واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: طرح درس اول دبیرستان (اندازه گیری)
متأسفانه مبحث اندازه گیری و کمیتها از کتاب اول دبیرستان حذف و به ابتدای کتاب سال دوم منتقل شده است. در حالی که در همان فصل اول کتاب (مبحث انرژی)، دانش آموز با کمیت پیچیده ای مانند انرژی مواجه میشود، که در واقع بدون داشتن اطلاعات کافی در مورد دیمانسیون (بعد یا جنس کمیت) نمی تواند درک درستی از این قبیل کمیت های فیزیکی پیدا کند. ما برای رفع این مشکل در طرح درس خود فصلی را در نظر گرفته ایم تا قبل از ورود به مبحث انرژی مطالبی را در مورد کمیتها و اندازه گیری مطرح کنیم. لازم به ذکر است که موضوع این فصل در واقع همان مطالب فصل اول کتاب دوم دبیرستان است. به همین دلیل در صورت وجود هماهنگی میان معلمان دو پایه، میتوان این بخش را به طرح درس پایه ی اول افزود. کمیتها و اندازه گیری بدون آن که درباره ی کمیتها مطلبی را بیان کنید، میتوانید کار را با یک مسابقه ی هیجان انگیز و جالب شروع کنید: مسابقه ی ماستوسایل لازم: نی به تعداد دانش آموزان کلاس ظرف یا کاسه ی بزرگ (تقریباً یک لیتری) پر از ماست به تعداد گروه ها قاشق به تعداد دانش آموزان دستمال کاغذی (برای پاک کردن میزها) سوت (وجود سوت ضروری نیست) ظرف هایی به شکل های مختلف (به هر گروه باید به تعداد اعضای گروه، ظرف های متفاوت بدهید. هم چنین دقت کنید که ترکیب ظرف های گروه های مختلف با هم فرق داشته باشد.) شرح کار برای دانش آموزان توضیح دهید که این فعالیت، یک مسابقه ی ماست خوری بین گروه هاست و گروهی برنده خواهد بود که در زمان مسابقه، ماست بیش تری خورده باشد. پس هر گروه باید در پایان مسابقه بداند که چه قدر ماست خورده است. در این مسابقه هر گروه یک ظرف بزرگ ماست و یک قاشق، و به تعداد اعضای گروه، ظرف های خالی کوچک و نی دارد. دانش آموزان باید با شنیدن صدای سوت معلم، ظرف های کوچک خود را از ماست پر کرده و با نی، ماست درون آن را بخورند. این کار را تا شنیدن سوت پایان مسابقه ادامه میدهند. زمان مسابقه را حدود 1 دقیقه در نظر بگیرید. حال هر گروه باید اعلام کند چه قدر ماست خورده است تا برنده مشخص شود. برای این کار از هر گروه فقط یک عدد بپذیرید. برای مثال مقدار 1ظرف بزرگ+ 2.5 لیوان+3 کاسه کوچک، قابل قبول نیست. هر گروه باید مقدار ماست را بر حسب یک پیمانه بگوید. مثلاً 8.5 لیوان، یا 2 بشقاب یا... برای این کار دانش آموزان هر گروه مجبور میشوند یکی از ظرفها را به عنوان پیمانه ی گروه انتخاب کنند، و بقیه ی ظرفها را با آن بسنجند و یک مقدار بر حسب این پیمانه به شما اعلام کنند. در واقع در ضمن این کار، یک واحد را به رسمیت میشناسند و واحدهای دیگر را به آن تبدیل میکنند. یعنی تا این جا شما به طور غیر مستقیم " انتخاب واحد" و "تبدیل واحد" را به آن ها آموزش داده اید. حال نتیجه ی کار هر گروه را روی تخته بنویسید. کدام گروه برنده است؟ دانش آموزان برای پاسخ به این سؤال، بار دیگر مجبور میشوند پیمانه ی یک گروه را به عنوان پیمانه ی اصلی انتخاب کنند و پیمانهها ی دیگر را با آن مدرج کنند و باز با انجام عمل تبدیل واحد، اعداد همه ی گروهها را با این پیمانه ی جدید اعلام کنند. در این مرحله شما لزوم انتخاب "واحد استاندارد" را به طور غیر مستقیم به دانش آموزان آموخته اید. حال با کمک دانش آموزان، مراحل انجام کار را مرور کنید و در ضمن این کار تعاریف زیر را به توضیحات آنها اضافه کنید: در ابتدا قرار شد مقدار ماستی که میخوریم را اندازه بگیریم. هر چیز قابل اندازه گیری "کمیت" نام دارد. پس مقدار ماست یا حجم ماست "کمیتی" است که میخواهیم آن را اندازه بگیریم. مقدار ماستی را که خورده بودیم،اندازه گرفتیم. برای اندازه گیری یک کمیت، به یک "پیمانه" یا "واحد" یا "یکا" نیاز داریم. برای به دست آوردن مقدار ماستی که اعضای گروه خورده اند، مجبور شدیم همه ی ظرفها را با یک ظرف بسنجیم. به این کار "تبدیل واحد" می گوییم. برای این که عدد گروه های مختلف را با هم مقایسه کنیم، بار دیگر مجبور شدیم یک ظرف را مشخص کنیم و ظرف هر گروه را با آن مقایسه کنیم. برای تبادل اطلاعات با دیگران، یا مقایسه ی اندازه ی کمیتها با هم، به یک زبان مشترک یا "یکای استاندارد" نیاز داریم. حال برای ادامه ی کار از دانش آموزان بخواهید چند مثال از کمیت هایی که میشناسند را بیان کنند. مثال های زیر را روی تخته بنویسید و از آن ها بخواهید که واحد این کمیت ها را بگویند: سرعت، حجم، توان، شدت جریان الکتریکی سؤال: شدت جریان آب رودخانه را چگونه میتوان اندازه گرفت؟ دانش آموزان از پایه ی راهنمایی می دانند که شدت جریان الکتریکی، بار عبوری از مقطع سیم در واحد زمان است. با یاد آوری این مثال معمولاً دانش آموزان جریان آب رودخانه رابه صورت حجم آب عبوری از مقطع رودخانه در واحد زمان تعریف میکنند. واحد هر کمیت به جنس آن کمیت بستگی دارد.حال واحد های زیر را روی تخته بنویسید و از دانش آموزان بخواهید مشخص کنند که هر واحد، چه کمیتی را اندازه میگیرد: وات-ساعت : وات واحد توان است. زمان/ انرژی =توان. پس، توان*زمان = انرژی. آمپر-ساعت : آمپر واحد شدت جریان الکتریکی است و داریم : واحد زمان/بار الکتریکی =شدت جریان الکتریکی. پس شدت جریان الکتریکی*زمان= بار الکتریکی میتوانید از دانش آموزان بخواهید کمیتها یا واحد های جالبی را که میشناسند، جمع آوری کنند و آن ها را در کلاس مطرح کنند. با انجام این فعالیت، کمیتها و واحدهای بسیار جالبی پیدا میکنید، برای مثال واحدهای زیر کار گرهی از دانش آموزان است: واحد شتر : نفر واحد درخت نخل : نفر نویسنده: گلنوش بیژنی و نازنین حسن نیا
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 6087]