گفت وگو با حسين انصاري راد چرا اصلاحات چرا خاتمي

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: گفت وگو با حسين انصاري راد چرا اصلاحات چرا خاتمي
گروه سياسي،حامد طبيبي؛ سران اردوگاه سياسي - انتخاباتي اصلاح طلبان همچنان در حال جمع بندي شرايط و برگزاري جلسات دروني هستند تا براي حضور در انتخابات رياست جمهوري دهم به يك «خروجي واحد» دست يابند. در اين ميان اما به جز مهدي كروبي دبيركل حزب اعتماد ملي، بقيه كانديداهاي بالقوه در خصوص نامزدي در انتخابات سال آينده اظهارنظر نكرده و در انتظار اعلام تصميم سيدمحمد خاتمي هستند. در عين حال فعالان سياسي اين جناح فراگير تاكيد مي كنند كه با هر مكانيسم و شيوه يي، مصمم هستند با كانديداي واحد وارد عرصه شده و اين موضوع مورد پذيرش جمع اصلاح طلبان و خود كانديداها قرار گرفته است. در كنار اين تحولات، بسياري از احزاب و گروه هاي اصلاح طلب خواستار حضور دوباره خاتمي در عرصه انتخابات هستند و البته هر يك از آنها استدلال هاي خود را براي اين انتخاب خود دارند. رئيس كميسيون اصل 90 مجلس ششم كه به واسطه دفاع منطقي از آزادي بيان و مطبوعات شايسته دريافت جايزه «قلم طلايي مطبوعات» از سوي انجمن دفاع از آزادي مطبوعات شد، يكي از مدافعان حضور خاتمي است. حسين انصاري راد در گفت وگوي خود با اعتماد از استدلال هاي خود گفت و از سوي ديگر در خصوص تاكتيك ها و روش هاي اصلاح طلبان چه هنگام انتخابات و چه پس از پيروزي احتمالي به بحث پرداخت. گفت وگويي كه همانند هميشه به ميزباني اين روحاني خوش نام اصلاح طلب انجام شد پيش روي مخاطبان است.

---

-اين روزها تلاش هاي شخصيت ها، احزاب و گروه هاي سياسي اصلاح طلب و حتي بسياري از جمعيت هاي مردمي و سازمان هاي مردم نهاد (NGO) - كه حتي گرايش سياسي نيز ندارند- حول محور ترغيب سيدخاتمي به حضور در انتخابات رياست جمهوري دهم متمركز شده است. از نگاه شما به عنوان يكي از طرفداران نامزدي آقاي خاتمي، چه اتفاقي در طول سه سال و نيم گذشته رخ داده كه كانديداتوري دوباره رئيس جمهور پيشين ايران را تا اين حد الزامي ساخته است؟

فكر مي كنم نوعي ملالت، خستگي و كاهش اميد از مديريت اجرايي كشور در مردم به وجود آ مده است. البته برخي از اين آسيب ها چندان تازه هم نيست و مزمن شده است. در واقع مردم نسبت به شيوه مديريت برخي نهادها و دستگاه ها در دولت نهم، كم اعتماد شده اند و نسبت به اينكه با شيوه فعلي، افق روشني مقابل ديدگاه آنها گشوده شود چندان خوشبين نيستند. بايد توجه داشت دوران هشت ساله رياست جمهوري آقاي خاتمي به دلايلي، عاقبت خيلي خوشي براي ايشان نداشت و ايشان به شدت در معرض انتقاد- حتي از سوي برخي نزديكان- قرار داشت. برخي چهره هاي شاخص اصلاح طلب زنداني شده يا تاوان سنگيني پرداختند و بعضي هم ترور فيزيكي يا ترور شخصيت شدند و آقاي خاتمي هم در آن دوره از ديد برخي هواداران اصلاحات، ايستادگي لازم را نداشت. در عين حال و به رغم همه اين انتقادات- صرف نظر از درستي يا نادرستي آن- مديريت كشور بعد از آقاي خاتمي در دولت نهم با وجود آنكه از فرصت هاي بي مانندي نسبت به دولت هاي گذشته برخوردار بود تا در اداره كشور تحول ايجاد كند و در مردم دلخوشي، اعتماد و اميد را زنده كند، نشان داد روش مديريت آقاي خاتمي تا چه حد مثبت و قابل دفاع بوده است. به بيان ديگر شعارهايي كه در ايام انتخابات رياست جمهوري نهم از سوي رئيس دولت نهم داده شد نوعي اميدواري در برخي اقشار جامعه ايجاد كرد، اما بعد از شروع كار و ورود عملي شعاردهندگان به عرصه اجرا با وجود آنكه دولت نهم از حمايت كامل اركان قدرت برخوردار بود شرايطي بر كشور حاكم شده كه امروز صداي انتقاد اقشار مختلف جامعه و حتي بسياري از همفكران قبلي دولت را بلند كرده است. دولت نهم، يك مجلس حامي به نام مجلس هفتم و قدرت هاي بيرون از ساختار رسمي حاكميت- كه توانايي هاي بسيار زياد دارند- را در كنار خود مي ديد و گذشته از آن، درآمد بسيار هنگفت و مهم نفت را در خزانه خود داشت. در واقع وقتي 20 ميليارد دلار مي تواند براي اقتصاد يك كشور در بسياري از حوزه ها «گره گشا» باشد، آنگاه ده ها ميليارد دلار درآمد فوق العاده و غيرقابل انتظار نفت واقعاً مي توانست نوعي جهش اقتصادي و توسعه يي را به وجود بياورد كه شواهد روشن و واقعيات ملموس فعلي نشان مي دهد كه نه تنها اين گونه نشده بلكه برخي دستاوردهاي دولت اصلاحات از بين رفته است.

