محبوبترینها
با چاپ روی وسایل یک کسب و کار پرسود بسازید
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
چه مواردی بر قیمت کابین دوش حمام تاثیر دارند؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1798508783
چارتاقي نياسر به انتظار شب يلدا
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش ايرنا، غافل از اين كه در تابلوي شب رنگ روز از دير زمان نقاشي شده است و ما هنوز حيران بر رنگ هاي تابلو، رويا هايمان را آويزان مي كنيم. اين قانون روزگار است يا دغدغه اي امروز و ديروز ما است؟ روزگار ديروز را تابلوي فردا انگاشتيم و بر ديوارهاي گاهكلي ياد خاطرات را ميخ هاي آرزو پنداشتيم، تا بگويم ما هم كم از گردش افلاك نيستيم، گرچه در حركاتمان با يگديگر برخورد داريم اما به نياز يكديگر زنده مي مانيم، همانطور كه خورشيد پرد? شب به عشق نورفردا در خواب نمي ماند و به پاس اين عشق آدميان شب يلدا را برايش جشن مي سازند و گاهي شب زايش خورشيد نيز مي نامند. در فلسف? ايراني نور بعد از تاريكي مانند آرامش بعد از سختي است. تغيير و تحولات معنايي گسترده در خود جاي داده است. در جنگ و جدال است كه پيروزي معني مي دهد. پس درحقيقت در تضادها ست كه واقعيت نمايان مي شود و اين زيبايي جشن و شادي به همراه مي آورد كه ريشه در فرهنگ غني و ديرين? ايرانيان دارد كه برتغييرات و گوناگوني ها نمادهاي ارزشمند را يادآوري مي كند كه يكي از اين مراسم ها، جشن شب يلداي ايراني است. كه برگزاري اين سنت ديرينه بهانه اي است براي سخن گفتن و لحظه اي چشم فروبستن و اندكي تامل كردن يا شايد قدري به ياد يكديگر بودن است. به اين بهانه، سال گذشته هم براي شهرنياسر و چارطاقي آن نوشتيم و از عظمت بنا و زايش خورشيد گفتيم. امروزهم به سراغ اين بنا رفتيم تا براي فردا، شبي ديگر را در آن ببينيم، ديوار يك قسمت بنا كمي فروريخته بود و هنوز دريچه هاي آهني كه براي جايگاه نورتعريف شده بود در پاي بنا وجود داشت، بوته هاي گياهان خودرو، برگنبد بنا اميد پرندگان بي لانه بود. اين بنا با اينكه سالها آنجا خانه داشت اما غريب به نظر مي رسيد و در انتظار يك بهان? بود. به بهانه ي شب يلدا يا به نوعي به ياد يكديگر بودن به اين معني كه اين بنا ما را به گذشته مي رساند به هنر، فلسفه، عشق و در نهايت انديش? ديروزر را به امروز پيوند مي دهد، چرا كه در پيوند انديشه هاست كه بايكديگر بودن معنا پيدا مي كند. اما به راستي ارزش بايكديگر بودن را در حفظ اين آثار مي بينيم؟ اما فلسف? يلدا، ايرانيان اين شب را شب تولد ميترا (مهر) مي دانستند؛ آن را با تلفظ سريانيش پذيرفتند و در واقع؛ يلدا با نوئل (NOEL) اروپايي؛ كه در 25 دسامبر تثبيت شده ؛ معادل است. بنابرين؛ نوئل اروپايي؛ همان شب يلدا يا شب چله اي ايراني است ميترا به عنوان يك روزمقدس با آيين مهري به اروپا رفت. تا آ ن زمان؛ جشن تولد مسيح روز ششم ژانويه گرفته مي شد پس از آنكه مسيحيت نفوذ يافت بسياري از آداب و رسوم مهري در آن جذب شد. *** ميلاد مهر به اعتقاد مهرپرستان نجات دهندة بشريت