ميزگرد بررسي قضاياي غيرانساني در غزه‌ - حمله مستقيم به غيرنظاميان ممنوع است - اقدامات رژيم صهيونيستي مصداق جنايات جنگي است اظهارات رنجبريان، هاشمي و عسكري

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: *ميزگرد بررسي قضاياي غيرانساني در غزه*‌ - حمله مستقيم به غيرنظاميان ممنوع است - اقدامات رژيم صهيونيستي مصداق جنايات جنگي است اظهارات رنجبريان، هاشمي و عسكري

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: فقه و حقوق - حقوق سياسي

ميزگرد بررسي قضاياي غيرانساني اخير در غزه از منظر حقوق بشردوستانه‌ي بين المللي با حضور رنجبريان مدرس حقوق دانشگاه تهران، هاشمي عضو هيات علمي دانشكده روابط بين‌الملل وزارت امور خارجه و عسكري مشاور حقوقي دفتر نمايندگي كميته صليب سرخ در تهران در كميسيون حقوق بشر اسلامي برگزار شد.

شوراي امنيت جلوي اين اقدامات را بگيرد

عدالت در عرصه‌ بين‌الملل درگير منازعات سياسي است

به گزارش خبرنگار حقوقي ايسنا، پوريا عسكري، مشاور حقوقي دفتر نمايندگي كميته‌ي صليب سرخ در تهران در اين ميزگرد در پاسخ به سوالي درباره‌ي توجيهات اسراييل براي شروع حمله به غزه عنوان كرد:‌ در فضاي حقوق بين الملل در خصوص حمله قواعدي وجود دارد بان‌كي‌مون دبير كل سازمان ملل متحد عنوان كرده است كه اسراييل دارد حق دفاعش را اعمال مي‌كند و اين موضوع شايد فضا را براي اسراييل عادي كند. اما حتي اگر پذيراي اين مساله باشيم كه اسراييل در قالب حقوق و مقررات بين المللي عمل مي‌كند باز مساله تناسب در حمله و اينكه اگر حمله‌اي صورت مي‌گيرد اين حمله تا حد اقداماتي كه انجام شده ارتباط دارد قابل بررسي است و اگر آن را به عنوان دفاع بپذيريم باز هم در ظاهر تناسبي ندارد.

عسكري در ادامه اظهار كرد:‌ كميته‌ صليب سرخ در دومين روز حمله بيانيه‌اي صادر و اعلام مي‌كند كه سه شرط وجود دارد اول اينكه اموال نظامي از غيرنظامي جدا است و از نظر حقوق بشردوستانه‌ي بين المللي تكليف هر دو گروه بايد مورد حمايت باشد همچنين بحث اقدامات احتياطي در حمله مطرح است كه در هر حمله‌اي مي‌توان تا حدودي از حملات جلوگيري كرد از اقداماتي كه موجب كاهش تلفات مي‌شود به اقدامات احتياطي ياد مي‌شود.همچنين طرفين وظيفه دارند در بالاترين وضعيت شرايطي را فراهم كنند كه مجروحان مداوا شوند و امداد رساني فراهم شود.

مشاور حقوقي دفتر نمايندگي كميته‌ي صليب سرخ در تهران با اشاره به تعهد ساير دولت‌ها در موضوع غزه عنوان كرد: گزارشگر ويژه‌ي سازمان ملل به تعهد ساير دولت‌ها اشاره و گوشزد مي‌كند هر دولتي وظيفه دارد جلوي نقض حقوق بشردوستانه را بگيرد.

عسكري در پاسخ به سوالي در ارزيابي از موضع‌گيري‌هاي كه تا كنون صورت گرفته اظهار كرد: به واقع شايد در واكنش‌هاي زيادي ظرف چند روز گذشته در برابر اين واقعه وجه اشتراكي مشاهده مي‌كنيم كه اقداماتي كه از سوي اسراييل صورت گرفته بسيار خشن است. حتي آمريكايي‌ها نمي‌توانند از اين موضوع بگذرند كه سطح خشونت‌ها بسيار بالاست و سازمان‌هاي بين المللي هم مواضعي اتخاذ كردند از جمله رييس مجمع عمومي سازمان ملل متحد به نقض حقوق بشردوستانه اشاره كرده است.

