ابرقدرت قرن 21

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: ابرقدرت قرن 21

سعيد طباطبايي : در حالي بمبئي قلب اقتصاد و تجارت هند در شوك ناشي از حملات گسترده تروريستي به سر مي برد كه هند بزرگ ترين كشور جنوب آسيا و دومين كشور پرجمعيت جهان مهم ترين قدرت منطقه اي در حوزه اقيانوس هند و صاحب بزرگ ترين دموكراسي آسيايي در راه قدرتمند شدن گام برمي دارد و از آن به عنوان يك قدرت بزرگ و حتي ابرقدرت قرن 21 ياد مي شود.

اين كشور گذشته از جايگاه سنتي خود امروزه به دلايلي از جمله برخورداري از پتانسيل پذيرفته شده در جمع صاحبان قدرت هسته اي احتمال عضويت در شوراي امنيت در صورت تغيير ساختار سازمان ملل و داشتن فناوري پيشرفته رايانه اي و اطلاعاتي موقعيت كاملاً جديدي در صحنه بين المللي به دست آورده و وزن و اعتبار آن در تعاملات جديد روابط بين الملل غيرقابل انكار است. هند با وجود تخاصم تاريخي با پاكستان ، از نفوذ قابل ملاحظه اي بر ساير بازيگران منطقه از جمله سريلانكا و بنگلادش برخوردار است . هدف اصلي آن در استراتژي نظامي ، مهار تهديدات چين ، حفظ برتري استراتژيك بر پاكستان ، تبديل شدن به يك قدرت برتر دريايي در اقيانوس هند و تداوم روابط استراتژيك با روسيه و استفاده از توان تكنولوژيكي كشورهاي غربي براي بازسازي ، تجهيز و تقويت ارتش خويش است . هند در سطح جهان خواستار عضويت دائم در شوراي امنيت است . كشور هند به دليل ويژگي هاي مختلف يكي از نمونه هاي منحصر به فرد در اين مورد است.

