تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1835303850
نگاهی به زندگی و مجموعه اشعار محمدرضا شفیعی كدكنی
واضح آرشیو وب فارسی:سیمرغ: نكته دیگری كه در بیشتر مقالات انتقادی شفیعی دیده میشود و هر جایی كه مجال سخن دست داده بدان پرداخته، نقد شعر معاصر و انتقاد از شاعران هم عصر خود است، او نه تنها... زمزمه‌هایی از زبان برگ دكتر محمدرضا شفیعی كدكنی در سال ۱۳۱۸ دربخش كدكن شهرستان تربت حیدریه در استان خراسان رضوی، چشم به جهان گشود. شفیعی كدكنی دوره‌های دبستان و دبیرستان را در مشهد گذراند و چندی نیز به فراگیری زبان و ادبیات عرب، فقه، كلام و اصول سپری كرد. او مدرك كارشناسی خود را در رشته زبان و ادبیات پارسی از دانشگاه فردوسی و مدرك دكترا را نیز در همین رشته از دانشگاه تهران گرفت و اكنون استاد ادبیات دانشگاه تهران است. او از جمله دوستان نزدیك مهدی اخوان ثالث شاعر خراسانی به شمار می‌رود و دلبستگی خود را به اشعار وی پنهان نمی‌كرد. وی مقدمات علوم دینی از قبیل جامع المقدمات و كفایه آخوند خراسانی را نزد پدرش میرزامحمد شفیعی كدكنی فراگرفت و پس از ورود به حوزه علمیه خراسان از محضر استادان بزرگ حوزه خراسان از جمله حاج شیخ هاشم قزوینی و ادیب نیشابوری كسب فیض كرد. 15 سال از دوران كودكی و نوجوانی م. سرشك مصروف فراگیری علوم قدیمه و آمد و شد به حوزه‌های علمیه آن روز خراسان شد، او پس از مطالعه دروس جدید و موفقیت در امتحان وارد دانشگاه مشهد شد و در زمره دانشجویان استادان بنام، دكتر فیاض، دكتر یوسفی و دكتر رجایی درآمد. م. سرشك پس از دریافت درجه لیسانس از دانشگاه مشهد، برای تكمیل تحصیلات وارد دانشگاه تهران شد و از محضر استاد فروزانفر و دكتر پرویز ناتل خانلری بهره‌ها برد و با درجه دكترا در زبان فارسی از دانشكده ادبیات دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد و در كتابخانه مجلس سنا به كار پرداخت و سپس دانشیار گروه ادبیات فارسی و ادبیات تطبیقی دانشگاه تهران شد. شروع شعر م. سرشك شاعری را با غزل آغاز كرد. وی در سال ۱۳۴۴ با انتشار كتاب زمزمه‌ها و بعدها در مجموعههای دیگر توانایی خود را در سرودن غزل و قالبهای دیگر به خوبی نشان داد. هرچند زمزمه‌ها در حال و هوای سبك هندی سروده شده است اما تعلق خاطر شاعر به شاعران خراسانی در آن به چشم می‌خورد. كد كنی در اوان جوانی به شعر و شاعری پرداخت. وی نام (م. سرشك) را برگزید و طی آشنایی با نیما یوشیج سبك شعر‌نو را انتخاب كرد. پس از این او قالب و بیان سنتی را رها كرد و به سوی شكل و زبان شعر نیمایی روی آورد و نیز شعر غنایی و تغزلی را تقریبا كنار می‌گذارد و به شعر اجتماعی و حماسی جدید پرداخت. این تغییر و تحول درمجموعه شبخوانی و از زبان برگ به خوبی نمایان است. نخستین مجموعههای شعر استاد كدكنی بنام (شبخوانی) و (زمزمه ها) در سال 1344 و مجموعه (از زبان برگ) در سال1347 در مشهد منتشر شد. معروف ترین دفتر شعر شفیعی كدكنی (در كوچه باغهای نیشابور) در سال 1350 منتشر شد و او را به اوج شهرت رساند. سایر آثار وی نیز در دهه50 شمسی انتشار یافتند ولی از لحاظ سبك شعری و هنری در درجه پایین‌‌تری از مجموعه در كوچه باغهای نیشابور قرار داشتند. دكتر شفیعی كدكنی در سالهای پس