دبير كل سازمان ملل متحد استفاده بيش از حد از زور و كميسارياي عالي سازمان ملل حمله‌ي اسراييل را نامتناسب قلمداد كردهد و بر رعايت حقوق بشردوستانه و پايان محاصره تاكيد كرده‌اند و شوراي امنيت هم با صدور بيانيه‌اي توقف كليه‌ي اقدامات را خواستار مي‌شود.

وي با تاكيد بر امدادرساني فوري به غزه بيان كرد: مردم در آن مناطق از نظر دارويي در مضيقه هستند تعداد از مجروحين بايد در خارج از نوار غزه درمان شوند بايد آمبولانس‌هاي كه امكان انتقال بيماران را فراهم مي‌كنند تهيه شود و بار اصلي امدادرساني بر دوش هلال‌احمر فلسطين است هلال احمر جمهوري اسلامي هم موارد زيادي را ارسال كرده كه به قاهره رسيده يك كشتي نيز ديروز حركت كرد حامل مواد امداد رساني است و كميته‌ي بين المللي صليب سرخ آماده است كه آنها را به داخل غزه منتقل كند.

مشاور حقوقي دفتر نمايندگي كميته‌ي صليب سرخ در تهران در پاسخ به اين سوال كه ظاهرا در خبرها اعلام شده است كه امدادرساني‌ها ما برگرداننده شده است با تكذيب اين موضوع گفت: تا جايي كه ما اطلاع داريم هواپيمايي كه رسيده است مشكلي نداشته و مصر هم دارد تا حدودي همكاري مي‌كند و كشتي هم كه ديروز حركت كرده هنوز به مقصد نرسيده است.

عسكري درباره‌ي راهكارهاي موجود براي خاتمه جنايت‌ها در غزه اظهار كرد: در دوره‌اي كه ادعاي تمدن بيش از هر چيز مايه‌ي فخر بشر است سوال اصلي اين است كه چه كنيم؟

وي با تقسيم اقدامات به كوتاه‌مدت و بلندمدت اظهار كرد:‌ اگر خود را جاي قربانيان اين حملات بگذاريم و جاي افرادي كه در كمبود مايحتاج اوليه به سر مي‌برند مهم‌ترين مساله‌اي كه وجود دارد امدادرساني و تامين مايحتاج اين افراد است كه اين موضوع امكان‌پذير نيست مگر با همكاري همه‌ي سازمان‌هاي انسان ‌دوستانه كه بايد دست به دست هم كمك‌ها را ارسال كنند.

مشاور حقوقي دفتر نمايندگي كميته‌ي صليب سرخ در تهران ادامه داد: از بعد سياسي اگر به قضيه نگاه كنيم شوراي امنيت به عنوان نهادي كه جامعه‌بين المللي اين صلاحيت را به او سپرده است بايد به هر ترتيب جلوي اين اقدامات را بگيرد و شايد لازم باشد بر اين تعهد بين المللي كه تعهدي حقوقي است و تضمين مراعات حقوق بشردوستانه را در بر مي‌گيرد ساز وكارهاي سياسي تنظيم شوند تا جلوي اقدامات گرفته شود و فعاليت‌هاي سياسي براي قطع اقدامات و فعاليت‌هاي بشردوستانه براي كاهش ضايعات انجام شود.

وي افزود: از نظر حقوقي فعاليت‌هاي بلند مدت مدنظر است كه از جمله آن بحث اجراي عدالت است؛ خواه ناخواه عدالت در عرصه‌ي بين الملل درگير منازعات سياسي است و شايد قدرت‌هاي سياسي مانع اين شوند كه بتوانيم عدالت را اجرا كنيم.

عسكري ادامه داد: طبيعي است وقتي بحث مجازات و محاكمه پيش مي‌آيد موانعي وجود دارد شايد بهترين اقدامي كه متوجه حال ما شود كه در قانون اساسي‌مان هم بر حمايت از مردم مظلوم فلسطين تاكيد كرده‌ايم اين است كه مواردي كه امروز در غزه دارد اتفاق مي‌افتد هنوز به طور كامل در قوانين داخلي ما جرم انگاري نشده است.

وي در ادامه گفت:‌ اگر قاضي بخواهد افراد را محاكمه كند ما با كسر عنصر قانوني جرم مواجه هستيم و شايد اين فرصتي براي حقوقدانان ما فراهم كند تا با يك عزم جدي اين موارد را جرم انگاري كنند تا محاكم از حيث عنصر قانوني اين توان را داشته باشند و از مجامع بين المللي درخواست استرداد كنند.

