يكه تازي موسيقي هاي مصرفي آسيب شناسي آشفته بازار موسيقي در ايران ( بخش دوم)

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: يكه تازي موسيقي هاي مصرفي آسيب شناسي آشفته بازار موسيقي در ايران ( بخش دوم)
موسيقي به عنوان بخش مهمي از هويت فرهنگي ايرانيان قدمت چندهزار ساله اي در تاريخ ايران زمين دارد.
سنگ نوشته هاي سه تا پنج هزار سال پيش در شوش و لرستان و تصاوير نوازندگان دربار خسرو پرويز در طاق بستان كرمانشاه گواهي بر اين مدعاست. اما تاريخي كه به صورت مكتوب و مضبوط از آن به جاي مانده بيشتر متعلق به دوران قاجاريه به بعد است، آن زمان كه موزيسين هاي ايراني براي تحصيل موسيقي به فرنگ مي رفتند و نوازندگان اروپايي در اين مملكت بيا و برويي داشتند، همچنين افتتاح اولين مدرسه موسيقي و پس از آن مدرسه عاليه موسيقي به همت افرادي همچون كلنل علينقي خان وزيري و روح ا... خالقي و تا انزواي موسيقي سنتي و كناره گيري بسياري از اساتيد به دليل ابتذال حاكم بر اين هنر در دوران حكومت محمدرضا پهلوي و خلق برنامه گلهاي راديو به نوعي مقابله با موسيقي مبتذل دست پرورده حكومت وقت بود و تا آغاز انقلاب اسلامي در ايران و برچيده شدن بساط
لهو و لعب و ممنوعيت يافتن موسيقي هاي لاله زاري و ظهور موسيقي سنتي و انقلابي ايراني، همه و همه گوياي تاريخي پرفراز و نشيب براي موسيقي ايران محسوب مي شود.
با اين حال بسياري از كارشناسان موسيقي بر اين باورند كه اين هنر لطيف در دهه اخير دوباره گرفتار انحراف و ابتذال شده و از مسير اصلي خود منحرف گرديده است. به گونه اي كه امروزه يك اثر موسيقي سنتي با ركود فروش و استقبال روبروست اما در عين حال يك كاست موسيقي پاپ در طول هفته 600، 700 هزار نسخه فروش مي كند، كه اين مسئله اتفاق ناخوشايند و آينده اي تيره و تار را براي موسيقي اصيل ايراني رقم مي زند.
موسيقي پاپ محوريت ندارد
اين روزها اگر به مغازه هاي فروش سي دي و كاست گذري داشته باشيد خواهيد ديد تمامي آثاري كه با زرق و برقي خاص تبليغ مي شود موسيقي پاپ آن هم از نوع
كوچه بازاري است.
يافتن استاد محمدرضا لطفي، آهنگساز و نوازنده برجسته كشورمان در فرصت كوتاهي كه داشتيم ميسر نشد اما ديدگاه ايشان درباره موسيقي پاپ و تعريفي كه ارايه دادند و در كيهان فرهنگي منتشر شد جامع و كامل بود. استاد لطفي در پاسخ به سوالم در تعريف پاپ مي گويد: «مفهوم اصلي موسيقي پاپ يعني موسيقي مردمي، اين مفهوم در اروپا به وجود آمد، يعني يك چيزي در درون مردم بوده و هنرمند موسيقي آن را آرايش مي دهد كه مردم بتوانند به راحتي با آن ارتباط برقرار كنند، اما موسيقي پاپ رفته رفته مسير خودش را از دست داد و در اروپا به يك موسيقي صرفاً مصرفي مبدل شد.»
اين آهنگساز موسيقي در ادامه مي گويد: «اگر به تاريخ موسيقي پاپ غربي دقت كنيد مي بينيد 80درصد آهنگ هاي قديمي آن ماندگار شدند و همه هم اسم و رسم و آدرس دارند، اما هر چقدر كه به جلوتر مي آييد تاريخ مصرف آن كمتر مي شود، كه اين مسئله در موسيقي پاپ ايراني هم پيدا شد، چون دور اول موسيقي پاپ ايران با اشعار و موسيقي بهتر ارائه شد، بعد آرام آرام آمد و در دنياي تعريف شده غير ايراني و كاملاً غربي به يك موسيقي صرفاً مصرفي مبدل شد و الان حتي از حالت موسيقايي هم درآمده و پاپ به يك موزيك يا تصوير در ايران و با رقص و چيزهاي ديگر در غرب مبدل شد و كاملاً به يك كالاي مصرفي با تعريف غربي تبديل شده است، وقتي هم كه موسيقي مصرفي شد ديگر وارد عرصه هنر نمي شود.»
