گزارشي از اجراي «مسافران مرو»تلاش يك نمايش مذهبي براي مردم‌پسند شدن

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: گزارشي از اجراي «مسافران مرو»تلاش يك نمايش مذهبي براي مردم‌پسند شدن
گروه هنر: «مسافران مرو» نمايشي است كه با وجوه مذهبي شاخص، براي جلب توجه مخاطب از عواملي نه‌چندان نمايشي براي خنده و مردم‌پسندشدن بهره مي‌برد.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا)، نمايش «مسافران مرو» نوشته و كار سيدجواد هاشمي كه تا 9 آذرماه هرشب ساعت 18:30 در تالار وحدت به روي صحنه مي‌رود، داستاني را روايت مي‌كند كه در زمان حيات امام رضا(ع) در يك كاروانسرا روي مي‌دهد.

نمايش با موقعيت و ريتم بالارونده آغاز مي‌شود و در همان آغاز تشكلي از مسافراني را نشان مي‌دهد كه با لهجه‌هاي مختلفي از شمال و جنوب و شرق و غرب كشور در اين زائرسرا جمعند.

احمدبن عمران مسلمان كافركيشي است كه از كربلا به طوس آمده و با پافشاري بر گناه، اين زائرسرا را اداره مي‌كند.

بخش ماورايي نمايش هنگامي است كه اين شخصيت نداهايي از جانب امام رضا(ع) مي‌شنود اما چون خود را گناه‌كار مي‌داند، شايستگي لازم را براي اقدام در ذات خود نمي‌يابد. اين درحالي است كه نداها از جانب امامي براي مددجويي شنيده مي‌شود كه خود زنده است اما در دربار مأمون اسير است و نمي‌تواند خواهر خود را نجات دهد. گره اصلي داستان تلاش براي نجات حضرت معصومه(ع) از آسيب عباسيون شكل مي‌گيرد كه در نهايت هم موفقيت‌آميز نيست.

نمايش «مسافران مرو» گرچه از طرح منسجم و دقيقي برخوردار است اما در روند خود براي جلب توجه تماشاگر از انجام كارهايي كه در صحنه تئاتر شنيع مي‌نمايد، پرهيز نمي‌كند. مانند پرت كردن آب دهان، رقص، كاربرد هزل‌گونه لهجه‌ها و ... ضمن اينكه حلقه‌ اتصال ماجراها كه در پيشبرد داستان هم موثرند اغلب به صورت كلام و از دهان افرادي خارج مي‌شود كه از روي بلاهت، حسادت و ... وارد ماجرا مي‌شوند و شايسته شأنيت نمايشي درباره امام رضا(ع) را ندارند.

مخاطب عام با انديشه و ذهنيت مذهبي از اين رفتار استقبال مي‌كند و در مرحله اول با اثر ارتباط برقرار مي‌كند اما تعبيه چنين ترفندهايي در يك نمايش مذهبي به چه قيمتي مي‌تواند انجام پذيرد؟

نمايش مملو از همهمه افراد با لهجه‌هاي امروزي شهرهاي مختلف كشور است. در اصل زبان و لهجه ساير افراد نيز به زبان امروزين فارسي است كه در كنار طراحي صحنه و لباس، زمان نمايش و تاريخ داستان تناقضي غيرقابل قبول دارد.

هاشمي درباره دليل زبان محاوره در نمايش به خبرنگار ايكنا مي‌گويد: مردم بايد بفهمند در داستان چه مي‌گذرد و من در هر نمايشي كه به صحنه برده‌ام حتي نمايشي كه در زمان زندگي امام علي(ع) مي‌گذرد، از زبان محاوره استفاده كرده‌ام.

وي در ادامه تأكيد مي‌كند: مردم عادي بايد روند داستان را از دل همين گفت‌وگوها بيابند كه اگر ناآشنا و گنگ باشد، برقراري ارتباط در لحظه اتفاق نمي‌افتد. من معتقدم همكاراني كه از زبان ادبي بهره مي‌برند در اشتباهند.

