كوتاه از نشست جلوه.گاه هنر قدسي :در خدا دیدن و با خدا دیدن

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

آنچه از پی می.آید، گزارشی است از گزیده سخنان دکتر غلامرضا اعوانی : دکتر اعوانی با اشاره به دورشدن انسان معاصر از امر مطلق و در نتیجه آن از علم و هنرقدسی، تلاش هنری انسان کنونی را وافی به مقصود ندانست. او بر سرچشمه.های هنر قدسی برای نیل به ساحت قدس وجود تأکید داشت. این گزارش را با هم می.خوانیم. دکتر غلامرضا اعوانی رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، هنر را خاص انسان دانست و گفت: انسان موجودی هنرمند است و یکی از ابعاد انسان، هنر است. در واقع زندگی بدون هنر معنا ندارد. یکی از وجوه تمایز انسان از سایر موجودات، هنر است. صفات دیگری نیز وجود دارند که انسان را از سایر موجودات متمایز و ممتاز می.کند. برای مثال انسان علم به چیزها دارد و در تمام طول تاریخ دنبال علم و دانش بوده است. معرفت و دانش بی.پایان به.طور مطلق در خداوند وجود دارد و در انسان به.طور مقید. از سویی دیگر، انسان خلیفه.الله است و بر این اساس باید صفات مستخلف.فیه و مستخلف عنه را دارا باشد. لازمه خلیفه.الله بودن این است که انسان صفات مستخلف عنه یعنی صفات خداوند را داشته باشد. همچنین باید انسان به.عنوان خلیفه خدا دارای صفات مستخلف فیه یعنی عالم باشد. انسان صفات خدا و عالم را دارد و لذا شایسته خلیفه.بودن است.
اعوانی در ادامه بحث خود به صفات دیگری از انسان که او را از سایر موجودات متمایز می.کند، پرداخت. به.نظر وی، صفت نطق، کلام و بیان نیز انسان را از سایر موجودات متمایز می.کند. انسان با نطق و کلام به دنیا آمده و از دنیا می.رود. علاوه بر این، صفت ابداع و آفرینندگی نیز از وجوه ممیزه انسان با سایر موجودات است. ابداع، صفتی الهی است. انسان نیز مبدع است. این صفت در موجودات دیگر به حدی که در انسان وجود دارد، وجود ندارد. او در حد وجود خودش دارای صفت ابداع و آفرینش است. آفرینش و ابداع جوهره هنر است. باید در نظر داشت که هر گونه خلقتی را نمی.توان هنر به شمار آورد. هنر مقدس و نامقدس به.رغم تفاوت دارای اشتراک نیز هستند. هر دو به معنای هنر و آفریدن هستند و با صفت کمال، علم و معنا ارتباط دارند. آفریدن هر چیز در نهایت آن به معنای هنر است.
عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به.عنوان نشست که به بررسی هنر و زیبایی در ادوار تفکر اشاره دارد، نظریه ادوار را مورد وفاق علما و حکمای گذشته دانست و گفت: نظریه ادوار بر خلاف نظریه امروزی ادوار است که اعتقاد به پیشرفت زمان دارد. در ادیان هندی، نظریه ادوار مورد قبول مکتب.ها و فلاسفه بوده است.
بر این اساس 4 دور ه قابل ترسیم است؛ یکی دوره طلا (نور)، دوم دوره نقره، سوم دوره مفرغ و آهن و آخر دوران ما که دوران تاریکی و ظلمت است. این نظریه در آرای افلاطون و سفر دانیال نیز آورده شده است. همچنین این نظریه در تورات و انجیل آمده و عرفا و حکمای ما نیز بر آن شرح.هایی نوشته.اند. در آرای کنفوسیوس، سهروردی و حکمای خسروانی نیز این نظریه را شاهد هستیم.
اعوانی در بخشی دیگر از سخنانش، مراتب هنر و مدارج آن را مورد بررسی تاریخی قرار داد: افلاطون در دوره.ای می.زیست که بهترین هنرمندان در آن زمان زندگی می.کردند. اگر او به هنرمند التفاتی نداشت و آنها را از مدینه فاضله خود بیرون راند، به سبب این بود که آن هنرمندان، هنر را به معنای حس می.گرفتند. هنرمند می.تواند تمام مراتب وجود را طی کند و به مرحله طلا (نور) برسد یا در مرحله ظلمت باقی بماند. این موضوع بستگی به این دارد که او چه بینشی پیدا کرده باشد. نظریه افلاطون درباره زیبایی در رساله او با عنوان سمپوزیوم(میهمانی) آمده است. از نظر او زیبایی حسی نامتناهی است و حدی ندارد.
