معادلاتي براي صرفه جويي

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: معادلاتي براي صرفه جويي
داوري در جهان كنوني كشورهاي مختلف به منظور صنعتي شدن بيش از پيش و دستيابي به سطح بالاتري از رفاه و توسعه يافتگي، همه روزه در حال مصرف حجم انبوهي از سوخت هاي فسيلي هستند. سوخت هايي نظير نفت، گاز و زغال سنگ كه سوختن و احتراق آن ها براي توليد انرژي مورد نياز جوامع باعث شده است صدمات زيست محيطي فراواني به اكوسيستم كره زمين وارد شود، به گونه اي كه توليد و انتشار گازهاي گلخانه اي و ديگر آلاينده هاي مخرب محيط زيست سبب نابودي تدريجي اكوسيستم هاي كره خاكي، آسيب ديدن لايه محافظتي ازن، پيدايش تغييرات ناگهاني آب و هوايي و ديگر پيامدهاي اين چنيني شده است.از سوي ديگر، منابع فسيلي و نيز ذخاير اورانيوم موجود در كره زمين با سرعت سرسام آوري در حال مصرف است و با وضعيت كنوني تا چند دهه آينده به اتمام خواهند رسيد. همه اين ملاحظات زيست محيطي و اقتصادي باعث شده است دانشمندان و دولتمردان كشورهاي مختلف جهان به دنبال يافتن راهكارهايي نوين به منظور غلبه بر مشكلات مرتبط با تأمين انرژي جامعه بشري باشند. راه حل ارائه شده توسط انديشمندان دنيا بهره گيري از انرژي هاي نو و تجديدپذير بوده است. انرژي هايي كه از آن ها به عنوان انرژي هاي پاك، غير آلاينده و تجديدپذير نام برده مي شود.در اين ميان به نظر مي رسد اگر چه نظرات مختلفي در مورد انرژي هاي پاك در خراسان شمالي نيز وجود دارد اما جايگاه اين منابع غير آلاينده هنوز آن چنان كه بايد مورد توجه قرار نگرفته است.

شواهدي براي سابقه تاريخي انرژي خورشيدي
يك كارشناس انرژي مي گويد: تداوم تمدن و حيات بشري در كره زمين وابسته به توسعه متوازن و پايدار و سازگار با محيط زيست اين كره خاكي است، توسعه اي كه بدون شك نيازمند به كارگيري منابع انرژي نامحدودي خواهد بود. صابري مي افزايد: محدوديت منابع فسيلي جهان در كنار مخاطرات زيست محيطي ناشي از مصرف بي رويه آن ها باعث روي آوردن تدريجي جوامع به انرژي هاي نو و تجديد پذير شده است.انرژي هاي خورشيدي، باد، زمين گرمايي، امواج درياها و اقيانوس ها، پيل هاي سوختي هيدروژني، بيوگاز و ... از اين جمله اند. انرژي هايي كه اجداد و نياكان ما در قرون و اعصار گذشته در سطح وسيعي از آن ها استفاده مي كردند ولي كشف منابع عظيم كربني (نفت و گاز و زغال سنگ) و دستيابي به شيوه هاي مناسب برداشت و مصرف آن ها، باعث شد به مدت يكي، دو قرن، بشر اين منابع انرژي هاي تجديدپذير را به فراموشي بسپارد.وي ادامه مي دهد: شواهد تاريخي و باستان شناسي بيانگر كاربردهاي گسترده نور خورشيد و نيز انرژي بادي نزد مردمان ممالك گوناگون جهان است. به كارگيري نور خورشيد براي توليد گرما در محل سكونت يا اختراع آسياب هاي بادي دليلي بر اين گفته است. حال بشر امروزي به ناچار به استفاده هر چه بيشتر از انرژي هاي تجديدپذير ترغيب مي شود و درصدد يافتن روش هايي به منظور افزايش كارايي و بازده كسب انرژي از اين طريق است.وي بر اين باور است: كشور ايران نيز به دليل اقليم خاص خود از قابليت هاي خوبي در زمينه بهره گيري از انرژي هاي نو و تجديدپذير برخوردار است؛ به نحوي كه برخورداري از ميانگين 300 روز آفتابي در بيشتر گستره خاكي كشور و نيز قرار گرفتن بعضي از استان ها در مسير بادهاي فصلي و موسمي، باعث شده است تا قابليت هاي بهره مندي از اين مواهب طبيعي در بيشتر مناطق كشور وجود داشته باشد.