واضح آرشیو وب فارسی:پرشین وی: سریال های ژاپنی و مستندهایی با عنوان راز بقا، ۲ عنوان بودند كه طی سال های ابتدایی دهه ۶۰ بیشترین كاربرد را در اعلام پخش برنامه های تلویزیونی داشتند. سریال های ژاپنی شبكه های یك و ۲ را قبضه كرده بودند و تماشای مستند زندگی جانوران با عنوان «راز بقا» نیز به كرات و هر جا كه كنداكتور خالی باقی مانده بود مورد استفاده قرار می گرفت. حالا كه بیست و اندی سال از آن زمان می گذرد، حسرت دیدار آن راز بقاها به دلمان مانده است. حسرت به دلیل این نیست كه الان شبكه های سیما مستند پخش نمی كنند، بلكه علت ساختار آن راز بقاها بود كه به معنای دقیق كلمه مستند بودند و استانداردهای این ژانر پرطرفدار را در خود داشتند. در حال حاضر مستندهای فراوان تری به لحاظ مضمون و محتوا و موضوع از شبكه های سیما پخش می شود. از مستندهای صنعتی، نجوم، تركیبی و تاریخی گرفته تا همان مستندهای مربوط به زندگی جانوران. حتی بیش از یك دهه است كه ایران شناسی تحت قالب مستند توسط گروه های تولیدی مستند ساخته می شود و در حقیقت اگر ۲ دهه و اندی پیش آنچنان تولیدات وطنی در این ژانر نداشتیم و سهم ساخت و ساز كم بود، ولی حالا اوضاع دقیقا برعكس است. تا جایی كه برنامه ای تركیبی حتی در مورد گردشگری (به عنوان یك زیرمجموعه و زیرگونه) هم داریم و حتی زنده اش را می بینیم. بعد از تخصصی شدن شبكه های سیما نیز به فراخور حال هر شبكه، پخش مستند یا تولید آن نیز ساز و كار متفاوتی پیدا كرد؛ به نحوی كه در حال حاضر شبكه ۴ به دلیل ماهیت و ذات آن سردمدار پخش مستند نامیده می شود. همین الان مستند «ایران( »كه در ۲۶ قسمت تهیه شده و اتفاقا پخش آن از سال گذشته دقیقادوم دی ۸۷ شروع شده بود) در حال پخش است و به لحاظ ساختاری یك مستند گزارشی است و به بررسی و نمایش سینمای مستند ایران از ابتدا می پردازد. «كارگاه علم» نیز كه از ۱۵ مهرماه ۸۷ به آنتن راه یافت، اگرچه بیشتر برنامه ای تركیبی و جنگ مانند است، اما شكل و شمایلی مستندگونه دارد و پخش آن حتی تا پایان امسال نیز ادامه خواهد داشت. «رودخانه ها و سواحل ایران( »اولین بار در ۴ تیرماه ۸۷ پخش شد) نیز یك مستند خالص است كه از شبكه ۴ روی آنتن می رود و ۳۰ قسمت آن ساخته شده و در هر برنامه ای به موضوع های متفاوت مربوط به رودخانه ها و سواحل ایران مانند طغیان رودخانه، علل وقوع سیلاب، تشدید خسارت، ضرورت ساماندهی، حاشیه نشینی در سواحل رودخانه و... می پردازد و این مستند نیز دقیقا تا ۲۹ اسفند امسال پخش خواهد شد. اما یك برنامه تركیبی جنگ مانند كه عمدتا اطلاعات عمومی بیننده را افزایش می دهد و لحنی مستندگونه دارد و به لحاظ ساختاری نیز كمی تا قسمتی به این ژانر وابسته است، برنامه معروف و پرطرفدار «۴ سوی علم» است. هر برنامه ۴ سوی علم به یك موضوع خاص می پردازد. موضوع های علمی و فنی، پزشكی، هوا و فضا، باستان شناسی، فناوری، آتش فشان ها و جذاب تر از همه حیات وحش از این جمله هستند. جدای از شبكه ۴ كه بیشترین سهم پخش مستند را دارد؛ اما شبكه ۲ سال گذشته با پخش مستند «پانتنون» واقعا تركاند؛ مستندی محض و خالص كه شاید بهترین مستند پخش شده این شبكه به حساب بیاید؛ برنامه ای با موضوعات متفاوت جغرافیایی و محیط زیست و حیات وحش كه بینندگان بسیاری را به خود جلب كرده است و