-اصلاح طلبان اعتقاد دارند به دليل نبود مراكز آماري مستقل، نمي توان مقايسه يي غيرقابل خدشه ميان عملكرد دولت اصلاحات و دولت نهم صورت داد. شما مي توانيد آمار ارائه دهيد؟

بانك مركزي به طور رسمي اعلام كرده هزينه نفتي هشت سال دولت اصلاحات در دوره هاي هفتم و هشتم 4/97 ميليارد دلار بوده است. در مقابل دولت احمدي نژاد فقط در سه سال عمر خود، 4/130 ميليارد دلار از درآمدهاي نفتي هزينه كرده است. اين رقم جداً قابل مطالعه است. حاصل هزينه دولت آقاي خاتمي در امور زيربنايي مانند پارس جنوبي، انرژي هسته يي، ساخت نيروگاه و افزايش حقوق فرهنگيان و... قابل مشاهده است و نتيجه هزينه كردن درآمد هنگفت نفتي در دولت نهم هم شرايطي است كه امروز در همه بخش ها جامعه با آن مواجه است. واقعاً جا دارد كه دستگاه هاي نظارتي و در راس آنها مجلس و سازمان بازرسي كل كشور و حتي بازرسي هاي عالي تري كه در مجموعه نظام وجود دارد، محاسبه يي صورت گيرد كه 97 ميليارد دلار هشت ساله دوران آقاي خاتمي در چه اموري صرف شده و چه حاصلي داشته و اين 133 ميليارد دولت نهم در كجاها هزينه شده است؟

زماني كه آقاي احمدي نژاد، دولت را از اصلاح طلبان و آقاي خاتمي تحويل گرفت- يعني اوايل سال 84- نرخ رسمي تورم اعلام شده از سوي بانك مركزي حدود 10 درصد بود. شهريور امسال بانك مركزي از تورم 29 درصدي خبر داد كه البته همان موقع مركز پژوهش هاي مجلس ميزان تورم را بالاتر اعلام كرد. ميزان نقدينگي كشور هم رقم بسيار گويايي است كه كاملاً نشان دهنده هزينه هنگفت و خرج پول توسط دولت است كه حاصل آن در حيات و زندگي روزانه مردم ديده نمي شود. شعار پول نفت بر سر سفره مردم، اكنون جدي ترين مطالبه مردم از كساني است كه آن را بارها و بارها و براي تخريب اصلاح طلبان مطرح كردند. توزيع بي ضابطه پول و عدم مديريت صحيح منابع انساني، مالي و بخش انرژي اثرات منفي خود را اكنون به خوبي نشان داده است.

- در اينكه در طول سه سال و نيم گذشته به باور كارشناسان و حتي مردم، با نوعي عقبگرد مواجه بوده ايم ترديدي نيست. در مقابل اين اعتقاد هم وجود دارد كه اصلاح طلبان كشور را با روش هاي علمي و كارآمدي بيشتري اداره مي كردند. اشاره كرديد انتقادات از عملكرد آقاي خاتمي از سوي افرادي در پايان دولت مطرح شد كه اكنون همگي مدافع حضور دوباره وي هستند. آيا آنها متوجه شده اند مطالبات دوران اصلاحات «غيرواقعي» بوده يا آقاي خاتمي با توان و استحكام بيشتري وارد شده اند؟

به نظر من در شرايط فعلي هيچ دريچه گشاده و راه نجاتي روي مردم و چه روي اصلاح طلبان- اعم از كساني كه از عملكرد دولت اصلاحات منتقد بودند يا نبودند- براي تغيير شرايط فعلي متصور نيست مگر اينكه فردي از سوي اصلاح طلبان كانديدا شود كه داراي دو ويژگي باشد؛ نخست آنكه مردم او را پذيرفته و به طور نسبي به حرف ها و سياست هاي اين كانديدا اعتماد كنند و دوم اينكه امكان اجماع و آوردن مردم به صحنه را داشته باشد. به اعتقاد بسياري از كارشناسان سياسي و مدافعان حضور آقاي خاتمي- كه من هم با برخي از آنها و حتي مخالفان حضور آقاي خاتمي صحبت كرده ام- راهي جز بهره گيري نسبي از فرصت انتخابات رياست جمهوري دهم وجود ندارد و فردي وارد صحنه شود كه مردم با رغبت به او اقبال نشان دهند.

