واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: اقتصاد > اقتصاد کلان - تیم کالن اقتصاد جهان با چه سرعتی رشد مینماید؟ آیا سهم کشور چین از این رشد بیشتر است یا کشور ایالات متحده آمریکا؟ آیا یک فرد معمولی اهل سوئیس ثروتمندتر است یا اهل کانادا؟ این نوع سؤالات برای اقتصاددانان و دیگر افراد حائز اهمیت است و در وهله اول چنین به نظر میرسد که هر یک از این سؤالات جواب روشن و قاطع دارد ولیکن مانند اکثر موضوعات اقتصادی، واقعیت امر چنین نیست. برای جواب دادن به سؤالات فوق بایستی ارزش تولیدات کشورهای مختلف را با هم مقایسه نمود. لیکن هر کشور ارقام و اطلاعات را به پول رایج خود گزارش میدهد، بدین معنی که برای مقایسه دادهها لازم است آمار هر کشور به یک ارز متداول تبدیل شود. این تبدیلات از راههای مختلفی انجام میگیرد که هر کدام جواب و نتیجه متفاوتی دارند. بررسی زیر اختلاف و تفاوت بین دو روش عمده مقایسه بینالمللی متغیرهای اقتصادی را شرح میدهد. دو روش عمده مقیاس سنجش مؤسسات مالی بینالمللی انواع مختلف آمارهای منطقهای و جهانی را تهیه مینمایند. یکی از این مؤسسات مالی «صندوق بینالمللی پول» است که هر شش ماه یک بار آمارهای اقتصادی بیشماری مانند رشد تولید ناخالص داخلی واقعی، نرخ تورم و تراز حساب جاری را در نشریه خود تحت عنوان «شمای اقتصادی جهان» منتشر مینماید. این آمارها از ترکیب و ادغام نتایج بسیاری از کشورها تشکیل شده است که به صورت معدل و متوسط ارائه میگردد. ردهبندی آماری و جایگاه اطلاعات یک کشور در میان کل کشورها بستگی به حجم اقتصاد آن کشور در مقایسه با اقتصاد سایر کشورها دارد. بدین منظور برای ردهبندی کشورها از نظر آماری لازم است تولید ناخالص داخلی آنها را از پول یا ارز ملی به یک ارز متداول (در عمل دلار آمریکا ) تبدیل نمود. یکی از دو روش عمده تبدیل، استفاده از نرخ تبدیل ارزهای خارجی در بازارهای مالی میباشد (با به کار بردن نرخ آخر دوره و یا نرخ متوسط دوره). روش عمده دیگر استفاده از نرخ تبدیل «ابزار قدرت خرید برابر» (ppp) است که در آن پول رایج یک کشور به پول و یا ارز کشور دیگری با نرخی تبدیل میگردد که بتوان به یک میزان مساوی کالا و خدمات در هر دو کشور خریداری نمود. برای درک بیشتر ppp، مثال ساده قیمت همبرگر را میتوان در نظر گرفت. چنانچه قیمت فروش یک همبرگر در لندن 2 پوند انگلیس و در نیویورک 4 دلار آمریکا باشد این امر نشان میدهد که نرخ تبادل خرید یک پوند بریتانیا برابر با دو دلار آمریکاست. این نرخ تبدیل ppp کاملاً با نرخ تبدیل در بازار مالی متفاوت است (چرا که قیمت دلاری واقعی فروش یک همبرگر در لندن ممکن است کمتر و یا بیشتر از 4 دلاری باشد که در نیویورک به فروش میرسد). این نوع مقایسه بین کشورها مبنای شاخص شناخته شده «Big Mac» است که در مجله اکونومیست چاپ میگردد و نرخ تبدیل PPP را براساس فروش ساندویچ مکدونالد مشابه در کشورهای مختلف دنیا محاسبه مینماید. البته مقایسه منطقی قیمتها مستلزم در نظر گرفتن سبد وسیعی از کالاها و خدمات در