نويسنده: منيره عرب-مجتبي مقصودي SMS و كاركردهاي سياسي – اجتماعي آن(2)

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نويسنده: منيره عرب-مجتبي مقصودي SMS و كاركردهاي سياسي – اجتماعي آن(2)
خبرگزاري فارس: SMS در ايران، با تأخير به بهره‌برداري رسيد. در اواخر سال 1381 كه در اكثر نقاط دنيا SMS به عنوان يك سرويس كاملاً جاافتاده و پركار مطرح بود، اين خدمت رساني در شبكه ايران راه اندازي شد. همان طور كه خود شبكه تلفن همراه، ده سال ديرتر وارد ايران شد، سرويس پيام كوتاه هم، تقريباً ده سال بعد از ورود تلفن همراه به ايران، به مشتركان ارايه شد.

ب) SMS؛ به مثابه ابزاري ارتباطي

1 - ب: SMS چيست؟ (مشخصات فني)

شبكه‌هاي تلفن همراه را مي‌توان از فناوريهايي محسوب كرد كه در سالهاي اخير رشد چشمگيري داشته است. اين تكنولوژي، به دارندگان تلفن همراه اين اجازه را مي‌دهد كه از هر نقطه در محدوده‌هاي جغرافيايي مورد پشتيباني، با ساير دستگاههاي تلفن همراه و يا تلفن معمولي قرار گيرند. يكي از قابليتهايي كه در اين شبكه‌ها فراهم آمده و مورد استقبال قرار گرفته؛ امكان مبادله پيامهاي متني از طريق دستگاههاي تلفن همراه است. اين قابليت؛ كه سرويس پيام كوتاه نام دارد، در سال 1991 ميلادي وارد چرخه وسايل ارتباطي شده و در سال 1998 در جايگاه واقعي خود قرار گرفته است. موفقيتي كه امروز براي اين خدمترساني مشاهده مي‌شود، به هيچ‌وجه درابتدا، قايل پيش‌بيني نبوده است. اگر بپذيريم كه هر نسلي از فناوريها، يك نقطه اوج دارد، SMS را مي‌توان نقطه اوج نسل سوم پيامرساني متني دانست. (24)

بر اساس استاندار تعيين شده، طول پيام مجادله شده بين دو دستگاه تلفن همراه، مي‌تواند حداكثر 160 كاراكتر باشد كه با توجه به چگونگي ذخيره‌سازي داده‌ها، در 140 بايت ذخيره مي‌شود. اين سيستم، قابليت فرستادن پيام از «يك مشترك به مشترك ديگر»(25) و همچنين «از يك مشترك به چند مشترك»(26) را داراست. (27)

سيستم SMS، از تنوع سرويسهاي بسيار مختلفي؛ مانند پست الكترونيكي، فاكس و پيجر بهره مي‌برد و ساير بسته‌هاي اطلاعاتي، مثل نرخ سهام، سودها، محاسبات بانكي، موجودي حسابها و بسياري از اطلاعرساني‌هاي ديگر نيز، توسط SMS، قابل اجرا است.(28)

2 - ب: ويژگيهاي SMS

SMS، همزمان، از ويژگيهاي يك ابزار «ارتباطي» و نيز ابزار «رسانه‌يي» برخوردار است.

از ويژگيهايي ارتباطي SMS، مي‌توان به سرعت بالا، ناهمزماني ارتباط گوينده و مخاطب، ارتباط كوتاه، قابليت فرستادن همزمان براي همه افراد، ارزان بودن، نوشتار تصويري و قابليت ذخيره سازي براي مدت طولاني اشاره كرد، كه اين ويژگيها از آن يك ابزار ارتباطي متمايز ساخته است. (29)

سيستم پيام كوتاه، برعكس تلفن ثابت، شرايط تطبيقي خوبي با زندگي ماشيني دارد. كوتاه بودن پيام، متناسب با شرايط زماني و زندگي ماشيني عصر ما، به گونه‌يي است كه افراد جامعه در اين شرايط مي‌خواهند در كوتاهترين زمان، مقصود خود را بيان كنند و از لحاظ ارتباطي، سرعت بيان SMS، همانند تنظيم خبر درليد است. (30)

