جعفري قنواتي:ادبيات شفاهي در ايران با پيشداوري همراه است

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: جعفري قنواتي:ادبيات شفاهي در ايران با پيشداوري همراه است
محمد جعفري قنواتي در نشست نقد و بررسي كتاب "دو روايت از سليم جواهري" گفت: ادبيات شفاهي در ايران بر خلاف ديگر كشورها با پيشداوري همراه است و اين نوع ادبي در مجامع دانشگاهي ايران جايگاهي ندارد.

به گزارش خبرنگار مهر، اين پژوهشگر ادبيات عاميانه در نشست نقد و بررسي كتاب "دو روايت از سليم جواهري" در نشر افراز پس از خواندن بخش‌هايي از اين كتاب، گفت: در جامعه و نظام دانشگاهي ايران ادبيات شفاهي و يا به تعبيري، ادبيات عاميانه جايگاهي ندارد. از اين رو هنوز نام درستي براي اين نوع ادبيات سنتي كه ريشه در فرهنگ ما دارد انتخاب نشده است.

قنواتي با اشاره به اينكه يكي از مهمترين مولفه‌هاي ادبيات عاميانه برخلاف ادبيات مكتوب، بهره گيري از زبان شفاهي است، گفت: در ايران وقتي نام ادبيات عاميانه به ميان مي‌آيد، با نوعي پيشداوري همراه است و اين نوع ادبيات را كمتردر حوزه ادبيات جدي تلقي مي‌كنند.

گردآورنده و مصحح كتاب "دو روايت از سليم جواهري" درباره ويژگي هاي ادبيات شفاهي يادآور شد: يكي از مهمترين ويژگي‌هاي ادبيات شفاهي، تكراراست. دربرخي از موارد راوي از تكرار براي جلب توجه مخاطب بهره برده است. گرچه در ادبيات جدي و امروز ما تكرار و اطناب از معايب كار محسوب مي‌شود، اما در ادبيات عاميانه تكرار از اجزا ذاتي كار است.

وي افزود: درادبيات عاميانه همواره با مقوله خواب و حوادثي كه پس از خواب ديدن به وقوع مي پيوندد روبرو هستيم. اغراق و بزرگ نمايي حوادث و ورود جن و پري به داستان از ديگر مواردي است كه از مولفه هاي ادبيات عاميانه به شمار مي رود.

قنواتي، ادبيات عاميانه را يكي از ريشه‌هاي اصلي ادبيات داستاني برشمرد و گفت: است، درغرب برخلاف ايران به ادبيات عاميانه ارزش و اعتباري خاص مي دهند و براساس افسانه‌هاي كهن يونان و رم آثاري ارزشمند نيز خلق شده است. غربي‌ها در نامگذاري اين آثار رابطه خود را با ادبيات عاميانه و افسانه‌هاي خود قطع نكرده‌اند.

در ادامه نشست، سيروس نفيسي گفت: روايت دوم سليم جواهري رويكردي مذهبي و شيعي دارد. روايت داستان از زماني كه سليم خواب حضرت محمد (ص) را مي‌بيند، وارد فضاي جن و پري مي‌شود و سليم نيرويي مافوق طبيعي پيدا مي‌كند.

به گفته اين منتقد براي بررسي جايگاه زن درادبيات عاميانه، "دو روايت سليم جواهري" از بهترين نمونه‌هاي موجود است. در اين كتاب به سه زن كه هريك نماينده گروهي خاص هستند روبرو مي‌شويم.

وي افزود: بخش‌هاي از روايت سليم جواهري جنبه سمبوليك پيدا مي‌كند و روايت دوم اين داستان از نظر بهره‌گيري از عناصر داستاني قدرت و قوت بيشتري دارد.

نفيسي ادامه داد: اما هر دو روايت سليم جواهري از نظر زاويه ديد مشكل دارد. در هر دو روايت شاهد خروج ازنظرگاه هستيم، اين موارد بيشتر در مواقعي ديده مي‌شود كه سليم، داستاني را روايت مي‌كند كه خودش در مكان و زمان آن حضور نداشته است.

در ادامه مجيد پروانه‌پورگفت: ادبيات شفاهي يا عاميانه ما محدود به قصه‌گويي نمي‌شود و بايد به ديگر جنبه‌هاي اين نوع ادبيات توجه كرد.

وي افزود: ادبيات شفاهي با ادبيات داستاني ما تفاوت‌هاي بسيار دارد و در ادبيات شفاهي زبان به زبان طبيعي نزديك مي‌شود واز قابليت زبان مكتوب بي‌بهره است

اين منتقد با اشاره به ارج نهادن ساير ملت‌ها به ادبيات عاميانه خود گفت: مثلا دونالد بارتلمي با نوشتن رمان "سفيد برفي" افسانه سفيد برفي و هفت كوتوله را وارد ادبيات مدرن مي‌كند و با اين كار پل جديد ميان ادبيات كهن سرزمين خود با ادبيات امروز مي‌زند. چنين مواردي در ساير فرهنگ‌ها بارها اتفاق افتاده، اما در ادبيات معاصر فارسي كمتر شاهد اين موضوع هستيم.

مژگان خليلي داستان‌نويس و منتقد نيز در ادامه نشست به ظرفيت و قابليت بالاي زبان كتاب سليم جواهري اشاره كرد و گفت: از برخي توانايي‌هاي اين زبان مي‌توان براي نوشتن داستان مدرن بهره گرفت.

به گفته خليلي، يكي از معضلات داستان‌نويسي امروز ديالوگ‌نويسي است، از اين رو برخي شخصيت‌ها در داستان ساخته نمي‌شوند وهمين امر موجب مي‌شود حلقه ارتباطي در داستان به هم متصل نشود و اثري ارزشمند خلق نشود.

ابراهيم دم‌شناس نيز در سخناني اهميت ادبيات عاميانه را مورد توجه قرار داد و گفت: ميان روايت‌هاي مختلف ادبيات عاميانه شباهت‌هاي بسيار وجود دارد كه يكي از آنها روايت‌هاي داستان در داستان است كه اين نوع روايت از ادبيات فارسي وارد ساير فرهنگ‌ها شده است.

اين برگزيده جايزه ادبي بنياد گلشيري در پايان گفت: درادبيات كهن ما روايت و قصه‌پردازي بيشتر در دربار سلاطين و طبقه حاكم معنا پيدا مي‌كرده واز نمونه هاي خوب آن قصه‌گويي شهرزاد در"هزار و يكشب" براي طولاني كردن زندگي خود و دختران سرزمين‌اش است.
پنجشنبه 7 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 202]