سرک کشیدن به دنیای شادِ پدر ادبیات آمریکا

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

خرافات عجیبی که در این کتاب با آنها روبه رو می.شوید، همه.شان در دوره این داستان واقعا بین بچه.ها و بردگان ناحیه غرب آمریکا مد بوده.اند. هر چه من این کتاب را برای سرگرمی...

همزمان با انتشار ترجمه ای جدید از «ماجراهای تام سایر» سرک کشیدن به دنیای شاد مارک تواین
قصه.های می.سی سی پی
ویلیام فالکنر گفته که مارک تواین «پدر ادبیات آمریکا» و «همه پدرها» است (بالاخره از فالکنر نمی.شود جمله.ای بهتر از این انتظار داشت). ویلیام دین .هاولز- نویسنده معاصر تواین- او را «لینکلن ادبیات آمریکا» می.داند. از. هاکلبری فین به عنوان «اودیسه زندگی آمریکا» اسم می.برند و در خود آمریکا تواین را داستان.پرداز عجایب لقب داده اند.. می.گویند او نخستین نویسنده بزرگ آمریکا بوده که به توده مردم روی آورده و هیچ کس بهتر از او سبک زندگی قرن 19 را مکتوب نکرده است. یکی از بهترین کتاب.های تواین از این نظر، «ماجراهای تام سایر» است که خیلی دقیق روی خصوصیات اخلاقی و عقاید خرافی مردم آمریکا در نیمه اول قرن نوزدهم انگشت گذاشته. این کتاب به تازگی مجددا به فارسی ترجمه شده و همین بهانه خوبی است برای سرزدن به دنیای همیشه شاد تام سایر و مارک تواین.

تواین در مقدمه چاپ اول تام سایر نوشته: «بیشتر ماجراهای ثبت شده در این کتاب واقعا اتفاق افتاده.اند؛ یکی دو تایشان تجربه.های خودم هستند و بقیه مال بچه.های همکلاسی.ام. شخصیت. هاکلبری فین از دنیای واقعی استخراج شده و تام سایر هم همین طور ولی تام، ترکیبی از شخصیت سه پسری است که می.شناختم و بنابراین متعلق است به سنت ترکیبی در معماری. خرافات عجیبی که در این کتاب با آنها روبه رو می.شوید، همه.شان در دوره این داستان واقعا بین بچه.ها و بردگان ناحیه غرب آمریکا مد بوده.اند. هر چه من این کتاب را برای سرگرمی .بچه.ها نوشته.ام، امیدوارم بزرگتر.ها از آن رم نکنند چون حداقل بخشی از برنامه من این بوده که بزرگترها هم با لذت به یاد بیاورند که زمانی چه بوده اند، چه فکر می.کرده اند، چه می.گفته اند و سرشان را با چه کارهایی گرم می.کرده.اند». معروف است که تام سایر به نوعی اتوبیوگرافی مارک تواین است. تو این در بچگی یتیم و فقیر بود، مرگ برادر و خواهرانش را به چشم دید و مجبور شد برای گذران زندگی باقیمانده خانواده، کار کند. او بعدا تام سایر را نوشت تا تمام تلخکامی.های کودکی.اش را پشت این داستان شاد و طنز آلود پنهان کند.