-شما معتقديد اين پتانسيل در آقاي خاتمي وجود دارد؟

بله. من منكر وجود افراد و مديران توانا ميان اصلاح طلبان نيستم اما نياز به فردي داريم كه مردم به سمت او ميل كرده و به خاطر حمايت از برنامه ها و شعارهاي او به پاي صندوق هاي راي بيايند. به نظر من اين ويژگي ها در حال حاضر فقط در آقاي خاتمي يافت مي شود. در واقع مردم به دليل سوابق روشن خانوادگي، سياسي و فرهنگي آقاي خاتمي و تجربه هشت ساله حضور ايشان در مقام رياست جمهوري، اعتماد خاصي به وي داشته و به حضور همراه با غرور و عزت رئيس جمهور خود در دوران اصلاحات در صحنه هاي داخلي و عرصه هاي بين المللي افتخار مي كردند.

-به اين سوال پاسخ نداديد كه منتقدان برخي عملكردهاي آقاي خاتمي، اكنون به اين نتيجه رسيده اند كه آن انتقادات «غيرواقعي» و خارج از ظرفيت هاي يك دولت اصلاح طلب بوده است.

خير. اتفاقاً افرادي هستند كه همان انتقادها را وارد مي دانند يعني احساس مي كنند برخي نارسايي ها مي توانست وجود نداشته باشد و اقدامات درستي مي توانست براي مديريت آن صورت گيرد. بسياري از كارهايي هم كه بيهوده انجام شد مي توانست انجام نگيرد. در عين حال امروز بهترين گزينه براي نجات كشور و برون رفت از وضعيت فعلي را آقاي خاتمي مي دانند چرا كه ايشان با برنامه، نگرش و روش هاي تازه يي وارد عرصه شده و از تجربيات گذشته حتماً به بهترين نحو استفاده خواهد كرد. البته بايد به يك نكته درخصوص انتقاد از برخي عملكردهاي آقاي خاتمي در دوران رياست جمهوري توجه كرد. ايشان همواره از اعتماد كامل اصلاح طلبان برخوردار بوده اند و انتقادات مطرح شده ناظر بر اين نبوده كه آقاي خاتمي نسبت به آرمان هاي اصلاحات و مصالح كشور كم توجهي داشته است. مردم ايشان را متعهد مي دانند و انتقادات مطرح شده به شيوه تصميم گيري ها و برخي روش ها بازمي گشت كه البته طبيعي بود فضاي سياسي نيازمند كسب تجربه باشد.

-برخي منتقدان نامزدي آقاي خاتمي معتقدند شرايط فعلي بسيار سخت تر از دوران اصلاحات است. شما اعتقاد داريد در صورت حضور و پيروزي آقاي خاتمي، به تجربيات هشت ساله حضور اصلاح طلبان در قدرت توجه كافي خواهد شد؟

به هر صورت كشور با محدوديت هاي جبري و قطعي سختي مواجه شده است و اين گونه نيست كه يك فرد واقع بين معتقد باشد موانع آساني كه به راحتي قابل رفع بوده در مقابل دولت خاتمي قرار داشته يا اينكه در شرايط فعلي- در صورتي كه آقاي خاتمي بيايد- سدي در مقابل ايشان نخواهد بود. اين گونه تابوها وجود داشته و اكنون هم هست و موانع و صخره ها هم هنوز سر جاي خود قرار دارند و بعضاً از گذشته هم محكم تر شده است اما در عين حال بايد به دو نكته مهم توجه داشت؛ نخست تجربه يي كه شخص آقاي خاتمي از دوران هشت ساله كسب كرده و به عنوان يك چهره شاخص سياسي- فرهنگي همواره مسير تكاملي را طي كرده و درباره وقايع سياسي 12 سال گذشته به نتايج باارزشي دست يافته است. به هر صورت آقاي خاتمي امروز در صورت حضور در انتخابات با بصيرت بيشتر، با تصميم محكم تر و با نگاه دقيق تر مي تواند با مسائلي كه در مقابل دولت آينده اصلاحات قرار خواهد گرفت، مواجه شود. دوم اينكه ايشان مي تواند بسياري از نيروهاي موثر و توانمند اصلاح طلب را كه مي توانست در آن دوره از آنها استفاده كند و نكرد، در اين دوره به كار بگيرد. در عين حال آقاي خاتمي اهل احتياط است و به همين دليل با در نظر گرفتن اين پارامترهاي احتياطي مي تواند نتايج بهتري بگيرد. شخصيت ها، احزاب و گروه هاي سياسي و حتي توده هاي مردم هم امروز با محدوديت هاي واقعي موجود در كشور بيشتر آشنا هستند و به طور طبيعي توقعاتي با توجه به شرايط موجود كشور از آقاي خاتمي خواهند داشت.