كم و كسر ما در عزم بين‌المللي براي پيشگيري از اين جنايات است

كامران هاشمي،عضو هيات علمي دانشكده‌ي روابط بين‌الملل وزارت خارجه نيز در اين ميزگرد در مورد جنايت جنگي توضيح داد: از جمله اصول حقوق بشردوستانه، اين است كه بدون تحقيق و تفحص زياد در علت شروع مخاصمات، به اين توجه شود كه خشونت به حداقل كاهش يابد و در حملات، غيرنظاميان در كمترين شكل مورد آزار و اذيت قرار گيرند.

وي با تاكيد بر دو اصل مهم ضرورت و تناسب در حقوق بشر دوستانه اظهار كرد: شدت حملات بايد حتي الامكان به شكلي باشد كه كمترين تزاحمات را با وضعيت عادي غيرنظاميان داشته باشد.

وي افزود:‌ آنچه در حملات اخير اسراييل حتي مورد پذيرش نزديكترين دوستان اسراييل و آمريكا قرار گرفته است، شدت خشونت‌هاي به كار گرفته شده توسط اسراييل است.

عضو هيات علمي دانشكده‌ي روابط بين‌الملل وزارت خارجه ادامه داد: بان‌كي‌مون دبير سازمان ملل متحد كه به نحوي محافظه‌كارانه سعي كرده حق دفاع اسراييل را محترم بشمارد نيز، شدت حملات را محكوم كرده است. 110راكت از سوي فلسطيني‌ها به سوي اسراييل پرتاب شده كه چهار كشته نظامي برجا گذاشته حال آنكه نوع حمله اسراييل به گونه‌اي بوده است كه بيش از 350 كشته و بيش از 1500 زخمي در برداشته است.

هاشمي افزود:‌ حمله از ساعت 10 و 30 دقيقه 7 دسامبر شروع شده يعني زماني كه مردم عادي بيشترين رفت و آمد را دارند. اين حملات موجب تلفات بيش از حد غيرنظاميان شده و ساعت 2 و 30 دقيقه بعدازظهر كه ساعت رفت وآمد كودكان به مدرسه و مراجعه‌ي زنان براي بردن كودكانشان از مدرسه بوده اين حملات ادامه داشته است.

وي گفت:‌ براساس ماده‌ي 147 كنوانسيون چهارم ژنو اقدامات اسراييل به عنوان جنايت جنگي محسوب مي‌شود زيرا طبق اين ماده لطمه به تماميت جسمي و يا سلامتي افراد غيرنظامي و تخريب يا تصرف دلخواهانه اموالي كه متكي به ضرورت نظامي نباشد مشمول اين نوع جنايات است. در مجموع زمان و شدت عمليات نشان از رويه‌ي كينه‌جويانه اسراييل داشته و بسياري از اين اقدامات به دلخواه و به عمد عليه افراد و اموال غيرنظامي صورت گرفته است.

عضو هيات علمي دانشكده‌ي روابط بين الملل وزارت امور خارجه در ادامه اظهار كرد:‌ براساس ماده‌ي 3 مشترك چهار كنوانسيون كه به پيش بيني حداقل‌ها و ضرورت‌ها براي حفاظت از افراد غيرنظامي در درگيري‌هاي داخلي و ‍‌نيز درگيري‌هاي بين المللي پرداخته، دولت‌ها موظف‌اند حداقل اصول انساني را در هنگام درگيري‌ها در ارتباط با افراد غيرنظامي رعايت كنند.

وي افزود: در مورد جنايت عليه بشريت و ژنوسايد اقدامات اسراييل عمدتا مربوط به سياست‌هاي كلي در ارتباط با نوار غزه است؛ اسراييل غزه را به مدت طولاني مورد محاصره قرار داده تا از امدادرساني، سوخت رساني و غيره جلوگيري كند.

هاشمي با اشاره به ماده 6 اساسنامه‌ي ديوان بين المللي كيفري بيان كرد: اين ماده به ايراد صدمه‌ي شديد نسبت به روح و جسم گروهي و قرار دادن گروه در وضعيت نامتناسب كه منجر به كاهش قواي آنها شود اشاره كرده و نيز قرار دادن يك گروه در معرض وضعيت زندگي نامناسب كه منتهي به زوال قواي جسمي كلي يا جزئي آن شود كه شايد بتوان بر اساس اين ماده اقدامات اسرائيلي‌ها در غزه را ژنوسايد محسوب كرد.

