استفاده از آب درماني در رفع خستگي ورزشكاران

واضح آرشیو وب فارسی:مردم سالاری: استفاده از آب درماني در رفع خستگي ورزشكاران
شايد آسان ترين، راحت ترين و ارزان ترين وسيله اي كه ورزشكاران و مردم براي رفع خستگي، كسالت و به دست آوردن آرامش و راحتي از آن استفاده مي كنند، آب باشد.
گرفتن دوش آب گرم پس از ورزش و مسابقه يا پس از انجام كارهاي سنگين روزانه، تقريبا يك امر طبيعي و عادي است كه تمام بازيكنان و افراد، آگاهانه يا بدون آگاهي از آن استفاده مي كنند.
آب درماني، يك روش عامه پسند است و به خلاف اكثر روش هاي ديگر، رفع خستگي عضلاني با رضايت و خشنودي ورزشكاران توام مي شود. با تمام مزايا در مورد آب درماني، بايد گفت: «با شناخت و اگاهي از تاثيرات فيزيولوژيكي و درماني آب، به آساني و راحتي مي توان از آن استفاده كرد»
«هيدروتراپي» به معناي آب درماني در گذشته توسط ايراني ها، مصري ها، يوناني ها و ژاپني ها با توجه به خواص درماني آب، به فراواني مورد استفاده قرار مي گرفت. هيدروتراپي يا آب درماني به شكل امروزي آن را شايد بتوان مديون دكتر «جان فلوير» انگليسي دانست.
شايد استفاده از آب در موارد درماني و رفع خستگي در ورزشكاران و به دست آوردن آرامش جسمي و روحي ، قدمتي معادل قدمت زندگي بشر داشته باشد. مزايا و خصوصيات استفاده از آب درماني براي تسكين دردها و آفرينش آرامش، يعني در موارد درماني و رفع خستگي در ورزشكاران و به دست آوردن آرامش جسماني- روحي، متعدد است.
در دسترس بودن آن براي همه، ارزان بودن نسبت به روش هاي ديگر، اندازه گيري درجه حرارت آب به آساني سبك شدن وزن بدن در آب و عامه پسند بودن آن براي همه از جمله مزاياي آب درماني است.
آب درماني چگونه باعث رفع خستگي ورزشكاران مي شود؟
براي شناخت و آگاهي از چگونگي عمل و علل رفع خستگي ورزشكاران، متعاقب استفاده از هيدروتراپي بايد تاثيرات فيزيولوژيكي آب درماني را نيز بررسي كرد. به طور كلي، در هنگام قرار گرفتن در آب، تغييرات زير در بافت ها و اندام هاي بدن رخ مي دهد:

1- افزايش درجه حرارت بدن

بر حسب ميزان و مقدار گرماي آب، درجه حرارت بدن هم تغيير مي كند. در اغلب موارد كه درجه حرارت آب استخر بين 34 تا 37 درجه سانتيگراد باشد، دماي بافت ها و عضلا ت ورزشكار نيز مقداري افزايش مي يابد.

2-افزايش سوخت وساز
بافت ها

در اثر افزايش حرارت بافت هاي مختلف بدن، ميزان سوخت و ساز يا متابوليسم عمومي بافت ها نيز زياد مي شود.

3- اتساع عروق

بالا بودن حرارت آب منجر به بالا رفتن حرارت بدن و متعاقب آن، متسع شدن عروق و مويرگ ها مي شود. در ضمن، اتساع عروقي مي تواند ناشي از افزايش سوخت و ساز سلول ها باشد كه نياز به اكسيژن اضافي ودفع بيشتر مواد حاصل از سوخت و ساز دارند.

4- افزايش جريان خون

افزايش درجه حرارت بدن موجب زيادتر شدن سوخت و ساز سلول ها مي شود كه براي جبران كردن اين امر بدن به افزايش جريان خون بافت ها روي مي آورد.
بنابراين، ميزان جريان خون نيز متعاقب قرار گرفتن در آب گرم افزايش مي يابد.