-شما به عنوان يك فعال سياسي با سابقه تحصيلات عالي حوزوي و حقوقي- صرف نظر از استدلال هاي احزاب و حتي هواداران اصلاحات از آقاي خاتمي- چه استدلالي براي دفاع از حضور ايشان در صحنه انتخابات داريد؟

يك قاعده بسيار معروف و مقبولي در ميان فقها و اهل اصول است كه «الميسور لاتترك بالمعسور» يا «ما لايدرك كله لايترك كله» يعني اگر نمي توان همه مصلحت را به دست آورد اما بخشي از حقوق و مصالح را مي توان استيفا كرد؛ اين تكليف شرعي و عقلي است كه از مقداري ميسور صرف نظر نكند. اين قاعده هم به اندازه كافي از پايه هاي فقهي و شرعي برخوردار است و در عين حال يك قاعده عقلي است. بنابراين نبايد از ميزان اهدافي كه قابل تامين است- حتي 20 تا 30 درصد- دست برداشت. اين قاعده كه فقها براساس آن فتوا مي دهند به نظر مي رسد از سوي همه عقلا پذيرفته شده باشد و اقشار مختلف مردم هم به آن اعتقاد داشته باشند و اينچنين است كه مردم در محاورات روزانه خود آمدن آقاي خاتمي را براي اقتصاد، سياست، فرهنگ و ديپلماسي ايران مفيد و لازم مي دانند. در حال حاضر نوع تفكر مسوولان دولت نهم به گونه يي است كه به بسياري از بديهيات و مصالح كشور در داخل و خارج توجه لازم را ندارند. ديپلماسي آنها تكافوي شرايط پيچيده دنياي امروز را نمي كند و اداره امور اجرايي كشور از بصيرت لازم برخوردار نيست. در مقابل تصور عمومي- با توجه به سابقه آقاي خاتمي و اصلاح طلبان در اداره كشور يا حداقل درآمدها و امكانات- اين است كه اگر آقاي خاتمي بار ديگر به عنوان رئيس جمهور ايران برگزيده شود، بسياري از مصالح قابل تامين است. من همين جا كلمه يي را به جد عرض كرده و روي آن تكيه مي كنم. به همان صورت كه چهره امريكا در جهان با پيروزي اوباما در اين كشور ترميم و بازسازي شد، آمدن آقاي خاتمي و حضور ايشان در مسند رياست جمهوري عيناً چنين اثراتي را در دنيا براي كشورمان به ارمغان خواهد آورد و خود اين مساله كم نيست. حضور آقاي خاتمي همانند دوران اصلاحات، امكان يك ارتباط عادلانه و عاقلانه و يك ديپلماسي مثبت را به سود مصالح ملي با همه جهان و حتي با گروه هاي سياسي و اقشار مختلف مردم در داخل كشور فراهم مي كند. آقاي خاتمي شخصيتي است داراي فهم درست از تفاوت هاي جهان امروز با دهه گذشته، داراي تعهد و وفادار به نظام جمهوري اسلامي، از خانواده يي بسيار اصيل و راسخ در اسلام و روحانيت بوده و در زندگي خصوصي و سياسي خود همواره پايبند به شاخص هاي انساني و اسلام راستين بوده و فردي «اصيل» در همه زمينه ها به شمار مي رود. چنين فردي حتماً مي تواند شرايط را در همه عرصه ها متحول كند. شايد اين حرف براي بعضي سنگين باشد اما تصور من اين است كه به دليل عملكرد سه سال و نيم گذشته، مردم در شرايطي فرسايشي قرار گرفته اند. بنابراين صرف نظر از تحولاتي كه حضور آقاي خاتمي مي تواند در همه عرصه ها ايجاد كند، مي تواند در آرامش، تسكين و دادن اعتماد به نفس بالا به مردم تعيين كننده باشد چه اينكه در دوره اصلاحات بسياري از هموطنان خارج از كشور با افتخار به ايران مي آمدند، سرمايه گذاري مي كردند و در همه جاي دنيا خود را اهل كشوري مي دانستند كه رئيس جمهور آن مبلغ نظريه گفت وگوي تمدن ها و اسلام صلح و محبت است.

-اين روزها آقاي خاتمي ديدارهاي مختلفي با قشرهاي مختلف مردم از استان هاي دور و نزديك كشور دارد. او در اظهارات خود از دغدغه هايي سخن مي گويد و اينكه شرايط بايد براي حضور اصلاح طلبان فراهم باشد. آقاي خاتمي در عين حال اعلام كرده كه اگر بيايد نگراني از راي خود ندارد. به طور شفاف دلايل تامل ايشان چيست؟

به نظر مي رسد چند دغدغه جدي وجود دارد كه خود ايشان هم در دوره هاي هفتم و هشتم تا حدود زيادي آنها را احساس كرده است و واقعاً جاي دغدغه و نگراني هم دارد؛ يكي اينكه نوع تصور، نگاه و سيستم فكري كه بخشي از مراكز قدرت در كشور دارند.