وي گفت: همچنين براساس ماده 7 اساسنامه ديوان بين المللي كيفري محروم كردن عمدي و شديد از حقوق اساسي كه برخلاف حقوق بين الملل بدليل هويت يك گروه صورت گيرد در زمره جرايم عليه بشريت محسوب مي‌شود.

عضو هيات علمي دانشكده‌ي روابط بين‌الملل وزارت خارجه گفت: نمي‌توان كتمان كرد جناياتي كه در اسراييل صورت مي‌گيرد، همانطور كه در اساسنامه ديوان بين‌المللي كيفري آمده در زمره مهمترين جرايمي هستند كه نگراني جامعه‌ي جهاني را در بر داشته و هيچ كس نيست كه جنايات اسراييل را ببينيد و تنش به لرزه در نيايد.

وي ادامه داد: براساس ماده‌ يك مشترك چهار كنوانسيون ژنو دولت‌هاي عضو نه تنها موظف‌اند كه خود قواعد حقوق بشردوستانه را رعايت كنند بلكه بايد رعايت حقوق بشردوستانه را تضمين كنند كه معناي تضمين‌اش آن است كه ديگر كشورها را ترغيب و در صورت امكان مجبور كنند كه اين حقوق رعايت شود.

هاشمي در ادامه عنوان كرد: در راي سال 1986 ديوان بين‌المللي دادگستري در موضوع شكايت نيكاراگوئه عليه آمريكا به علت حمايت از گروه‌هاي مخالف كنترا مشاهده كرديم آمريكا در آن راي مورد شماتت ديوان قرار گرفت كه چرا به تعهداتش در قبال ماده يك فوق عمل نكرده است.

استاد دانشكده‌ي وزارت امور خارجه در ادامه بيان كرد: هرگاه موضوع نقض آشكار حقوق بشردوستانه مطرح است، دول عضو شوراي امنيت كه اعضاي كنوانسيون چهارگانه‌ي ژنو هستند متعهد هستند كه شوراي امنيت را به سمت و سويي جهت دهند كه نقض حقوق بشردوستانه متوقف شود.بر اين اساس دولت‌هاي آمريكا، ‌انگليس و فرانسه كه اعضاي شوراي امنيت سازمان ملل متحد و داراي حق وتو هستند در مقايسه با ديگر كشورها از مسووليت بيشتري در رابطه با ماده يك و مجبور كردن دولت اسراييل به پيروي از تهعداتش برخوردارند.ساير دولت‌ها نيز اگر نمي‌توانند به دولت اسراييل فشار آورند خود متعهدند به آن كمك نكنند و اين دولت‌ها نيز براساس ماده‌ي يك مشترك چهار كنوانيسون متعهد به اين كار هستند.

وي به تصويب دستور العمل اتحاديه‌ي اروپا در جهت ارتقاي حقوق بشردوستانه‌ي بين‌المللي در سال 2005 ميلادي اشاره كرد و گفت: كشورهاي عضو براساس آن بايد فعاليت خود را در جهت متعهد كردن اسراييل به عمل آورند. ماده‌ي 16 بندهاي B,C , D تحريم و متوقف كردن مذاكرات سطح بالا را پيش بيني كرده است. پس ما از نظر قوانين و مقررات حقوق بشردوستانه كم و كسري نداريم. كم و كسر ما در عزم بين‌المللي براي پيشگيري از اين جنايات است.

استاد دانشكده‌ي وزارت امور خارجه در ادامه عنوان كرد: موضع گيري‌هاي سياسي ايران در مساله‌ي فلسطين گاهي ابعاد حقوقي قضيه را تحت الشعاع قرار مي‌دهد.

هاشمي به سه نوع جنايت جنگي، جنايت عليه بشريت و ژنوسايد در ارتباط با اسراييلي‌ها اشاره كرد و گفت: ما به كنوانسيون ژنوسايد پيوسته‌ايم و همچنين طبق ماده‌ي 146 كنوانسيون چهارم ژنو مي‌توانيم مقامات اسراييلي‌ها را به عليت جنايات جنگي محاكمه كنيم و كليه‌ي اقدامات قضايي را براي تعيين مجازات‌هاي جزايي متناسب كه در ماده بعدي 147 ذكر شده است به عمل آوريم.