استاد محمدرضا لطفي در پاسخ به اين سوال كه آيا مشكل موسيقي پاپ در ايران اين است كه محوريت ندارد، مي گويد: «البته در هيچ جاي دنيا موسيقي پاپ محوريت ندارد، محوريت به مفهومي كه ادبيات دارد خب كاملاً مشخص است كه پاپ اين محوريت را ندارد، در اين دوره 8-10 سال اخير، يك سال اول موسيقي پاپ در كشورمان تا حدودي سروسامان داشت اما به يك باره نمي دانم چه سياست فرهنگي حاكم شد كه تمام ايران را موسيقي پاپ در نورديد، نه فقط پاپ بلكه موسيقي هاي رپ، هوي متال و... كه اين حركت براي من خيلي تعجب آور بود و بين موسيقي ايران و پاپ تعادلي وجود نداشت، البته الان در يكي دو سال اخير دارد تعادل پيدا مي كند، چون اگر بين اين دو تعادل نباشد بالاخره يكي بايد حذف شود، خب آنكه از همه سخت تر است و گوش كردنش به تفكر نياز دارد بايد حذف شود، كه اين مسئله براي هر جامعه اي خيلي خطرناك است.»
اما يكي از خبرهايي كه در روزهاي اخير فضاي موسيقي ايراني را تحت تاثير قرار داده اين است كه استاد «محمدرضا لطفي» چاووش را در بخش ويژه سي امين سال انقلاب اسلامي در بيست و چهارمين جشنواره موسيقي فجر اجرا مي كند.
اين آهنگساز و نوازنده تار بعد از اجرا با گروه هاي سه گانه شيدا در تالار بزرگ كشور، در جشنواره بيست و چهارم موسيقي فجر به روي صحنه مي رود.
اين نوازنده كه براي اولين بار در جشنواره موسيقي فجر اجرايي خواهد داشت، در بخش ويژه اين دوره كه به مناسبت سي امين سال انقلاب اسلامي به جشنواره اضافه شده، چاووش را اجرا خواهد كرد.
از آنجايي كه در بخش ويژه جشنواره آثار ماندگار دهه اول انقلاب اجرا خواهد شد، لطفي نيز اجراي چاووش را براي اين جشنواره انتخاب كرده است.
ميدان موسيقي در دست افراد بي سواد
«موسيقي همانند يك كارد تيزي است كه بايد به درستي از آن استفاده كرد، از آنجايي كه موسيقي بسيار حساس است بايد با كارهاي خوب و متعالي سعي كنيم همه را توجيه كنيم كه تمام موسيقي مبتذل نيست بلكه تعالي هم داريم.»
اين سخنان نظريات استاد مصطفي كمال پورتراب، از اساتيد برجسته موسيقي است كه اخيرا نيز به عنوان چهره ماندگار معرفي شد.
استاد پورتراب مي گويد: «از گذشته موسيقي وسيله اي براي تطهير اخلاق و از طرف ديگر نيز وسيله اي براي سوء استفاده تعدادي آدم هاي بي فرهنگ، بي سواد و بدون اطلاعات بوده است، متاسفانه ما افرادي را داريم كه مي خواهند يك شبه راه صد ساله را طي كنند كه اين موسيقي دان هاي بي سواد به شهرت بسيار نزد مخاطبان دست يافته اند كه البته اين شهرت در خارج از كشور بيشتر شده، چرا كه كشورهاي خارجي به خاطر اينكه نظرشان با كشور ما مساعد نيست از اين افراد سوءاستفاده مي كنند و به آنها ميدان مي دهند.»
اين استاد دانشگاه مي گويد: «من زحمات، گرسنگي ها و سختي هاي بسياري كشيدم كه كار مبتذل انجام ندهم و سعي كردم سختي ها را تحمل كنم و درسم را درست بخوانم اما هم اكنون جوانان خيال مي كنند هر كه ساز دستش گرفت بايد استاد شود.»
