گامهاي زندگي مشترك (19)

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: گامهاي زندگي مشترك (19)
خبرگزاري فارس: بسياري از مشكلات ما در امور مختلف، از جمله زندگي مشترك ريشه در عجله دارد. عجله كردن براي رسيدن به اهداف بلند مدت، موجب مي‌شود انسان دچار لغزش‌ها و اشتباهات فراواني در زندگي مشترك خود شود.

اشاره
گاهي فكر مي‌كنيم زندگي چقدر سخت است؛ شايد هم تلخ؛ گويي همه چيز تكراري است و روح ندارد؛ همة اين‌ها از آنجا سرچشمه مي‌گيرد كه منش‌ها و روش‌هاي صحيح براي بودن در كنار هم و همراه هم بودن را نمي‌دانيم؛ يا نياموخته‌ايم يا اگر آموخته‌ايم؛ نمي‌دانيم چگونه بايد اجرايش كرد. اما اين روش‌ها و منش‌ها مهم‌اند؛ حتي اگر جزئي و پيش پا افتاده باشد.

داشتن يك زندگي ايده‌آل، با نشاط و خوب، رعايت يك سري اصول و قواعد صحيح زندگي را مي‌طلبد. خواندن و عمل كردن به سلسله مباحث گام‌هاي زندگي مشترك، ما را تا حدودي به آن مرتبه از آرامش و سكون واقعي مي‌رساند.

گام بيست و سوم: نفي ايده‌آل‌نگري امروزي و پذيرش ايده‌آل‌نگري فردايي
هر كسي در زندگي خود به دنبال هدفي مي‌گردد و همسر خود را هم متناسب با همان هدف انتخاب مي‌كند؛ يعني دوست دارد همسرش براي او همسفري باشد در مسيري كه انتخاب كرده است. برخي در رسيدن به هدف، عجله داشته و همين عجول بودن باعث مي‌شود از رسيدن به هدف نااميد شوند. فرض كنيد كسي تصميم مي‌گيرد تا يك هفتة ديگر ميلياردر شود. چنين شخصي نه تنها به هدف خود كه ميلياردر شدن است، نمي‌رسد؛ بلكه به دنبال صدهزار تومان پول هم نخواهد رفت؛ چون كسي كه به جهت عجله، از رسيدن به اصل هدف در مدت زماني كه خود او تعريف كرده نااميد مي‌شود، به اندكي از هدف هم نمي‌تواند قانع باشد.

بسياري از مشكلات ما در امور مختلف، از جمله زندگي مشترك ريشه در عجله دارد.(1) عجله كردن براي رسيدن به اهداف بلند مدت، موجب مي‌شود انسان دچار لغزش‌ها و اشتباهات فراواني در زندگي مشترك خود شود.(2) البته بسياري از كساني كه براي رسيدن به اهدافشان عجله مي‌كنند، بعد از اين‌كه متوجه شدند به جاي كار صحيح خرابكاري كرده‌‌اند، پشيمان مي‌شوند؛(3) اما گاهي پشمياني سودي ندارد.

راه رسيدن به اهداف بلند زندگي، راز بزرگي دارد كه نامش صبر است.(4) برخي صبر را بن‌بست زندگي مي‌نامند، اما صبر ياوري براي عبور از مشكلات و رسيدن به ايده‌آل‌هاي اصلي زندگي است.(5) به راحتي مي‌توان ادعا كرد كه عاملي به اندازة صبر نمي‌تواند انسان را براي رسيدن به اهداف خود ياري كند.(6) انساني كه حاضر نيست مدت زماني در زندگي خود، امور ناخوشايند را تحمل كند، نمي‌تواند به مطلوب خويش دست پيدا كند.(7)

بايد تدريجي بودن رسيدن به هدف را پذيرفت. نبايد انتظار داشت كه به اهداف زندگي در همان اول دست پيدا كرد. كسي كه مي‌خواهد به اهدافش برسد، بايد براي رسيدن به آن‌ها واقعي فكر كند؛ مثلاً كسي همسرش فردي عصبي است و روزي ده بار عصباني مي‌شود. اگر اين شخص ايده‌آل‌نگر امروزي باشد، با عجله مي‌خواهد كه همسرش حتماً در عرض يك هفته فردي آرام و خون‌سرد شود. مشكل بزرگ چنين شخصي آن است كه همسرش در عرض يك هفته، نه تنها آرام نمي‌شود؛ بلكه با سياستي كه اين فرد عجول در پيش گرفته، همسرش را عصباني‌تر از گذشته كرده و بالاخره خود او هم نااميد مي‌شود. اين شخص بايد بداند كه عصبي بودن صفتي نيست كه به زودي در كسي از بين برود؛ بلكه گاهي به ماه‌ها و شايد يك يا دو سال زمان نياز دارد كه كسي از حالت عصبي به حالت خون‌سردي انتقال يابد.

