روزنامه‌نگاري‌آنلاين مدعي‌تر مي‌شود

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: روزنامه‌نگاري‌آنلاين مدعي‌تر مي‌شود
ارتباطات > رسانه‌هاي آنلاين - روزنامه‌نگاري آنلاين چه مختصاتي دارد و در حال درنورديدن كدامين مرزهاست؟ روزنامه‌نگاري آنلاين در ايران چه شرايطي دارد؟

آيا روزنامه نگاري آنلاين روزنامه‌نگاري مكتوب را منقرض مي‌كند؟ آيا اساسا تصور همچين رابطه‌اي براي اين دو صحيح است؟ و... اينها پرسش‌هايي بود كه درباره روزنامه‌نگاري آنلاين با دكتر رسول بابايي مدير مسئول روزنامه همشهري در ميان گذاشتم و نظراتش را جويا شديم.
بابايي معتقد است امكان تعامل بالاي روزنامه نگاري آنلاين با مخاطب، جذاب‌ترين ويژگي اين نوع روزنامه‌نگاري است و در صورتي كه روزنامه‌نگاري مكتوب به خودش نجبد، در مقابل اين رقيب نسبتا نوظهور و ساير رقباي رسانه‌اي محكوم به انقراض است!

* با عرض سلام براي ورود به مصاحبه مي‌خواهم نظر شما درباره مختصات كلي روزنامه‌نگاري‌آنلاين در مقايسه با روزنامه‌نگاري مكتوب را بدانم؟

من هم خدمت شما و همكاران سايت همشهري آنلاين سلام عرض مي‌كنم. همانطور كه مطلع هستيد روزنامه‌نگاري‌آنلاين با تولد شبكه جهاني اينترنت ممكن شده است. به عبارت ديگر براي پي بردن به برخي ويژگي‌هاي اوليه روزنامه‌نگاري‌آنلاين بايد به ويژگي‌هاي اينترنت و امكاناتي كه اين پديده جالب قرن بيستم در اختيار انسان‌ها قرار داده است، توجه كنيم. هر مقدار كه اين ويژگي‌ها و امكانات گسترش پيدا كند به تبع خدمات و محصولات ناشي از اينترنت نظير روزنامه‌نگاري آنلاين هم دستخوش تحول و گسترش مي‌شود.

روزنامه‌نگاري آنلاين داراي ويژگي منحصر به فردي است. مثلا سرعت اين روزنامه‌نگاري در مقايسه با روزنامه نگاري چاپي مثل نسبت سرعت لاك پشت به خرگوش است و شايد هم لاك پشت به يوزپلنگ! تفاوت‌هاي ساختاري مشهودي هم بين اين دو وجود دارد... هزينه‌ها و زمان انتشار متفاوتي دارند، ظرفيت توليد روزنامه نگاري آنلاين بالاتر است و... اما آن چيزي كه روزنامه نگاري‌آنلاين را براي من جذاب‌تر مي‌كند، امكان تعامل آن با مخاطب است. اينكه رسانه‌اي داشته باشيد و تحريريه آن از مخاطبانش تشكيل شده باشد، فوق العاده جذاب است. روزنامه‌نگاري‌آنلاين به اين شكل، در واقع تحقق يكي از آرمان‌هاي روزنامه نگاري مكتوب هم است؛ مخاطب محور بودن.

* يعني شما فكر مي‌كنيد مخاطب محوري روزنامه‌نگاري آنلاين تحقق يكي از آرمان‌هاي روزنامه‌نگاري مكتوب است اما در قالب جديد؟

بله. واقعا اينطور فكر مي‌كنم. تصور من اين است كه روزنامه‌نگاري ذاتا به سمت مخاطب محوري گرايش دارد اما معمولا موانع زيادي مثل مشكلات اقتصادي، آگهي محوري، كارتل گرايي و... مانع تحقق اين گرايش مي‌شود. روزنامه‌نگاري آنلاين وبه ويژه نوع پيشرفته كه همسايه ديوار به ديوار وب 2 مي‌شود و مخاطب در توليد محتواي آن نقش موثر و بي بديلي دارد، به نوعي در حال نزديك شدن به تحقق اين آرمان است.