تام سایر قصه پسر یتیمی .است که با خاله غرغروش، پالی، زندگی می.کند. خاله پالی آدم غیر قابل تحملی است چون به گفته .هاکلبری در عمرش دروغ نگفته است تام حوصله مدرسه رفتن یا کار کردن را ندارد و بیشتر دلش می.خواهد با دوست ولگردش، .هاک، ول بگردند و در آینده، دزدان دریایی رود می.سی سی پی شوند. بزرگ.ترین ماجرای زندگی آنها در شبی اتفاق می.افتد که برای چال کردن گربه.ای یواشکی به قبرستان می.روند و درگیر یک قضیه قتل می.شوند. همان طور که خود تواین گفته بود، بیشتر کتاب.های او از جمله ماجراهای تام سایر و ماجراهای .هاکلبری فین کتاب.هایی هستند که هم برای نوجوانان قابل.فهم و لذت بودند و هم برای بزرگترها؛ هم برای عوام جالبند و هم برای خواص. شاید به همین خاطر است که پس از 133 سال، شیطنت.های این دو پسر بچه بزرگ نشدنی هنوز هم پرطرفدار و پرفروش هستند.
تام سایر صاحب یک رکورد تاریخی هم هست؛ این اولین کتاب تاریخ است که چرکنویسش با ماشین تایپ نوشته شده (هرچند یک مورخ معتقد است این رکورد به یک کتاب دیگر تواین یعنی «زندگی روی می.سی سی پی» تعلق دارد). بعدها خیلی از نویسندگان جهان از این روش تقلید کردند؛ طوری که به صورت یکی از فیگورهای اصلی روشنفکری و داستان نویسی درآمد) البته تواین در ایجاد مدهای دیگر هم دخیل بوده؛ مثلا بعضی معتقدند او اولین آدم مشهوری است که یکدست- حتی کلاه و کفش و پاپیون- سفید می.پوشیده).

چنین گفت مارک تواین
دانستن شمه ای از زندگی تواین برای تفسیر آثارش ضروری است. تواین با نام واقعی «ساموئل لنگهورن کلمنس» در شهری در ساحل می.سی سی پی به دنیا آمد که برده داری در آن رواج داشت. از 18 سالگی به خاطر بی پولی توی شهرهای مختلف آمریکا می.چرخید و هر کاری می.کرد؛ از نقاشی ساختمان، سربازی مزدورانه و جویندگی طلا گرفته تا ناخدایی کشتی روی می.سی سی پی و به خصوص کار در چاپخانه. او عملا تحصیلاتش را در چاپخانه.ها گذراند و قلم زدن را هم همان جا تمرین کرد. او کم کم در نوشتن مطالب گزارشی طنز آن قدر شهرت پیدا کرد که در 31 سالگی، بزرگ.ترین روزنامه غرب آمریکا در آن زمان با نام آلتا کالیفرنیا با او قراردادی با این عنوان بست؛ «خبرنگار سیار بدون محدودیت مکان و زمان و سمت که دور کره زمین می.گردد و ضمن سفر گزارش می.نویسد». تواین ناخدایی کشتی روی می.سی سی پی را که آن زمان آرزوی هر جوان جنوبی.ای بود، بیش از بقیه کارهایش دوست داشت اما به خاطر شروع جنگ.های داخلی مجبور شد از آن دست بکشد و کم کم بزند توی کار کتاب نوشتن. با نوشتن مشهور شد و توانست با دختر یکی از صاحبان کله گنده صنایع زغال سنگ آمریکا ازدواج کند (البته خودش گفته که عاشق عکس این دختر شده بود نه پولش) تا نزدیک به 30 سال در شهرت و شادی و پول غرق شود و شادترین داستان.ها را بنویسد. اما در 15-10 سال آخر عمر به خاطر مرگ همسر و دو دختر و دیوانه شدن یک دختر دیگرش به شدت تلخکام و بدبین شد و آن روح خوشبینی و طنز شاد از آثارش بیرون رفت.

