مجموعه تاريخي بسطام

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: بسطام يکى از مجموعه.هاى زيبا و مهم و تاريخى شاهرود، است.

بسطام در دوره.هاى قبل از سلجوقى تا قاجار ساخته شده و شامل بقعه متبرکه امام.زاده محمدبن جعفر صادق(ع) و آرامگاه بايزيد بسطامى، صومعه بايزيد، مسجد بايزيد و ايوان الجايتو، آرامگاه غازان، مسجد و منار سلجوقى و مسجد جامع و برج کاشانه و مدرسه شاهرخيه است. اين بناها از معمارى زيبا و جالبى برخوردارند.
گچ.برى.هاى ارزنده.اى در محل صومعه و محراب ايلخانى بنا به چشم مى.خورد. اين بناها در دوره.هاى مختلفى ساخته شده است که اکثر آن مربوط به دوره سلجوقى و ايلخانى است مناره اين بنا مشابه ساير مناره.هاى سلجوقى است و از گره چينى آجرى زيبايى تشکيل شده است.
همچنين دو محراب که يکى در مسجد جامع و ديگرى در مسجد جنبى (مجموعه بايزيد) قرار دارد که در نوع خود يک شاهکار گچبرى محسوب مى.شود، مجسد چوبى در سه دوره سلجوقى، ايلخانى، مغولى تغيير پيدا کرده است.
محراب اين مسجد که يک محراب گچبرى زيبا دارد به دست هنرمند مهندس.المعمار محمود دامغانى خلق شده است.

اين مسجد در دوره سلجوقى مربع شکل و در فضاى کوچکى با سقف گنبدى و محراب گچبرى ساخته شد که در دوره ايلخانى تخريب و به.صورت مربع شکل گسترش يافته که در کاوش.هاى به.عمل آمده محراب و اثر پايه.هاى بناى قبلى به دست آمده است که توسط مهندسان ميراث، مرمت شده است.
بناى ايلخانى هم بعدها در اثر عوامل طبيعى تخريب و در دوره قاجار با پلان مستطيل و بزرگ.تر از اول ساخته شده با سقف چوبى مسطح پوشيده شده است.
مدرسه شاهرخيه نيز از پلان بسيار جالبى برخوردار است و در حدود 28 حجره در دو طبقه براى استفاده طلاب علوم دينى ساخته شده است.
اين مدرسه داراى مسجد، ايوان و زورخانه است. حمام بسطام که در ضلع جنوب شرقى مدرسه شاهرخيه واقع است مشابه ساير حمام.ها قديمى از يک ورودى و چند پله که استفاده.کننده را به سمت پايين راهنمايى مى.کند، تشکيل شده است. سپس به رختکن زيبايى مى.رسيم اين فضا داراى 4 سکو براى درآوردن لباس و پوشيدن آن و سپس از طريق يک راهرو با کمى پيچيدگى به سمت گرمخانه راهنمايى شده که گرمخانه نيز داراى فضاهاى جانبى است و براى شستشو که در انتهاى ميز خزانه قرار داشته است که باتوجه به استفاده امروزى به.جاى خزانه در قسمتى از آن دوش تعبيه شد است.
مسجد جامع بناى ديگرى است از مجموعه که در ضلع شرقى و محراب گچبرى و قسمت.هاى شمال و غرب آن از بين.رفته بود که با پى.گردى.ها پايه ستون.ها به.دست آمد و قسمت شمال و غرب بازسازى و پايه ستون.ها در داخل حياط با آجر فرش مورب مشخص شده است. اين بنا همانطور که گفته شده بود داراى محرابى گچبرى شده زيبا است که در دوره قاجار مرمت شده است، برج.کاشانه برجى است آرامگاهى متصل به مسجدجامع که پلانى از بيرون دندانه.دار است که در دوره ايلخانان مغول ساخته شده است و داراى سردابى است و پله.اى آن.را به بالاى برج وصل مى.کند که از داخل ديواره برج مى.گذرد. پوشش خارجى بنا فروريخته يا اجرا نشده است، ولى پوشش.زيرين (گنبد فعلى) موجود است.