* ارزيابي شما از وضعيت روزنامه‌نگاري‌آنلاين ايراني چيست؟

روزنامه‌نگاري‌آنلاين ايراني؟! يعني روزنامه‌نگاري آنلايني كه صرفا مخاطبان ايراني داشته باشد؟! اگر منظور شما اين است كه بايد بگويم اساسا در اشتباه هستيد. همانطور كه اساتيدي مثل دكتر شكرخواه تاكيد دارند، جغرافياي مخاطب روزنامه‌نگاري آنلاين جهاني است و تقريبا چيزي به اسم مخاطب ايراني صرف در آن بي‌معناست. شما توجه داشته باشد كه اينترنت اين امكان را در اختيار روزنامه‌نگاري آنلاين قرار داده كه فراتر از جغرافياي مرسوم رسانه‌هاي سنتي فعاليت‌كند و...

* منظورم ارزيابي شما از پرداخت روزنامه‌نگاران ايراني به روزنامه‌نگاري ‌آنلاين در قالب سايت، وبلاگ و ... بود

جنب جوش زيادي براي تسخير فضاي مجازي در بين روزنامه‌نگاران ايراني وجود دارد اما معمولا اين جنب جوش به نتيجه نرسيده است. يعني به نظر مي‌رسد با تحقق آرماني روزنامه نگاري‌آنلاين فاصله زيادي داريم. البته روزنامه‌نگاران تنها دليل عدم تحقق اين آرمان نيستند. شما توجه كنيد به وضعيت نامطلوب اينترنت در كشور. برخي مواقع كندي سرعت و قطع و وصل مدام اينترنت واقعا كلافه كننده مي‌شود. وقتي وضعيت اينترنت اين است، نمي‌توان انتظار روزنامه نگاري آنلاين آرماني را هم داشت. از آن طرف مشكلات زيرساخت هم تنها دليل ضعف روزنامه نگاري آنلاين نيست. همانطور كه گفتم انتظار از روزنامه‌نگاري‌آنلاين اين است كه با سرعت به مراتب بيشتري اطلاع‌رساني كند اما هنوز اين اصل مهم شان لازم را در بين ما پيدا نكرده است. مخاطب در روزنامه‌نگاري آنلاين ما هنوز جزو شهروندان درجه دوم و سوم است و امكان مشاركت گسترده در توليد محتوا ندارد. هنوز«بيننده» مهم است و مخاطب به عنوان عنصري كه مي تواند در توليد محتوا مشاركت داشته باشد و اساسا بخش مهمي از تحريريه تعريف شود به رسميت شناخته نشده است. تازه همين بيننده «جعل» هم مي‌شود! يعني از تكنيك‌ها و ابزارهايي استفاده مي‌شود تا رنك و رتبه سايت بدون آنكه مخاطبانش واقعا افزايش داشته باشد، به طور ناسالم و تقلبي مناسب ديده شود. اينها مطلوب نيست. به نظرم روزنامه نگاري آنلاين ما سر خودش كلاه‌هاي بزرگي مي‌گذارد!
روزنامه‌نگاري آنلاين ما دچار اين آسيب هم است كه توليد محتوا ندارد. سايت‌هاي خبري را ببينيد! چند درصد مطالبشان توليدي است؟ چند درصد محتواي متفاوت از هم دارند؟ چند درصد محتواي تكراري دارند؟
روزنامه‌نگاري آنلاين ما در حد مخاطب ايراني متوقف شده و انگار نه انگار كه مي‌تواند توليد جهاني داشته باشد.
از طرف ديگر ما به لحاظ استفاده از امكاناتي كه اين نوع روزنامه نگاري در اختيارمان قرار داده كمي خست به خرج مي‌دهيم و شايد هم بد سليقه هستيم. شما فكر مي‌كنيد چند درصد رسانه‌هاي آنلاين ما «چند رسانه‌اي» كار مي‌كنند يا اصلا چند رسانه‌اي فكر مي‌كنند؟ سايت‌هاي داخلي چقدر توليد پادكست و ودكست دارند؟