-نسبت به آقاي خاتمي و اصلاح طلبان؟

نسبت به مسائل سياسي، مديريت كشور و البته اصلاح طلبان به هر حال مراكزي كه خود را وارث بحق اسلام و انقلاب مي دانند داراي نوعي تفكر و عقيده هستند يا حداقل اين طور نشان مي دهند كه اين گونه مي انديشند- و شعارهايي را سرداده اند كه براي آنها داراي معناي خاص است. اوايل انقلاب سياست هايي وجود داشته كه آنها تصور مي كنند سياست هايي هميشگي و دائمي است، در حالي كه امام كاملاً دو عنصر زمان و مكان را نه تنها در اجتهاد فقهي كه در اجتهاد سياسي و در اداره كشور موثر مي دانستند. هرگز نمي توان شرايط امروز را با 30 سال قبل مقايسه كرد؛ نه از لحاظ نيروها و توانايي هاي داخلي و شرايط ذهني كشور و نه به لحاظ بين المللي. اگر آن طور كه گفته مي شود حدود 70 درصد جمعيت كشور حداكثر 35 سال سن دارند معناي آن اين است كه تقريباً تمام جمعيت فعال كشور تغيير كرده است. جهان هم تغييرات جدي كرده است. در قرن بيستم شاخص هاي انقلاب در جهان، نشأت گرفته از تفكر چپ كمونيستي و سوسياليستي بود. ايران و جوانان ما هم به هر حال تحت تاثير بودند. امروز دقيقاً آن مانيفست شكست خورده و سيستم ماركسيسم، سوسياليسم و اتحاد جماهير شوروي كه نيمي از دنيا را اداره مي كرد، تجزيه شده و اعتبار تاثير آن از بين رفته است. منطقه و قدرت هاي جهاني تغيير كرده اند و امروز ديده مي شود ايالات متحده هم عوض شده است. من اعتقاد ندارم كه مالكيت خصوصي شكست خورده اما آن چيزي كه شكست خورده، زياده روي و نحوه اداره اين شيوه اقتصادي است كه تدابيري تازه را براي رئيس جمهور آينده ما هم اجتناب ناپذير ساخته است. اين گروه كه معتقد است كشور بايد بدون در نظر گرفتن همه اين پارامترهاي اثرگذار اداره شود و مي توان درهاي ايران را روي همه دنيا بست، يكي از دغدغه هاي آقاي خاتمي و اصلاح طلبان است. دغدغه دوم اما به توقعاتي برمي گردد كه كم يا زياد از آقاي خاتمي وجود دارد. طرفداران آزادي و دموكراسي به معناي عام، گروه ها و هواداران اصلاحات و اكثريت بزرگي از مردم ايران با هر نوع تفكر و سليقه يي خواستار آن هستند كه آقاي خاتمي به خواسته هاي آنها توجه كرده و شرايط امروز كشور را بهبود ببخشد. البته بسياري به آن دو قاعده فقهي كه عرض شد توجه مي كنند اما به هر حال درصدي از اين طيف وسيع هم معتقدند بدون در نظر گرفتن موانع، با آمدن آقاي خاتمي بايد همه شاخص ها به سرعت سير صعودي در پيش بگيرد. پاسخ دادن به اين بخش و تامين همه حقوق شهروندي آن هم به شكل سريع، كار بسيار مشكلي است و آقاي خاتمي را به تامل واداشته است.

-كارشناسان و حتي بسياري از مردم شرايط اقتصادي امروز كشور را نامساعد اعلام كرده و نسبت به آن معترض هستند. برخي مي گويند اين استدلال كه اصلاح طلبان و آقاي خاتمي در صورت پيروزي، وارث مشكلاتي هستند كه خود در آن نقشي نداشته اند، نگراني هايي را به وجود آورده است.

من در اين باره با آقاي خاتمي صحبت كرده ام. به هر حال تحويل گرفتن اقتصاد فعلي و حل و فصل مشكلات گسترده يي كه در آن ايجاد شده، كار آساني نيست. با اين حال من موانع را همان دو مانعي مي دانم كه عرض كردم. مشكلات اقتصادي فعلي كشور را با پتانسيلي كه اصلاح طلبان و مجموعه مديران توانمندي كه اصلاح طلب هم نيستند اما در دولت نهم كنار گذاشته شده اند مي توان تا حدودي حل كرد. معتقدم در دولت آقاي خاتمي و مجلس ششم به طور منصفانه از نظرات بسياري از اقتصاددان هايي كه گرايش سياسي نداشتند اما متخصص اين حوزه بودند، استفاده شد و يكي از اشكالات بسيار جدي دولت نهم، بي توجهي به اصول علمي و بديهي اقتصادي است. بر اساس همين تفكر بود كه سازمان واقعاً موثر مديريت و برنامه ريزي و شوراهاي عالي را منحل كردند و مجلس هفتم و دولت نهم شعار تثبيت پول آب و برق را سر دادند و امروز اعتراف مي كنند كه اين نه تنها به سود مردم نبوده كه به ضرر آنها هم تمام شده است. بر همين اساس بدون توجه به آراي اقتصاددان ها، نرخ سود بانكي را كاهش دادند تا برداشت بانك ها از منابع بانك مركزي به اندازه يي شود كه بگويند ديگر نمي توان به مردم وام داد. من اعتقاد دارم آقاي خاتمي حتي قبل از پيروزي در انتخابات، اولين كاري كه بايد انجام دهد اين است كه يك گروه اقتصادي حرفه يي اعم از دانشمندان و مديران اقتصادي كه بعضاً حتي خود را وارد جناح بندي ها هم نكرده اند، ريز ارقام و اطلاعات وضعيت اقتصادي را - البته در حد مقدورات - مشخص كرده و آينده شرايط اقتصادي كشور را هم مشخص كنند.

