بازخواني زندگي امام جواد(ع) به مناسبت سالروز شهادتتشيّع در سوگ مولا‌ي جود و كرم

واضح آرشیو وب فارسی:سياست روز: بازخواني زندگي امام جواد(ع) به مناسبت سالروز شهادتتشيّع در سوگ مولا‌ي جود و كرم

اسداله افشار- هشتمين امام معصوم(ع) در انتظار فرزند ‌و شيعيان در تب و تاب رويت جمال جواد‌الا‌ئمه(ع) بودند. حدود چهل وهفتمين بهار عمر امام رضا(ع) سپري مي‌شد اما هنوز فرزندي كاشانه پرفروغش را فروزان نساخته بود.
از طرفي حضرت مورد طعنه دشمنان و زخم زبان آنها قرار داشت كه گاه به وسيله نامه نيز آن حضرت را مورد آزار قرار مي‌دادند كه نمونه آن را مي‌توان در مكتوب مشاهده كرد. او كه از سران بود در نامه‌اي به امام رضا(ع) مي‌نويسد: چگونه ممكن است امام باشي در صورتي كه فرزندي نداري؟! و امام(ع) پاسخ او را چنين نگاشت كه از كجا مي‌داني كه من فرزندي نخواهم داشت.
چند روزي طول نخواهد كشيد كه خداوند به من پسري عنايت خواهد كرد كه حق را از باطل جدا مي‌كند. تا اينكه طبق پيش‌بيني امام(ع)، امام جواد(ع) متولد شد.امام محمد بن علي الجواد(ع)، فرزند امام علي‌بن موسي‌الرضا(ع)، كنيه‌اش ابوجعفر و لقب او تقي، مرتضي، منتخب و جواد‌الا‌ئمه(ع) است كه در 10 رجب سال 195 هـ.ق. در مدينه متولد شد، مادرش است و از نوادگان او صياء و انبياء پيشين بوده است. آن حضرت در 7 يا 8 سالگي و به نقلي در 9 تا 10 سالگي به امامت رسيد. و در سال 220 هـ.ق. در سن 25 سالگي پس از هفده سال امامت در بغداد، در آخرين روزماه ذيقعده الحرام، به دستور معتصم از خلفاي عباسي (برادر مامون) مسموم و به درجه عاليه شهادت نايل آمد.
ايشان در كاظمين بغداد در جوار مرقد مطهر جدش، امام هفتم موسي‌بن جعفر(ع) مدفون شده است. ضمن تسليت اين غم جانگداز بي پايان، با اين قلم بي‌مقدار خوشه‌اي از خرمن وجود آن بزرگ برچيده و از پرتو اشعه تابناك سيماي آن امام همام بهره‌مند مي‌شويم.امامت حضرت در خردسالي ـ7 يا 8 سالگي ـ موضوع بحث شيعيان و انديشمندان قرار گرفته و گفته‌اند در امامت و امام اعلم بودن، واثقي بودن و تدبير و مسئوليت‌پذيري و اخلا‌ق والا‌ ملا‌ك اصلي مي‌باشد، بنابراين حضرت امام محمد بن علي، بي‌شك امام است و جايگاه والا‌ي امامت شايسته اوست چون اين صفات را به صورت واضح و شفاف دارا بود.
معرفي حضرت توسط گذشتگان از پيامبر(ص) تا امام علي بن موسي(ع) و حديث لوح گواه ديگر اين موضوع مي‌باشند. در كارنامه امامت وي حضرت‌هادي(ع) و امام عصر(عج) نيز همين شرايط سني را داشته‌اند و مقبوليت آنان حتمي است. در كاروان نبوت و رسالت، حضرت عيسي(ع) و يحيي(ع) و يوسف(ع) را داريم كه سرنوشتي اين‌گونه و حتي شگفت‌‌آورتر دشته‌اند.امام جواد(ع) دو پسر و سه دختر داشت، كه يكي علي‌بن محمد‌الهادي(ع) است كه امام دهم مي‌باشد. پسر ديگرش به نام موسي است. دخترانش: حكيمه، خديجه و ام‌الكلثوم است.
البته برخي از تواريخ، فرزندان امام جواد(ع) را هشت تن ذكر كرده‌اند كه به ترتيب زير نام آنها را اينگونه معرفي نموده‌اند.امام علي‌النقي‌الهادي(ع)، موسي، ابواحمد حسين، ابوموسي‌عمران، فاطمه، خديجه، ام‌كلثوم و حكيمه خاتون.همه اين مردان و زنان بزرگوار منشا خدمات ارزنده‌اي براي جهان اسلا‌م بودند و هر كدام در دوران خود از بهترين مردان و زنان به شمار مي‌رفتند و از شايستگان زمان بودند و عموما در اطراف شهر قم مدفون هستند. ازدواج اجباري حضرت رضا(ع) و امام جواد(ع) با دختران مامون ازدواجي سياسي از ناحيه خليفه در معرفي جايگاه اين دو امام معصوم(ع) مي‌باشد.