دربارة زناني هم كه بعد از ازدواج متوجه اعتياد همسرشان مي‌شوند نيز همين نكته را بايد گفت. در اين‌گونه موارد نبايد در قدم اول فكر طلاق را در ذهن پرورش داد؛ بلكه بايد از حالت ايده‌آل‌نگري امروزي خارج شده و به ايده‌آل‌نگري فردايي منتقل شوند؛ يعني انتظار نداشته باشيد كه همسر معتادتان همين امروز ترك كند. گاهي زمان ترك اعتياد به ماه و گاه به سال مي‌رسد. فرد معتاد گاهي چندين بار شكست مي‌خورد تا بالاخره موفق مي‌شود. اگر همسر اين فرد معتاد، كسي باشد كه در همان مراحل اوليه به جهت عجول بودن نااميد شود، فرد معتاد يكي از پشتوانه‌هاي اصلي خود را در ترك اعتياد از دست خواهد داد.

كاركردهاي صبر
وقتي انسان عجول متوجه مي‌شود براي رسيدن به ايده‌آل‌هاي خود در زندگي بايد زماني را كم يا زياد تحمل كند، از نظر رواني دچار به هم‌ريختگي مي‌شود. اين به هم‌ريختگي رواني آرام آرام با خود حالاتي مانند افسردگي را به دنبال آورده(8) و در پايان هم نااميدي اين بزرگ‌ترين بلاي بزرگ روحي،(9) ميهمان ناخواندة روح چنين انساني مي‌‌‌شود. انسان نااميد هم توان انجام هيچ كاري نداشته(10) و به يك مردة زنده نما تبديل مي‌شود.(11) اگر او اندك اميدي هم براي رسيدن به مقصود خويش داشته باشد، با عجله‌اي كه به خرج مي‌‌دهد، همان اندك را هم از دست خواهد داد؛ زيرا عجله مانع رسيدن به مقصود شده(12) و وقتي انسان عجول تلاش كرد و به مقصد نرسيد، نااميد مي‌شود.

در مقابل، انسان صبور، گذر زمان را براي رسيدن به اهداف خود پذيرفته و اميد دارد كه به هدف خويش خواهد رسيد؛(13) از همين روست كه دچار افسردگي نشده و نشاط خود را از دست نمي‌دهد.(14) او ‌هنگامي كه به مقصود رسيد، سختي صبر را فراموش كرده و سر تا پا نشاط مي‌شود.(15)

بي‌حوصلگي و افسردگي نيز توان انسان را براي مقابله با آنچه خلاف ميل اوست، به شدت كاهش مي‌دهد. به همين دليل عجول، انساني عصبي است كه نمي‌تواند در مقابل خشم مقاومت كند؛ اما انسان صبور، واقع‌گرا بوده و با نشاطي كه از صبر به دست آورده،(16) به راحتي بر خشمش غلبه مي‌كند.(17)

انسان صبور به جهت حوصله‌اي كه در رسيدن به اهدافش دارد، با نگاهي عاقلانه زندگي خود را مديريت كرده و كمتر دچار لغزش و اشتباه مي‌شود.(18) يكي از لغزش‌هايي كه زندگي مشترك را دچار بحران مي‌كند، بي‌ادبي است. صبر، انسان را از لغزش‌گاه‌هاي بي‌ادبي هم مي‌رهاند. وقتي انسان توانست بر خشم خود غلبه كند، بر اساس قانون ادب حرف مي‌زند و رفتار مي‌كند؛ به همين دليل هم گرفتار بي‌ادبي نمي‌شود.(19)

به ثمر نشستن هر امري، نيازمند به رسيدن فرصت آن است.(20) وقتي عملي پيش از رسيدن وقتش انجام شود، نتيجة لازم را نخواهد داد و فرصت‌هاي احتمالي را هم از بين خواهد برد؛ اما انسان صبور با تحمل زمان، در انتظار فرا رسيدن وقت انجام كار مي‌نشيند و اين فرصت را هم به دست مي‌آورد.(21)

صبر به انسان توان مبارزه با مشكلات را مي‌دهد(22) تا انسان در صورت مواجهه با سختي‌ها زندگي را تمام شده حساب نكند.