-اما اين اعتقاد وجود دارد كه نمي توان زودهنگام اين شرايط را بهبود بخشيد؟

اشكالي ندارد. زمان بهبود شاخص ها و برنامه هايي كه مي توان به اجرا گذاشت از سوي آقاي خاتمي در جريان مبارزات انتخاباتي با مردم در ميان گذاشته شود. مردم ترديدي در حسن نيت و توانايي هاي آقاي خاتمي ندارند و اين مساله را از ايشان خواهند پذيرفت. مخصوصاً وقتي بدانند استادان شاخص اقتصادي كشور اين گزارش را تهيه كرده اند. بايد به مردم گفته شود كه واقعاً چه اندازه درآمد نفتي وجود دارد و دولت نهم تا چه حد تعهد مالي به بخش هاي مختلف ايجاد كرده است. وقتي آمار تورم، بيكاري، معضلات خشكسالي براي كشاورزي و اثرات مخرب چهار قطعنامه تحريم عليه ايران- كه در دولت نهم صادر شد- به طور شفاف به مردم گفته شود، مردم با اطلاع كامل در صحنه حاضر مي شوند. اصلاح طلبان بايد اعلام كنند دولتي كه تحويل مي گيرند دچار اين مشكلات است و كارهايي كه مي توان انجام داد هم در اين حوزه ها است و به يك ميزان مشخص

- كه بايد اعلام شود- زمان نياز دارد. نبايد به مردم وعده غيرقابل تحقق داده شود؛ اينكه بگوييم بعد از شش ماه يا يك سال مشكلات گسترده فعلي در همه حوزه ها و بخش ها قابل حل است، واقع بينانه نيست. در اين صورت مردم با شناخت و معرفت كامل به زمان و شرايط برون رفت از وضعيت نامساعد اقتصادي فعلي پي مي برند. معتقديد مردم اين استدلال ها را خواهند پذيرفت اما برخي هم بر اين باورند كه مردم خواستار بهبود سريع شرايط هستند.

-معتقديد مردم اين استدلال ها را خواهند پذيرفت اما برخي هم بر اين باورند كه مردم خواستار بهبود سريع شرايط هستند.

مردم ايران همواره و به راحتي حرف حساب را پذيرفته اند. مخصوصاً اينكه در طول چند سال گذشته حرف بي حساب و شعار غيرقابل اجرا و عمل نشده زياد شنيده و به غيرواقعي بودن آنها پي برده اند. آقاي احمدي نژاد در دفاع از طرحي كه «تحول اقتصادي» ناميده اند اين گونه سخن مي گويند كه قابل تامل است؛«تنها كشوري كه قدرت ارائه الگوي جديد اقتصادي به دنيا دارد، ايران است. به خاطر اينكه بقيه كشورها فاقد نظريه هاي محكم براي اقدام هستند. اقتصاددان هاي ما بايد وارد اين عرصه شوند و نظر بدهند تا بتوانيم انديشه هاي خود را بالفعل كنيم.» ملاحظه كنيد اين حرف ها اكنون و در پايان عمر دولت نهم همچنان زده مي شود. اقتصاددان هايي كه از آنها در اين جملات نام برده مي شود مگر در سه نامه سرگشاده و از همان ابتدا كه دولت نهم به سر كار آمد، شرايط را تحليل كردند. چه كسي به حرف آنها گوش داده است؟

-اگر دغدغه سوم با تحليل شما قابل رفع باشد، به نظر شما با وجود دو نگراني ديگر كه اشاره داشتيد، امكان حضور آقاي خاتمي وجود دارد؟ اينكه اين روزها برخي هم انتقاد مي كنند فرد علاقه مند به كانديداتوري بايد حضور خود را اعلام كند، نه اينكه از وي براي نامزدي دعوت شود تا چه حد با شرايط كشور ما قابل دفاع است؟