هاشمي خاطرنشان كرد: يكي از مشكلات ما عدم جرم انگاري جنايات بين المللي يعني جنايات عليه بشريت و ژنوسايد و جنايات جنگي است.

اين اقدامات مصداق جنايات جنگي است

حمله مستقيم به غيرنظاميان ممنوع است

همچنين در اين ميزگرد رنجبريان، مدرس حقوق دانشگاه تهران در پاسخ به اين سوال كه ارزيابي شما از توجيهات اسراييل براي شروع حمله به غزه از نظر حقوق بين‌الملل چيست؟ عنوان كرد: آتش‌بس چند ماهه‌اي بين نيروهاي حماس و اسراييل از حدود 7 ماه پيش تا ماه آبان برقرار بود تا اين آتش‌بس نسبي و شكننده به دليل پرتاب چند موشك از غزه به جنوب اسراييل شكسته مي‌شود و در 40 روز گذشته اسراييل به گمان خود با اين حملات به حمله‌ي نخست نيروهاي غزه پاسخ مي‌دهد.

وي ادامه داد: به دنبال آن چون پرتاب موشك در روزهاي گذشته به صورت محدود تكرار مي‌شود اسراييل به اين توجيه دست مي‌زند و اين حمله به صورت عمده‌ با ورود مجدد نيروهاي اسراييل از طريق زمين به خاك غزه تكميل خواهد شد. سه سال پيش اسراييل از غزه كامل خارج شده بود و از دو سال پيش به اين طرف به دنبال تحولات داخلي فلسطين، غزه در كنترل نيروهاي حماس است و اين به صورت مستمسك اسراييل براي حمله‌ي اخير به غزه است و اين حملات را به عنوان پاسخ به نقض آتش‌بس اسراييل مي‌داند.

رنجبريان در پاسخ به اين سوال كه استمرار حملات اسراييل هم توجيهاتي داشته در اين زمينه ارزيابي شما نسبت به ابعاد مختلف حملات اسراييل چيست؟ عنوان كرد: دو ديدگاه در فلسطين نسبت به اسراييل وجود دارد ديدگاه اول مربوط به نيروي خودگردان فلسطين است كه هدف آن صلح با اسراييل است . ديدگاه ديگر از طرف گروه‌هايي مثل حماس و خود حماس مطرح مي‌شود كه در انديشه‌ي جنگ و نابود كردن اسراييل هستند به همين دليل اسراييل معتقد است اين بار بايد ضرب شصتي به حماس نشان دهد كه امنيت اسراييل را تضمين كند.

وي افزود: طبق قاعده‌ي كلي اينجا اسراييل وظيفه دارد بين هدف نظامي و شخص نظامي و هدف غيرنظامي و شخص غيرنظامي تفكيك قائل شود پس حمله مستقيم به غيرنظاميان ممنوع است؛ در اوضاع و احوال فعلي با توجه به نوع جنگ‌ها در طي اين چند دهه اين احتمال را مي‌توان در نظر گرفت كه در مواردي نتوان به اين سادگي اصل تفكيك را رعايت كرد. بايد ديد با توجه به اين‌كه ممكن است در مناطق متراكم كه هدف و اشخاص نظامي در نزديكي اهداف و اشخاص غيرنظامي هستند تا چه حد مي‌توان رعايت اصل تفكيك را كرد. اسراييل معتقد است كه اين كار را مي‌كند و اين حملاتش متوجه حماس بوده است.

رنجبريان در ادامه عنوان كرد:‌ حقوق بشردوستانه براي رعايت حال غيرنظاميان تعهدات اضافي در وهله‌ي اول بر دوش طرفين متخاصم مي‌گذارد در وهله‌ي دوم رعايت همه‌ي احتياطات ممكن را مي‌كند تا ميزان خسارت به حداقل ممكن برسد و تناسب رعايت شود.

اين مدرس حقوق دانشگاه تهران با بيان اينكه رويه‌ي گذشته‌ي اسراييل نشان مي‌دهد كه چندان رعايت اصول احتياط و تناسب را نمي‌كند، افزود: تناسب به اين معناست كه اگر حمله به هدف نظامي حتما لازم باشد و به صورت حتم و مستقيم براي طرف متخاصم مزيت اضافي به بار آورد ولي براي غيرنظامي‌ها موجب آثاري شود طرفي كه مي‌خواهد حمله كند بايد ميان مزيت نظامي و آثار جمعي احتمالي ناشي از حمله تناسب برقرار كند و در صورتي كه احتمال دهد كه اين حمله موجب صدمات شديدي به افراد غيرنظامي شود كه بر مزيت نظامي مي‌چربد از انجام چنين حمله‌اي خودداري مي‌كند.