مهندس رمضانعلي وحيدي، از كارشناساني كه در اين حوزه اطلاعات بسياري دارد، معتقد است در خراسان شمالي نيز به اندازه كافي ظرفيت هاي بهره گيري از انرژي هاي نو و تجديدپذير وجود دارد و تنها بايد با كوشش و تلاش فراوان اين قابليت ها را به صورت بالفعل درآورد. وي بر اين باور است كه با توجه به جمعيت و نيز ميزان انرژي الكتريكي مورد نياز صنايع استان، مي توان بخش قابل توجهي از اين نيازمندي ها را از طريق انرژي هاي نو و تجديدپذير كه او از آن ها به عنوان سوخت هاي پاك ياد مي كند، تأمين كرد.اين نماينده سابق مجلس و عضو كميسيون انرژي مجلس ششم معتقد است كه با استفاده از انرژي خورشيد و باد مي توان از صرف هزينه هاي هنگفت براي انتقال انرژي الكتريسيته به نقاط بسيار دور و سخت گذر جلوگيري كرد و نيز مي توان خراسان شمالي را به عنوان الگويي از زندگي پاك و دوستدار محيط زيست معرفي كرد.

از دستگاه هاي خوراك پز خورشيدي تا صدور ميليوني نفت خام
كارشناس پژوهشي جهاد دانشگاهي خراسان شمالي هم عقايد خاص خود را دارد؛ وي اظهار مي دارد: انرژي هاي تجديد پذير روز به روز سهم بيشتري در تأمين انرژي جهان را به خود اختصاص مي دهند. پراكندگي و گستردگي فراوان اين منابع در تمام دنيا، نداشتن آلودگي و سازگاري با طبيعت و نيز پيامدهاي نگران كننده ناشي از افزايش سطح دي اكسيد كربن اتمسفر به دليل سوختن انرژي هاي فسيلي كربني از قبيل گرم شدن زمين، ذوب شدن يخ ها و تغييرات نامساعد آب و هوايي، همگي باعث شده است اغلب كشورهاي جهان با تحقيقات وسيع و سرمايه گذاري اصولي به توسعه روش هاي بهره برداري از اين انرژي هاي پاك بپردازند. »لاچين وحيدي« به بيان پاره اي از كاربردهاي انرژي هاي نو در زندگي روزانه مي پردازد و در اين زمينه به آبگرمكن هاي خورشيدي، دستگاه هاي خوراك پز خورشيدي، نيروگاه هاي خورشيدي توليد كننده برق، سيستم هاي توليد بيوگاز از ضايعات دامي و كشاورزي، زباله هاي خانگي و صنعتي، توربين هاي بادي و ... اشاره مي كند و در مورد هر يك از آن ها سعي مي كند با ارائه بعضي آمار و ارقام محاسباتي، مقرون به صرفه بودن هر يك از موارد ذكر شده را مورد تأكيد قرار دهد. به عنوان مثال، وي معتقد است: استفاده از آبگرمكن هاي خورشيدي خانگي باعث مي شود هر خانواده روستايي چيزي در حدود 500 ليتر نفت در سال صرفه جويي كند و چنان چه هر خانواده در شهرستان از يك چنين امكاني برخوردار باشد، در كمتر از 3 سال كل هزينه اوليه ساخت و تهيه دستگاه ها باز پرداخت مي شود و از آن پس سالانه ميليون ها دلار صرفه جويي ارزي را به دنبال خواهد داشت.به گفته وحيدي، تابش متوسط خورشيد در كشور ما حدود 700 وات بر متر مربع است و استفاده از چنين انرژي مناسبي مي تواند به ذخيره و سپس صدور ميليون ها ليتر نفت خام يا تبديل آن ها به فرآورده هاي با ارزش افزوده بالا بينجامد و بدين ترتيب كل هزينه هاي اجراي طرح را نيز طي كمتر از سه سال پوشش دهد. او سپس به احداث و راه اندازي چندين نمونه از چنين حمام هاي روستايي در ساليان گذشته و به خصوص در بجنورد و برخي ديگر از شهرهاي خراسان قبل از تقسيم اشاره دارد كه آب گرم مورد نياز حمام عمومي و منازل روستاييان را در حداقل 7 ماه از سال به راحتي تأمين مي كنند.