اين مشكل كشور ما است و من نمي خواهم در خصوص تحليل چرايي نگراني افراد از اعلام كانديداتوري خود- با توجه به ساختار- بيش از اين حرفي بزنم. با اين حال من تصور مي كنم آقاي خاتمي به عنوان يك روحاني به اندازه كافي با فرهنگ اسلام، فرهنگ حاكم بر حوزه و مخصوصاً تفكراتي كه برخي سنتگرايان دارند، آشناست. در عين حال برحسب اطلاع دقيقي كه من دارم، آقاي خاتمي از اعتماد كامل مراجع بزرگ تقليد برخوردار است و بسياري از روحانيان برجسته كشور هم به فهم، استنباط و اخلاق ايشان اعتماد دارند. از طرف ديگر ايشان با فرهنگ امروز غرب هم آشنايي كامل دارند و مي دانند بيش از 100 سال است كه در داخل كشور بين دو گروه سنتگرا و متجدد نزاع وجود دارد. به نظر من هيچ حلقه وصلي در شرايط امروز براي نزديك كردن اين دو گروه به هم بهتر از آقاي خاتمي وجود ندارد و بر همين اساس مي توان با يادآوري حمايت هاي گسترده از ايشان درخواست كرد تصميم به حضور در انتخابات بگيرند. آقاي خاتمي از اعتماد هر دو بخش برخوردار است و با حمايت هاي مردمي گسترده در كنار آن مي تواند بر دو مانع مورد اشاره غلبه كند. البته اين كار آساني نيست اما در شرايط فعلي اگر دوستان و برادران اصولگرا به شرايط كشور به درستي نگاه كنند، آنها هم به آقاي خاتمي براي ايجاد تعادل ميان نيروها و درخواست هاي موجود كشور كمك خواهند كرد. به اين شكل مي توان زمينه لازم را براي استفاده از مجموعه باورها و پتانسيل هاي موجود در كشور فراهم كرد.

-اين توانايي، دغدغه هاي آقاي خاتمي را براي ورود به عرصه برطرف مي كند؟

من اعتقاد دارم در اين مرحله همچنان كه مردم فرصتي را در انتخابات به دست خواهند آورد تا از رهگذر آن از بن بست كنوني در برخي حوزه ها رهانيده شوند، براي آقاي خاتمي هم يك مسووليت تاريخي و سنگين وجود دارد. با شناختي كه من از ايشان دارم اين مساله چندان با خلق و خوي ايشان كه اهل خشونت و روش هاي غيراخلاقي و خراب كردن رقيب براي رسيدن به قدرت و تداوم آن نيست و قدرت را به اين قيمت ها نمي خواهد. با اين حال ايشان نبايد و نمي توانند از اين مسووليت تاريخي شانه خالي كنند. او به عنوان يك شخصيت متعهد، مسلمان و سياستمدار متكي و معتقد به باورهاي اسلامي و پايبند به مصالح ملي ايرانيان بايد اين فداكاري را انجام داده و وارد ميدان انتخابات رياست جمهوري دهم شود. من فكر مي كنم ايشان شانه خالي نمي كند اما اگر اين اتفاق ناخوشايند رخ دهد نه تنها به مردم و كشور صدمه مي خورد بلكه خود ايشان هم آسيب خواهد ديد و نمي تواند پاسخگوي تاريخ و ملت مسلمان ايران باشد.

-اگر محافل صاحب قدرت كه به آنها اشاره كرديد دوباره در مقابل دولت آقاي خاتمي قرار بگيرند، با چه راهبردي بايد بعد از تشكيل دولت هم برنامه داد، هم از موانع عبور كرد و هم از حقوق ملت پاسداري كرد؟

خاطره يي از اوايل دولت آقاي هاشمي رفسنجاني در ذهن دارم. در آن دوره من در قم بودم و سخنراني ايشان را گوش مي دادم. آقاي هاشمي مي گفت دولت من دولت كار است و كابينه يي كه تشكيل مي دهم كابينه كار است و من خودم به اندازه كافي اهل سياست هستم. فكر مي كنم اين نكته يي است كه آقاي خاتمي هم بايد به آن توجه كنند مخصوصاً اينكه مجلس هشتم، مجلس غيرهمسو است و مي توان براي پست هاي وزارتي از شخصيت ها و مديراني كه كمتر به عنوان چهره يي سياسي شناخته مي شوند استفاده كرد. فكر مي كنم جريان كار در اداره كشور به شكلي جلو خواهد رفت كه بسياري از افراد معتدل اصولگرا هم براي نجات كشور در مقابل آن تمكين كنند.

-شما به طور كامل در جريان انتخابات مجلس هشتم و نحوه بررسي صلاحيت اصلاح طلبان هستيد و جزء منتقدان جدي آن به شمار مي رويد. گفته مي شود چون كانديداهاي اصلاح طلبان در رياست جمهوري چهره هايي ملي به شمار مي روند امكان ردصلاحيت به حداقل مي رسد اما دغدغه صيانت از آرا را جدي مي دانند. با توجه به همسويي ناظران و مجريان و اينكه احتمالاً رئيس جمهور فعلي هم كانديداي انتخابات خواهد بود، مي پرسند چه تضميني براي صيانت از آراي آقاي خاتمي وجود دارد؟

دو تضمين مي تواند وجود داشته باشد. مهم ترين تضمين حضور گسترده و قدرتمند مردم است كه هيچ كس نتواند آراي آن را انكار كند. من احتمال مي دهم با نامزدي آقاي خاتمي اين اتفاق رخ مي دهد.