از انقلاب اسلامی بیشتر به تحقیقات ادبی و نقد و معرفی متون قدیمی سرگرم بوده است و همچنان به انتشار اشعار خود ادامه می‌دهد. سروده (هزاره دوم آهوی كوهی) یكی از ناب‌‌ترین اشعار م. سرشك است كه در زمره ماندگارترین اشعار معاصر فارسی قلمداد شده است. او با انتشار مجموعه در كوچه باغهای نشابور در سال ۱۳۵۰ نشان دادكه به زبان و ساخت و صورت مشخصی دست یافته و شعرش در مسیر تكامل افتاده و راه واقعی خود را یافته است. آخرین اثر دكتر شفیعی كدكنی مجموعه هزاره دوم آهوی كوهی است كه در سال ۱۳۶۷ منتشر شد. در این مجموعه، شاعر به ویژه در اشعاری كه از دهه 60 به بعد سروده، به زبان تازه‌ای دست یافته است. ساخت و صورت اشعارش مستحكم تر و موسیقایی‌تر، زبانش پیچیده تر و اندیشه هایش فلسفی‌تر شده است و همین امر باعث شده كه اشعار او در این دفتر بیشتر طرف توجه خواص قرار گیرد. تمام ویژگی‌های یك شاعر در اشعار دكتر شفیعی كد كنی چند ویژگی به چشم می‌خورد: شاعر به سنت‌های ادبی ایران و اسلام دلبستگی دارد و این رایحه فرهیختگی را در اشعار خود به بهترین نحو منعكس كرده است، دیگر اینكه طبیعت و محیط طبیعی استان خراسان را در اشعار خود آشكار كرده و خواننده را با آمیزه‌ای از خاطرات تاریخی خود و طبیعت عبوس خراسان آشنا می‌سازد. اشعار دكتر كدكنی غالبا رنگ اجتماعی دارد و اوضاع جامعه ایران دردهه‌های 40 و 50 شمسی در شعر او به‌صورت تصاویر، رمزها و كنایه‌ها جلوه گراست. استاد شفیعی كدكنی با بهره گیری از پشتوانه غنی زبان و ادبیات فارسی و عربی و انس با زبان دری (زبان دیرین مردم خراسان) از چهره‌‌های سرشناس شاعران نوپرداز معاصر است و در اشعار خود، جدای از دیدگاه‌های انسانی و اجتماعی، پدیده‌های زیبای‌جهان شاعرانه‌‌اش را به‌صورتی زیبا به خوانندگان عرضه می‌دارد. او در عرصه تالیف و تصحیح و ترجمه و نقد و تحقیق، بی‌هیچ تردیدی، چهره‌ای ممتاز در ادبیات ایران است. كتابهای صور خیال در شعر فارسی، موسیقی شعر، اسرار‌التوحید و ده‌ها كتاب و مقاله دیگر وی امروزه، در زمره آثار مرجع به شمار می‌روند. نكته دیگری كه در بیشتر مقالات انتقادی شفیعی دیده میشود و هر جایی كه مجال سخن دست داده بدان پرداخته، نقد شعر معاصر و انتقاد از شاعران هم عصر خود است، او نه تنها به عنوان یك شاعر نسبت به جریان‌های شعری اطراف خود حساس است؛ بلكه به عنوان یك منتقد نیز نمی‌تواند كجروی‌های جریان‌های مختلف شعری را تحمل كند، بنابراین در موقعیت‌های مختلف به تصریح و تعریض جنبه‌های مختلف شعر معاصر را مورد انتقاد قرار داده كه ضعف و قوت این نقدها بسته به حالات روحی نویسنده و موقعیت كلام متغیر است. اما یكی از ویژگی‌های مثبت نقدهای شفیعی كدكنی كه در بعضی آثار او دیده میشود پیشنهاد یك پژوهش جدید و گشودن دریچه یك بحث یا تحقیق جدید به روی محققان است، به عنوان مثال درباره كرامت‌های صوفیان می‌گوید: این میدان تحقیق پژوهندگانی را می‌طلبد كه با روشهای علمی بتوانند پیرنگ‌های كرامات را طبقه‌بندی و كدگذاری كنند و آنگاه به جست و جوی ریشه‌های تاریخی و جغرافیایی و دینی و اساطیری و روان‌شناختی هر كدام بپردازند، وقتی به چنین مرحله‌ای از مطالعه درباب این پیرنگ‌ها راه یابیم به جایی می‌رسیم كه هر پیرنگی گاه می‌تواند موضوع یك تحقیق مستقل قرار گیرد. زبان شعر كدكنی زبان شعر او فصیح و دقیق و روشن است. او با شعر خود گونه‌ای از بارورترین زبان‌های تمثیلی شعر معاصر را به نام خود ثبت كرده است.