در دنياي موسيقي امروزي ايران يك بيماري در حال شيوع است و آن اين است كه خيلي از جوانان درصدد نوازندگي ساز گيتار - كه ريشه اي اسپانيايي دارد - هستند، اين در حالي است كه آلات موسيقي ايران همچون تار يا تنبور قدمت چند هزار ساله دارد و در برابر قدمت كمتر از صد سال گيتار اروپايي قابل قياس نيست.
استاد پورتراب دراين باره مي گويد: «متاسفانه برخي جوان هاي ما گيتاري مي خرند و 3 ماه بعد از آن كنسرت مي دهند و بعد از مدتي عنوان هنرمند و استاد را به خود مي چسبانند در حالي كه موسيقي از علم كمتر نيست و تا زماني كه مراحل تحصيل را طي نكرد و تجربه كسب نكرد نمي توان به نام هنرمند رسيد.»
اين استاد برجسته موسيقي علمي در ايران مي گويد: «ما سا لها تلاش كرديم و عليرغم دعوت بسياري از دانشگاه هاي دنيا در ايران مانديم و با عشق براي جوانان وطنمان زحمت كشيديم و يك روز نيز باعث افتخار ايران مي شويم.»
بالا رفتن درك موسيقايي مردم
براي يك اثر هنري موسيقي، مردم بهترين قاضي و داور نهايي هستند.
پشنگ كامكار، يكي از چهره هاي مطرح موسيقي در بعد از انقلاب كه از اعضاء ثابت گروه كامكارها محسوب مي شود در گفتگو با سرويس گزارش روز كيهان مي گويد: «الان شناخت مردم نسبت به موسيقي خيلي بهتر شده و سطح فرهنگ موسيقي شناسي و اينكه چه كسي هنرمند است يا هنرمند نيست يا كدام اثر باارزش است و كدام اثر از سطح نازل تري برخوردار است در ميان مردم گسترش يافته، از طرفي هم بنده معتقدم اشتياق به موسيقي سنتي به مراتب نسبت به قبل از انقلاب بيشتر شده و استقبال از كنسرت هاي سنتي ايران اصلا قابل مقايسه با گذشته نيست.»
از پشنگ كامكار مي خواهم دلايل ديگري را براي ادعاي خود ذكر كند، مي گويد: «در رژيم گذشته مردم كمتر شنونده تكنوازي سازهاي سنتي ايراني بودند و معمولا كنسرتي برگزار نمي شد و اگر هم شما كنسرت تكنوازي برگزار مي كرديد حتي يك نفر هم پاي چنين كنسرتي نمي آمد.اما در حال حاضر كنسرت هاي تكنوازي افرادي همچون مشكاتيان، لطفي، عليزاده و ... با استقبال وسيعي از سوي مردم روبرو مي شود كه اين به خوبي نشان مي دهد سطح شنيداري موسيقايي مردم در مقايسه با سال هاي قبل از انقلاب رشد چشمگيري داشته است.»
از اين عضو گروه كامكارها مي پرسم كه آيا رشد موسيقي پاپ به موسيقي سنتي ضربه مي زند، كامكار در پاسخ مي گويد: «رشد موسيقي پاپ به سنتي ضربه نمي زند چرا كه هر نوع موسيقي مخاطب خاص خود را دارد و هر كدام كار خودشان را مي كنند، اينكه مي گوييد كاست فلان خواننده پاپ 600 هزار فروش داشته اما آثار شجريان بسيار كمتر بوده، خب امري طبيعي است و نبايد هم اينجور باشد چون اگر آثار فاخر سنتي در همان سطح موسيقي پاپ يا بيشتر فروش كند، آن هم مي شود موسيقي سطح پايين، چون هميشه آثار پيچيده هنري را افراد سطح پايين نمي خرند اما پاپ چون شعر و آهنگش ساده و سطح پايين است و درك آن نيازمند هيچگونه تعقل و تفكري نيست از همين رو مردم عامي آن نوع موسيقي را بيشتر مي پسندند.»
از كامكار مي پرسم كه آيا رواج اين نوع موسيقي سطح ذائقه شنيداري مردم را پايين نمي آورد، مي گويد: «فردي كه تحصيلات دانشگاهي دارد و فرهيخته محسوب مي شود و صاحب فكر و انديشه است قطعا تحت تاثير آثار سطح پايين قرار نمي گيرد، از طرفي هم افرادي كه از درك پايين برخوردارند نمي توانند با موسيقي سنگين ايراني ارتباط برقرار كنند از همين رو موسيقي موردپسند اين گروه ها متفاوت است اما اينكه يك نوع موسيقي سطح پايين در جامعه رواج پيدا كند مي تواند به مرور زمان ذائقه شنيداري جامعه را تنزل دهد.»