-اما فضاي عمومي كشور هنوز چنين نشانه هايي را بروز نداده و مباحث انتخاباتي عمومي نشده است.

شايد هنوز آن حال و هوا ايجاد نشده باشد اما شواهد نشان مي دهد با حضور آقاي خاتمي، انتخاباتي از نوع انتخابات دوم خرداد 76 قابل انتظار است. وقتي مردم تصميم جدي در خصوص سرنوشت خود مي گيرند و فردي را معتمد و داراي صلاحيت تشخيص مي دهند، به سادگي نمي توانند اين حضور را ناديده بگيرند. تضمين دوم هم اين است كه شخصيت هايي كه در درون نظام وجود دارند مانند آقايان هاشمي و كروبي و برخي ديگر از آقايان مي توانند در يك درجه يي موثر باشند و مانع تخلفات احتمالي شوند.

-در جريان انتخابات نهم رياست جمهوري و مجلس هشتم هم چنين باورهايي وجود داشت اما بسياري از كانديداها به نتايج آن همچنان معترض هستند.

تفاوتي ميان انتخابات مجلس و رياست جمهوري وجود دارد و آن سراسري بودن انتخابات رياست جمهوري است. در مجلس هر حوزه يي شرايط خاصي دارد اما در رياست جمهوري شرايطي در كل كشور ايجاد مي شود كه نمي توان به آن خدشه وارد كرد. اما اگر واقعاً برخي افراد و محافل به تذكرات دلسوزان نظام و انقلاب توجه نكنند و قصد فعاليت سازمان يافته منفي داشته باشند آنگاه بزرگان كشور بايد برخورد جدي را با آنها صورت دهند و تصميم قاطعي اتخاذ كنند.

-در ايامي كه خود شما در مجلس ششم حضور داشتيد و در آستانه انتخابات مجلس هفتم، بحثي را تحت عنوان جبهه دفاع از آزادي انتخابات مطرح كرديد، اما به نظر مي رسد مقدمات اجرايي شدن آن فراهم نشد. اكنون كه اين نگراني از جانب بسياري از نيروهاي باسابقه نظام وجود دارد تا چه حد مي توان اين ايده را عملي كرد؟

حاكميت بر سرنوشت خود، جزء اصول روشن قانون اساسي است و اصل 56 تاكيد دارد حاكميت جهان و انسان در اختيار خداوند است و خداوند انسان را بر سرنوشت خويش حاكم ساخته و هيچ كس نمي تواند اين حق الهي را در جهت تامين صلاح شخص يا گروه خاصي مصادره كند. قانون اساسي هم براساس اصل اول به اعتبار راي مردم شكل گرفته است. اين اصل تقدم ذاتي و علي و معلولي بر ساير اصول دارد. حتي جمهوري و حكومت اسلامي زماني شكل مي گيرد كه مردم آن را بپذيرند. در اين مساله هيچ حزب، گروه و صاحب هر عقيده و تفكر اختلافي ندارد و حتي اصولگرايان هم بحثي روي آن ندارند.امام ثبات، بقا و حدوث جمهوري اسلامي را در گرو راي مردم مي دانستند و براساس آن به اعمال سياست پرداخته و حرف هاي روشني در اين باره داشته اند. ممكن است درخصوص مفهوم دموكراسي برخي قوانين حقوق بشر از ديدگاه اسلامي و حتي برخي احكام شرعي اختلاف نظرهايي وجود داشته باشد اما درخصوص اهميت آراي مردم امروز در كشور ما محل اختلاف نيست. پيشنهاد من هم به همين دليل ارائه شد تا از حق حاكميت مردم بر سرنوشت خود كه امام بر مبناي آن انقلاب كرده و جمهوري اسلامي را تشكيل داده، صيانت شده و همه مي توانند در جبهه دفاع از آزادي انتخابات گرد هم جمع شوند.

-در سخنان خود به اجماع اصلاح طلبان اشاره كرديد، به هر حال آقاي كروبي اعلام كانديداتوري كرده اما اعلام آمادگي هم كرده كه به تعامل با بقيه اصلاح طلبان بپردازد. مدل هايي نيز براي رسيدن به كانديداي واحد پيشنهاد شده است. با توجه به شرايط فعلي تا چه حد اجماع قابل دسترسي است؟

من تصور مي كنم آقاي كروبي مرد با حسن نيتي است و طرفدار خدمت به مردم است. من در مجلس اول كار ايشان را ديدم و در مجلس ششم ايشان به عنوان رئيس فعاليت كرده و من هم در مجلس بودم و ارتباط زيادي با ايشان داشتم. حتماً براي ايشان هم مصالح كشور، اراده و اقبال عمومي و ميل مردم مساله قابل انكاري نيست. فكر مي كنم مشكلي براي توافق بر سر كانديداتوري نباشد و احتياجي به مكانيسم هايي مانند نظرسنجي شيخوخيت يا پارلمان اصلاحات وجود نخواهد داشت.
سه شنبه 5 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 74]