در شعر او اثری از مغلق گویی یا پرگویی دیده نمی‌شود. زبانی نرم و پرتوان دارد، تصاویر خیال در شعر او به اوج می‌رسد. او هرگز به دنبال وزن‌های عجیب و غریب نمی‌رود و قافیه را همچون عنصری خارج از شعر تصور نمی‌كند. اشعار او غالبا رنگ اجتماعی دارد. اوضاع جامعه ایران در دهه 40 و 50، در شعر او به صورت تصویرها و رمزها و كنایه‌ها منعكس میشود. م.سرشك شاعری است كه از فرهنگ چند صدایی برخوردار است. هر خواننده‌ای پس از ورود در دیوان شاعر وقوف بر زیبایی‌های شعری این شاعر به نوعی كثرت گرایی فرهنگی در دیوان شاعر پی خواهد برد. شفیعی كدكنی در پنج زمینه پلورالیسم برخوردار است 1- زمان 2 - تصویر و تخیل 3- موسیقی 4- عاطفه 5 - اندیشه. زبان شاعر زبان صرفا خراسانی نیست اگر چه استفاده از آن كلمات محلی تا حدودی برای شاعر تشخص سبكی پدید آورده است. ولی این بدان معنی نیست كه شاعر از دیگر گونه‌های زبانی استفاده نمی‌كند. شاعر از زبان معیار و زبان كلاسیك نیز بهره می‌گیرد. پس در زمینه زبان تك‌منبعی نیست و تصاویری شعری شاعر نیز تك بعدی نیست بلكه در هر دو زمینه محور افقی و محور عمودی خیال توانایی‌هایی از خود بروز داده است. م.سرشك شاعری نماد‌گراست،اما آنچه درباره نماد‌های به كار رفته در مجموعههای شعری‌اش گفتنی است این است كه این نمادها یا از عناصر و پدیده‌های مربوط به طبیعت اخذ و اقتباس شده یا متن میراث‌های فرهنگی وادبی واساطیری گذشته فارسی برگرفته شده‌اند. كدكنی با زیر و بم الفاظ فارسی بسیار آشناست و در ابداع تركیب‌های زیبا و نو خلاقیت فراوان دارد.او در شعر از دیدگاهی انسانی و اجتماعی سخن می‌گوید و اندیشه‌ها و دریافت‌ها و پدیده‌های زیبای جهان شاعرانه خود را به صورتی دلكش و پر‌تاثیر به خواننده عرضه می‌دارد. آثار كدكنی زمزمه‌ها نخستین دفتر شعری م.سرشك می‌باشد كه در سال 1344 منتشر شد و شاید از نظر قلب و قالب ضعیف ترین دفتر شعری اوست. م.سرشك خود در این باره می‌گوید: تا آخرین مراحل صفحه آرایی این مجموعه به نظرم رسید كه بعضی از شعرها از جمله تمامی دفتر زمزمه‌ها را كه روحیه عاریتی و بیمارگونه سبك هندی حاكم بر بعضی از غزل‌های آن را دیگر به هیچ وجه نمی‌پسندم ولی دیدم همان‌هایی كه چنین اندیشه‌هایی درباره آنها دارم بارها و بارها در حافظه دیگران دیده ام. بهترین شعر برای هر كس شعری است كه آن را با دل خویش هماهنگ بیند به احترام چنین دل‌هایی از این كار چشم پوشیدم. شبخوانی اثر دوم شفیعی كدكنی كه در همان سال 1344 خلق شد، حاصل تلاش او برای رهایی از همان علف‌های عاریتی كه باغ شعر او را تسخیر كرده بودند، شد. برای این كار هم فرم بیرونی شعرش را تغییر داده و هم محتوای آن را. اكثر اشعار این مجموعه، در قالبهای نیمایی و نیمه سنتی است، در حالی كه زمزمه ها در قالب سنتی بود. اطلاق نام شبخوانی به این مجموعه گویای جامعه گرایی شاعر است. شبخوانی در زبان و عرف مردم خراسان معنی اصطلاحی و خاصی دارد:مناجات‌های شبانه را كه در ماه روزه برای بیدار شدن مردمان بر فراز مناره‌ها می‌روند و می‌خوانند،مردم خراسان شبخوانی می‌گویند و مرد خواننده را شبخوان می‌نامند.