* آيا شما از كساني هستيد كه معتقدند روزنامه نگاري‌آنلاين جاي روزنامه نگاري مكتوب را خواهد گرفت؟

نظرات مختلفي درباره رابطه اين دو وجود دارد. يك دسته معتقدند كه روزنامه‌نگاري آنلاين، روزنامه نگاري سنتي را منسوخ مي‌كند و دسته ديگر كه مي‌گويند اگر سينما و تلويزيون توانستند روزنامه‌نگاري مكتوب را منحل كنند، اينترنت هم مي‌تواند. دسته ديگري به همزيستي مسالمت آميز اين دو معتقدند و...
من معتقدم يك آينده قطعي را براي هيچ چيز نمي‌توان پيش بيني كرد. من به سناريوهاي مختلفي براي آينده معتقدم و فكر مي‌كنم آينده يك پديده بستگي به اين دارد كه كدام سناريو در آينده محقق شود. هر كدام از نظراتي كه درباره آينده روزنامه‌نگاري مكتوب در نسبت با روزنامه‌نگاري آنلاين گفته مي‌شود، يك سناريوست. نظر من اين است كه اگر در ايران روزنامه نگاري مكتوب نسبت به شرايط پيش آمده واكنش مناسبي نشان ندهد و خودش را با آن تطبيق ندهد، قطعا در آينده از دور خارج خواهد شد. از دور خارج خواهد شد لزوما به اين معنا نيست كه هيچ روزنامه مكتوبي منتشرنمي‌شود؛ به اين معناست كه انتشار يا عدم انتشارش كمترين تاثير را در افكار عمومي و فضاي رسانه‌اي خواهد داشت.
منظورم از شرايط پيش آمده براي روزنامه‌هاي مكتوب، سرعت بالاي ساير رسانه‌ها به ويژه رسانه‌هاي اينترنتي در انتشار اخبار، خبر محور بودن روزنامه‌هاي مكتوب، سبك‌هاي كهنه ارائه مطلب در اين دست رسانه‌ها و... است. به نظرم در شرايط پيش آمده رسانه‌هاي مكتوب مسير غلطي مي روند و بايد در آن تجديد نظر كنند و گرنه مثل دايناسورها منقرض مي‌شوند و بايد جاي خودشان را به گونه‌هاي جديدي بدهند.(لبخند)

* آينده رسانه‌هاي مبتني بر اينترنت را چگونه مي‌بينيد؟

فعلا كه در حال تركتازي و پيشرفت هستند. سرعت رشد آنها مرا به ياد تيم فوتبال جواني مي‌اندازد كه خوب و با انگيزه بازي مي‌كند. مدعي قهرماني هستند اما نمي‌توان خيلي زود از آن انتظار قهرماني داشت. اما مي‌توان پيش بيني كرد كه اگر به همين منوال رشد كنند ظرف دو- سه فصل آينده مدعي اول قهرماني باشد.
از طرفي فضاي مجازي يا رسانه‌هاي فضاي مجازي يك امكان است كه خودش امكانات جديدي را براي كار رسانه فراهم كرده‌ و اين بستگي به ما دارد كه از اين امكان استفاده كنيم؛ سرمان پايين و دلمان درگير دلمشغولي سابق باشد يا سرمان را بالا بگيريم و در جغرافياي جديد رسانه رو به جلو حركت كنيم.

يکشنبه|ا|11|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 93]