اومبرتو اکو: دروغ گفتن کار درستی است + عکس

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

اکو خوش.بین است، دلش جوان است و به همه چیز علاقه دارد، درمورد بادام زمینی همانطور حرف می.زند که درمورد مارسل پروست....

اومبرتو اکو، نویسنده «نام گل سرخ» معتقد است مردم دیگر حوصله چیزهای ساده را ندارند و دروغ گفتن کاری انسانی است.
امبرتو اکو در بخشی از تور 20 روزه معرفی کتاب جدیدش به نام «گورستان پراگ» به بریتانیا رفته است، شهری که می.گوید دیگر آن را «به جا» نمی.آورد. او که فیلسوف، نشانه.شناس، رمان.نویس، کتاب.دوست و متفکر است می.گوید «عذابم به پایان رسیده.»

اکو ژانویه امسال 80 ساله می.شود و با توجه به این عذاب «خوب مانده است.» این روزها برای نشستن کمی مشکل دارد اما همچنان سرزنده و شاداب است و موقع گفت.وگو سیگاری در دهانش می.جنبد.

او هشت سال پیش کشیدن سیگار را ترک کرد اما هنوز هم یکی از آنها را گوشه دهانش می.گذارد با این امید که کمی نیکوتین وارد بدنش شود. صدایش بلند است و انگلیسی را غیرمتعارف حرف می.زند. گاهی به این دلیل که اصطلاحات مرا متوجه نمی.شود گفت.وگو متوقف می.شود. وقتی می.گویم برخی منتقدان معتقد هستند «گورستان پراگ» بازگشت به فرم است، متوجه حرفم نمی.شود چون به نظر او فرم یک مهارت است نه عبارتی ادبی.

به هر حال ما دعوا می.کنیم. فیلی که حالا در اتاق کوچک ما گیر افتاده است کتاب جدید اوست که نه بازگشتی به فرم است نه ادبی است و نه جلوه.گاه مهارت. ماجرای کتاب در نیمه دوم قرن نوزدهم می.گذرد و داستان سیمون سیمونینی، جاعل، قاتل و شروری است که ردپایش در تمامی اتفاقات مهم آن دوران دیده می.شود.

اتفاقات تاریخی مثل اتحاد ایتالیا، جنگ فرانسه و پروس، کمون پاریس و ماجرای دریفوس است که زمینه یک فرصت کتاب.خوانی را هرچند دشوار (در زبان انگلیسی) فراهم می.کند و البته ممکن است خواندن کتاب به زبان اصلی ایتالیایی دشوار نباشد.

کتاب بازگشت به فرم باشد یا نباشد، مطمئنا بازگشت اکو به موضوع موردعلاقه.اش است: توطئه. سیمونینی کسی است که کتابچه.ای توطئه.آمیز در اوایل قرن بیستم نوشت، کتابی که چاپش در روسیه بسیاری را گمراه کرد. کتابچه.ای که هیتلر بارها به آن اشاره کرده است، و این کتاب توطئه.آمیز سراسر دروغ است.

توطئه یکی از مضامین محبوب اکو بوده است، رمان دومش «آونگ فوکو» بر پایه یک توطئه بنا شده است. خودش می.گوید: «به عنوان یک استاد دانشگاه من شیفته فلسفه زبان یا نشانه.شناسی یا هرچه دوست دارید نامش را بگذارید هستم، یکی از ویژگی.های اصلی زبان انسان امکان دروغگویی است. سگ دروغ نمی.گوید. وقتی واق واق می.کند، یعنی چیزی آن بیرون هست.»

حیوانات دروغ نمی.گویند اما انسان.ها چرا. «فاصله دروغ تا جعل خیلی زیاد نیست، من مقالات علمی و فنی درمورد منطق جعل و تاثیر آن بر تاریخ نوشته.ام. معروف.ترین و خطرناک.ترین این جعل.ها «تفاهم.نامه.ها» هستند.»