موسيقي پاپ روز به روز مبتذل تر مي شود
هنگام مصاحبه با پشنگ كامكار، فرزند ايشان - سياوش كامكار - كه خود از هنرمندان جوان موسيقي سنتي است و در آهنگسازي و نوازندگي سنتور دستي دارد در تكميل سخنان پدرش مي گويد: «شما اگر آثار منتشره پاپ امروزي را با 5 سال پيش مقايسه كنيد و آن را از نظر محتواي شعري، صداي خواننده و نوع اجرا مورد ارزيابي كارشناسانه قرار دهيد خواهيد ديدكه هر روز اين نوع موسيقي لجام گسيخته تر، بي هويت تر و مبتذل تر شده است و در اين آشفته بازار موسيقي پاپ، چون يك اثر خوب ارايه نشده همين مسئله سبب مي شود تا فرهنگ شنيداري مردم پايين بيايد و رفته رفته از طرفداران موسيقي سنتي كم شود، ادامه اين روند سبب بي انگيزه شدن بسياري از اساتيد برجسته موسيقي، از ميان رفتن رقابت سالم هنري، پايين آمدن تدريجي كيفيت آثار و از همه مهمتر هجوم مردم به سوي شبكه هاي ماهواره اي خارجي خواهد شد.»
سياوش كامكار بخش عمده انتقادها را متوجه سياستگذاران حوزه موسيقي صدا و سيما مي داند و مي گويد: «اگر صدا و سيماي ما موسيقي خوب و در شان ايرانيان پخش كند قطعا مردم كمتر رغبت به ديدن كانال هاي ماهواره اي خواهند داشت، الان در برنامه هاي راديو و تلويزيون پايين ترين كيفيت موسيقي پاپ براي جشن ها و اعياد مذهبي اجرا و پخش مي شود و هيچ برنامه اي در هدايت اين وضعيت وجود ندارد، حتي بعضا ديده شده كه در برخي اعياد موسيقي هايي از تلويزيون پخش شده كه به نوعي توهين به آن مناسبت محسوب مي شود، چرا كه مبتذل ترين نوع موسيقي را به آن مناسبت مذهبي ربط داده و پخش كرده اند.»
سياوش كامكار به انسجام گروه هاي موسيقي سنتي در سال هاي آغازين انقلاب اسلامي اشاره مي كند و مي گويد: «هنوز موسيقي در صدا و سيما تكليف مشخصي ندارد، اين رسانه ملي آثاري را پخش مي كند كه شايد شبكه هاي ماهواره اي غربي هم حاضر به پخش آن نوع موسيقي نباشند!با اين اوضاع و احوال برگشت به فضاي هنري اول انقلاب اجتناب ناپذير است، در آ ن زمان آثار فاخري توليد و پخش شد كه در تاريخ موسيقي ايران ماندگار شده و امروز نيز مسئولان بايد موقعيتي را به وجود آورند تا فرصت هاي از دست رفته اوايل انقلاب دوباره پيش آيد و شاهد توليد و خلق آثار فاخر باشيم.»
سياوش كامكار كه متولد سال 1368 است به وجود مافياي ثروت و قدرت در شركت هاي توليد آلبوم هاي موسيقي در ايران اشاره مي كند و مي گويد: «آقاي هوشنگ كامكار مدت هاست كه سنفوني مولانا را با چه زحمتي ساخته و اجرا كردند اما شركت ها آن را منتشر نمي كنند، چرا كه معتقدند بيشترين فروش روي موسيقي پاپ متمركز است، اين در حالي است كه مسئولان بايد تدابيري بينديشند تا سطح آگاهي شنيداري توده هاي مردم بالا رود و هنر ناب ايراني را مورد حمايت همه جانبه قرار دهند.»
اين هنرمند جوان معتقد است كه اولين گام در اصلاح ساختار موسيقي كشور را بايد از
صدا و سيما و نحوه پخش موسيقي هاي آن آغاز كنيم و سپس به حمايت از توليدات فاخر ايراني بپردازيم.
يکشنبه 26 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 62]