آرتور شوپنهاور

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: اندیشمند آلمانی ( ۱۷۸۸–۱۸۶۰ )

"آرتور شوپهناور" در 22 فوریه.ی 1788، در شهر "دانتزیگ" آلمان (گدانسک در لهستان امروزی) دیده به جهان گشود. پدر او که پیشه.ی بازرگانی داشت، به سبب مهارت، مزاج گرم، سرشت پابرجا و عشق به آزادی، نام آور بود. هنگامی که آرتور پنج سال داشت، پدرش از "دانتزیگ" به "هامبورگ" کوچ کرد؛ زیرا "دانتزیگ" به دلیل چیرگی "پروس" در سال 1793، استقلال [ =خودسالاری ] خود را از دست داده .بود. بدین ترتیب، شوپنهاور جوان، میان تجارت و داد و ستد بزرگ شد و با وجود تشویق و تحریک پدر، این کار را ترک کرد، ولی اثرات آن در وی باقی ماند که عبارت بود از رفتاری کمابیش خشن، ذهنی حقیقت..بین و شناختی نسبت به امور دنیا و مردم؛ همین امر، وی را در برابر فیلسوفان رسمی آکادمیک، که او از آنها بیزار بود، قرار داد. شوپنهاور می.گوید:
"طبیعت، نهاد و یا اراده، از پدر به ارث می.رسد و هوش، از مادر."
مادر او زنی باهوش بود و یکی از نام آور.ترین داستان نویسان روزگار خود گردید. این زن از همنشینی با شوهر عامی خود چندان خشنود نبود و پس از مرگ او، آزادانه به عشق ورزی پرداخت و به "وایمار"، که در آن زمان، مناسب.ترین مکان برای این گونه زندگی بود، رفت. آرتور شوپنهاور، همچون "هملت"، بر ضد ازدواج دوباره.ی مادرش شورش کرد. این درگیری با مادر سبب شد که او فلسفه.ی خود را با باورهایی نیمه حقیقی درباره.ی زنان چاشنی دهد. یکی از نامه.های مادرش، چگونگی روابط آنها را روشن می.سازد :
"تو ستوه آور و آزار دهنده هستی و زندگی با تو بسیار دشوار است؛ خودخواهی.ات همه.ی ویژگی های نیک تو را در بر گرفته است و همه.ی این ویژگی ها بیهوده است؛ زیرا تو نمی.توانی از خرده.گیری بر دیگران دوری کنی."
از این رو مادر و فرزند از یکدیگر جدا شدند و شوپنهاور، گاهی مانند دیگر میهمانان به خانه.ی مادر خود می.رفت؛ روابط آن دو بسیار رسمی و مؤدبانه گردید و آن ناسازگاری و کدورتی که گاهی میان افراد خانواده دیده می.شود، بین آن دو وجود نداشت.
رابطه ی مادر و فرزند را "گوته" تیره.تر کرد، زیرا به مادر خبر داد که فرزندش مردی بسیار نام آور خواهد شد؛ مادر هرگز نشنیده. بود که دو نابغه از یک خانواده به وجود بیاید. سرانجام، روزی، درگیری به اوج خود رسید و مادر، رقیب و فرزند خود را از پله.ها پایین انداخت و فرزند به مادرش گفت که آیندگان، مادر را تنها از راه فرزند خواهند شناخت. پس از آن شوپنهاور به زودی "وایمار" را ترک گفت و دیگر میان آن دو دیداری صورت نگرفت.
تامس تافه می گوید:
"درباره.ی دیدگاههای او [شوپنهاور] درباره.ی زنان چیزی نمی.توان گفت، جز اینکه این دیدگاهها شاید کمی عجیب و غریب باشد."
شوپنهاور با پایان دوره.ی دبیرستان و دانشگاه، مدتی را به همنشینی با مردم و عشقبازی گذرانید که نتایج آن، در سرشت و فلسفه.اش آشکار گردید. او افسرده و دریده و شکاک بار آمد؛ دچار وسوسه.ی ترس و گمانهای بد شد، پیپ خود را در قفل و کلید نهان می.کرد و هرگز نگذاشت تیغ سلمانی به گردنش برسد؛ همیشه زیر بالش خود طپانچه.ای پُر می.گذاشت، شاید برای آنکه کار دزدان را آسانتر سازد. از سر و صدا بیزار بود و در این .باره می.نویسد:
"... میزان بردباری که شخص می.تواند در برابر سر و صدا داشته باشد، با استعداد ذهنی او نسبت عکس دارد و از این راه می.توان به درجه ی هوش و استعداد او پی برد... سر و صدا برای مردم هوشمند، رنج و عذاب است... نیروی فراوانی که از برخورد اشیاء و چکش زدن و افتادن آنها به وجود می آید، هر روز مرا رنج و عذاب داده .است."
شوپنهاور به کمک یک هندو از باورهای بودائیان آگاهی یافت و پس از بررسی و اندیشه.ی زیاد به آئین بودایی، باور کامل پیدا کرد. وی از اینکه قدر و اهمیت.اش را کسی نمی شناخت، سخت آشفته گردیده و این حس در او به درجه.ی بیماری رسیده. بود.
"رساله ی اجتهادیه ی" او در سال 1812 با نام "چهار اصل دلیل کافی" نوشته شد و پس از آن، شوپنهاور، همه.ی زمان خود را صرف تدوین شاهکار خود به نام "جهان همچون اراده و تصور" نمود. به نظر او این کتاب دیگ جوش پر از اندیشه ها و باورهای کهن نیست، بلکه از اندیشه.ای زیبا و تازه ترکیب شده است. این امر بیانگر خودخواهی و غرور گستاخانه.ای است، ولی کاملاً درست است.