پول بهتر است یا ثروت؟
تواین در دوران ثروتمندی علاقه زیادی به علم داشت. دوست «تسلا»ی معروف بود و حتی چند اختراع را به ثبت رساند. او احتمالا اولین کسی است که از مفهوم «مسافر زمان» استفاده کرده است. معروف.ترین اثر تواین «ماجراهای .هاکلبری فین» است که بعضی آن را جلد دوم ماجراهای تام سایر می.دانند.. هاکلبری فین به عنوان اولین رمان بزرگ آمریکایی و کتابی که امروزه جزو متون درسی دانش.آموزان در سراسر آمریکا تدریس می.شود، با استفاده از همان شخصیت.های کتاب تام سایر و طی هشت سال پس از انتشار آن نوشته شده. تواین 400 صفحه از این کتاب را بلافاصله پس از چاپ تام سایر نوشته و هم در شروع و هم در پایان این کتاب، شخصیت تام سایر را به عنوان حلال مشکلات وارد داستان کرده تا کارها را سر و سامان بدهد. با این حال این دو کتاب چند تفاوت اصلی دارند؛ تام سایر به زبان ادبی و قلمبه سلمبه نوشته شده و. هاکلبری فین به زبان ساده و عامیانه. تام سایر در روایت از صیغه سوم شخص استفاده می.کند و. هاکلبری از اول شخص. در کتاب اول راوی «آقای تواین» است و در دومی .خود. هاک. همچنین در مجموع داستان پردازی، زبان و روحیه طنز تواین در کتاب دوم، بسیار پخته.تر و کامل.تر شده است. تواین بعد از همین شخصیت.ها در دو کتاب دیگر (تام سایر کارآگاه و تام سایر در خارجه) هم استفاده کرد ولی یخ این دو کتاب خیلی نگرفت. «شاهزاده و گدا» اولین داستان جدی تواین با الهام از زندگی ادوارد ششم- پادشاه انگلستان- بود که اوایل خیلی از آن استقبال نشد. او حتی سراغ نوشتن کتاب.های تاریخی دقیق مثلا درباره «ژاندارک» هم رفت. خود تواین فکر می.کرد این بهترین کتابی است که نوشته و حسرت می.خورد که کاش تام سایر و. هاکلبری فین را سوزانده بود! اما خب، تاریخ نشان داده که پژوهش.های تاریخی منقح را هر آدم با پشتکاری می.تواند انجام دهد اما خلاقیت نوشتن تام سایر در کمتر کسی وجود دارد.

ناخدا، آسوده بران
تواین گفته که در نویسندگی بیش از همه از دیکنز تاثیر گرفته ولی طنزش ما را عمیقا یاد ولتر می.اندازد. سبک ادبی تواین را با چهار ویژگی اصلی می.شود شناخت؛ ویژگی اول کارهای تواین منطقه گرایی (رژیونالیسم) است که اتفاقا او سمبل این نوع ادبیات در جهان محسوب می.شود. این نهضت که اوجش مال قرن 19 و اوایل قرن 20 است ولی هنوز می.شود زاغ سیاهش را در کارهای بعضی نویسندگان چوب زد، به این معناست که نویسنده به تاریخ، جغرافیا، آدم.ها و رسوم یک منطقه خاص (نه یک کشور) یا بدون لحاظ کردن جنبه.های سیاسی، دلبستگی بیش از حد نشان بدهد. این جور نوشتن بیشتر دارای عناصر احساس گرایانه و نوستالژیک هم هست (هرچند که تواین خود را دشمن رمانتیسم می.داند و معتقد است سر والتر اسکات با وارد کردن رمانتیسم به داستان نویسی آنگلوساکسون، «ضرری بی پایان را به ادبیان جهان وارد کرده است»). ادبیات رژیونالیستی خصوصا در آمریکا طرفداران زیادی داشته و هر گروه از نویسندگان به توصیف و ستایش منطقه ای از آن پرداخته اند؛ مثلا استیفن کینگ، رابرفراست و هریت بیچرستو به نیونگلند، مارک تواین، مارگارت میچل و جان گریشام به منطقه جنوب، ویلا کاتر و جان هی به منطقه میدوست و جان اشتاین بک و ریموند چندلر به کالیفرنیا علاقه داشتند. حتی گاهی وقت.ها نویسنده خودش منطقه دلخواهش را می.ساخته؛ مثل فالکز که تقریبا همه داستان.هایش در «یوکناپاتافا» اتفاق می.افتد. البته رژیونالیسم در کشورهای دیگر هم دیده می.شود؛ مثلا خواهران برونته که زمین.های باتلاقی و مه گرفته اطراف خانه.شان را به تمام داستان.هایش تعمیم می.دهند. نویسندگان آمریکای لاتین مثل یوسا، مارکز و بورخس هم از دیگر نمادهای منطقه.گرایی محسوب می.شوند. این منطقه نوستالژیک برای تواین، می.سی سی پی است تا جایی که حتی اسمش را از اصطلاحات ملوانان این رودخانه گرفته («مارک تواین» یا «علامت دو»، شاخصی از عمق رودخانه و القا کننده یک جور امنیت و آرامش است؛ یعنی اینکه «ناخدا، آسوده بران که عمق آب برای راندن کشتی مناسب است»).