در آخرزمان خواهد بود، به مسيح منتسب گشت و با گسترش مسيحيت درشرق مجددا به ايران بازگشت و شب يلدا ناميده شد. يلدا طولاني ترين شب هاي سال و آغاز انقلاب شتوي است كه؛ پس از آفتاب از برج قوس به برج جدي تحويل مي شود وروزها اندك اندك بلندتر مي شود. در طولا ني ترين شب سال ايرانيان تا باز آمدن خورشيد به دور آتش شادي مي كردند وسفره مي گستردند كه با زمانده اين رسم هنوز بر جاي است. كرماني ها معتقد بودند كه قارون به شكل هيزم شكني شب به درخانه ها مي آيد وهيزم به آنها مي دهد؛ كه اين هيزم ها به شمش طلا تبديل مي شود. بنابراين تا صبح بيدار مي ماندند. اين مراسم به نوعي يادآور بابا نوئل دركريسمس است و ميرساند كه يلداي ايراني و كريسمس از يك مايه سرچشمه مي گيرد. دكتر محمد معين در حواشي برهان قاطع مي نويسد: در قاموس سرياني به انگليسي پاين اسميت زوجه مرحوم مرگليوث ، عيناً يلدا را به معني ولادت و ميلاد تفسير كرده است. ابوريجان بيروني در « آثار الباقيه» آورده: درشبي كه روز بيست و پنجم اين ماه بر آن مقدم است، به عقيده روميان شب بيست و پنجم محسوب مي شود و عيد ميلاد در آن روز است كه عيد ميلاد مسيح است. پورداود در يشت ها ذكر مي كند: بايد دانست كه جشن ميلاد مسيح (نوئل) كه در25 دسامبرتثبيت شده ، طبق تحقيق محققان دراصل جشن ظهور ميترا( مهر) بوده است كه عيسويان در قرن چهارم ميلادي آن را روز تولد عيسي قرار دادند. درمقامه ( سكباجيه ) حميدي نوشته شده كه: راوي داستان همراه دوستانش و پيرمرد غريبي به ميهماني مي روند (ازشبها؛ شب يلدا معين بود و از خوردنيها؛ خورش سكبا ( آش سركه) مبين. در ادبيات فارسي هم شعرا زلف يار وهمچنين روزهجران را از حيث سياهي و درازي اينچنين به شب يلدا تشبيه كرد ه اند. روز رويش چو برانداخت نقاب شب زلف گويي از روي قيامت شب يلدا برخاست ( سعدي) هست چون صبح آشكارا كاين صبوحي چند را بيم صبح رستخيز است از شب يلداي من( خاقاني) اما شب يلدا زماني هويدا مي شود كه زمين در مدار گردش خود به دور خورشيد در موقعيت 270 درجه قرار مي گيرد. ايرانيان قديم با تقويم هاي خود زاويه 23 درجه انحراف محور زمين را در طول سال به كمك ساخت چارتاقي ها اندازه گيري مي كرده اند. خورشيد درحركت سالانه خود، درآخر پاييز به پايين‌ترين نقطه افق جنوب شرقي مي‌رسد كه موجب كوتاه شدن طول روز و افزايش زمان تاريكي شب مي‌شود. اما از آغاز زمستان يا انقلاب زمستاني، خورشيد مجدداً به سوي شمال شرقي باز مي‌گردد كه نتيجه آن افزايش روشنايي روز و كاهش شب است. اين واقعه را مردم باستان، زمان زايش دوباره خورشيد مي‌دانستند و اين شب براي آنان گرامي و فرخنده بود. كه امروزه شب تولد خورشيد با نام شب يلدا يا شب چله در ميان ايرانيان گرامي داشته مي‌شود و همچون پيشينيان، سراسر شب را به انتظار طلوع خورشيد بيدار مي‌ماندند و جشن و مهماني برپا مي كنند. درآيين ميترا، نخستين روز زمستان با نام «خوره روز» (خورشيد روز) نخستين روز سال نو نيز بشمار مي‌آمده است و امروزه كاركرد خود را در تقويم ميلادي كه ادامه