وي ادامه داد: ‌همه‌ي مراجع رسمي بين المللي از جمله دبير كل سازمان ملل، ‌نهادهاي حقوق بشري و سران برخي دولت‌ها استفاده بيش از حد از خشونت را به نحوي كه اين تناسب را بر هم زده و موجب تلفات خارج از انتظار شده است را محكوم مي‌كنند و عدم رعايت همين قوانين و همچنين موارد مشابه در دوره‌هاي گذشته غيرمنطبق با حقوق بين الملل بشردوستانه تشخيص داده شده زيرا تناسبي ميان هدف اسراييل و تلفات نيست و حتي اگر اسراييل در مقام دفاع از خود و پاسخ به حملات نيروهاي حماس باشد در اين جا هم به صورت كلي حمله بايد برابري كند.

اين مدرس حقوق دانشگاه تهران در ادامه گفت: متاسفانه اطلاع ندارم كه اسراييل راست مي‌گويد يا دروغ ولي ادعايش اين است كه هدف‌ها به نظاميان برخورد مي‌كند سران دولت‌هاي بعضا برخي از رهبران اروپايي و كشورهاي اسلامي حملات اسراييل را متناسب با حمله پيشيني كه نيروهاي حماس انجام داده‌اند نمي‌بينند ولي اسراييل چنين اعتقادي ندارد؛ قصد اسراييل دست كم در نوبت اخير چنانكه ظاهر امور نشان مي‌دهد نابود كردن حماس و از كار انداختن حماس در غزه به منظور تضمين هميشگي امنيت براي اسراييل است.

رنجبريان با بيان اينكه مشكلي كه ما در داخل ايران داريم اين است كه در اين گونه موارد به صورت كلي اظهارنظر مي‌كنيم، فزود: اقدامات مثبت و واكنش‌هاي به جاي مراجع بين المللي نسبت به اعمال مغاير با حقوق بين الملل اسراييل، به قدر كافي مورد توجه قرار نمي‌گيرد.

وي با بيان اينكه خشت اول ماجراي فلسطين كج گذاشته شد، افزود: در سال 1948 همراه با ظلم و ستم به طرف فلسطيني دولت اسراييل تشكيل مي‌شود و از آن طرف يك مساله‌ي عمده‌ي بين المللي به ويژه پس از 1967 و اشغال كرانه‌ي باختري و نوار غزه در مرجع بين المللي مطرح بوده و هميشه اركان مختلف سازمان ملل در پي چاره جويي آن بودند ولي چون بنا كج گذاشته شد خيلي كارساز نبود.

اين مدرس حقوق دانشگاه تهران با بيان اينكه شايد نسبت به كمتر مساله‌اي مانند فلسطين تا اين ميزان حساسيت و واكنش بين المللي وجود داشته باشد، عنوان كرد: در داخل هميشه تعبير به سكوت جامعه‌ي بين المللي مي‌شود و اين واقعيت ندارد. مناسب مي‌دانم با توجه به سابقه‌ي چند هفته‌ي اخير بگويم وقتي محاصره‌ي غزه از چند هفته‌ي پيش كامل مي‌شود، جز ميزان اندكي سوخت به غزه چيزي نمي‌رسد، كمبود توليد برق پيش مي‌آيد، راه امدادرساني سازمان‌هاي بين المللي به خصوص كميته‌ي صليب سرخ سد مي‌شود و وضعيت زندگي در غزه بغرنج مي‌شود دبير كل سازمان ملل متحد دو بار اعمال اسراييل را محكوم مي‌كند همچنين معاون او نيز اعمال اسراييل را محكوم مي‌كند.

رنجبريان افزود: در جلسه‌ي 3 دسامبر 1998 اوايل ماه جاري ميلادي جلسه‌ي شوراي امنيت تشكيل مي‌شود به اين دليل كه ليبي يك كشتي براي رساندن كمك‌هايي به غزه ارسال مي‌كند و كشتي به ساحل غزه نزديك مي‌شود اما نيروهاي مستقر در ساحل كشتي را بر مي‌گردانند ليبي تشكيل جلسه‌ شوراي امنيت را مي‌كند بحث‌هاي مفصلي انجام مي‌شود و نمايندگان دولت‌هاي داراي حق وتو صحبت مي‌كنند اما با وجود وخامت اوضاع در غزه شوراي امنيت هيچ توجهي به موضوع نمي‌كند و حتي به بيانيه‌اي براي دعوت طرف‌ها براي خاتمه دادن به اين وضع اقدام نمي‌كند.