شوپنهاور با نوشتن این کتاب، مدعی شد که پاسخ همه.ی مسائل فلسفی را یافته است؛ تا آنجا که می.خواست بر نگین انگشتری خود، تصویر "سفینکس" را در حال انداختن خود به گرداب، نقش کند؛ زیرا سفینکس گفته بود که اگر کسی برای مسائل و چیستان.های او پاسخی بیابد، خود را به گرداب خواهد افکند.
با این همه، کتاب شوپنهاور، توجه مردم را جلب نکرد؛ مردم به اندازه.ی کافی بدبخت بودند و دیگر نمی..خواستند کتابی درباره.ی بدبختی و سیه.روزی خویش بخوانند. از این رو، شوپنهاور به سختی از مردم رنجید و نسبت به اجتماع بدبین گشت. شانزده سال پس از انتشار این کتاب، به شوپنهاور خبر رسید که بخش بزرگی از نسخه های چاپی کتاب را به جای کاغذ باطله فروخته.اند.
شوپنهاور همه.ی باورها و آرای خود را در این کتاب گنجانید؛ تا آنجا که کتابهای دیگر او، تنها شرح این کتاب به شمار می رود. وی در سال 1836، رساله.ای به نام "اراده در طبیعت" منتشر کرد که تا اندازه.ای در کتاب "جهان همچون اراده و تصویر"، که در سال 1844 منتشر شد، گنجانیده شده. بود. او در سال 1841، کتابی به نام "دو مسئله.ی بنیادی اخلاقی" نوشت و در سال 1851، کتابی به نام "مقدمات و ملحقات" را منتشر کرد که می.توان آن را به "پیش غذاها و دسرها" نیز برگردان کرد. این کتاب به انگلیسی به نام "مقاله ها" یا "رساله ها" برگردان شده است و از خواندنی.ترین آثار او به شمار می رود. شوپنهاور در ازای نوشتن آن، تنها ده جلد از نسخه های چاپی آن را دریافت کرد. با چنین شرایطی، خوشبین بودن دشوار است.
شوپنهاور آرزو داشت که فلسفه.ی خود را در یکی از دانشگاههای بزرگ آلمان تدریس کند؛ این فرصت در سال 1822 پیش آمد و وی را به عنوان دانشیار به دانشگاه "برلین" فرا خواندند. او از روی عمد، همان ساعاتی را که هگل در آن درس می داد، برای تدریس برگزید و بر این باور بود که دانشجویان به او و هگل همچون آیندگان خواهند نگریست؛ ولی به دلیل عدم پیشباز دانشجویان، ناگزیر شد در اتاق خالی تدریس کند. از این رو، از امر تدریس کناه گرفت و برای انتقام، هجونامه.های* تلخی بر ضد هگل نوشت. در سال 1831، بیماری وبا شهر "برلین" را فرا گرفت و هگل و شوپنهاور هر دو گریختند، ولی هگل پس از بازگشت، گرفتار بیماری شد و پس از چند روز درگذشت. شوپنهاور به "فرانکفورت" رفت و مانده.ی عمر هفتاد و دو ساله.ی خود را در آنجا سپری کرد.
دانشگاهها از او و آثارش بی.خبر بودند؛ گویا هر پیشرفت مهم فلسفی می.بایست بیرون از فضای دانشگاه صورت گیرد. نیچه می.گوید :
"هیچ چیز، دانشمندان آلمان را مانند عدم شباهتی که میان شوپنهاور و آنان بود رنج نداد. "
سرانجام، شوپنهاور به نام.آوری رسید و نزد همگان، پرآوازه گشت. مردم طبقه.ی متوسط از وکلا و پزشکان و بازرگانان، او را فیلسوفی یافتند که با واژه های بر سر و صدای مظنونات [ =پندارها ] دانش الهی سر. و .کار ندارد؛ بلکه دیدگاهی پذیرفتنی درباره.ی رویدادها و زندگی روزانه دارد. اروپایی که از بردباریها و کوشش های 1848 سرخورده بود، به پیشباز این فلسفه که بازتاب نومیدی 1815 بود، رفت. حمله ی دانش به الهیات، نفرت سوسیالیسم از تهیدستی و جنگ و اجبار حیاتی درگیری برای زندگی؛ همگی عواملی بودند که سبب نام.آوری شوپنهاور شدند.
وی با آزمندی، همه.ی گفتارهایی را که درباره ی او می.نوشتند، می خواند؛ از دوستان خود درخواست کرده .بود که هرچه درباره.ی او چاپ می.شود، برایش بفرستند. در سال 1854، واگنر نسخه.ای از "حلقه ی نیبلونگ" را به همراه ستایشی از فلسفه.ی موسیقی شوپنهاور برای او فرستاد. بدین ترتیب، این بدبین بزرگ در سنین پیری تا اندازه.ای خوشبین گردید؛ پس از غذا به گرمی، فلوت می.نواخت و از روزگار سپاسگزار بود که او را از آتش جوانی رهانیده .است. در سال 1858و در هفتادمین سال زایش وی، از همه ی بخش.های اروپا، سیل تبریک و شادباش به سوی او روان گردید.
شوپنهاور تنها دو سال پس از کسب چنین آوازه.ای زنده ماند و در 21 سپتامبر 1860، هنگامی که به تنهایی سرگرم خوردن صبحانه بود و ظاهراً تندرست به نظر می.رسید؛ درگذشت.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 160]