گاه شماري ميترايي است، ادامه مي‌دهد. منسوب داشتن ميلاد به ميلاد مسيح، تنها پيشينه‌اي چند صد ساله دارد و پيش از آن آنگونه كه ابوريحان بيروني در كتاب آثارالباقيه نقل كرده است، منظور ازميلاد، ميلاد مهر يا خورشيد است. كه امروزه هم مي‌توان تولد خورشيد را آنگونه كه پيشينيان ما به نظاره مي‌نشسته‌اند، تماشا كرد. در دوران باستان بناهايي براي سنجش رسيدن خورشيد به مواضع سالانه و استخراج تقويم ساخته ميشده كه يكي از مهمترين آنها چارتاقي نياسر كاشان است كه فعلا تنها بناي سالم باقيمانده در اين زمينه در ايران است. پژوهش‌هاي نگارنده كه در سال 1380 منتشر شد (نظام گاه شماري در چارتاقي‌هاي ايران)، نشان مي‌دهد كه اين بنا بگونه‌اي طراحي و ساخته شده است كه مي‌توان زمان رسيدن خورشيد به برخي از مواضع سالانه و نيز نقطه انقلاب زمستاني و آغاز سال نو ميترايي را با دقت تماشا و تشخيص داد. در چارتاقي نياسر كاشان سازوكاري انديشيده و ساخته شده است كه چند هنگام؛ ساليانه را بتوان با ديدار طلوع خورشيد از ميان روزنه‌هاي تشكيل شده در ميان اضلاع داخلي پايه‌هاي بنا تشخيص داد. اين چارتاقي، تنها نمونه سالم باقيمانده از ميان دهها چارتاقي ايران است كه پس از حدود دو هزار سال، همچنان كاربري تقويمي و رصدي خود را تا به امروز حفظ كرده است و مي‌توان از جمله در آغاز زمستان و آغاز تابستان به مشاهده طلوع خورشيد از ميان روزنه‌هاي ويژه آن پرداخت. همچنين در بسياري از تقويم‌هاي آفتابي ديگر كه اين نگارنده آنها را معرفي كرده است، اين امكان تنها با ديدار سايه‌هاي خورشيد بامدادي فرا دست مي‌آيد. اما در چارتاقي شهر سبز نياسر علاوه بر سنجش دقيق زمان از طريق سايه‌هاي ايجاد شده در ميان پايه‌هاي چندگانه داخلي بنا كه در حكم يك آفتاب‌سنج دقيق هستند؛ مي‌توان قرص خورشيد را نيز از روزنه ويژه‌اي كه رو به سوي محل طلوع خورشيد در انقلاب زمستاني و انقلاب تابستاني دارد، تماشا كرد. برآمدن باشكوه خورشيد از اين روزنه‌ها، علاوه بر اثبات انجام محاسبات نجومي در ساخت اين بنا، ما را به ياد روزگاراني مي‌اندازد كه به گمان در چنين هنگامي، آيين‌هايي ويژه در آنجا برگزار ميشده است. گردهمايي‌‌هايي كه گويا با آيين نيايش زرواني كه ريشه‌اي ژرف با خورشيد و پديده‌هاي كيهاني داشته، در پيوند بوده است. در نزديكي چارتاقي نياسر، نمونه‌اي از يك ساعت آفتابي كهن نيز وجود داشته است كه متأسفانه در ساليان اخير نابود شده است. اين ساعت دركنار چارتاقي، مجموعه‌اي كامل از ابزارهاي زمان سنجي دارا بوده است. درآغاز فصل زمستان و بامداد پس از شب يلدا، گردهمايي ديدار طلوع و تولد خورشيد در چارتاقي شهر سبز نياسر (30 كيلومتري شهرستان كاشان) با حضور دوستداران باستان ستاره‌شناسي ايراني برگزار مي‌شود. در اين هنگام به سراغ شهري مي آيند كه آثار تاريخي شگفت انگيزي را دردل خود جاي داده است. نگارنده هم با نويسند? كتاب (نظام گاه شماري در چارتاقي‌هاي ايران) همراه وهم عقيده شد كه آئين هاي ويژه شب يلدا را در شهر تاريخي؛ گردشگري نياسرجستاري