توزیع نامناسب احمق.ها
یکی دیگر از ویژگی کارهای تواین طنز خاص اوست که در طرز نگاهش به انسان و زندگی ریشه دارد. زندگی در غرب وحشی آمریکا در آن زمان کسانی را می.طلبید که از این شرایط دشوار و نامطمئن زندگی، تفسیری خنده دار و قابل تحمل ارائه کنند و طنز غرب آمریکا این طوری متولد شد. در این بین تواین به عنوان یک چهره شاخص، استاد دست انداختن و به چالش کشیدن تفکرات و سنت.ها و پیش فرض.های ذهنی جامعه است که دو نمونه بارزشان را می.توان در کتاب «بیگانه ای در دهکده» و مجموعه داستان.های کوتاه «انحطاط فن دروغگویی» (که هر دو به فارسی هم ترجمه شده اند) پیدا کرد. تواین کسی است که می.گوید: «انسان فقط یک سلاح واقعا موثر دارد و آن خنده است» یا «مشکل این نیست که تعداد احمق.ها زیاد است؛ مشکل در توزیع نامناسب آنهاست» یا «زندگی بی نهایت شادتر بود اگر ما در 80 سالگی به دنیا می.آمدیم و به تدریج به 18 سالگی می.رسیدیم». او حتی با مرگ خودش هم شوخی کرده؛ وقتی یک بار نیویورک تایمز به اشتباه گزارش مفصلی از مرگ تواین چاپ کرد، او روز بعد در همان صفحه مطلبی طنز نوشت با این عنوان که «در گزارش مرگ من کمی .اغراق شده است».
بیشتر آثار تواین نیم نگاهی به ادبیات کودکان و نوجوانان دارند. او برای مسخره کردن ادبیات کودکان آن دوران که عمدتا جنبه تعلیم و اندرز داشت تا قصه و خلاقیت سازی، وارد این عرصه شد و سعی کرد مبانی تربیت را متحول کند. او معتقد بود: «صابون و آموزش و پرورش به اندازه یک قتل عام، ناگهانی نیستند ولی در درازمدت کشنده.تر از آن در می.آیند» و می.گفت: «کار یعنی هر چیزی که مجبور به انجام دادنش باشید و بازی یعنی هر چیزی که مجبور به انجام دادنش نباشید». کودکان باید بازی کنند نه کار. «جایزه مارک تواین» امروزه جزو معتبرترین جوایز ادبیات کودکان است.