نگاه هند به جهان درقرن 21

راهبردهاي سياسي - اقتصادي هند پس از جنگ سرد دچار تغييرات اساسي شده است. اين راهبرد ها كه در گذشته متكي به روابط راهبردي با روسيه و اسرائيل بود بعد از فروپاشي شوروي به سمت افزايش همكاري همزمان با آمريكا، چين و اروپا تغيير كرد.
در گذشته فضاي حاكم بر دوران جنگ سرد به گونه اي بود كه هند براي مقابله با پاكستان به عنوان رقيب و دشمن سنتي خود روابط راهبردي و همه جانبه را با روسيه برقرار كرده بود و از طرف ديگر در مقابل روابط پاكستان با كشورهاي اسلامي و عربي هند گزينه همكاري راهبردي با اسرائيل را انتخاب كرده بود. پس از فروپاشي شوروي و سياست نگاه به غرب كابينه هاي روسيه در اوايل دهه 90، هند براي جبران خلأ به وجود آمده در حوزه امنيت ملي خود و جلوگيري از سوء استفاده پاكستان از فروپاشي شوروي از يك سو به سمت گسترش روابط سياسي، تجاري و دفاعي با آمريكا حركت كرد و از سوي ديگر با علم و آگاهي بر روابط راهبردي چين و پاكستان تلاش كرد تا اختلافات مرزي ديرينه خود با چين را حل وفصل كند.
بعد از سال 1994 كه پريماكف با سياست نگاه به شرق به نخست وزيري روسيه رسيد روابط سياسي-امنيتي گذشته را با هند احيا و تقويت كرد. هند ضمن استقبال از تداوم و افزايش همكاري ها با روسيه و اسرائيل به عنوان شركاي سنتي دهلي نو، توسعه روابط با آمريكا و چين را رها نكرد به گونه اي كه سفير آمريكا در دهلي نو در سال 2002 هند را شريك راهبردي آمريكا خواند.
از طرف ديگر گرايشات هند به توسعه همكاري با چين و آمريكا در كنار همكاري هاي گذشته دهلي نو با روسيه و اسرائيل باعث تغييرات ماهوي در منازعه تاريخي پاكستان و هند شده است.
تحليل رهبران هند اين است كه هند نمي تواند مسير حركت به سوي تبديل شدن به يك قدرت بزرگ در قرن 21 را طي كند بدون آنكه روابط خود با ابرقدرتي چون آمريكا را كنترل و مديريت كند و در مسائل كلان بين المللي به بده بستان با آمريكا و ساير قدرت هاي بزرگ بپردازد. در مقابل آمريكا نيز به اين نتيجه رسيده كه پيشبرد سياست هايش در منطقه نيازمند روابط گسترده تر با هند است. نخست وزير هند در زمينه رابطه كشورش با آمريكا مي گويد دهلي نو با شتاب زيادي سرگرم گسترش روابط خود با واشنگتن است و اگر چه جورج بوش رئيس جمهوري آمريكا سياست همكاري با هند را داشت اما دهلي نو معتقد است هر رئيس جمهوري كه در آمريكا روي كار آيد روابط هند و آمريكا پيشرفت خواهد كرد و در دوره اوباما نيز چنين انتظاري مي رود.
روابط دو كشور هند و آمريكا در طول پنج دهه گذشته شاهد فراز ونشيب هاي زيادي بوده است . در دوران جنگ سرد دولت هاي آمريكا نسبت به ضرورت توقف كمونيسم علاقه و اصرار داشتند و به روابط روسيه و هند بدبين بودند.آنان جايگاه هند را در جنبش عدم تعهد چندان جدي نمي گرفتند. همچنين همكاري نظامي آمريكا با يك كشور مخالف هند يعني پاكستان نيز دليل ديگري براي ايجاد شكاف بين واشنگتن و دهلي نو بود.پايان جنگ سرد كه با آزادسازي اقتصاد هند نيز همراه شد شاهد بهبود نسبي بين روابط دو كشور شد و به دنبال آن تبادل هيات هاي بلندپايه اي بين دو كشور آغاز شد.
اما آمريكا به دنبال آزمايشات هسته اي هند در سال 1998 تحريم هاي اقتصادي زيادي را بر هند تحميل و نيز همه اشكال همكاري هاي نظامي با دهلي را متوقف كرد. با اين حال دو كشور ضرورت برقراري رابطه بهتر و بيشتر را درك كرده و به منظور عادي سازي روابط دوجانبه 10 دور مذاكرات از ژوئن سال 98 بين جاسوانت سينگ وزير امور خارجه هند و استروپ تالبوت معاون وزير خارجه و نماينده ويژه آمريكا انجام دادند. اين مذاكرات نهايتاً منجر به ديدار كلينتون در بهار سال 2000 شد كه اولين سفر يك رئيس جمهور آمريكا به هند پس از 22 سال بود.از طرف ديگر دولت هند از سال
1991 تاكنون تغييرات وسيعي را در سياست هاي اقتصادي خود به منظور جلب سرمايه گذاري هاي داخلي و خارجي در برخي از بخش هاي اين كشور ايجاد كرده بود. اين تغييرات تاثير عميقي را بر روابط تجاري هند و آمريكا و سرمايه گذاري آمريكا در هند بر جاي گذاشت به طوري كه آمريكا اكنون نه تنها بزرگ ترين كشور سرمايه گذار در هند است بلكه بزرگ ترين شريك تجاري اين كشور نيز هست و تجارت بين دو كشور به 20 ميليارد دلار بالغ شده است.
چارچوب سازماني موجود براي تجارت و سرمايه گذاري دو كشور شوراي مشترك تجارت هند و آمريكا ست كه اين شورا در سال هاي اخير بسيار فعال شده و نشست هايي را علاوه بر برگزاري اجلاس متناوب در دهلي نو و واشنگتن ترتيب داده است. در مجموع هند از يك طرف هنوز چين و پاكستان را تهديدي براي خود مي داند و از طرف ديگر در شرايطي كه نامزد عضويت در شوراي امنيت است و ادعاي قدرت بزرگ شدن دارد در تلاش است تا با آمريكا روابط راهبردي برقرار كند. در مقابل در مرحله كنوني آمريكايي ها حاضر هستند كه براي جلب همكاري هند حتي به امضاي قرارداد هسته اي با دهلي نو بپردازند.
بنابر تخمين شوراي تجارت هند و آمريكا دهلي نو به حداقل
100 ميليارد دلار سرمايه گذاري براي توسعه انرژي هسته اي خود طي
20 سال آينده نياز دارد. هند در حال حاضر 16 رآكتور هسته اي دارد. قرارداد هسته اي هند و آمريكا در شرايطي اجرايي مي شود كه هند عضو ان پي تي نيست و بمب اتمي نيز دارد.
در مجموع برخلاف دوران جنگ سرد هند تنها متحد راهبردي مسكو نيست و طي دهه گذشته روابط هند با آمريكا بسيار گسترده شده و از نظر آمريكا،هند يك كشور متعهد و مسووليت پذير در مناسبات منطقه اي و بين المللي است كه نمي شود آن را ناديده گرفت. در واقع هند نيز با توجه به معادلات كلانش در منطقه و جهان به اتخاذ چنين تصميمي دست زده و چالش هايش با چين و پاكستان را مدنظر قرار داده است.
دوشنبه 11 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 58]