آستان قدس رضوي بزرگترين موقوفه جهان است

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: آستان قدس رضوي بزرگترين موقوفه جهان است
مشهد - خبرگزاري مهر :شواهد و اسناد تاريخ نشان مي دهند كه مدت كوتاهي بعد از شهادت امام رضا(ع)، وقف اموال به آستان قدس رضوي آغاز شد.

به گزارش خبرنگار مهر در مشهد شواهد و اسناد تاريخ نشان مي دهند كه مدت كوتاهي بعد از شهادت امام رضا(ع)، وقف اموال به آستان قدس رضوي آغاز شد. اگر چه تاريخي دقيق از اولين موقوفه يا نام واقف آن وجود ندارد، اما بر اساس اسناد موجود، جريان وقف از قرن چهارم به بعد شتاب گرفته و بخصوص در دوران صفويه به اوج خود رسيده است.

مجموعه موقوفات آستان قدس رضوي به دو بخش اموال منقول و غير منقول تقسيم مي شود. اموال منقول شامل قرآنها، كتابهاي خطي، جواهرات، اشياي نفيس، ظروف، پارچه ها، تابلوها و... مي باشد كه بيشتر در موزه ها و خزانه نگهداري مي شود و اموال غير منقول شامل املاك، اراضي، كشتزارها، باغها، نهرها، ابنيه و عمارتها هستند كه هر كدام طبق مقررات خاص خودشان اداره مي شوند.

اسناد تمام اين موقوفات در مخزن اسناد و كتب خطي آستان قدس رضوي نگهداري مي شود. علي قليخان مشهور به عليشاه، والي خراسان كه برادرزاده نادرشاه بود، دستور داد تا از روي اسناد و دفترهاي باقي مانده از زمان نادرشاه، تمامي موقوفات در طوماري ثبت و نگهداري شود. اين طومار كه به «طومار عليشاهي» معروف است، شامل صورت موقوفات، موارد مصرف و نام واقفان است.

طومار معتبر ديگري به نام «طومار عضدالملك» وجود دارد كه در دوره ناصرالدين شاه قاجار ثبت و تنظيم شده و به مهر و امضاي عده اي از علماي اسلام هم رسيده است.

آستان قدس رضوي بزرگترين موقوفه جهان

ترديدي نيست كه آستان قدس رضوي بزرگترين موقوفه جهان است و در بين بقيه ملتها و مذاهب، چنين مؤسسه و بنياد فرهنگي و مذهبي با اين عظمت و گستردگي وجود ندارد، زيرا هم اكنون بيش از يكهزار سند و مدرك وقف در اين آستان مقدس وجود دارد.
اگرچه از دوران قبل از صفويه هيچ سندي مبني بر وقف املاك و اموال غير منقول باقي نمانده، اما موقوفات دوره صفويه حدود 40 درصد موقوفات اين آستان مقدس را شامل مي شود.

هر چند در موزه، قرآنها و اشياي عتيقه اي وجود دارد كه قبل از صفويه وقف شده يا تاريخ آن به هزار سال مي رسد، اما به نظر مي ر سد اكثر وقفنامه هاي آن دوران از بين رفته است كه موقوفات غازان خان مغول از آن جمله است.

او سه محل را وقف آستان مقدس كرد كه فقط رقبه فرهادكرد از اين مجموعه باقي مانده است.

از مجموع وقفنامه ها، دو طومار عليشاهي كه قبلاً ذكر شد و طومار عضدالملكي اهميت خاصي دارند. در طومار عليشاهي، علاوه بر مشخصات و نشاني موقوفات و واقفان، وظايف كارگزاران و مستخدمان آستان مقدس همراه با مصارف و هزينه هاي جاري و حقوق و ساعت كار و نوع مسؤوليت، تشريح شده است.

طومار عضدالملكي نيز كه 44 سانتي متر عرض و 9/1 متر طول دارد، به امضاي 553 نفر از علما و رجال و مسؤولان آستان قدس، وزير دارايي وقت مستوفي الممالكو خود ناصرالدين شاه رسيده است.

مصارف موقوفات

حقيقت اين است كه اكنون اگر نگاهي به مؤسسات زير مجموعه آستان قدس رضوي داشته باشيم، خواهيم ديد كه اين نهاد مقدس در هر زمينه اي براي خدمات رساني به مردم گام برداشته، از خدمت به قرآن گرفته تا تبليغ شعاير ديني و مذهبي، ايجاد فضاهاي مناسب براي زيارت، عرضه محصولات فرهنگي، تا مدرسه سازي و مسجد سازي در روستاهاي دوردست و شهرستانها و مناطق محروم، احداث مساجد بين راهي و تأسيس درمانگاه و بيمارستانهاي مجهز، ايجاد دانشگاه و... توليد مواد غذايي، كارهاي عمراني و هزار خدمت ديگر كه هر چه قدر كلام طولاني شود، باز موردي از آن جا خواهد ماند.

اينها همه به بركت انقلاب اسلامي و احياي موقوفاتي بوده كه شايد پيش از اين آن گونه كه خواست واقفان بوده عمل نمي شده، از طرفي همين فعاليتهاي عقيدتي، فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي آستان قدس كه بر پايه موقوفات شكل گرفته و همه در خدمت به زائران و مجاوران آقا امام رضا(ع) و محرومان و مستمندان است، باعث شده تا مردم نسبت به سنت حسنه وقف و ثمرات آن خوشبين شوند و خيزش ديگري در اين راه آغاز شود.

اكنون تبلور وقف اين صدقه جاريه در آستان قدس رضوي به خوبي ديده مي شود و هر محققي مي تواند با بررسي شرايط امروز با كل تاريخ بارگاه منور رضوي، به اين نكته پي ببرد كه چگونه مي تواند موقوفات منشأ خير و نيكي باشد.

پنجشنبه|ا|8|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 85]