انسانی که می.آفریند کار خدایی می.کند. اعوانی در توضیح این مطلب اظهار داشت: روح خدایی که در انسان دمیده شده، عاریت و امانتی نزد انسان است. حافظ هم می.گوید این روح نزد انسان عاریت است. انسان گاهی منشأ الهی خودش را فراموش می.کند و همچون فرعون حجابی اطراف او را می.گیرد و صفات الهی را منتسب به.خود می.داند و منکر خدا می.شود. اگر هنرمند صفات خدایی را مبتنی بر نفس ببیند و بپندارد، هنر او هنر ظلمانی و فرعونی است. مرحله دیگر زیبایی، زیبایی نفس است. صفات اخلاقی و فضایل نفسانی زیبا هستند و در زمره زیبایی به شمار می.روند. هر کسی که متصف به این فضایل باشد، نفس زیبایی دارد. بالاتر از این مرحله، زیبایی روح و معرفت الهی است. انسانی که معرفت الهی و حکمت و معرفت ولایی دارد، انسانی دارای زیبایی الهی است. انسان برای رسیدن به حقیقت آفریده شده و انسان عارف بالله است.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با بیان اینکه هنرمند انسانی است که می.تواند واجد هر کدام از این مراحل باشد، گفت: انسان می.تواند سلوک کند و از راه عشق می.تواند زیبایی مطلق را ببیند. باید در نظر داشت که هیچ کدام از مظاهر زیبایی، زیبایی مطلق نیستند. عالم، ظهور اسما و زیبایی است. انسان اگر از راه اروس سلوک کرد، زیبایی مطلق را می.بیند. خدا منشأ همه زیبایی.های عالم است. او الجمیل است و تمام زیبایی، زیبایی اوست. همه چیز را در خدا دیدن و با خدا دیدن، کار حکیم و عارف است و هنرمند می.تواند اینگونه باشد یا نباشد. هنر هنرمندی که همه چیز را در حق می.بیند هنر قدسی است.
هنرمند می.تواند اهل نظر و اهل احسان باشد. احسان مرتبه.ای بالاتر از اسلام و ایمان است. احسان در حدیثی از پیامبر به معنای عبادت خدا به.گونه.ای است که گویی خدا را می.بیند. مقدس و قدسی یعنی خدا را با همه چیز دیدن. خدا با همه چیز هست و این ما هستیم که حجاب داریم. انسان باید حجاب را بردارد و عالم را آنگونه که هست، ببیند. دوران امروز بشر دوره حجاب است. نمی.توانیم جهان. بینی الهی داشته باشیم و هنر ظلمانی. هنر را الهی.کردن مسئله مهمی است. اگر می.خواهیم دید الهی داشته باشیم، لازمه.اش این است که هنر الهی داشته باشیم.
او در همین راستا افزود: هنر می.تواند از روی حس باشد یا از روی معرفت یقینی. باید انسان، انسان الهی شود تا بتواند هنر قدسی ایجاد کند. در این مرحله است که انسان متحول می.شود. انسان برای مطلق آفریده شده است. او اگرچه مقید است ولی اقبال به حق دارد. هیچ موجودی مثل انسان نمی.تواند معرفت به حق داشته باشد.
هنر هم می.تواند مبتنی بر معرفت یقینی و مطلق و الهی باشد و هم موجب تحول درون شود. هنرمند برای اینکه هنر قدسی بیافریند باید من خود را بیابد. این جست.وجو درباره منشأ و مبادی چیزی است که نه.مدرنیسم و نه پست.مدرنیسم به آن توجهی نکرده.اند. در حالی که سؤال از مبدأ. المبادی، سؤال مطرح و رایج در فلسفه.های قدیم بود، فلسفه.های مدرن و پست.مدرن با آن بیگانه هستند.
کوگیتوی دکارت نیز اصل و منشأ را مورد توجه قرار نمی.دهد و اینکه این کوگیتو از کجا آمده را مورد پرسش قرار نمی.دهد و در همان لنگر می.اندازد.
دکتر اعوانی در پایان سخنانش نوک انتقاد را متوجه علم.گرایی فزاینده.ای کرد که معارف و فلسفه را تحت.الشعاع خود قرار داد. او در این باره توضیح داد که این علم، فلسفه را کنیزک خود کرده است. فلسفه.ای که باید در هر چیز نظر کند، کنیزک
علم شده و این موضوعی دهشتناک و وحشتناک است. امروزه 2 چیز باعث انحطاط بشر شده است؛ یکی عقل جزئی (راسیونالیسم) و دیگری حکومت و سیطره علم جزئی. علم کنونی پایین.ترین مرحله علم است که انسان کنونی آن را بالاترین حد علم در نظر گرفته است. در حالی که علم الهی، بالاترین درجه علم به شمار می.رود. در مورد عقل هم، عقل به پایین.ترین درجه خود یعنی راتیو تقلیل یافته است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 158]