«عبدالفتاح شعشاعي»؛ قاري متبحر در تلاوت قرآن همراه با فن لحن بيان

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: «عبدالفتاح شعشاعي»؛ قاري متبحر در تلاوت قرآن همراه با فن لحن بيان
گروه فعاليت‌هاي قرآني: بدون شك «عبدالفتاح شعشاعي» يكي از قارياني است كه تبحر خاصش در تلاوت قرآن همراه با رعايت دقيق فن «لحن بيان» او را به عنوان يكي از قاريان مطرح در مقوله تسلط بر معاني آيات و مفاهيم آن‌ها مطرح كرده و از ديگر قاريان هنر تلاوت متمايز مي‌كند.
در بخش نخست از گزارش خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا) بررسي شخصيت و ابعاد فني تلاوت‌هاي استاد «عبدالفتاح شعشاعي» خوانديم كه اين استاد در سفري كه با «ابوالعينين شعيشع» به عراق براي شركت در مراسم ختم مادر پادشاه عراق داشت در فرودگاه عراق متوجه شد كه از وي به طور رسمي براي آمدن به عراق و شركت در مراسم دعوت نشده و به همين خاطر بسيار ناراحت مي‌شود.

در ديداري كه با استاد «ابوالعينين شعيشع» شيخ القراء حال حاضر مصر در آبان‌ماه سال 1378 و در جريان برگزاري دومين دوره مسابقات بين‌المللي قرآن كريم دانشجويان مسلمان داشتم، اين استاد درباره سفر خود با «عبدالفتاح شعشاعي» به عراق براي من چنين گفت: هنگام فوت مادر پادشاه وقت عراق، دعوت‌نامه‌اي براي من و استاد «مصطفي اسماعيل» براي عزيمت به عراق و شركت در مراسم ختم مادر پادشاه عراق از طرف سفير اين كشور در مصر به دستم رسيد.

شعيشع افزود: من نيز بلافاصله خود را براي عزيمت به عراق آماده كردم اما هرچه گشتم مصطفي اسماعيل را نيافتم و به همين دليل از عبدالفتاح شعشاعي درخواست كردم كه با من به عراق بيايد و در مراسم ختم به تلاوت قرآن كريم بپردازد.

شعيشع با بازگو كردن ادامه ماجرا گفت: هنگامي كه به فرودگاه بغداد رسيديم جمعيت كثيري را يافتيم كه منتظر ورود ما به عراق بودند و مصطفي اسماعيل را صدا مي‌زدند، در آن لحظه عبدالفتاح چون دريافت كه به صورت رسمي از وي براي آمدن به عراق دعوت نشده است بسيار از دست من ناراحت شد و خواست از فرودگاه به طور مستقيم به قاهره بازگردد.

شعيشع افزود: با اصرار فراوان از او خواستم كه در عراق بماند و ماجرا را نيز براي او تعريف كردم اما او همچنان اصرار مي‌كرد تا به مصر بازگردد، در آن لحظه فكري به ذهنم آمد، به عبدالفتاح رو كردم و گفتم آيا مي‌خواهي به مصر برگردي تا مردم بگويند شعشاعي به عراق رفت اما مردم عراق تلاوتش را نپسنديدند و در تلاوت قرآن توفيقي پيدا نكرد.
بخش نخست اين گزارش را اينجا بخوانيد!

شعشيع اين ماجرا را بدين گونه ادامه مي‌دهد: در اين هنگام عبدالفتاح با چهره‌اي متبسم رو به من كرد و گفت كه اين سخنان را من بايد به تو مي‌گفتم اما تو كه از من جوان‌تري به من گفتي، از تو به خاطر اين نصيحت ممنونم، من در عراق خواهم ماند و در مجلس ختم نيز شركت خواهم كرد.

آري و بدين گونه بود كه عبدالفتاح شعشاعي به يادماندني‌ترين تلاوت‌هاي خود را در عراق اجرا كرد، تلاوت‌هايي كه هم اكنون به عنوان ميراث جاودانه‌اي از وي به يادگار مانده و استادان و پيشكسوتان قرآني از آن‌ها به عنوان تلاوت‌هاي فني ياد مي‌كنند و تقليد از اين تلاوت‌ها و توجه ويژه به آن‌ها را به شاگردان خود توصيه مي‌كنند.

