هيولا به دنبال قرباني خليج فارس رنگ خون گرفت

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: هيولا به دنبال قرباني خليج فارس رنگ خون گرفت
جام جم آنلاين: خليج فارس و درياي عماني را كه با آبهاي آبي اش مي شناختيم مدتي است كه ديگر آبي نيست. در ساحل كه قدم مي زني تا چشم كار مي كند دريايي مي بيني كه از سرخي به قهوه اي مي زند و به جاي بوي شوري و گرماي آبهاي جنوب، تعفن استمشام مي شود.

اين درياي خون محصول پديده "كشند قرمز" آبهاي جنوبي ايران است كه از سال 1369 تاكنون در اين منطقه رخ نداده بود اما از هفتم مهرماه امسال بر اثر تكثير و شكوفايي سريع "فيتوپلانكتوني" از جنس Cochlokinium كه يك " دينوفلاژله پلانكتوني " و داراي " كلروپلاست "هاي زرد، سبز تا قهوه اي است و به رنگ قهوه‌اي متمايل به قرمز آشكار مي‌شود در آبهاي سواحل جنوبي ايران دوباره سر برآورده است.

وسعت كشند قرمز در بخش ايراني خليج فارس از جاسك تا جزيره كيش امتداد يافته و حتي در شارجه واقع در امارات متحده عربي و مسقط در عمان پيشروي كرده است.

تحقيقات مركز ملي اقيانوس شناسي در مورد Cochlokinium كه از گروه جلبكهاي زيان آور يا Harmful Algal Bloom است نشان مي دهد كه اين فيتوپلانكتون داراي سم عصبي neurotoxin است و بر انسان تاثيري ندارد اما غلظت زياد آنها سبب مصرف زياد اكسيژن محلول در آب شده و نابودي تعداد زيادي از جانداران دريايي همچون خيار دريايي، صدفها، ستاره‌هاي دريايي، مرجانها، لاك پشتها و ماهيان را رقم زده و مي زند.

مرگ هزاران جانور دريايي

در اثر اين پديده زيست محيطي تعدادي لاك پشت‌ دريايي در حوالي ساحل بندر لنگه تلف شده‌اند. مرجانهاي بخش شمالي جزيره لارك، جنوب شرقي جزيره قشم و شرق جزيره فارور از بين رفته اند. تعداد زيادي از مرجان‌هاي شاخ گوزني جزاير كيش، لارك و قشم هم بر اثر خفگي و كاهش نور سفيد شده‌اند و به دنبال آن، نرم تنان و بي‌مهرگان دريايي هم جان خود را از دست داده اند.

مرگ تعداد بي شماري ماهي در خليج فارس و درياي عمان (تا 24 آبان، 6 تن در استان هرمزگان و 400 تا 600 تن در امارات متحده عربي) كه در واقع خوراك اصلي مردم اين مناطق را تشكيل مي دهد از همان ابتداي ظهور كشند سبب بروز موجي از ترس در ميان ساكنان و مسافران جنوبي ايران شد مبادا كه مصرف ماهيهاي جنوب سلامت آنان را تهديد كند. اين موج وحشت با بروز همين پديده در سواحل امارات متحده عربي و كويت و ممنوع شدن صيد ماهي و مصرف ماهيان آن منطقه شدت بيشتري گرفت.

با اين حال، مديركل محيط زيست استان هرمزگان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: از زمان وقوع پديده كشند بررسيهاي فراواني بر روي كساني كه بر اثر استفاده ماهي به مراكز درماني بهداشتي مراجعه مي كنند انجام شده كه نتايج نشان مي دهد هيچ عارضه حادي مبني بر سمي بودن اين جبلك ها ديده نشده است.