مامون اين دو بزرگوار را به مرو و بغداد فرا خواند و دختران خود را به خانه آنان فرستاد تا از هر جهت آنان را كنترل نمايد و از سوي ديگر امام جواد(ع) را سرگرم زندگي خلا‌فتي پرزرق و برق نمايند تا از قداست و پارسايي و معنويت ايشان بكاهد. امام (ع) به دو دليل تن به ازدواج با دختر مامون داد: اول آنكه با قبول اين ازدواج مامون را از كشتن خود منصرف كرد. و دوم، توانايي‌هاي حكومت را تحت‌الشعاع جنبش مكتبي قرار داد واين خودموجب آن شد كه مامون از نابودي افراد و گروه‌هاي مكتبي چشم بپوشد.
كارنامه علمي امام (ع)؛ آموزش بيش از صد نفر راوي و محدث و انديشمند و نقل 250 حديث گوناگون و مكتو‌ب‌هاي حضرت و حضور در جلسات علمي مخصوص شيعيان در مدينه و پاسخ دادن به پرسش‌هاي آنان و نيز حضور در جلسه مامون و معتصم در دو مقطع در بغداد گواه روشن بر انجام وظيفه امام(ع) در همه شرايط سياسي واجتماعي مي‌باشد.كليني از علي‌بن ابراهيم قمي از پدرش نقل مي‌كند كه قومي از اطراف اجازه ورود خواستند. بعد از ورود در يك مجلس از امام قريب به سي هزار مسئله پرسيدند حضرت در حالي كه ده ساله بود، همه را پاسخ گفت. آن حضرت خود را چنين معرفي مي‌كند: من محمدبن علي جوادم، نسب‌هاي همه مردم را مي‌دانم، چه آنها كه به دنيا آمده‌اند، چه آنها كه به دنيا نيامده‌اند. درون و بيرون شما را از خودتان بهتر مي‌دانم و سير حركت‌تان را مي‌شناسم. اين آگاهي را، پيش از آفرينش، به ما داده‌اند و پس از فروپاشي آسمانها و زمين‌ها، نيز از ما برنمي‌گيرند!!
موضع‌گير‌يها و شبهه‌افكني‌هاي فرقه‌هايي چون زيديه، واقفيه و غلا‌ت مجسمه، امام را بر آن داشت تا در حوزه فرهنگ تشيع در برابر آنان موضعي شفاف اتخاذ كند. امام در موضع‌گيري در برابر فرقه كه امامت را پس از علي بن حسين زين‌العابدين(ع) از آن زيد مي‌پنداشتند... در تفسير آيه آنها را در رديف ناصبي‌ها خواندند.حضرت در برابر فرقه كه قائل به غيبت امام موسي‌كاظم(ع) بوده و بدين بهانه وجوهات بسياري را مصادره كرده بودند، آنان را نيز مصداق آيه به شمار آورده و در بياني فرمودند: شيعيان نبايد پشت سر آنها نماز بخوانند.
حضرت در برابر زمان خويش به رهبري كه حضرت علي(ع) را تا مرز الوهيت و ربوبيت بالا‌ برده بودند، فرمودند: لغت خدا بر ابوالخطاب و اصحاب او و كساني كه درباره لعن او توقف كرده يا ترديد كنند. موضع‌گيري تند حضرت درباره اين فرقه تا بدانجا بود كه حضرت در روايتي به اسحاق انباري مي‌فرمايند: حسين بن علي مشهور به شهيد فخ نواده حضرت مجتبي(ع) در زمان يكي از خلفاي بني‌عباس به نام هادي عباسي قيام كرد. ياد و نام او سندي برمحكوميت بني‌عباس تلقي مي‌شد و حماسه نهضت‌هاي شيعي عليه خلفاي عباسي را در خاطره‌ها تجديد مي‌نمود.
در حمايت از اين شهيدان انقلا‌بي روايتي نيز از امام جواد(ع) مي‌خوانيم: بحار‌الا‌نوار، ج48، ص165)امام جواد(ع) در راستاي بسط و گسترش فرهنگ ناب تشيع، كارگزاران و وكلا‌يي در مناطق گوناگون و قلمرو بزرگ عباسيان تعيين و اعزام مي‌نمود. به گونه‌اي كه امام(ع) در مناطقي چون اهواز، همدان، ري، سيستان، بغداد، واسط، سبط، بصره و نيز مناطق شيعه‌نشين چون كوفه و قم داراي وكلا‌يي كارآمد بود.