كند. براين انگار؛ به سراغ يكي از پدربزرگ و مادر بزرگي - هاي كه هنوز كرسي گرمي از چوب وهيزم در سراي سنتي خود داشتند رفتم چه مهربان و زيبا است لحظه ي كه ديگر كم ياب شده است. سردي بيرون و گرمي كرسي در كنار چهره هاي مهربان و دوست داشتني كه انباشته اي از داستانها و خاطرات زيبا را با خود به همراه دارد دراين افكار بودم كه ناگهان از پنجره اين اتاق نگاهم به چارتاقي استوار و سربلند افتاد كه چه باشكوه بردامنه كوه زمان ايستاده است و با نگاهي جذاب عاشقان را به سوي خود مي كشاند. خداوندا : تو چه بزرگ و با عظمتي بارالهي تو چه آشنا به بنده هايت راز ماندگاري را آموختي به يقين درساخت بنايي به اين عظمت بسيار دستان به كار بوده اند چرا كه با يك نگاه نمي توان تمام بنا راديد.با صداي مهرباني رشته افكارم برهم ريخت به خود آمدم كه براي چه به اينجا آمده بودم در يك چشم برهم زدن روي سيني كرسي؛ انارهاي تازه؛ هندوانه ؛ آجيل هاي محلي را ديدم. مادربزرگ گفت: ما در گذشته انار را در زير خاك و هندوانه را در محل هايي سرد با ترفندهايي براي شب يلدا نگه مي داشتيم براين اعتقاد بوديم كه اين شب؛ شب بزرگي است حتي بيشتر فرزندان ما دراين شب به خانه بخت رفتند. خانواده داماد كه سال گذشته عروس خود را نامزد كرده بودند سه شب قبل از يلدا براي عروس خود ماهي؛ برنج ؛ سبزي وشيريني مي فرستادند و صبح روز سوم؛ خانواده داماد هداياي تهيه شده براي نوعروس و خانواده اش را با مراسمي شايسته آن خانواده به سراي پدر نوعروس مي بردند و درشب يلداهم با حضور در خانه پدرعروس به شادي جشن وسرور مي پرداختند. براي بردن عروس به خانه داماد هم درشب يلدا آئيني بود كه در فاصله اي بين 200 الي 300 متري هردو خانواده مي ايستادند ومنتظر خوش آمد گويي ديگري مي شدند تا در نهايت داماد مودب همراه با شيريني واسفند پيشواز مي آمد به بزرگان همسر خود خوش آمد گويي مي گفت و هداياي را نثارمي كرد و همه را به سراي خود دعوت مي كرد وتا سه شب بعد از يلدا هم شادي وسرور در سراي داماد برپا بود. ازديگر آيين شب يلدا درشهر نياسر مراسم ديد و بازديد از بزرگان بود كه دراين شب، راز؛ هنر بانوي سراي از زبان انارهاي تازه وهندوانه هاي با طراوت و آجيل هاي تزئين شده گويا مي شد وآبروي بزرگ محل توسط همسرش نمايان مي شد و هيچ گونه اثري از اسراف و خريدهاي سنگين در شب يلدا نبود. پدر بزرگ كه با لبخندي آرام حكايت رادنبال مي كرد، گفت: هديه بردن و كمك كردن به فقرا هم دراين شب طولاني فراموش نمي شد ازهمه مهمتر نقل داستاني از شاهنامه؛ كه من هم بي صبرانه منتظر آن شدم. شهر سبز و ييلاقي نياسر در30 كيلومتري شمال غرب شهرستان كاشان قرارگرفته است. اين شهر يكي از شهرهاي مهم مقصد گردشگري است كه آثاري همچون غار نياسر، آتشكده ساساني، چشم? اسكندريه و... در خود جاي داده است و آيين گلابگيري هم يكي از سنت هاي ديرينه و ماندگار مردمان اين شهر هنر پرور است. 1724/ گزارش از: زهرا جلوداريان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1101]
-
گوناگون
پربازدیدترینها