شاعر احساس می‌كند كه كار او و كار شبخوان كاری است همسان و همسو. كار شبخوان بیداری در شب‌های ماه رمضان و بیدار كردن مردمان است و كار شاعر آن است كه در زمانه‌ای كه همه مردمانش چون گله خوش چرای بی‌چوپان، در دره خواب‌ها رها گشتند، به بیداری آنها بیندیشد. دفتر سوم كه در سال 1347 انتشار یافت از زبان دكتر عبدالحسین زرین كوب این چنین توصیف میشود: م.سرشك وقتی در سالهای 1343 و 1345 از زادگاه خود، خراسان، به شهر غرق ازدحام آهن و فولاد تهران روی می‌آورد از زبان برگ‌ها سخن می‌گوید و گویی انس با طبیعت كه یادگار سالهای كودكی و جوانی اوست همچنان او را به سوی خود می‌كشاند و زمینه آهن و پولاد نمی‌تواند شاعر را از طبیعت مأنوس خود جدا سازد. از این روست كه از زبان طبیعت سخن می‌گوید: از باد و باران، از گل و گیاه، از معنای جوی باران و از زبان مرگ، او با طبیعت همراز و مأنوس است، آن را خوب می‌شناسد و می‌تواند به راز عاشقانه فاصله گیرد اما روح لطیف تغزلی او با عشق به كائنات، عشق به طبیعت و همه مظاهر آن جلوه‌های خاص می‌یابد و این عشق در طرف مظاهر طبیعی كافی نیست تا شعر او را مطلوب و مقبول همگان نماید . در از زبان برگ هنگامی كه م.سرشك از زادگاه خویش به تهران سفر می‌كند از دریچه ترن به كوهها و دشت‌ها سلام عاشقانه می‌فرستد و ناگهان احساس می‌كند كه همه مظاهر طبیعت پیام آور صلح و دوستی به یكدیگرند. او فریفته طبیعت است و در این دفتر طبیعت بزرگ‌ترین مایه الهام اوست. شب با زلال آب راز و نیاز عاشقانه دارد و باران برای او تمثیل روشنایی و پاكی است. رویكرد دیگر در این مجموعه ظهور یك طنز خفیف اما فوق العاده اثر‌گذار در شعر م.سرشك است تا آنجا كه به‌نظر می‌رسد از اصلی ترین جنبه‌های هنرش است؛ بخصوص كه هر چه از نظر زمانی جلوتر می‌رویم كیفیت طنز شعرش هنری تر و قوی تر میشود. م.سرشك در سال 1350 مجموعه‌ای را ارائه كرد كه تمامی مشخصه‌های سبكی شاعران خراسان را می‌توان در آن دید. این مجموعه در كوچه باغهای نیشابو بود. گویی شاعر در اینجا از تمام خویش برای صعود به قله شاعری بهره گرفته است. در دفتر در كوچه باغهای نیشابور زبانی شفاف و بی‌ابهام مشاهده میشود مواریث فرهنگی و سنن تاریخی و زمینه‌های رستگاری، طبیعت گرایی، نمادگرایی، اسطوره‌گرایی، التزام به وزن موسیقی دلنشین، دردمندی، منطق مكالمه، روایت گری و توصیف در جای جای كتاب مشاهده میشود. م.سرشك از سه عنصر زبانی برای القای معانی استفاده می‌كند:الف ) زبان كلاسیك ب) زبان محلی ج) زبان معیار. م.سرشك به خاطر اشرافی كه به متون كلاسیك داشت به راحتی توانست از واژه‌های كهن و حتی ادبیات كهن استفاده كند. م.