همه خوردنی.های بدمزه را بخور
سبک ادبی تواین، تمایل اجتناب ناپذیرش به صادر کردن جملات قصار حتی از زبان بچه.هاست. او صدها جمله قصار معروف دارد از جمله: «تفاوت بین حرف راست و حرف تقریبا راست مثل تفاوت صاعقه است با کرم شبتاب»، «عشق عینک سبزی است که آدم با آن کاه را یونجه می.بیند»، «وقتی کبوتری شروع به معاشرت با کلاغ.ها می.کند پرهایش سفید می.مانند ولی قلبش سیاه می.شود»، «وقتی جوان تر بودم همه چیز را به خاطر می.آوردم؛ حالا می.خواست اتفاق افتاده باشد یا نه»، «تنها راه تندرستی خوردن خوردنی.های بدمزه، نوشیدن نوشیدنی.های مشمئز کننده و انجام کارهای تنفرآور است»، «ما (آمریکایی.ها) بهترین دولتی را داریم که با پول می.شود خرید». تواین در اواخر زندگی اش سبکی را در نقد ادبی ابداع کرد که هنوز هم خیلی از منتقدان از اصول آن پیروی می.کنند. بعد تواین با این سبک افتاد به جان جورج الیوت، جین آستین، رابرت لویی استیونسون و خیلی.های دیگر. به خود کارهای تواین هم انتقاداتی جدی وارد کرده اند که جدی.ترین.شان به خاطر نگاه منفی و حتی نژاد پرستانه او نسبت به اقلیت.هاست؛ مثلا نگاه منفی.اش به سرخ پوست.ها در تایم سایر یا استفاده بی.رویه.اش از لفظ «کاکاسیا». شاید او به همین خاطر هیچ وقت صاحب جایزه نوبل نشد. البته تواین با همین الفاظ هم در زمان خودش پیشرو جدی مبارزه با نژادپرستی محسوب می.شده است.
همینگوی گفته است: «همه ادبیات جدید آمریکا از یک کتاب مارک تواین نشأت گرفته و آن .هاکلبری فین است. این بهترین کتاب ماست که قبل از آن چیز دندان.گیری نبوده و بعد از آن هم چیزی به این خوبی درنیامده است...». البته مثل همه تعریف.های دیگر دو نویسنده از هم، همینگوی در ادامه این جملات، شیلنگ را باز کرده و به تمام هیکل تواین و کتابش گرفته است؛ از جمله اینکه تواین را به حقه بازی متهم کرده که صد البته ما هم مثل همه کسان دیگری که قرار است متنی در تعریف از یک نفر بنویسند، این ادامه هیجان انگیز را سانسور می.کنیم!

8 توصیه داغ تواین به نویسندگان جوان
بهتر است ابله به نظر برسی
• نوشتن یک قصه طنز کاری است جدی و سخت؛ چون قصه گو باید تمام تلاشش را بکند تا کسی نفهمد که هیچ نکته خنده.داری در قصه اش وجود نداشته است.
• بیشتر نویسنده.ها به حقیقت به عنوان مهم.ترین دارایی.شان نگاه می.کنند. بنابراین بیشترین تجارت را با آن انجام می.دهند.
• بهتر است دهانتان را ببندید و ابله به نظر برسید تا اینکه دهانتان را باز کنید و جای هیچ تردیدی باقی نگذارید.
• اگر می.خواهید داستان شما خوب دربیاید باید حواستان به دو چیز باشد؛ اینکه خوب.ها برنده شوند و اینکه بدها ببازند. با این حال، مشکل بیشتر داستان.ها این است که «همه» بدها را با «حداکثر سرعت ممکن» به «قعر» جهنم می.فرستند.
• در مدت زمانی که یک قسه دروغ دنیا را دور می.زند و بر می.گردد، یک قصه راست هنوز دارد بند کفش.هایش را می.بندد تا حرکت کند.
• هروقت خواستید بنویسید «خیلی»، به جایش یک فحش بنویسید. این طوری ویراستار این کلمه را حذف می.کند و آن وقت نوشته.تان خوب درمی.آید.
• حرفه نقد در ادبیات و موسیقی و درام، پست.ترین حرفه.هاست.
• مبنای هنر آمریکایی- ازجمله کار خودم- عبارت است از سر هم کردن رشته ای از تکه.های بی.ربط و چرند به صورتی سردرگم و بی هدف؛ به شرط اینکه بتوانی خودت را بی.اطلاع از بی.ربطی آنها و بیگناه جا بزنی.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 439]