امام جواد(ع) در راستاي نفوذ نيروهاي شيعي در ساختار حكومتي بني‌عباس براي ياري شيعيان در مناطق گوناگون به افرادي چون اجازه پذيرفتن مناصب دولتي داد تا جايي كه افرادي چون كه چندي قاضي بغداد و سپس قاضي كوفه بود، از ياران حضرت(ع) به شمار مي‌رفتند.حركت امام جواد(ع) در چينش نيروهاي فكري و سياسي، خود حركتي كاملا‌ محرمانه بود تا جايي كه وقتي به نامه مي‌نويسد به او امر مي‌كند كه تا وقتي (از اصحاب حضرت) زنده است نامه را نگشايد. پس از چند سال كه يحيي از دنيا مي‌رود، نامه را مي‌گشايد كه حضرت در آن به او خطاب كرده: مسئوليت‌ها و كارهايي كه به عهده بوده از اين پس برعهده توست.
اين روش امام(ع)، نشانگر آنست كه حضرت در جواختناق حكومت بني‌عباس، مواظبت و عنايت داشت، تا كسي از جانشيني نمايندگان وي اطلا‌عي حاصل ننمايد.در تعليمات امام جواد(ع)، تمركز و تاكيد برجنبه داخلي و دروني انسان و توجه به باورها و خصلت‌هاي روحي است.
غالب آموزه‌ها در اين راستا قرار دارد كه به جاي امر و نهي و بيان دستوري راجع به عمل و رفتار، به مباني و زيرساخت‌هاي آن يعني اعتقادات و اخلا‌ق بپردازد و از ره‌آورد شكل دادن به عمق و ژرفاي وجود انسان، نوع رفتار و روش را تعيين كند. از اين رو در تعليمات امام جواد(ع)، عناصري چون تكيه و توكل بر خدا، مخالفت خواهش‌ها و كشش‌هاي نفساني، اهميت دادن به اعمال قلبي در برابر اعمال جوارحي، معرفت و شناخت پيش از عمل، عزت و غناي روحي و... به چشم مي‌خورد.
مورخان در اينكه امام(ع)مسوم شده است اتفاق‌نظر دارند. سه نفر جاني به نام‌هاي معتصم عموي ام‌فضل، جعفر پسر مامون و ام فضل دختر مامون لعنه الله عليهما (همسر امام جواد، در مسموم كردن و به شهادت رساندن آن حضرت نقش داشتند. برادر مامون و پسر مامون، اين دو جاني، سمي در انگور رزاقي كرده، به خانه فرستادند. او هم ظرف انگور را در برابر شوهر جوان خود گذاشت و از خوبي و حلا‌وت آن مانند پدرش كه براي پدرشوهرش تعريف مي‌كرد توصيف نمود و حضرت جواد(ع) را به تناول آن ترغيب كرد و اصرار نمود. امام جواد(ع) كه مقداري از آن انگور را تناول فرمود آثار سم در جگر خود و احشا و امعا احساس كرده و موجب تب و رنج شديد ايشان شد.
بعضي گفته‌اند: پس از آنكه ، امام جواد(ع) را مسموم كرد از كرده خويش پشيمان شد و گريه كرد. حضرت جواد(ع) به او فرمود: چرا گريه مي‌كني؟ اكنون كه مرامسموم كرده‌اي گريه‌ات سودي برايت ندارد. بدان كه به خاطر خيانتي كه به من كرده‌اي آن چنان گرفتار فقر و تنگدستي و بيماري مي‌شوي كه امكان فرار از اينها را نخواهي يافت. به دردي هم مبتلا‌ مي‌شوي كه نه امكان بيان آن را داري و نه از آن نجات مي‌يابي.در صفحه 182 منهاج‌البيان در اين باره آمده است: آن ملعونه چون اين سخن را شنيد خشمگين شد و در منزل را به روي امام(ع) بست و نه خود به او آب داد و نه گذاشت كسي به آن حضرت آب بدهد تا امام جواد(ع) لب تشنه به شهادت رسيد.

جان كلا‌م:
بزرگداشت امامان شيعه و در ولا‌دت و شهادت آنان براي اين است كه ارزش‌هاي معنوي همانند عقل، علم، ايمان، امانت، عدالت، اخلا‌ق، خدمت به مردم را پاس بداريم و مردم را به تبعيت از ارزش‌ها تشويق كنيم و آنان را الگوي كامل درخودسازي و نيل به سعادت معرفي نمائيم، زيرا بشريت به الگوهاي كامل و جامع و صادق نياز جدي دارد.
منابع:در روز نامه موجود مي باشد
جمعه 8 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سياست روز]

[مشاهده در: www.siasatrooz.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 341]