مهندس كتال محسني با تاكيد بر اينكه كشندها به هيچ وجه سمي نيستند و تا كنون توليد سم و عارضه اي در انسان براي آنها مشاهده نشده است اما مضر هستند عنوان كرد: بسياري از افراد به دليل احساس تهوع، سرگيجه، سردرد و برهم خوردن تعادل بهداشت رواني كه بر اثر استشمام بوي نامطبوع و متعفن متلاشي شدن اين جلبكها بوجود آمده است به پزشك مراجعه كرده اند.

اما همانطور كه گفته شد دليل بروز چنين عوارضي در آنها ترشح زياد ايجاد شده بر اثر متلاشي شدن و چسبيدن لاشه جلبك ها به هم هستند. متلاشي شدن جلبكها شرايط را براي فعاليت "ميكروارگانيسمها" فراهم مي كند و محيط به شدت بوي گاز H2S يا همان تخم مرغ گنديده مي دهد كه سبب بروز چنين حالتهايي را در فرد مي كند.

كتال محسني فرضيه سمي بودن عامل اين پديده را رد كرد و يادآور شد: فعاليتهاي ما و دامپزشكي استان همسو است. گونه شناسايي شده از نوع غيرسمي اما مضر است كه با كاهش اكسيژن محلول و رسوب يك نوع ماده ژلاتيني سبب مرگ و مير آبزيان مي شود و از آنجايي كه هيچ توليد سمي در جلبك ها مشاهده نشده هيچ دليلي براي منع مصرف ميگو و ماهي وجود ندارد.

از سوي ديگر، اميد صديقي، مديركل دفتر اكوبيولوژي دريايي سازمان حفاظت محيط زيست نيز با اشاره به اينكه كشند قرمز خليج فارس و درياي عمان گونه اي مهاجم است مي گويد: تحقيقات نشان مي دهد پديده كشند تهديدي جدي براي سلامت محيط زيست خليج فارس و درياي عمان است و بر دوكفه ها و صدفها اثر سمي دارد اما تاثير سمي بودن آن بر روي ماهيها و انسان به اثبات نرسيده است.

مركز تحقيقات بيوتكنولوژي خليج فارس به دنبال مشاهده اين پديده با همكاري گروه زيست شناسي دانشگاه شهيد بهشتي هم مطالعاتي بر روي شناخت گونه ايجاد كننده پديده و شرايط آن از نظر كميت و ساير مشخصه ها انجام دادند و پس از جمع آوري نمونه و آناليز اوليه و شناسايي آن از سوي مراجع معتبر بين المللي اعلا كردند: طبق اطلاعات به دست آمده گونه مورد نظر از خانواده "دينوفلاژله‌ها" بوده و خاصيت سمي از راه قابل انتقال به انسان (به واسطه مصرف ماهي) ندارد. علت مرگ و مير آبزيان هم كاهش اكسيژن در لايه هاي مختلف آبي و تشكيل لخته حاصل از اين ارگانيسم روي آبشش ماهيان است.

اين در حالي است كه دكتر كهرم يكي از چهره هاي برجسته در عرصه محيط زيست معتقد است: نمي توان با قاطعيت در مورد عدم انتقال مواد سمي كه جلبكها توليد مي كنند و به بدن جانداران دريايي از جمله ماهيها وارد مي شود.

اين استاد دانشگاه گفت: بايد واژه "انتقال" را با دقت بيشتري تعبير كرد و همه ابعاد آن را مد نظر قرار داد و آنگاه در مورد بي خطر بودن جلبك ها براي انسان هم اظهار نظر كرد.

سايه سنگين يك كابوس

دكتر كهرم كه زيست شناس است، تصريح كرد: كشندهاي قرمز در واقع جلبكهايي هستند كه به دليل بروز فاضلابها و مواد زائد به داخل آب به مرحله بلوم (Bloom) يا شكوفايي رسيده اند. آنها در وضعيت بلوم مواد زائدي توليد مي كنند كه سمي هستند. اين مواد سمي شايد در تحقيقات آزمايشگاهي خطرناك نباشند اما در بزرگ نمايي بيولوژيكي مي تواند اثرگذار باشد.