کشورهای مختلف میباشد که خود کار آسانی نیست زیرا باید مقدار بیشماری اطلاعات جمعآوری شده و مقایسه آنها با پیچیدگی خاصی توأم میباشد. به منظور تسهیل مقایسه قیمتها در کشورهای مختلف «برنامه مقایسههای بینالمللی» (ICP) توسط سازمان ملل و دانشگاه پنسیلوانیا در سال 1968 تأسیس گردیده است. نرخ PPP محاسبه شده توسط ICP برمبنای بررسی جهانی قیمتها صورت میگیرد به طوری که در دوره 2003 تا 2006 هریک از کشورهای مشارکتکننده (حدود 147 کشور) قیمتهای متوسط خود را برای 1000 نوع کالای مشخص شده اعلام مینمایند. نرخ PPP در مقابل نرخ بازارهای مالی کدام روش بهتر است؟ انتخاب مناسبترین راه برای جمعآوری اطلاعات اقتصادی در میان کشورها بستگی به مواردی دارد که مدنظر است. نرخهای تبدیل بازار برای گردش و جریانهای مالی انتخاب منطقی و مناسب میباشد. برای مثال، تراز حساب جاری، جریانهای منابع مالی را بین کشورها نشان میدهد و بنابراین به منظور جمعآوری و ادغام ارقام منطقهای و محاسبه مغایرت حساب جاری در سطح جهانی مناسبتر است از نرخ تبدیل بازار برای تبدیل این جریانهای مالی به دلار استفاده نمود و لیکن برای سایر متغیرها روش مذکور شاید انتخاب مناسبی نیست. بدینلحاظ در مورد رشد تولید ناخالص داخلی واقعی، سازمانهای بینالمللی روشهای متفاوتی را به کار میبرند. بانک جهانی برای تعیین جایگاه و ردهبندی هر کشور برای محاسبه تولید ناخالص داخلی واقعی منطقهای و جهانی از نرخ تبدیل بازار استفاده مینماید در حالی که IMF و «سازمان همکاری و توسعه اقتصادی» برای مقایسه این امر از نرخهای PPP استفاده میکنند، هرچند که IMF در نشریه WEO تجمیع رشد جهانی را با نرخ تبدیل بازار نیز نشان میدهد. هریک از این روشها مزایا و معایب خود را دارا هستند. مزایای نرخهای تبدیل PPP مهمترین مزیت نرخهای تبدیل PPP ثبات نسبی آن در طول زمان است در مقابل، نرخهای تبدیل بازار دارای نوسانات بیشتری میباشد و استفاده از آن در محاسبات تجمیع رشد جهانی حتی اگر رشد هر کشور به تنهایی ثابت باشد باعث انحرافات فاحشی میشود. یکی دیگر از محدودیتهای نرخهای تبدیل بازار این است که فقط در مورد کالاهایی که به طور بینالمللی معامله میگردند کاربرد دارد و در مورد کالاها و خدماتی که معاملات بینالمللی ندارند قابل استفاده نیست زیرا کالاها و خدماتی که معاملات بینالمللی ندارند در کشورهای با درآمد پایین، ارزانتر از کشورهای با درآمد بالا میباشد. اصلاح موی سر در نیویورک گرانتر از اصلاح مو در لیما میباشد. کرایه تاکسی در پاریس گرانتر از کرایه تاکسی در تونس برای مسافت یکسان است و قیمت بلیت دیدن بازی کریکت در لندن بیشتر از لاهور است. در حقیقت دلیل این امر آن است که دستمزد در کشورهای فقیر پایینتر است و خدمات به طور عموم کارگر بر بوده و نتیجتاً اصلاح موی سر در لیما ارزانتر از نیویورک میباشد اگر چه کالاهای قابل معامله مثل ماشینآلات در هر دو کشور ارزش یکسانی دارند. لذا هرگونه تجزیه و تحلیلهای اقتصادی، که این عوامل تفاوت قیمت کالاها و خدمات را در میان