مکتب شیراز سده 8هـ.ق

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:
مصون ماندن شیراز از حمله مغولان ایلخانی باعث به وجود آمدن مکتب نگارگری در خطه فارس به مرکزیت شیراز شد که به مکتب شیراز اول یا شیراز سده 8 مشهور است.

مصون ماندن شیراز از هجوم مغول.ها سبب گردید این خطه به.عنوان محلى امن مورد توجه بسیارى از هنرمندان و دانشمندان قرار گیرد. ساکنان زمان مغول در شیراز امروزی ، اتابکان فارس بودندکه با مغولان مهاجم صلح کردد و مغولان هم در عوض، حکومت فارس را به ایشان بخشیدند. بدین ترتیب در شرایطی که کل خطه ایران تا بغداد در تب و تاب هجوم بیگانه بود، مردمان فارس در آرامشی نسبی بسر می بردند.
از آنجا که حاکمان همواره حامیان هنر بودند، هنر فارس به مرکزیت شیراز از حمایت سران تازه به تخت نشسته مغول برکنار ماند، چرا که سلیقه هنری مغولان با آنچه هنرمندان بومی شیراز کار می کردند متفاوت بود. بدین ترتیب هنر شیراز به هنری محلی تبدیل شد. این مسئله چند رهاورد هنری در پی داشت:
1- عدم ورود سلیقه هنری مغولی که همان سلیقه هنر چینی بود.
2- امتداد سلیقه هنری ایران قبل اسلام که در آن هنرمندان نگارگر بخصوص از حجاری ها و نقاشی ها و موزاییک کاری های دوران اشکانی و ساسانی متاثر بودند.
3- به وجود آمدن آثار هنری با کیفیت پایین، به دلیل عدم حمایت دولتی
4- بوجود آمدن حامیان غیر دریاری که عمدتا بازرگانان و تجار بودند و در نتبجه ورود سلیقه عوام و مردمان عادی به عرصه هنرهای خاص درباری مانند کتابت
از عهد اینجویان چند کارگاه کتاب.نگارى غیر دربارى نیز در شیراز فعالیت داشتند که نسخه.هاى کوچکى را مصور مى.کردند و به هند، ترکیه و برخى نواحى ایران صادر مى.کردند.

5- ورود هنر کتابت به محفلهای تجار و در نتیجه بوجود آمدن صادرات کتب خطی ایرانی به کشورهایی چون هند و ترکیه . به این ترتیب سبک نگارگرى شیراز به مناطق دیگر نیز راه یافت.
بعد ار اتابکان فارس، خاندان ایجوییان و سپس خاندان مظفریان به تریب در فارس به حکومت رسیدند و توانستند تحت حمایت حکومت مرکزی ، یعنی ایلخانان مغول درآمده و به عنوان حاکمان محلی در سده های 8ه.ق و تا ورود تیموریان در سده 9 بر سر قدرت باقی بمانند.
از اوایل سدهء هشتم، کارگاه.هاى شیراز تحت حمایت امیران اینجو فعالیت وسیعى را در مصورسازى متون ادبى و خصوصاً شاهنامه آغاز کردند.

با توجه به ادله ای که ذکر شد، چینى.مآبى در تبریز کمترین تأثیر را در نقاشى شیراز گذاشت و مکتب شیراز سنت پیشین نقاشى ایرانى را تداوم بخشید.
تصاویر شاهنامهء فردوسى (733 هـ.ق.) محفوظ در کتابخانه دولتى سن.پترزبورگ، نمونهء خوبى از نقاشى نسخ شیراز در آن عهد است. در تصویرسازى این شاهنامه بر صحنه.هاى تاریخى و حماسى تأکید شده است. تصاویر آزادتر و متنوع هستند و رنگ.ها به.صورت محدود و تفکیک.شده به.کار رفته.اند. رنگ پروازى ساده و توأم با طراحى قوى است چراکه رنگهای پرتلولو و با کیفیت خیلی گران در می آمد و هنرمند بجای استفاده از رنگهای متنوع ، با تعداد رنگ بندی محدود کار کرده ولی در عوض طراحی این آثار از نظر خطی دارای اهمیت بیشتری است.
رونق فرهنگى شیراز در عهد مظفریان ادامه یافت. در ربع سوم سدهء هشتم، منظومه.هاى تغزلى به برنامهء کتاب.نگارى افزوده گشت و شیوه و اسلوب کار نیز کم کم ارتقا یافت.
از عهد اینجویان چند کارگاه کتاب.نگارى غیر دربارى نیز در شیراز فعالیت داشتند که نسخه.هاى کوچکى را مصور مى.کردند و به هند، ترکیه و برخى نواحى ایران صادر مى.کردند.
در نگارگرى دوره مظفریان، عناصر ترکیب.بندى بیش از پیش خصلت مفهومى و نمادین یافتند.

خصوصیات :

1- کمترین میزان تاثیر هنر چینی در میان مکاتب نگارگری
2- رجعت به هنر ایران قبل اسلام
3- گزینه رنگی محدود
4- استفاده از طیف رنگهای گرم خصوصا رنگ قرمز
5- عدم توجه به رنگ پردازی
6- متاثر از هنر حجاری ساسانی
7- خلاصه نگاری مثلا یک بوته نمادی از گلزار است و یا یک سرباز نمادی از لشکر
8- توجه به مجالس رزمی بیش از مجالس بزمی
نسخ مصور

از نسخه.هاى مصور شده در شیراز سده 8 می توان به کتب زیر اشاره کرد:
1- شاهنامه فردوسی (نسخه کتابخانه دولتى سن.پترزبورگ، 733هـ.ق)
2- شاهنامه حزین (770هـ.ق)
3- شاهنامه (نسخهء کتابخانه، توپقاپو استانبول، 773 هـ.ق.)
4- شاهنامه (نسخهء کتابخانه سلطنتى قاهره، 796 هـ.ق.)
5- شاهنامهء وزیر قوام.الدین (742 هـ.ق.)
6- مونس.الاحرار نوشته محمد بدر جاجرمی(742 هـ.ق.)
منبع

نقاشی ایرانی از دیرباز تا امروز/ رویین پاکباز
سایت ویستا

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 313]