وي افزود: در جلسه‌اي كه دو روز پيش به دنبال حملات اخير تشكيل شد باز هم مذاكراتي انجام ‌شد كه در پايان جلسه رييس شوراي امنيت نه در مقام صدور بيانيه‌اي كه بار حقوق بيشتري داشته باشد بلكه در مقام صدور بيانيه‌يي مطبوعاتي به صورت كلي موضع هميشگي شوراي امنيت را كه دعوت طرفين به مذاكره،‌محكوم كردن خشونت‌ها به صورت خنثي و فاقد اثر اجرايي لازم است، اعلام مي‌كند. در حالي كه اوضاع در چند روز گذشته در فلسطين بحراني بوده است و حتي از ديد كساني كه در محل حضور دارند بي‌سابقه به نظر مي‌آيد.

وي خاطرنشان كرد: شايد كساني كه از موضع سياسي به تحليل قطعنامه مي‌پردازند تا اندازه‌اي حق داشته باشند به شوراي امنيت انتقاد كنند و اين بيانيه‌ها را شاهد جنبه‌ي الزام‌آوري توصيف كنند. بنده از اين جهت با آنها هم‌عقيده‌ام و معتقدم در اين مرحله آن طور كه لازم است به وظيفه‌ي خود عمل نمي‌كند.

رنجبريان درباره‌ي تكليف ديگر دولت‌ها براي جلوگيري از ادامه‌ي وضعيت در غزه عنوان كرد: كمابيش امروز جا افتاده است كه ديوان بين المللي دادگستري اين گونه تعهدات را بر عهده دارد و ديگر دولت‌ها بايد اقداماتي كنند تا اسراييل حقوق بين المللي بشردوستانه را رعايت كند.

اين مدرس حقوق دانشگاه تهران با اشاره به دو ديدگاه نسبت به موجوديت اسراييل اظهار كرد: موضع عمومي بسياري از كشورهاي عربي به اين سمت ميل كرده است كه بايد با اسراييل صلح كنند اما موضع شوراي امنيت غير از موضع سازمان كنفرانس اسلامي است . كشورهاي عضو كنفرانس اسلامي چنين اختياري از نظر بين المللي ندارند .بسته به اوضاع و احوالي كه شاهد آن هستيم اين موضوع در دستور شوراي امنيت قرار دارد و اين طور بي‌اعتنايي به عدم اقدام موثر به اين دليل قابل سرزنش است كه شوراي امنيت از ديدگاه حقوقي به اين وظيفه به ظاهر عمل نمي‌كند.

رنجبريان با اشاره به تفاوت بين دولت‌هاي موثر در صحنه‌ي بين المللي خاطرنشان كرد: كشورهاي غربي كه بر اسراييل نفوذ دارند و همكار و شريك او هستند و گزارشگر ويژه‌ي سازمان ملل در فلسطين تاكيد مي‌كند كه دولت‌هاي غربي كه دولت‌هاي دموكراتيك هستند وظيفه‌ بيشتري نسبت به اسراييل دارند، اينها بايد اقداماتي كنند تا اسراييل به اين صورت عمل نكند و راه‌هايي كه موثر است را به كار گيرند ايشان معتقد است كه فلسطين همچون يك آوردگاه است كه اگر حقوق بشردوستانه در آن حاكم شد و عملكرد اسراييل با حقوق بشردوستانه سازگار شد مي‌توان انتظار داشت حقوق بشر در ساير نقاط هم پيش برود.

وي ادامه داد:‌دولت‌هاي حامي دموكراسي بايد اقدامات موثري انجام دهند از اين لحاظ مي‌توان گفت ‌آن طور كه انتظار است عملكرد مناسبي از آنها ديده نمي‌شود به همين دليل است كه اسراييل جري‌تر شده است و ابايي از اين ندارد كه حمام خون راه بيندازد و به خواسته‌ي خود از اين طريق برسد.