عوامل ايجاد و ازدياد صبر

الف) ايمان
اگر انسان نگاهي معنوي به عالم داشته و خدا را مدبر عالم بداند، از مواجهه با سختي‌ها هراسي به دل راه نخواهد داد. او مي‌داند كه خداوند با صابران است؛(23) خداوندي كه تمام آسمان‌ها و زمين سربازان فرمان‌بردار او هستند.(24) از همين روست كه با يقين به چنين پشتيباني، انگيزة دوصد چنداني براي صبر مي‌يابد.(25) او مي‌داند كه حتي اگر به خواستة خويش هم نرسد، باز به مقصد اصلي كه رضاي الهي است، رسيده؛ زيرا صابران مورد محبت ويژة خداوند قرار مي‌گيرند.(26) پس يكي از اصلي‌ترين عوامل ايجاد صبر، ايمان است.(27) هر اندازه ايمان بيشتر باشد، صبر هم بيشتر خواهد شد. توجه به نكاتي كه در گام پر نگه داشتن كانون خانواده از معنويت گفته شد، مي‌تواند در بالا بردن رتبة ايماني ما مؤثر باشد.

ب) فراموش نكردن هدف آفرينش
ما در يكي از گام‌هاي ابتدايي گفتيم كه نبايد در زندگي مشترك هدف زندگي را فراموش كرد. ما به اين دنيا آمده‌ايم كه چه كنيم؟ اگر معتقد باشيم كه ما آمده‌ايم تا بندگي كنيم و پيروزي ما هم در همين بندگي است، آن وقت است كه صبر كردن برايمان كار چندان مشكلي نخواهد شد؛ زيرا صبر يكي از دستورات الهي است(28) و وقتي كه صبر مي‌كنيم، مي‌دانيم كه در حال بندگي هستيم؛ بنابراين از هدف آفرينش خويش دور نشده‌ايم. به همين دليل هم اگر انسان صابر به آنچه خواستة خود اوست، نرسد؛ باز هم پيروز است.

ج) توجه به گذرا بودن مشكلات
گاهي ما با مشكلات زندگي خويش به گونه‌اي برخورد مي‌كنيم كه گويا بناست تا ابد با آن‌ها باشيم و تحملشان كنيم. اگر فراموش نكنيم كه مشكلات گذرا بوده و همان طور كه روزي آغاز شده، روزي هم به پايان خواهد رسيد، صبر و تحمل آسان‌تر خواهد بود.(29) با تحمل اين مشكلات گذرا مي‌توان در انتظار زندگي لذت‌بخشي نشست.(30)

د) توجه به گذرا بودن دنيا
برخي از مشكلات تا پايان عمر ادامه دارد؛ اما مگر عمر ما در اين دنيا ابدي است؟ بالاخره زماني به پايان خواهد رسيد. اگر گذرا بودن اين دنيا(31) را با ابديت آخرت مقايسه كنيم، بي‌شك حكم خواهيم كرد دنيا، لحظه‌اي بيش نيست.(32) كسي كه در اين دنيا در برابر ناملايمات زندگي صبر كند، در ابديت آخرت براي هميشه آسوده خواهد بود.(33)

هـ) توجه به پاداش صبر
اگر همسري بداخلاق داريم كه رفتار و گفتارش ما را آزار مي‌دهد، بايد تلاش كرد تا او را اصلاح نماييم؛ اما براي اينكه بتوانيم در مسير اصلاح با متانت و حلم پيش برويم، بايد دانست كه تحمل آزار همسر از كارهايي است كه ارج و قرب ويژه‌اي را در نزد خدا براي انسان به ارمغان مي‌آورد.(34)

و) درخواست از خدا
انسان در تمام امور زندگي بايد به سراغ خداوند برود؛ اما صبر متاعي ارزشمند است كه كم متاعي در قدر و قيمت به پاي آن مي‌رسد.(35) براي اين متاع بايد متضرعانه در خانة خداوند را كوبيد و از او طلب صبر نمود.(36)

ز) سفارش به صبر
يكي از مصاديق همراهي در راه زندگي، سفارش به صبر است. اگر همسري عجول داريم، او را با توصية به صبر در مسير شكيبايي ياري كنيم و اگر خودمان عجول هستيم، از همسرمان بخواهيم تا هر از چند گاهي با تذكري هر چند كوتاه اهميت صبر و شكيبايي را به ما گوشزد كند.(37)