5- افزايش ميزان فعاليت قلب

به دنبال اتساع عروق خوني و زياد شدن ميزان جريان خون، ميزان خون وارده به قلب نيز زيادتر مي شود و طبق قانون فرانگ استارلينگ (هر چه خون وارده به قلب زيادتر شود، خون خارج شده از آن نيز زيادتر مي شود) ميزان برون ده قلبي نيز افزايش مي يابد و فعاليت قلبي هم بيشتر مي شود.
به دنبال ايجاد تاثيرات فيزيولوژيكي فوق در بافت ها و اندام هاي بدن، يك سلسله تاثيرات درماني در فرد مشاهده مي شود، از جمله: در اثر افزايش جريان خون و بهبود وضع تغذيه در اندام ها و دفع سريع مواد زايد، گرفتگي و اسپاسم عضلات فرد، بر اثر وقوع تغييرات مذكور، اين درد و ناراحتي ورزشكار از بين مي رود.
به طور خلاصه مي توان گفت كه تاثيرات درماني آب به واسطه اثري است كه آب روي پوست بدن دارد. در آب درماني، پوست بدن به عنوان يك عضو مهم و اساسي است، زيرا بر اثر برخورد جريان آب، گيرنده هاي عصبي پوست تحريك مي شوند. تحريكات ايجاد شده از طريق اعصاب، بر سيستم عصبي مركزي تاثير مي گذارد و اين تاثيرات سيستم عصبي مركزي است كه باعث به وجود آمدن اثرات درماني آب مي شود.
استفاده از آب درماني روي جريان خون، سوخت و ساز بدن، سيستم عصبي، تركيب خون و ميزان ترشح غدد نيز تاثير مي گذارد و در نهايت، تجمع اين تاثيرات روي روان فرد منعكس مي شود.

موارد كاربرد آب درماني
در ورزش

از هيدروتراپي به غير از رفع خستگي و آرامش در ورزشكاران، در موارد ديگري نيز مي توان استفاده كرد.
مهم ترين كاربردهاي آب درماني شامل موارد زير است:
1- به عنوان قسمتي از درمان فوري ضايعه ورزشي كه بايد از آب سرد با درجه حرارت حدود 12/8 درجه سانتيگراد استفاده كرد. براي مثال، قرار دادن مچ پا يا دست ضايعه ديده در ظرف آب سرد، باعث جلوگيري از ايجاد تورم و التهاب در موضع صدمه ديده مي شود و درد را كاهش مي دهد.
2- در درمان ضايعات ورزشي مزمن مثل كوفتگي، رگ به رگ شدن و پيچ خوردن مفاصل، التهاب و تورم تاندون يا زردپي مي توان از آب درماني استفاده كرد. برخي از متخصصان عقيده دارند كه در هر مرحله از ضايعات سيستم عضلاني - استخواني مي توان از آب درماني استفاده كرد. البته توصيه مي شود كه در اوايل وجود ضايعه حاد و شديد، از آب گرم نيز استفاده كرد.
3- بعد از عمل جراحي در صدمات ورزشي، براي به دست آوردن دامنه حركتي مفاصل مي توان از آب درماني استفاده كرد. از موارد مهم ديگر، كاربرد آب درماني در ورزش براي تحرك و انعطاف پذيري در عضلات و مفاصل است. در اين حالت نيز عضو موردنظر را در يك وان يا ظرف مناسب قرار مي دهيم. در صورت امكان مي توان از استخر آب گرم استفاده كرد. گرماي آب باعث نرم شدن بافت ها و عضلات و مفاصل مي شود و اين امر كيفيت انجام حركات در عضو صدمه ديده را بهبود مي بخشد.
4- به عنوان قسمتي از برنامه آمادگي ورزشكاران هم مي توان از آب درماني استفاده كرد. منظور اين است كه براي گرم كردن عضلات بدن، افزايش جريان خون در بافت ها، بهبود وضع تغذيه سلول ها، قبل از شروع تمرينات و حركات جهت تقويت و آماده كردن بدن، مي توان از آب درماني استفاده كرد.
5- از جمله موارد ديگري كه هيدروتراپي در ورزش كاربرد دارد، تميز و برطرف كردن مواد خارجي از روي زخم ها، خراشيدگي ها، تاول ها و ديگر صدمات ورزشي است كه در پوست بدن به وجود مي آيد.

موارد استفاده نكردن
از آب درماني

اگرچه استفاد از آب درماني يك روش بدون خطر و بي عارضه است و مي توان آن را براي اكثر ورزشكاران تجويز كرد، بهتر است در هنگام استفاده از آن به نكاتي چند توجه داشت:
1- در هنگام وجود اختلال حسي در ورزشكاران، بايد در درجه حرارت آب دقت زيادي به عمل آورد، زيرا امكان ايجاد ضايعه، پس از استفاده از آب گرم در ورزشكاراني كه دچار اختلالات حسي هستند، وجود دارد.
2- همچنين ورزشكاراني كه اختلالات گردش خون، عفونت حاد، زخم باز و وسيع، نارسايي قلبي يا نارسايي تنفسي و اختلالات غدد دارند، نبايد از هيدروتراپي استفاده كنند. در صورت به كار بردن آن نيز بايد دقت بسيار زيادي به عمل آورد. در هنگام استفاده از آب گرم، چون فشار خون پايين مي آيد، بنابراين در ورزشكاراني كه نارسايي قلبي دارند، استفاده از آب درماني ممنوع است.
3- همچنين در آن دسته از ورزشكاران زن كه دوران قاعدگي را مي گذرانند، نبايد از هيدروتراپي استفاده كرد.