سرشك در در كوچه باغهای نیشابور از زبان مردم سخن می‌گوید چرا كه در مردم و با مردم می‌زید. زبان فخیم كلاسیك او چنان در زبان معیارو زبان مردمی محو میشود كه شاعر را به طرف آسان گویی و آسان گیری هنری نمی‌كشاند. دفتر در كوچه باغ‌ها هم از جهت مضمون و هم از جهت ساختار و فرم مورد قبول روشنفكران خاصه روشنفكران انقلابی قرار گرفت. آن سخن به فریاد رسیده و دردهای غیر مجرد و ملموس زمانی كه با زبانی سخته و آهنگین ممزوج شد سخت مورد اقبال عام و خاص قرار گرفت. این مجموعه شفیعی را به عنوان شاعری آگاه و روشن بین و اجتماعی و نیز توانا و آفریننده، معرفی می‌كند همچنین نمودار تلاش اوست برای راه یافتن به نوعی شعر اجتماعی و حماسی و انسانی. مثل درخت در شب باران برگزیده ای است از اشعاری كه شاعر از سالهای 44 و 45 تا سال 1356 سروده است، شامل چهار بخش: مخاطبات، چند تأمل، غزلیات و رباعیات است. در این مجموعه كه هم از لحاظ شكل و هم از جهت محتوا دارای تنوع و تفنن است، شفیعی از سویی آزمون‌های تازه‌ای از شعر ناب، در بخش مخاطبات ارائه می‌دهد و از سویی دیگر نوعی شعر متفكرانه را به صورت قطعه‌های كوتاه در چند تامل می‌آزماید. در دفتر مثل درخت در شب باران بر خلاف دو مجموعه پیشین، نگاه شاعر متوجه درون خود شده و شعر او چیزی نیست جز برخورد غنایی شاعر با طبیعت. به همین نسبت، روح جامعه گرایی به معنای سیاسی كلمه در این دفتر ضعیف تر شده است. بسیاری از اشعار این دفتر در آن سوی مرزهای ایران سروده شده‌اند. از بودن و سرودن ، تجربه‌های اندیشه ای- عاطفی دیگری را به ما نشان می‌دهند. مسیر حركت شعر م. سرشك، از شعر احساساتی به طرف شعر اجتماعی- سیاسی و سپس شعر فرهنگی – انسانی است. در دو اثر اخیر شاعر از میدان سیاست و اجتماع به سطح بالاتری – فرهنگ و انسان - گام می‌نهد. نقد بودن و سرودن حاوی دو زمینه مهم است یكی بودن، دومی سرودن و خنیاگری. سنتی كه شاعر بین بودن و سرودن برقرار می‌كند تا حدودی فلسفه هایدگر را فرا یاد می‌آورد. هایدگر نیز معتقد بود كه بودن یا هستی در شعر و هنر انكشاف و گشودگی پیدا می‌كند. از دیدگاه او هستی پس از حبس در ظلمات ایده، نیاز به انكشاف و گشودگی دارد. یكی از راه‌های این انكشاف شعر و هنر است. پس زبان خاصه زبان شعر را ابزار و محل خوبی برای این نوع انكشاف است. بوی جوی مولیان دفتری است كه در قیاس با دفتر پیشین بیشتر غم غربت (من) شاعر را نشان می‌دهد. این كه شاعر در این دفتر چند بار به آواره یمگان التفات می‌كند، حاكی از آن است كه شاعر این اشعار را در غربت سروده و حس و حال شاعران آواره و تنها را مدام فرا یاد می‌آورد. شاید آنچه شاعر خراسان را به آواره یمگان پیوند می‌زند، علاوه بر غم غربت تعهد اجتماعی و رسالت انسانی و باور دردمندانه‌ای باشد كه در هر دو مشترك است. ناصر خسرو به خاطر دفاع از آرمانهای فلسفی – اجتماعی‌اش مدام مجبور به تجربه آوارگی و بی‌پناهی و غربت بود. اما آنچه م.سرشك را از آواره یمگان جدا می‌كند، نوع نگاه و نظرگاهی است كه هر یك به (هستی) دارند. هزاره دوم آهوی كوهی حاوی پنج دفتر و دویست و چهل چهار قطعه شعر است.مرثیه سرو كاشمر بیست و هشت قطعه، خط زدلتنگی پنجاه و دو قطعه،غزل برای آفتابگردان شصت و سه قطعه،در ستایش كبوترهاچهل و شش قطعه و ستاره دنباله دارپنجاه و پنج قطعه شعر را در بر می‌گیرد.در میان این قطعه‌ها همه گونه شعر یافت میشود؛ غزل، قصیده، رباعی و...تاریخ سرایش اشعار نیز برخی به سالهای 40 و 50 بر می‌گردد و برخی به سالهای 60 و 70.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سیمرغ]
[مشاهده در: www.seemorgh.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 672]
-
گوناگون
پربازدیدترینها