برخي از ساكنان بندر عباس هم عنوان كرده اند كه در ابتداي ظهور كشند قرمز عده اي از صيادان ماهيهايي را كه در اثر كشند بيجان شده بودند دانسته و نادانسته با صيد خود به ساحل مي آوردند و مردم هم از آنها استفاده كردند كه باعث بروز مسموميت غذايي، تهوع و سرگيجه در مصرف كنندگان شد. اما مسئولان معتقدند كه اين مسموميتها به هيچ وجه ربطي به سمي بودن جلبكها ندارد.

از سوي ديگر، فرضيه هايي هم وجود دارد كه از وجود رابطه ميان كشند قرمز و وقوع زمين لرزه سخن مي گويد و همين موضوع نيز در كنار وضعيت غم بار اكوسيستم آبي خليج فارس و درياي عمان، دلهره خاموشي را به دل مردم منطقه مي اندازد.

در اين باره عضو هيئت علمي پژوهشكده اقيانوس شناسي كشوركه بر روي اين فرضيه كار مي كند مي گويد: عوامل طبيعي از جمله شدت نور، درجه حرارت و همچنين عوامل انساني كه شامل تخليه فاضلابهاي بهداشتي، پساب كارخانه ها وصنايع ساحلي به محيط زيست ونواحي ساحلي از مواردي است كه در شكوفايي جلبكي نقش دارند اما فركانسهاي فراوان زمين لرزه در بندر لنگه كه ارتباط مستقيم با كلروفيل A (عامل به وجود آورنده پديده كشند قرمز) موجود در آب دارد سبب شده تا ما بيش از پيش بر روي وجود رابطه ميان پديده كشند و وقوع زمين لرزه متمركز شويم.

دكتر حميدرضا رضايي با اشاره به اينكه پديده كشند قرمزبه دنبال تغييرات آب وهواي از جمله وزش باد و كاهش درجه هوا در بستر نهفته شده اما با ايجاد شرايط محيطي مناسب مجدداً فعال مي شود يادآور شد: بسياري از محققان بر اين باورند كه ارتباط معني داري بين افزايش ميزان " كلروفيل " نوع A با فركانس وقوع زمين لرزه در كف دريا وجود دارد كه وقوع بيش از 200 زمين لرزه طي سه ماه اخير خود به گونه اي مويد اين نظريه است به همين دليل هم ما در تلاشيم تا با ثبت و جمع آوري اطلاعات ماهواره اي فركانسهاي مربوط به زمين لرزه در اين مورد به يك جمع بندي قابل استناد برسيم البته متاسفانه مراكز لرزه نگاري ايران به دلايل امنيتي تنها فركانسهاي زمين لرزه ها بالاي 4 ريشتر را در اختيار ما قرار مي دهند و براي دريافت فركانسهاي زير 4 ريشتر بايد از مركز اطلاعات لزره نگاري آمريكا استفاده كنيم كه اين موضوع هم روند تحقيقات ما را كند و در برخي مراحل غيرممكن مي كند.

به هرحال واقعيت اين است كه كشند قرمز اگر سمي خطرناك هم نباشد به شدت بر وضعيت آبهاي جنوبي كشور تاثير گذاشته و روياي قدم زدن كنار ساحل و تني به آب شور درياي جنوب زدن را تبديل به كابوس كرده است. اين روزها به ساكنان سواحل جنوبي و به خصوص توريستها توصيه مي شود از آب ‌تني در آب خليج فارس پرهيز كنند چرا كه بر اثر خروج راديكال آزاد اكسيژن و تركيب آن با آب، عنصر ازن توليد مي‌شود كه سبب سوختگي و تحريك پوستي افراد مي شود.

همه اين حرفها آدم را به ياد هيولاهاي افسانه اي درياها مي اندازد كه پس از تحمل سر و صداهاي فراوان سرانجام از خوابي طولاني بيدار مي شود و ناگهان آرامش دريا و ساكنانش را قرباني مي كند.

مهر
دوشنبه 23 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 73]