کشورهای مختلف مدنظر قرار ندهد، قدرت خرید مصرف کنندگان را در بازارهای مالی نوپا و کشورهای در حال توسعه دستکم گرفته و نتیجتاً رفاه و آسایش آنها نیز به طور منطقی سنجیده نمیشود. بدین جهت است که نرخ تبدیل PPP بهترین سنجش رفاه و آسایش در سطح عمومی و جهانی میباشد. معایب نرخهای تبدیل PPP برزگترین نکته ضعف نرخهای تبدیل PPP این است که اندازهگیری آنها مشکلتر از تعیین نرخهای تبدیل بازار میباشد. در این راستا مؤسسه ICP مسئولیت بزرگی را به عهده گرفته است و مقایسه قیمتهای جدید را در فاصله زمانی مشخص ارائه مینماید. سؤالاتی در رابطه با نحوه عملکرد و بررسیهای این مؤسسه وجود دارد از جمله اینکه در بین فاصله زمانی مورد ارزیابی، نرخهای PPP ضرورتاً تخمین زده میشود که خود باعث کاهش دقت عمل میگردد. همچنین CPI، کلیه کشورها را پوشش نمیدهد و در نتیجه اطلاعات سایر کشورها نیز ناچاراً برآورد میگردد. دامنه تفاوت دو روش دامنه تفاوت دو روش بستگی به مورد مصرف این نرخها دارد. تفاوت فاحشی بین نرخ بازار و نرخ PPP در مورد بازارهای مالی نوپا و کشورهای در حال توسعه وجود دارد به طوری که در اکثر موارد نسبت نرخ بازار و نرخ PPP دلار بین 2 و 4 است ولیکن در مورد کشورهای توسعه یافته این نسبت به هم نزدیکتر است. نتیجتاً در تجمیع آماری و ردهبندی کشورها، کشورهای در حال توسعه با نرخ تبدیل PPP در رده بالاتری قرار میگیرند تا با نرخ تبدیل بازار. مثلاً سهم کشور چین در اقتصاد جهانی با نرخ تبدیل PPP بالغ بر 15 درصد و با نرخ بازار کمتر از 5 درصد است، همچنین این ارقام در مورد کشور هندوستان به ترتیب 6 درصد و 5/1 درصد است. بدینترتیب در محاسبات رشد جهانی و ردهبندی ارقام کشورها از نظر میزان رشد و جایگاه آنها، تفاوتها چشمگیر میباشد در صورتی که در مورد کشورهای پیشرفته محاسبه رشد تجمیعی چندان تفاوتی ندارد فاصله درآمد سرانه فقیرترین و ثروتمندترین کشورها بر اساس نرخ تبدیل PPP کاهش مییابد (هرچند که این فاصله استثنائاً هنوز فاحش است) و به طور کلی در ردهبندی درآمد سرانه، جایگاه هر کشور بر اساس نوع نرخ تبدیل در نظر گرفته شده، تغییر مینماید. نتیجتاً اقتصاد جهان با چه سرعتی رشد مینماید؟ طبق آخرین برآورد WEO در سال 2006 رشد اقتصاد جهانی بانرخ تبدیل PPP رقم 1/5 درصد است در حالی که این رقم با نرخ تبدیل بازار 8/3 درصد میباشد. در رابطه با رشد جهانی، کشور چین وزنه بیشتری دارد یا کشور ایالات متحده آمریکا؟ با نرخ تبدیل PPP کشور چین ولیکن بانرخ تبدیل بازار کشور ایالات متحده آمریکا (به جدول رجوع شود). کشور کانادا ثروتمندتر است یا کشور سوئیس؟ حتی در میان کشورهای پیشرفته نیز نوع نرخ تبدیل در ردهبندی آنها مؤثر است به طوری که درآمد سرانه در کشور سوئیس با نرخ تبدیل بازار بالاتر از درآمد سرانه در کشور کانادا است ولی وقتی نرخ تبدیل PPP به کار رود، نتیجه برعکس خواهد بود. رئیس قسمت مطالعات اقتصاد جهان در دپارتمان تحقیقات صندوق بینالمللی پول
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 284]