اکو می.گوید این توطئه.ها نیستند که او را مجذوب می.کنند بلکه ترسی که به پدیدارشدن آنها را موجب می.شوند برای او جالب هستند. «توطئه.های بسیار کمی در تاریخ هست و از اغلب آنها هم پرده برداشته شده است. اما وحشت از توطئه جهانی بسیار قدرتمند است چراکه جاودان است. وسوسه روانی نوع انسان است. کارل پوپر مقاله زیبایی در این مورد نوشت و در آن گفته بود این وحشت با هومر شروع شد. تمام آنچه در مارجای تروآ رخ می.دهد یک روز قبل در بارگاه خدایان توطئه.چینی شده بود. از این طریق می.شود دیگر احساس مسئولیت نکرد.»

این فیلسوف ادامه می.دهد: «به همین دلیل است که دیکتاتورها از مقوله توطئه جهانی به عنوان یک سلاح استفاده می.کنند. من تا 10 سالگی در مدرسه فاشیست.ها تحصیل کردم و آنها براساس یک توطئه جهانی جلو می.رفتند که شما انگلیسی.ها و سرمایه.داران علیه ما ایتالیایی.ها توطئه.چینی می.کنید. هیتلر هم همینطور بود. برلوسکونی هم تمام دوران تبلیغات انتخاباتی.اش را صرف صحبت درمورد توطئه مضاعف قضات و کمونیست.ها کرد. دیگر کمونیستی وجود ندارد، حتی اگر با چراغ به جستجوی.شان بروی، اما برلوسکونی می.گفت آنها منتظر هستند قدرت را به دست بگیرند.»

اکو در ادامه می.گوید: «برلوسکونی در ارتباط برقرار کردن نابغه است وگرنه هیچ وقت ثروتمند نمی.شد. از همان ابتدا هدفش را مشخص کرد؛ هدفش افراد میانسالی هستند که تلویزیون نگاه می.کنند. جوانان تلویزیون نگاه نمی.کنند؛ آنها با اینترنت سروکار دارند. افرادی که برلوسکونی را حمایت می.کنند پنجاه، شصت ساله. هستند که در این کشورِ سالخوردگان، نیروی انتخاباتی قدرتمندی هستند.»

روی جلد کتاب «گورستان پراگ»

چطور کشوری با تفکر و هنری غنی مثل ایتالیا یک دلقک را انتخاب کرد؟ این نویسنده و متفکر می.گوید: «برلوسکونی کاملا ضدروشنفکر بود. و افتخار می.کرد که 20 سال است یک رمان هم نخوانده. ترس از روشنفکران به عنوان قدرتی منتقد وجود داشت و از این نظر برخوردی میان روشنفکران و برلوسکونی پدید آمد. اما ایتالیا یک کشور روشنفکر نیست. در متروهای توکیو همه در حال خواندن هستند ولی در ایتالیا چنین نیست. ایتالیا را با این معیار که زادگاه رافائل و میکل.آنژ بوده نسنجید.»

برخی رویکرد اکو در کتاب را نقد کرده.اند، خودش می.گوید «کتاب.خوان.های ضعیف» که هدف او را درک نکرده.اند همیشه گمراه می.شوند. «شما مسئول آنهایی که غلط می.خوانند نیستید. کشیش.های کاتولیک می.گفتند نگذارید دختری جوان «مادام بوواری» را بخواند چون ممکن است فریب بخورند!»

نظر اکو که از زمان «نام گل سرخ» در اوایل دهه 1980 به چهره.ای مشهور در ادبیات داستانی بدل شد درمورد نظرات متناقض درمورد دیگر رمان.هایش چیست؟ «همیشه با نظرات مختلف منتقدان گوناگون شوکه می.شوید. به نظرم کتاب را باید 10 سال بعد از انتشارش نقد کرد، بعد از اینکه بارها خوانده شد. همیشه گفته.اند من خیلی فلسفی هستم و خیلی فاضل، خیلی دشوار. برای همین من رمانی نوشتم بسیار ساده به نام «شعله مرموز ملکه لوآنا» که در میان آثارم از همه کم.فروش.تر بود. پس احتمالا باید گفت من برای مازوخیست.ها می.نویسم. فقط برخی ناشران و روزنامه.نگاران هستند که چیزهای ساده را دوست دارند. مردم دیگر حوصله چیزهای ساده را ندارند. دنبال چالش هستند.»