سرانجام اين قاري بزرگ جهان اسلام در سال 1962 ميلادي و در سن 70 سالگي پس از آن كه عمري را در راه خدمت به قرآن گذراند و با تلاوت‌هاي زيبايش دل‌هاي مشتاقان به كلام وحي را جلا بخشيد جان به جان آفرين تسليم كرد. روحش شاد و يادش گرامي باد.

تحليلي كوتاه درباره تلاوت‌هاي «عبدالفتاح شعشاعي»

شايد در جهان قرائت، شيوه تلاوت هيچ‌ قاري به اندازه عبدالفتاح شعشاعي در برابر جريان متغير معاني و مفاهيم آيات خاضع و منعطف نباشد، انعطاف‌پذيري فراوان او در برابر معاني آيات چيزي است كه نظير آن را در هيچ سبك ديگري به اين اندازه نمي‌توان ديد.

اين تبعيت از معنا در آهنگ، او را تا جايي مي‌برد كه در بسياري از موارد حتي بدون رعايت حالت پاياني و صداي خاتمه بر كلمات وقف مي‌كند، شيوه روايت‌گونه او به شكلي است كه هر لحظه با تغيير معنا، فضايي جديد را با آهنگ خود براي شنونده ايجاد مي‌كند، همچون راوي و گوينده‌اي توانا و چيره‌دست كه قصه خود را به نحوي شايسته و زيبا روايت مي‌كند.

ويژگي‌هاي صوتي تلاوت‌هاي عبدالفتاح شعشاعي

1. صوت عبدالفتاح شعشاعي از آن‌چنان ضخامت، قوت و رسايي برخوردار است كه در عمق جان انسان نفوذ مي‌كند، اين ويژگي به همراه زنگ خاص صداي اين استاد بالاترين عناصر تأثيرگذار صداي وي به حساب مي‌آيد، همچنين وسعت صداي اين قاري بزرگ در حدود 17 درجه يعني بيش‌تر از دو اكتاو (ديوان) بوده و البته از تحريرپذيري و انعطاف‌پذيري متوسط برخوردار است.

2. از جمله عناصر و اركان اصلي تلاوت عبدالفتاح شعشاعي وضوح‌گرايي در بيان و به عبارت گوياتر اداي الفاظ و كلمات به طور كاملاً واضح و آشكار است و اين موضوع رنگ خاصي به تلاوت اين استاد بخشيده است.

3. مهارت عبدالفتاح شعشاعي در تنوع بخشيدن به خط سير لحني و استخدام مقام‌هاي متعدد و تركيب‌هاي آن‌ها به منظور نيل به اين تنوع عجيب و شگرف است و تلاوت‌هاي اين استاد را به لحاظ فني در بالاترين سطح مطرح كرده است.

ويژگي‌هاي لحني تلاوت‌هاي عبدالفتاح شعشاعي

1. تغيير سريع و ناگهاني پرده‌ها به واسطه استفاده از فواصل مطبوع بيش‌تر از يك پرده، همچنين بهره‌گيري از تمامي مقام‌هاي اصلي و برخي مقام‌هاي فرعي البته با حضور پررنگ‌تر مقام‌هايي مانند رست، سگاه و عجم.

2. تسلط فراوان بر علم مقام‌ها و پرده‌هاي مختلف آن‌ها كه موجب شده به سهولت و هر لحظه كه بخواهد مقام‌ها را انتقال دهد، همچنين استفاده ويژه اين استاد از پرده‌‌هاي اوج يا جواب‌ها در بيان جملات امري يا خبري كه موجب القاي مناسب معنا در ذهن مستمع مي‌شود.

گزارش از سيد جاسم موسوي

منابع:

1. كتاب «نگاهي به زندگاني قاريان مشهور قرآن كريم» نوشته «مريم قاسم‌احمد»

2. كتاب «پژوهشي در جلوه‌هاي موسيقايي هنر تلاوت» نوشته «غلامرضا شاه‌ميوه»

3. روزنامه فرامنطقه‌اي الشرق قطر، چاپ ژانويه 1998

4. وب‌سايت قاريان قرآن كريم

5. وب‌سايت صداي قرآن

سه|ا|شنبه|ا|20|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1800]