گاهی پس از اتمام پخش اش هم در لابه لای برنامه ها یا بویژه در انتهای برنامه های این شبكه روی آنتن می رود. در شبكه یك هر هفته می توان یاد و خاطره مستندهای «دیوید آتن بارو» را زنده كرد و از دیدنش لذت برد. اگر Earth Planet(سیاره زمین، محصول BBC) را به یاد داشته باشید و تیپیكال های منحصربه فرد آتن بارو و مهم تر از آن صدای نازنین احمد رسول زاده را حتما دچار نوستالژی عمیقی می شوید. خوشبختانه سری برنامه ه ای آتن بارو گاه و بی گاه هم از شبكه یك و ۲ و حتی ۴ و ۵ پخش می شود (و متاسفانه هر بار هم یك دوبلور روی این برنامه ها حرف زده است) و باید این برنامه های ویژه را شكار كرد، چون هنوز خبری از آن برای پخش مجدد به صورت روتین در دست نیست.در حال حاضر یكی از مستنداتی كه از شبكه اول در حال پخش است (و احتمالا اولین بار هم در اول فروردین امسال روی آنتن رفته) مستند محض «آبزیان خلیج فارس» نام دارد. یك كار علمی كه محصول گروه دانش سیما یك است و البته برای گروه مخاطب خاصی تهیه نشده و لحنی عام دارد و این یك ویژگی است كه بینندگان پرشماری بتوانند از این كار استفاده ببرند. آبزیان خلیج فارس همان گونه كه از اسمش برمی آید به شناسایی و معرفی و تنوع آبزیان خلیج فارس می پردازد. این مستند كه پخش آن تا فروردین سال آینده هم ادامه خواهد یافت برای اولین بار قرار است تصویربرداری های خاصی در اعماق خلیج فارس داشته باشد و به همین سبب قطعا ویژگی و جذابیت های بعدی خاصی هم به ارمغان می آورد. به شبكه ۵ یا شبكه تهران كه برسیم با یك عنوان برنامه روبه رو می شویم كه واقعا كاری دیدنی از لحاظ جذب مخاطب بوده است؛ برنامه «مستند ۵» كه قالبش تقریبا مستند بازسازی شده و در گروه تامین برنامه این شبكه تهیه و تنظیم و تدوین شده است.مستند ۵ كه عمدتا در زمان های ۴۵ دقیقه ای و هر شب (بجز جمعه ها و شنبه ها) پخش می شود یك ویژگی ممتاز هم دارد، این كه سال تولیدش مربوط به ۱۳۸۴ است. اگر بیننده پر و پا قرص «مستند ۵» هستید توجه داشته باشید كه این برنامه تا سی و یكم خرداد امسال روی آنتن خواهد بود. تنوع مستند ۵ نیز البته جالب توجه است به نوعی كه اگر بیننده ای موضوع خاصی را علاقه مند باشد می تواند به صورت گزینشی این برنامه را تماشا كند، چرا كه هر شب موضوع مستند ۵ با شب دیگر متفاوت است. از این روست كه شنبه ها جهانگردی، دوشنبه ها ورزشی، سه شنبه ها سیاسی، چهارشنبه ها فناوری و علم و پنجشنبه ها موضوع فلسطین پخش می شود. با همه این حرف ها تعداد برنامه هایی كه در این نوشتار درباره شان توضیح داده شد، شاید تنها نیمی یا حتی یك سوم مستندهایی باشند كه از شبكه های سیما پخش می شوند. گنجینه ای فراوان و بسیار خوش ساختی در اختیار آرشیو شبكه های تلویزیونی مان است كه امیدواریم تعدادی از آنها مانند همان سیاره زمین و دیگر تولیدات اینچنینی در برنامه های پخش آتی قرار گیرند و طبعا یك اطلاع رسانی كوچك كافی است تا بینندگان پرشمار و علاقه مندان بسیار به این گونه برنامه های مستند به نوستالژی شان پایان دهند و بتوانند دوباره اینچنین گنجینه ای را تماشا كنند. .aftab.ir پایگاه اینترنتی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پرشین وی]
[مشاهده در: www.persianv.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 505]