اکو پیش از نوشتن اثری داستانی چهره.ای معروف در دنیای تفکر بود، یک اتفاق پای او را به نوشتن داستان باز کرد، او پیشنهاد نوشتن یک رمان پلیسی را رد کرد اما وسوسه نوشتن یک اثر داستانی راهایش نکرد. به قول خودش: «همه جرقه.های ذهن من روایی هستند. در 10 یا 12 سالگی داستان کوتاه و مقدمه رمان می.نوشتم. بعد با نوشتن مقالات اشتهای روایی خودم را برطرف می.کردم. تمامی تحقیقات من ساختار داستان پلیسی دارند.»

«نام گل سرخ» اکو را به رمان.نویسی بزرگ بدل کرد اما از طرفی یک معیار بسیار سخت برای آثار او شد. «گاهی می.گویم از «نام گل سرخ» متنفر هستم چون برخی کتاب.های بعدیم بهتر بودند. البته این اتفاق برای نویسندگان بسیاری رخ داده است. گابریل گارسیا مارکز 50 تا کتاب نوشته است اما همیشه او را با «صد سال تنهایی» به یاد می.آورند. هروقت کتابی جدید منتشر می.کنم فروش «نام گل سرخ» افزایش پیدا می.کند. واکنش چیست؟ "ای بابا یک کتاب جدید از اکو، ولی من که «نام گل سرخ» را نخوانده.ام." خوب گزینه خرید می.شود همین کتاب قدیمی چون ارزان.تر هم هست.» اکو با گفتن این حرف می.خندد، اغلب در حال خندیدن است.

اکو خودش را متفکری می.داند که خودش را زیادی جدی نمی.گیرد. زندگی مثل یک کتاب داستانی است یک بازی شگفت.انگیز.

اغلب گفته می.شود اکو «سارق ادبی» است و آثارش را براساس کتاب.های دیگران می.نویسد. همین «گورستان پراگ» بسیار شبیه آثار الکساندر دوما است و البته رد بسیاری رمان.های قرن نوزدهم در آن دیده می.شود. اکو کاری به این حرف.ها ندارد، او از بچگی عاشق کتاب بوده است. او در شهر آلساندریا در شمال ایتالیا بزرگ شده است. والدینش «خرده بورژوا»هایی بودند که چندان با کتاب رابطه نداشتند. اما مادربزرگش اهل کتاب بود و اکو از همان زمان کتابخوان شد و هنوز هم بسیار می.خواند. دو کتابخانه او در میلان و ریمینی خانه مشترکش با همسر آلمانی تبارش رناته رامگه هستند. 50 هزار جلد کتاب در این دو کتابخانه است که 1200 عنوان آن نایاب هستند.

او کتاب.هایش را «راهرو فکر» می.خواند و اخیرا نامه.ای عاشقانه و بلند نوشته است و در آن «کتاب چاپی» را ستوده است. البته این به این معنا نیست که او از تکنولوژی فراری است. او در سفرهایش به جای حمل چمدانی کتاب یک آی.پاد همراه خود دارد با 30 کتاب دانلودشده روی آن.

اکو خوش.بین است، دلش جوان است و به همه چیز علاقه دارد، درمورد بادام زمینی همانطور حرف می.زند که درمورد مارسل پروست. «اغلب رمان.نویس.ها از اساتید دانشگاه عمر درازتری دارند، مگر اینکه امانوئل کانت یا جان لاک باشی. متفکران مهم پنجاه سال پیش همگی فراموش شده.اند.»

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 84]