ادبياتي كه در سيستم پيام كوتاه استفاده مي‌شود – بخصوص در بين گروههاي سني پايين -، ادبيات خاص، غيررسمي و قابل تأمل است و در مبادلات متنهاي SMS، ادبيات متناقض، بفراواني ديده مي‌شود. وجود تناقض، باعث شده كه SMS در بين جوانان گسترش پيدا كرده و از جذابيت و كشش بالايي برخوردار باشد. فراواني اين دايره لغوي، موجب ايجاد ميل و علاقه بسيار در جوانان براي استفاده از اين فناوري شده است.(31)

SMS، همچنين داراي ويژگيهاي رسانه‌يي و شامل مصاديق زير است:

1 - سرعت عمل، 2 - دسترسي دايم، 3 - فراگيري مخاطبان در ميان تمام اقشار و لايه‌هاي اجتماعي، 4 - خصوصي (غيردولتي) بودن، 5 - فردي بودن (عمومي نبودن).

اين ويژگيها، SMS را به يك رسانه دلخواه تبديل كرده است. اگر يكي از اساسي‌ترين وجوه يك رسانه را، وجه اطلاعرساني آن بدانيم، درخواهيم يافت – بويژه در مقاطعي معين و همزمان با وقوع برخي حوادث سياسي – اجتماعي – كه SMS، كاركرد اطلاعرساني خود را به بهترين وجه اجرا كرده است. (32)

3 - ب: كاربردهاي SMS

يكي از بزرگترين كاربردهاي SMS، استفاده از آن به عنوان روشي براي اطلاعرساني است. SMS مي‌تواند براي انتقال تمامي اطلاعاتي كه از متن كوتاهي تشكيل شده، استفاده شود. اطلاعاتي نظير اخبار ورزشي يا اطلاعات پرواز، اطلاعات هواشناسي، قيمت سهام، اطلاعات حسابهاي بانگي و تغييرات اخبار خبرگزاريها، از جمله اين كاربردها است. امروزه، همچنين در مكاتبات از راه دور، SMS، جايگزين مناسبي براي نامه پستي (E - mail) شده است. (33)

از ديگر كاربردهاي SMS، مي‌توان به تجارت الكترونيكي از طريق SMS اشاره كرد. با افزوده شدن قابليت نوشتاري و خدمات پيام كوتاه به گوشيهاي تلفن همراه، اين وسيله به عنوان ابزاي نيرومند در تجارت الكترونيكي نيز مطرح شده است. (34)

همچنين، فرستادن پيام كوتاه از راه شبكه جهاني (web)، از جمله كاربردهاي ديگر SMS است. يعني، افراد از هر جاي دنيا مي‌توانند SMS بفرستند و يا دريافت كنند. (35)

يكي ديگر از كاربردهاي SMS – كه از حدود چهار سال پيش در دنيا مطرح شده - استفاده از اين خدمترساني در شبكه‌هاي مختلف تلويزيوني و ماهواره‌يي است. موضوع پيام كوتاه، در ارتباط با تلويزيون، هنگامي مطرح مي‌شود كه برنامه‌ريزان يك شبكه تلويزيوني بخواهند برنامه‌هاي «اينتراكتيو» (دوسويه)،(36) ارايه دهند. (37) شبكه‌هاي تلويزيوني، به سه دليل عمده تلاش مي‌كنند برنامه‌ها و سيستمهاي خود را «دو سويه» (اينتراكتيو) كنند: 1 - سودآور شدن برنامه‌ها، 2 - افزايش تعداد بيننندگان، 3 - تأثيرگذاري بر افكار عمومي.