اين كارگردان درباره تحليل خود از استفاده از لهجه‌هاي امروزين شهرهاي مختلف كشور توضيح مي‌دهد: تحقيقات من نشان مي‌‌دهد كه در آن زمان آذري، گيلكي و ... در اطراف طوس به عنوان زائر رفت و آمد داشتند و استفاده ما از اين لهجه‌ها ترجمه‌اي است كه از آن زمان انجام مي‌دهيم وگرنه بايد همه شخصيت‌ها به زبان عبري حرف بزنند.

هاشمي با اعلام اينكه تمرين و اجراي مسافران مرو در 15 روز انجام شده، مي‌گويد: متن اوليه نوشته «شاهين صمدپور» است كه توسط خودم دوباره‌نويسي شد.

در اين نمايش كه قهرمان آن از ابتدا منفي اما مورد توجه و عنايات امام عصر است، خاطراتي موازي از وقايع و حادثه كربلا را بيان مي‌كند كه قابل توجه است. تغييرات يك‌باره اين شخصيت در گذشته و حال از سوي نويسنده به خوبي ساخته و پرداخته نشده است و براي بيننده گنگ مي‌نمايد. ارائه چنين شخصيتي تنها با بازي خوب «حميدرضا آذرنگ» قابل قبول مي‌شود و پذيرفتني است.

تغيير ديگر شخصيت‌هاي دوستدار و مخالف امام رضا(ع) نيز اينگونه است. گرچه همين تغييرات پيامي مهم براي مخاطب دارد و به پرهيز از تهمت‌زدن و اعتماد بي‌جا تأكيد مي‌كند؛ بر اينكه نمي‌توان به چشم خود اعتماد كرد و قضاوت درباره افراد را به راحتي انجام داد، بر سنت تقيه نيز اشاره مي‌كند.

امام رضا(ع) خود زماني كه به دربار مأمون دعوت شد، چاره‌اي جز ماندن و پذيرفتن مسئوليت نداشت. او با استفاده از سنت تقيه كه رفتار مطابق ميل مخالفان و مبارزه پنهان با آنان است، مبارزه كرد تا به شهادت رسيد. البته نمايش بريده‌اي از تاريخ ايران در زمان عباسيون است و بيشتر معطوف به موضوعات چندگانه‌اي است كه زندگي امام رضا(ع)، عزيمت حضرت معصومه(س) به ايران و شهادت ايشان در راه و شخصيت احمدبن عمران را شامل مي‌شود و نقطه پايان نمايش شهادت حضرت معصومه(س) است.

همچنين نمايش در يك صحنه اتفاق مي‌افتد و تا پايان تغييري در دكور قرينه آن روي نمي‌دهد.

اين در حالي است كه تالار وحدت يكي از مجهزترين سالن‌هاي نمايشي كشور با قابليت تغيير در چند سطح است كه «حسين عالم‌بخش» به عنوان طراح صحنه مي‌توانست از اين قابليت‌ها براي تنوع صحنه خود به اثر كمك كند.

نمايش مسافران مرو در ميان همهمه، بي‌نظمي، جنجال و آشفتگي مردم حاضر در تالار وحدت به روي صحنه رفت و مسئولان تالار دليل آن را دعوت بيش از ظرفيت سالن توسط عوامل نمايش اعلام كردند. اين آشفتگي زماني كه هنوز چند دقيقه از اجراي نمايش گذشته بود نيز ميان مسئولان و مخاطبان جريان داشت. با اين حال اين نمايش با وجود نقص‌هايي كه در درام‌پردازي و مسائل اجرايي داشت، مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت گرچه استقبال مخاطب و خنديدن او در يك نمايش دليل موفقيت آن نيست.

گزارش از بهنوش ناصرپور
گزارش تصويري نمايش «مسافران مرو»
چهارشنبه 6 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 103]