رنجبريان در پاسخ به سوالي در زمينه‌ي راهكارهاي موجود براي پايان دادن به اين وضعيت با قرائت حكايتي از سعدي اظهار كرد: ظلم بي‌پاسخ نمي‌ماند و اين جنايات فراموش نمي‌شود ممكن است در حال حاضر اقدام موثري نشود ولي آينده آن را فراموش نخواهد كرد.

وي با مثبت ارزيابي كردن محكوميت‌هايي كه نهادهاي مختلف در خصوص جنايات غزه داشته‌اند، عنوان كرد: بايد بيش از آنچه كه تا كنون انجام شده كاري شود و اين در وضعيت پيچيده‌ي فلسطين معلوم نيست چقدر شدني باشد؛ مجموعه‌اي از اقدامات قابل تصور است همچنان كه سخنرانان ديگر به آن اشاره كردند.

اين استاد حقوق دانشگاه تهران با بيان اينكه يكي از تكاليف اصلي متوجه شوراي امنيت است، اظهار كرد: بايد براي تشكيل اين جلسه تلاش كنند مسووليت بين المللي اسراييل مبتني بر اين است كه به قطع تخلف در وهله‌ي اول و در برخي موارد به جبران خسارت وارده بپردازد. اما سوال اين است كه آيا در دادگاه‌هاي اسراييل مي‌توان جبران خسارت را خواستار شد. در چارچوب مذاكرات دو جانبه چنين جبراني قابل مذاكره است. البته نمي‌دانم در كوتاه مدت چه ميزان قبل وصول است .

وي ادامه داد: در وهله‌ي بعد مسووليت با كساني است كه مرتكب اين اعمال مي‌شوند ما در اين گونه موارد از مسووليت افراد هم صحبت مي‌كنيم كساني كه چنين اعمالي را انجام مي‌دهند يا طراحي مي‌كنند يا دستور آن را صادر مي‌كنند شخصا مسوول‌اند و جنايتكار بين المللي شناخته مي‌شوند.

رنجبريان با بيان اين‌كه اين اقدامات بيشتر مصداق جنايات جنگي است، عنوان كرد: نسبت به اين دو جنايات دو صلاحيت كيفري بين المللي وجود دارد كه يك مرجع بين المللي آن را اعمال مي‌كند كه به ظاهر چنين مرجعي وجود ندارد؛ راه‌هاي اعمال صلاحيت ديوان بين المللي كيفري نيز مشخص است و به نظر مي‌رسد نمي‌توان اين موضوع را به آن ديوان ارجاع كرد.

وي افزود: بعيد است كه شوراي امنيت هم تصميم بگيرد و رسيدگي به موارد نقض حقوق بشردوستانه را در ماجراي اخير به دادگاه بي‌طرفي ارجاع دهد مي‌ماند صلاحيت جزايي ملي كه در كنوانسيون‌ چهارگانه ژنو و پروتكل الحاقي در حقوق بين المللي عرفي براي دولت‌ها مقرر شده تا نسبت به جنايات جنگي اعمال صلاحيت بين المللي كند كه اين موضوع هم پيش‌شرط‌هايي دارد كه به صورت اصولي وجود قانون بين المللي جامع و يك نظام قضايي داراي تضمينات قضايي دفاعي كامل و همچنين وجود خواست سياسي كه از اقدامات حقوقي پشتياني كند از آن جمله است. برخي از كشورها چنين پشتوانه‌هايي دارند و با رعايت حقوق متهم مي‌توانند جنايتكار جنگي را تعقيب كنند.

رنجبريان خاطرنشان كرد: باز هم به نظر نمي‌آيد در اوضاع فعلي چنين پيشگيري‌هايي انجام شود ممكن است شكاياتي مطرح شود ولي اينكه سريع بررسي شود بعيد به نظر مي‌آيد برخي كشورها مثل ما عضو كنوانسيون‌ها هستيم ولي قانون مناسبي براي رسيدگي نداريم شايد با رفع اين نقص بتوان اميدوار بود كه اگر نظام قضايي ما متناسب با استاندارد بين المللي باشند بتوانيم براي جنايتكاران جنگي پرونده‌هايي را تشكيل دهيم ولي به نظر مي‌رسد چنين كاري در ايران دشوار است.

وي در پايان جلسه در پاسخ به سوال يكي از حضار عنوان كرد كه اسراييل هنوز اشغالگر محسوب مي‌شود و فلسطين سرزمين اشغالي است.

انتهاي پيام
چهارشنبه 11 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 120]