اجاق هاي خوراك پزي با سيستم خورشيدي و دستگاه هاي تقطير و آب شيرين كن هاي خورشيدي از ديگر كاربردهاي جالب انرژي گرمايي خورشيدي است كه به گفته وحيدي با به كارگيري آن ها هر خانواده شهري يا روستايي مي تواند در هر سال مقادير قابل توجهي سوخت نفت و گاز را صرفه جويي و يا از تخريب چندين هكتار از مراتع و جنگل ها جلوگيري كند.به گفته اين پژوهشگر جوان بجنوردي، خراسان شمالي هم مثل اغلب مناطق كشور از ظرفيت خوبي در زمينه بهره مندي از انرژي هاي نو و تجديد پذير برخوردار است، به گونه اي كه اين استان از حدود 20 مگاژول در روز انرژي خورشيدي برخوردار است كه مي توان ضمن بهره گيري از انرژي حرارتي آن در آبگرمكن هاي خورشيدي مصرف برق و گاز طبيعي را به حداقل رساند يا حتي با استفاده از سيستم هاي فتوولتائيك به توليد برق مبادرت كرد.وي اظهار مي دارد: مي توان با نصب توربين هاي بادي از هر متر مربع مساحت پره هاي در معرض وزش باد در خراسان شمالي حدود 300 وات انرژي الكتريكي كسب و با نصب و راه اندازي نيروگاه هاي بادي در استان و انتقال توليدات آن به شبكه برق استان در ساعات اوج مصرف شبكه بدان كمك كرد.استفاده از ضايعات كشاورزي و دامپروري و زباله ها در سيستم هاي توليد بيوگاز كه منجر به توليد كود آلي كشاورزي و نيز گاز متان به عنوان يك سوخت جايگزين مي شود، از ديگر قابليت هاي اين عرصه است كه وجيدي به آن اشاره مي كند.وي مي افزايد: در گذشته با مشاركت وزارت خانه هاي نيرو و جهاد سازندگي سابق، حمام هاي خورشيدي در 10 روستاي استان به صورت پايلوت كشوري احداث شده است ولي در حال حاضر اكثر آن ها به دليل مشكلات اعتباري بدون استفاده باقي مانده است.از سوي ديگر، جهاد دانشگاهي خراسان شمالي نيز در نظر دارد با بهره گيري از كارشناسان و بخش غير دولتي، قطب انرژي هاي نو را در اين استان فعال كند و به تازگي در اين خصوص گام هايي برداشته شده است.

فناوري هايي كه بايد بومي شود
رشد صنعتي استان در سال هاي آتي، بي ترديد نيازمند بهره مندي از انرژي الكتريكي بسيار بيش از مقدار كنوني است. با استقرار واحدهاي صنعتي كوچك و بزرگ در مناطق مختلف خراسان شمالي پيش بيني مي شود نياز به انرژي برق افزايش بسيار چشمگيري پيدا كند. رئيس گروه تحقيقات شركت توزيع برق خراسان شمالي نيز همين عقيده را دارد و دستيابي به موفقيت در اين عرصه را مستلزم حمايت از بخش خصوصي در زمينه سرمايه گذاري و احداث نيروگاه هاي بادي، خورشيدي و نيروگاه هاي فسيلي توليد پراكنده در مناطق مستعد استان مي داند. هر چند كه مهندس علي رحيمي مشكلات مربوط به ذخيره انرژي الكتريكي و نيز برقراري اتصال بين اين قبيل نيروگاه هاي كوچك با شبكه برق سراسري را از جمله مهم ترين چالش هاي فني در اين مورد مي داند اما با اين حال استفاده از نيروي باد و انرژي خورشيدي را جزو اولويت هاي كاري وزارت نيرو برمي شمارد.وي معتقد است چنان چه فناوري هاي مربوط به نيروگاه هاي بادي و خورشيدي به طور كامل بومي و سپس فراگير شود، برق توليدي آن ها بهترين صرفه اقتصادي را خواهد داشت.از سوي ديگر و بنابر گفته هاي كارشناسان مستقر در استانداري گويا در استان مطالعات درخصوص ظرفيت خراسان شمالي در زمينه احداث نيروگاه هاي بادي و مكان يابي احتمالي آن ها به كمك كارشناساني از وزارت نيرو در دست اقدام است كه چنان چه به نتايج قابل قبولي برسد، مي توان سرمايه گذاران بخش غير دولتي را براي سرمايه گذاري به استان فرا خواند.

