و سعي مي‌كند تا اين نماد مبارزاتي را از او بگيرد بنابراين شاهد ساماندهي تلاش‌هاي مختلف براي تخريب چهره زن مسلمان و محجبه هستيم.

جمعه|ا|16|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جهان نیوز]

[مشاهده در: www.jahannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 275]