واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش ايرنا، خورشيد در حركت سالانه خود، درآخر پاييز به پايينترين نقطه افق جنوب شرقي ميرسد كه موجب كوتاه شدن طول روز و افزايش زمان تاريكي شب ميشود. اما از آغاز زمستان يا انقلاب زمستاني، خورشيد مجدداً به سوي شمال شرقي باز ميگردد كه نتيجه آن افزايش روشنايي روز و كاهش شب است. اين واقعه را مردم عهد كهن و باستاني با نقل سينه به سينه به نسل هاي امروزي انتقال داده تا زمان زايش دوباره خورشيد نيز به يك سنت ايراني گرامي نگه داشته مي شود. امروزه هم همچنان شب تولد خورشيد با نام شب يلدا يا شب چله در ميان سنت هاي باستاني ايرانيان گرامي داشته ميشود و همچون پيشينيان، سراسر شب را به انتظار طلوع خورشيد بيدارمانده و جشن و مهماني ميآرايند. البته امروزه برخي به اشتباه بر اين گمانند كه مراسم شب چله براي رفع نحوست بلندترين شب سال است. در حاليكه در باورهاي ايراني هيچ روز و شبي، نحس و بد يوم شناخته نيست. در آيين ميترا، نخستين روز زمستان با نام خوره روز (خورشيد روز) نخستين روز سال نو نيز بشمار ميآمده است و امروزه كاركرد خود را در تقويم ميلادي كه ادامه گاه شماري ميترايي است، ادامه ميدهد. منسوب داشتن كلمه ميلاد به ميلاد مسيح، تنها پيشينهاي چند صد ساله دارد و پيش از آن آنگونه كه ابوريحان بيروني در آثارالباقيه نقل كرده است، منظور از ميلاد، ميلاد مهر يا خورشيد است. امروزه ميتوان تولد خورشيد را آنگونه كه پيشينيان ما به نظاره مينشستهاند، تماشا كرد: در دوران باستان بناهايي براي سنجش رسيدن خورشيد به مواضع سالانه و استخراج تقويم ساخته ميشده كه يكي ازمهمترين آنها چهارتاقي نياسر كاشان است كه فعلاً تنها بناي سالم باقيمانده در اين زمينه در ايران است. پژوهشهاي نگارنده كه درسال1380 منتشر شد (نظام گاه شماري در چارتاقيهاي ايران)، نشان ميدهد كه اين بنا بگونهاي طراحي و ساخته شده است كه ميتوان زمان رسيدن خورشيد به برخي از مواضع سالانه و نيز نقطه انقلاب زمستاني و آغاز سال نو ميترايي را با دقت تماشا و تشخيص داد. درچارتاقي نياسر كاشان ساز و كاري انديشيده و ساخته شده است كه چند هنگام ساليانه را بتوان با ديدار طلوع خورشيد از ميان روزنههاي تشكيل شده در ميان اضلاع داخلي پايههاي بنا تشخيص داد. اين چارتاقي، تنها نمونه سالم باقيمانده از ميان دهها چارتاقي ايران است كه پس از حدود دو هزار سال، همچنان كاربري تقويمي و رصدي خود را تا به امروز حفظ كرده است و ميتوان از جمله در آغاز زمستان و آغاز تابستان به مشاهده طلوع خورشيد از ميان روزنههاي ويژه آن پرداخت. در چارتاقي نياسرعلاوه بر سنجش دقيق زمان از طريق سايههاي ايجاد شده در ميان پايههاي چندگانه داخلي بنا كه در حكم يك آفتاب سنج دقيق عمل مي كند؛ ميتوان قرص خورشيد را نيز از روزنه ويژهاي كه رو به سوي محل طلوع خورشيد در انقلاب زمستاني و انقلاب تابستاني دارد، تماشا كرد. برآمدن باشكوه خورشيد از اين روزنهها، علاوه بر اثبات انجام محاسبات نجومي در ساخت اين بنا، ما را به ياد روزگاراني مياندازد كه به گمان درچنين هنگامي، آيينهايي ويژه در آنجا برگزار ميشده است. گردهمايي كه گويا با آيين نيايش زرواني كه ريشهاي ژرف با خورشيد و پديدههاي كيهاني داشته، در پيوند بوده است. در نزديكي چارتاقي نياسر، نمونهاي از يك ساعت آفتابي كهن نيز وجود داشته است كه متأسفانه در ساليان اخير به دلايلي منهدم شده است. اين ساعت همراه با چارتاقي، مجموعهاي كامل از ابزارهاي زمانسنجي را فراهم كرده بودهاند.كه با دخالت هاي سود جويان نيز تخريب و بخشي هاي از آن نيز به دليل بي توجه مسوولان ميراث فرهنگي و گردشگري درحال نابودي است. 1724
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 232]