داخل بنا به.صورت هشت.ضلعى با طاق.نماهاى زيبايى است که احتمالا در دوره قاجار اندودگچ داشته است، مرمت.هاى انجام شده بر روى بناهاى مجموعه به شرح ذيل است:
استحکام.بخشى.هاى لازم در بقعه اصلى و پى.سازى و پى.بندى خاک.بردارى و يافتن پلان مسجد سلجوقى و مسجد ايلخانى در زير مسجد چوبى قاجارى (که در مسجد سلجوقى آثار محراب گچبرى شده زيبايى که عمدا خرد شده بود به.دست آمد) مرمت نقاشى.هاى دوره صفوى تعويض کاشى.هاى گنبد امام.زاده محمد(ع) بازسازى سقف ضلع غربى مدرسه شاهرخيه مرمت و استحکام بخش.هاى لازم در قسمت.هاى مختلف مسجد و مدرسه و کتابخانه و زورخانه و حجره.هاى آن پى.سازى لازم در مسجد جامع بازسازى ضلع شمالى و غربى مسجد جامع براساس پى.گردى.هاى لازم و يافتن پايه.هاى اصلى انجام عمليات مطالعاتى در قسمت.هاى مختلف مجموعه مرمت سردر مسجد جامع و نماهاى اصلى مجموعه در ضلع غربى مرمت.هاى لازم در ايوان الجايتو و ايوان غربى و تثبيت تزئينات مربوطه طراحى و ساخت ديوار حريم مناسب در ضلع شمالى و در ضلع شرقى با يک دروازه ورودى هماهنگ با مجموعه از اين مجموعه دو بنا به شرح ذيل به.ثبت آثار ملى رسيده.اند
برج کاشانه (برج آرامگاهى است نزديک مسجد جامع) در تاريخ 1310 به شماره 69 در فهرست آثار تاريخى به ثبت رسيده است.
جنوب شهر بسطام شاهرود و هم چنین در جنوب خاوری مسجد جامع، برجی بلند و زیبا وجود دارد که به نام کاشانه معروف است.

ارتفاع این برج از داخل 24 متر و از بیرون به ارتفاع تقریبی 20 متر و شکل خارجی ان چند ضلعی منتظم سی ضلعی است. در بالای برج، دو حاشیه از آجرهای بزرگ وجود دارد که روی آن مطالبی نوشته شده است. در ضلع جنوب خاوری این برج روی یک آجر کلمه بسم.الله الرحمن الرحیم با خط ثلث بسیار زیبایی خوانده می.شود.از تاریخ بنای این برج اطلاع صحیحی در دست نیست. به عقیده اهالی بسطام، این برج قبل از اسلام آتشکده زرتشتیان بوده است. برخی از خاورشناسان از جمله گدار بر این عقیده.اند که این بنا از آثار غازان خان مغول است و اسم اصلی آن غازانه بوده و به مرور زمان و بدون توجه به اصل آن کاشانه نامیده شده است.گویا در دوره.های بعد از اسلام، از این برج برای دیده.بانی بسطام استفاده می.شد. با توجه به اسلوب ساختمان و عوامل دیگر به نظر می.رسد؛ این بنا به رصدخانه بسیار شبیه است. این ساختمان که نمای خارجی آن دارای جلوه و شکوه خاصی است, از بناهای در خور اهمیت خطه قومس بوده و نمای خارجی آن نیز دارای جلوه و شکوه خاصی است. مسجد شيخ بسطامى (مسجد چوبى) در سال 1310 به شماره متر است 110x در فهرست آثار تاريخى به ثبت رسيده است ابعاد اين بنا حدود 68200 است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 354]