دوش گرفتن ورزشكاران

شايد اكنون شايع ترين روش استفاده از تاثيرات درماني آب، دوش گرفتن باشد. برخي از تاثيرات مورد نظر آب درماني را مي توان با دوش گرفتن به دست آورد. ميزان درجه حرارت آب دوش به صورت درجات سرد، ملا يم، گرم و داغ تقسيم بندي مي شود. چنان چه بازيكنان بعد از مسابقه از دوش آب گرم(33/9 تا 36/7 در جه سانتيگراد) ولرم(26/7 تا 33/9 درجه سانتيگراد) و داغ (بيشتر از 37/2 درجه سانتيگراد) استفاده كنند، علا وه بر تميز شدن بدن، باعث ايجاد آرامش هم مي شود.
برخي از ورزشكاران ترجيح مي دهند كه از دوش سرد استفاده كنند. اين عمل نيز باعث تقويت ونيز نيرو بخشيدن به بدن مي شود. برخي از افراد هم از دو نوع دوش گرم و سرد به طور متناوب استفاده مي كنند.

نكات مورد توجه
در هنگام دوش گرفتن

چون اكثر بازيكنان و ورزشكاران در حال حاضر تنها وسيله اي كه براي رفع خستگي در دسترس دارند، همين دوش آب گرم مي باشد، لا زم است به نحو صحيح از آن استفاده كنند، پس جا دارد چند نكته راتذكر دهيم:
1- ورزشكاراني كه پس از يك تمرين يا مسابقه سنگين فرصت انجام تمرينات و حركات سبك را پيدا نكرده اند، مي توانند برخي از حركات و نرمش ها را زير دوش انجام دهند. همان طور كه مي دانيم، هدف عمده از دوش آب گرم، رفع خستگي و دفع مواد زايد مثل اسيد لا كتيك از بدن است.
حال اگر ورزشكار زير دوش آب گرم حركات سبك و تمرينات ملا يم را انجام دهد، ميزان رفع خستگي بيشتر و مواد زايد سريع تر دفع مي شود.
2- چنان چه فشار آب زياد و فاصله دوش با بدن ورزشكار هم زياد باشد، تاثيرات درماني آب افزايش مي يابد. اعتقاد بر اين است كه هر چه فاصله دوش با بدن ورزشكار زياد و فشار آب هم قوي تر باشد، بر اثر برخورد مرتب و مداوم ذرات آب با پوست ورزشكار، حالتي مانند ماساژ براي فرد احساس لذت و شادابي پديد خواهد آمد.
3- استفاده از دوش آب سرد براي ورزشكاراني كه سابقه استفاده از دوش سرد ندارند، توصيه نمي شود زيرا امكان سرما خوردگي زياد است. اين افراد مي توانند به تدريج از آب سرد استفاده كنند تا بافت هاي بدن با آب سرد تطابق يابند.
4- همچنين ورزشكاران بايد كليه نكاتي را كه در رابطه با موارد استفاده، عدم استفاده و احتياط در زمينه هيدروتراپي گفته شد، رعايت كنند، از جمله اين كه مدت زيادي زير دوش آب گرم قرار نگيرند، از آب بسيار داغ مدت زيادي استفاده نكنند و پس از دوش گرفتن فورا در معرض هواي سرد قرار نگيرند.
5- بايد در هنگام خشك كردن بدن، از كشيدن محكم حوله روي پوست بدن خودداري كرد زيرا همان طور كه مي دانيم، سطح پوست بدن محل انتشار گيرنده ها و پايانه هاي مختلف عصبي است. بر اثر كشيدن محكم حوله به پوست، معمولا گيرنده هاي عصبي تحريك مي شوند و اين تحريكات به سيستم عصبي منتقل مي شود. در نتيجه، تاثيرات مثبت دوش يا از بين مي رود يا كاهش مي يابد.
6- بهتر است متعاقب دوش گرفتن يا استفاده از روش هاي ديگر آب درماني، ورزشكار به مدت كافي استراحت كند و يا بخوابد. اين كار باعث افزايش تاثيرات دوش و آب درماني مي شود.
جمعه 1 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مردم سالاری]

[مشاهده در: www.mardomsalari.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 151]