شب يلدا، آييني از دوران باستان تا به امروز

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: "شب يلدا"، آييني از دوران باستان تا به امروز
اجتماعي . فرهنگي . ميراث فرهنگي
"شب يلدا"يا "شب چله" آخرين شب آذرماه ، شب پيش از نخستين روز زمستان و درازترين شب سال‌است كه با نزديك شدن اين شب،ايرانيان به تكاپوي خريد ميوه و آجيل مشغول مي‌شوند تا با جمع شدن در كنار يكديگر شب به ياد ماندني را براي خود و اطرافيان رقم بزنند.

دراين شب كوچكترها نزد بزرگترها مي‌روند و مي‌كوشند شب چله زيبايي را در كنار پدر بزرگ و مادر بزرگ خود داشته باشند.

پدر بزرگ و مادر بزرگ‌ها هم از خاطرات زيباي خود در ايام جواني مي‌گويند، از روزهاي سرد و شبهاي بلند زمستاني و خواندن شاهنامه و گرفتن فال حافظ مي‌گويند.

از قديم‌الايام در ايران مرسوم بوده كه شب يلدا را با خواندن شاهنامه و فال حافظ به‌پايان برسانند و سال‌خوبي را همراه با سلامتي براي يكديگر آرزو كنند و در كنار يكديگر اين شب بلند سال را جشن بگيرند.

يك كارشناس تاريخ در اصفهان درباره تاريخچه شب يلدا گفت: اين شب در نيم كره شمالي با انقلاب زمستاني مصادف است و به‌همين دليل از آن شب به بعد طول روز بيشتر و طول شب كوتاه‌تر مي‌شود.

محسن هدايتي"افزود:ايرانيان باستان بااين باور كه‌فرداي شب يلدا با دميدن خورشيد،روزها بلندتر مي‌شوند و تابش نور ايزدي افزوني مي‌يابد، آخر پاييز و اول زمستان را شب زايش مهر يا زايش خورشيد مي‌خواندند و براي آن جشن بزرگي برپا مي‌كردند.

وي با اشاره به اينكه يلدا و جشن‌هايي كه در اين شب برگزار مي‌شود، يك سنت باستاني است، افزود: پيروان ميتراييسم آن را از هزاران سال پيش در ايران برگزار مي‌كرده‌اند.

وي تصريح كرد: در اين باور، يلدا روز تولد خورشيد و بعدها تولد ميترا يا مهر است وبسياري بر اين باورند كه ريشه پاسداشت شب چله ميراث قوم كاسپيان است.

كاسپ‌ها از اولين اقوام آريايي هستند كه وارد ايران شدند.

وي خاطرنشان كرد: كاسپ‌ها دريافتند كه پس از آخرين شب پاييز اندك اندك بر بر طول روزها افزوده و از طول شب‌هاي سرد كاسته مي‌شود.

اين كارشناس افزود:ايرانيان باستان، اين شب را شب تولد الهه مهر (ميترا) مي‌پنداشتند و به‌همين دليل اين شب را جشن مي‌گرفتند و گرد آتش جمع مي‌شدند و شادمانه رقص و پايكوبي مي‌كردند.

هدايتي افزود: يلدا از نظر معني معادل كلمه"نوئل" از ريشه ناتاليس رومي به معني تولد است و نوئل از ريشه يلداست.

وي گفت:واژه يلدا سرياني و به معني ولادت است و ولادت خورشيد(مهر و ميترا) و روميان آن را(ناتاليس انويكتوس)يعني روز(تولد مهر شكست ناپذير)مي‌نامند.

كارشناس ارشد امور فرهنگي و پژوهش سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري استان اصفهان گفت: شب يلدا از رسوم دوران باستان است.

"فرشيد ابراهيم پور"افزود:در تاريخ و فرهنگ يا فولكلور"‪ " folklore‬ايران زمين،رسوم و باورهاي زيبا و پسنديده‌اي از دوران باستان‌تاكنون برجاي مانده است.

وي اظهار داشت: شب يلدا پس از گذشت قرن‌هاي متمادي هنوز به عنوان سنتي پرطرفدار است كه انجام آن با حساسيت خاصي صورت مي‌گيرد.

وي تصريح كرد: شب يلدا،درازترين شب سال و شب اول زمستان است كه در اصطلاح عاميانه به آن "شب چله"مي‌گويند.

ابراهيم پور گفت: زمستان عملي را در حقيقت دوماه مي‌دانند كه‪ ۴۰‬روز اول آن را"چله بزرگ" و‪ ۲۰‬روز آخرآن را"چله كوچك" مي‌نامند و چهار روزآخر چله بزرگ و چهارروز اول چله كوچك را هم روي هم‌رفته چارچار(چهار- چهار) مي‌خوانند.

كارشناس ارشد امور فرهنگي و پژوهش سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري استان اصفهان گفت:يلدا كلمه‌اي"سرياني"است و به معني"ميلاد" است و ظاهرا از آداب "مهرپرستي" در دوران باستان ريشه گرفته است.

به گفته وي، در فرهنگ زيباي ايرانيان شب يلدا طولاني‌ترين شب سال محسوب مي شود.

وي اظهار داشت:خانواده‌ها در كنار بزرگان فاميل از قبيل پدربزرگها، مادر بزرگ‌ها،عموها،عمه‌ها،خاله‌ها با صفاو صميميت گرد هم جمع مي‌شوند و تا نزديكي صبح علاوه بردعا و طلب خير و خوشبختي از خداوند منان براي يكديگر با انواع ميوه‌ها و تنقلات از قبيل هندوانه،آجيل و انواع شيريني‌جات و آش‌ها و غذاهاي محلي و شربت‌ها به شنيدن داستانها و خاطرات قديمي مي‌پردازند و از تجربيات بزرگترها بهره مي‌گيرند.

وي گرفتن فال حافظ، دعاكردن براي دختران دم بخت، خوردن هندوانه به واسطه شيريني زندگي و بردن شب چله‌اي براي تازه عروسان را ازآداب و رسوم شب يلدا دانست.

وي تصريح كرد: اين جشن در ماه پارسي "دي" قرار دارد كه نام آفريننده در زمان قبل از زرتشتيان بوده است كه بعدها او به نام آفريننده نور معروف شد ،همان كه در زبان انگليسي "‪ "day‬خوانده مي‌شود. كد‪۴‬
پنجشنبه 28 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 312]