تذكر مهم: صبر فعال، صبر ساكن
تمام آنچه دربارة صبر گفته شد، به اين معنا نيست كه انسان در هنگام بروز مشكلات و يا وقتي كه احساس مي‌كند همسرش توانايي همراهي با او در مسير رسيدن به اهداف ايده‌آل او را ندارد، دست روي دست گذاشته و منتظر بماند. اين صبرِ ساكن است و ارزش چنداني ندارد. صبر حقيقي، آن است كه انسان براي رسيدن به هدف خويش فعاليت كرده؛ اما واقع‌نگر بوده و زمان را تحمل كند. برخي تنبلي خود را با نام صبر توجيه مي‌كنند؛ در حالي كه نشانة صابر واقعي تنبل نبودن است.(38)

پي‌نوشت:
1. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «صبر در كارها مانند سر در پيكر است. اگر سر از بدن جدا شود، بدن فاسد مي‌شود. صبر هم اگر از امور زندگي جدا شود، اموركارها فاسد مي‌شود»؛ اصول كافي، ج2، ص90.
2. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «كسي كه عجله مي‌كند، لغزش‌هايش زياد خواهد شد»؛ عيون الحكم و المواعظ، ص452. اميرمؤمنان علي(ع) بيانات ديگري هم در اين زمينه دارند. براي مطالعه ر.ك: غررالحكم، ص267.
3. امام صادق(ع) فرمود: «با آرامش و درنگ، سلامت (از خطا و لغزش) همراه است و با عجله، پشيماني»؛ خصال، ص100. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «از عجله پرهيز كنيد كه ميوة پشيماني بار مي‌آورد»؛ غرر الحكم، ص267.
4. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «تنها با صبر است كه مي‌توان به امور بلند مرتبه دست يافت»؛ غرر الحكم، ص283.
5. يا أَيهَا الَّذينَ آمَنُوا اسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرين؛ «اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، از شكيبايى و نماز ياري جوييد؛ زيرا خدا با شكيبايان است»؛ سوره بقره (2) : 153. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «صبر يار انسان در هر كاري است»؛ همان، ص280.
6. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «هيچ ياوري برتر از صبر نيست»؛ همان، ص281.
7. حضرت عيسي(ع) فرمود: «شما به آنچه دوست داريد نخواهيد رسيد، مگر بر آنچه خوشايندتان نيست صبر كنيد»؛ بحارالانوار، ج79، ص137.
8. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «عجله قبل از فرا رسيدن امكان [انجام كار] موجب غم و اندوه است»؛ غرر الحكم، ص267.
9. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «بزرگ‌ترين بلا، نااميدي است»؛ همان، ص83.
10. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «نااميدي موجب كوتاهي كردن است»؛ بحارالانوار، ج74، ص212.
11. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «نااميدي انسان مأيوس را مي‌كشد»؛ غرر الحكم، ص83.
12. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «عجله مانع رسيدن است»؛ همان، ص267.
13. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «انسان صبور حتماً به پيروزي خواهد رسيد؛ اگر چه زمان زيادي بر او بگذرد»؛ نهج البلاغه، كلمات قصار153. همچنين حضرت فرمود: «كار انسان به رسيدن به مقصد و آروزيش منتهي مي‌شود»؛ ‌غرر الحكم، ص284.
14. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «كسي كه صبر پيشه كند، غم و غصه‌اش سبك خواهد شد»؛ همان.
15. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «شيريني پيروزي، تلخي صبر را از ميان مي‌برد»؛ همان.
16. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «غصه‌هايي را كه بر تو وارد شده، با قوت صبر و يقين نيكو از خودت دور كن»؛ نهج البلاغه، نامه31.
17. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «صبر آن است كه فرد پيشامدهاي زندگي را تحمل كرده و خشم خويش را فرو خورد»؛ غررالحكم، ص281.
18. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «با وجود صبر لغزشي نيست»؛ همان، ص285.
19. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «چيزي همانند ادب فرجامي نيك و عاقبتي دلپذير نداشته و بي‌ادبي را دفع نكرده و انسان را به مطلوب خويش نمي‌رساند»؛ همان، ص 284.
20. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «پرهيز كن از اينكه در انجام كارها قبل از رسيدن زمانش شتاب كني»؛ نهج البلاغه، نامة 53.
21. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «شكيبايي در برابر رنج، موجب دست يافتن به فرصت مي‌شود»؛ غرر الحكم، ص284.
22. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «كسي كه صبر، فرمانرواي او قرار داده شده باشد، به هيچ پيشامدي اعتنا نخواهد كرد»؛ بحارالانوار، ج79، ص136.
23. بقره (2): 153.
24. وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّماواتِ وَ الْأَرْض؛ «و سپاهيان آسمان‌ها و زمين از آنِ خداست»‏؛ فتح (48): 4 و 7.
25. قال علي(ع): «أصل الصبر حسن اليقين بالله‏؛ اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: اصل و ريشة صبر يقين نيكو داشتن به خداست»؛ غرر الحكم، ص281.
26. وَاللَّهُ يحِبُّ الصَّابِرين‏؛ «و خداوند، شكيبايان را دوست دارد»؛ آل عمران (3) : 146.
27. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «صبر ميوة ايمان است»؛ غرر الحكم، ص280.
28. بقره (2): 153. كلمة و مشتقات آن 103 مرتبه در 45 سورة قرآن آمده است كه نشان از تأكيد قرآن بر اين مسئله دارد. از اين تعداد حدود 30 مورد امر به صبر شده است كه در ميان دستورات الهي در قرآن جايگاه ممتازي دارد.
29. حفص بن غياث مي‌گويد، امام صادق(ع) فرمود: «اي حفص! هر آن كه صبر كند، اندكي صبر كرده و هر كه بي‌تابي كند، اندكي بي‌تابي نموده است»؛ اصول كافي، ج2، ص88.
30. امام صادق(ع) فرمود: «چه بسيار باشد كه لحظه‌اي صبر، شادماني طولاني را به دنبال داشته باشد»؛ شيخ صدوق، امالي، ص42.
31اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «دنيا گذرگاه است؛ اقامت‌گاه نيست»؛ نهج البلاغه، كلمات قصار133.
32. رسول خدا(ص) فرمود: «دنيا لحظه‌اي بيش نيست، اين يك لحظه را به طاعت خدا بگذران»؛ بحارالانوار، ج67، ص68.
33. اميرمؤمنان علي(ع) دربارة پرهيزكاران فرمود: «روزهايي چند را صبر كردند و به دنبال آن به آسايشي طولاني دست يافتند»؛ نهج البلاغه، خطبه 193.
34. رسول خدا(ص) فرمود: «سه گروه از زنان هستند كه خداوند عذاب قبر را از آنان برمي‏دارد و با فاطمه دختر محمد(ص) محشور مي‏شوند: زني كه در برابر غيرت شوهرش صبر مي‏كند؛ زني كه در برابر بداخلاقي شوهرش شكيباست و زني كه مهريه‏اش را به شوهرش مي‏بخشد. خداوند متعال به هر يك از اين گونه زنان، ثواب هزار شهيد را مي‏دهد و براي هر يك از آن‏ها عبادت يك سال را مي‏نويسد»؛ وسايل الشيعة، ج21، ص285. «آگاه باشيد كه هر كس بر اخلاق زن بداخلاق، شكيبايي ورزد و مزد اين كار را از خدا بخواهد، خداوند ثواب سپاس‏گزاران را به او عطا مي‏كند»؛ من لا يحضره الفقيه، ج4، ص15.
35. اميرمؤمنان علي(ع) فرمود: «صبر نيكوترين جامة ايمان و برترين خوي انسان است»؛ غرر الحكم، ص281.
36. در قرآن نيز دو مرتبه دعاي صبر آمده است: رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَينا صَبْرا؛ بقره (2) :250؛ اعراف (7): 126.
37. عصر ( 103) : 3ـ1.
38. رسول خدا(ص) فرمود: «نشانة انسان شكيبا سه چيز است: اول آنكه تنبلي نمي‌كند، دوم اينكه خسته نمي‌شود و سوم آنكه از خداوند متعال خويش شكوه نمي‌كند؛ چرا كه اگر تنبلي كند، حق را ضايع خواهد كرد، اگر خسته گردد، اداي شكر نخواهد نمود و اگر از خداوند عزوجل شكايت نمايد، معصيت او را مرتكب شده است»؛ علل الشرايع، ج2، ص498.

محسن عباسي ولدي
منبع : نامه جامعه شماره 83
ادامه دارد.....

سه|ا|شنبه|ا|13|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 156]