يك رقابت سود آور
در هر حال، آن چه كه مسلم است، اين است كه در دهه هاي اخير و به ويژه پس از شوك نفتي دهه 70 ميلادي كشورهاي صنعتي جهان به فكر يافتن جايگزين هايي براي سوخت هاي فسيلي برآمده اند. هم چنين فشار افكار عمومي و رسانه ها در خصوص مخاطرات زيست محيطي و تأثير آلاينده هاي مخرب كه حيات گونه هاي گياهي و جانوري و حتي جوامع بشري را تهديد مي كند، همگي باعث شده است ميل به استفاده از انرژي هاي تجديدپذير و سوخت هاي پاك نزد مصرف كنندگان افزايش يابد.كشورهاي گوناگون نيز با درك شرايط حاضر و پيش بيني وضعيت هاي آتي مبادرت به انجام سرمايه گذاري هاي كلان در اين خصوص كرده اند. طبق بررسي هاي كارشناسان، اگر چنان چه فقط درصد صحراهاي جهان براي ساخت نيروگاه هاي خورشيدي حرارتي به منظور توليد برق به كار گرفته شود، براي توليد برق مصرفي كل دنيا كافي خواهد بود. با اين حال، هنوز مشكلاتي فني در راه ساخت و توليد سيستم هاي مربوط به نيروگاه هاي برق خورشيدي و بادي وجود دارد كه باعث شده است هزينه توليد برق در آن ها بالاتر از نيروگاه هاي با سوخت فسيلي و يا اتمي باشد. با اين وجود، دانشمندان به شدت مشغول كار آزمايي هاي گوناگون هستند كه نويد بخش فراگيري هر چه سريعتر چنين نيروگاه هايي در آينده نزديك شده است. به طوري كه ارزش بازار انرژي هاي تجديدپذير دنيا به 70 ميليارد دلار رسيده است و هر سه سال نيز، تقريبا 2 برابر مي شود. پيش بيني مي شود تا سال 2020 ميلادي به دليل ورود فناوري هاي نوين، انرژي هاي تجديدپذير از لحاظ اقتصادي نيز توان رقابت با نيروگاه هاي برق كنوني را خواهند داشت.در كشور ما نيز از دهه گذشته و با شكل گيري سازمان انرژي هاي نو در زير مجموعه شركت توانير فعاليت هاي پژوهشي و تحقيقاتي خوبي در اين زمينه انجام شده است و تاكنون چند نيروگاه بادي و خورشيدي در مناطق مختلف كشور به بهره برداري رسيده است. هر چند كه به اذعان مقامات ارشد وزارت نيرو، در زمينه توليد برق از انرژي هاي نو در كشور از برنامه ها عقب هستيم و قرار بر اين بوده كه تا پايان برنامه چهارم دست كم يك درصد برق توليدي كشور سهم انرژي هاي تجديد پذير باشد كه با وضعيت حال حاضر رسيدن به اين رقم به نظر ناممكن مي رسد.با اين حال با اعلام آمادگي دولت براي خريد تضميني برق نيروگاه هاي تجديد پذير از توليد كنندگان بخش خصوصي و حمايت از بومي سازي دانش فني ساخت چنين نيروگاه هايي اميد مي رود سرمايه گذاران بخش غير دولتي رغبت و تمايل بيشتري به سرمايه گذاري در اين بخش ها بيابند. طبق مطالعات انجام شده كشور ايران ظرفيت توليد بيش از 30 هزار مگاوات برق از توربين هاي بادي و حدود 60 هزار مگا وات الكتريسيته از نيروگاه هاي حرارتي خورشيدي و فتو ولتائيك را دارد؛ به جز اين ها، وجود ظرفيت هاي مناسب در زمينه بهره گيري از سيستم هاي بيوگاز، زمين گرمايي و انرژي امواج در مناطق ساحلي كشور نيز مي تواند دسترسي نسل هاي آينده كشور به منابع انرژي پاك و تجديد شونده را ميسر سازد كه البته اين امر تنها در صورتي ممكن خواهد بود كه سرمايه گذاري هاي مناسبي انجام گيرد.
دوشنبه 11 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 464]