پ) SMS، در ايران

1 - پ - تاريخچه SMS در ايران

راه اندازي و بهره‌برداري از نخستين مرحله شبكه تلفن همراه در سطح كشور، در مرداد ماه سال 1373، فقط براي شهر تهران و با استفاده از 24 ايستگاه فرستنده و گيرنده راديويي و با ظرفيت 9 هزار و 28 مشترك آغاز شد. (38)

SMS نيز در ايران، با تأخير به بهره‌برداري رسيد. در اواخر سال 1381 (اوايل 2003 ميلادي)، كه در اكثر نقاط دنيا SMS به عنوان يك سرويس كاملاً جاافتاده و پركار مطرح بود، اين خدمترساني در شبكه ايران راه اندازي شد. همان طور كه خود شبكه تلفن همراه، ده سال ديرتر وارد ايران شد، سرويس پيام كوتاه هم، تقريباً ده سال بعد از ورود تلفن همراه به ايران، به مشتركان ارايه شد. در سال 1381، تعداد مشتركان SMS، 268 هزار نفر بود. ولي، همپاي فراگير شدن تلفن همراه، بر تعداد مشتركان افزوده شد. (39) در حال حاضر، تعداد مشتركان سرويس پيام كوتاه در كشور 289/385/15 نفر است.(40) البته، بايد در كنار اين تعداد، 460 هزار مشترك تلفن همراه تاليا و يك ميليون مشترك همراه ايرانسل را، نيز در نظر گرفت. شركت ارتباطات سيار، همچنين پيش‌بيني مي‌كند كه شمار مشتركان در تابستان سال 1386، بالغ بر 20 ميليون نفر خواهد رسيد.

2 - پ: كاركرد SMS در ايران

پيش از پرداختن به كاركردهاي SMS در ايران، بايد ابتدا ويژگيهاي SMS را مورد بررسي قرار دهيم تا با شناخت اين ويژگيها، درك روشنتري از كاربردهاي اين ابزار نوين ارتباطي به دست آوريم:

از ويژگيهاي قابل تأمل كاربردي SMS در ايران، مي‌توان به جايگزيني بسياري از تعاملات درون گروهي و دستاويز قرار دادن اين سيستم مخابراتي، به جاي مراودات رودررو و چهره به چهره اشاره كرد. فضاي آزاد SMS، براي مخاطبان نوعي قدرت‌نمايي شخصي را به وجود آورده كه باعث علاقمندي هر چه بيشتر مردم به اين پديده شده است.

عمده‌ترين مصرف كنندگان سامانه پيام كوتاه در ايران، جوانان هستند، كه با توجه به جذابيتهاي فني آن و نيز نبود و يا كمبود بسياري از امكانات اوليه براي پركردن اوقات فراغت، ترجيح مي‌دهند با فرستادن و دريافت تازه‌ترين شوخيها، لطيفه‌ها و قصه‌هاي كوتاه – كه گاه رنگ و بوي سياسي نيز به خود مي‌گيرد - اوقات فراغت خود را بگذرانند. (41) بر اساس آمار شركت ارتباطات سيار، در حال حاضر، روزانه 40 ميليون SMS در كشور مبادله مي‌شود. در مورد سالهاي گذشته، اطلاعات موجود حكايت از آن دارد كه از 29 اسفند 1383 تا 13 فروردين 1384، روي هم رفته، 59 ميليون و 700 هزار پيام كوتاه فرستاده شده بود. در نوروز سال 1384، داد و ستد SMS به مرز 50 ميليون رسيد. در سال 1385، شمار 339 ميليون و 900 هزار پيام كوتاه فرستاده شد. (42) تبادل 118 ميليون و 200 هزار پيام كوتاه در نخستين روز سال نو (1386) در شبكه ارتباطات سيار، موجب شد ركود تبادل SMS در كشور شكسته شود. ركورد قبلي، ناظر بر فرستادن 72 ميليون SMS در روز عيد غدير (18/10/1385) و 71 ميليون در روز قبل از آن بود. همچنين، ركورد پيشين ترافيك روزانه تبادل تبادل SMS در كشور با 58 ميليون پيام در روز 30 آذرماه (1385) ثبت شده است. در حال حاضر، سرانه بهره‌گيري از سرويس پيام كوتاه براي هر ايراني، 2 تا 3/2 پيام در روز است. اين، در حالي است كه اين ميانگين در ديگر نقاط جهان به 1 تا 5/1 پيام در روز مي‌رسد(43) و نكته جالب آنكه اوج زمان مبادله پيامهاي كوتاه، از ساعت 22 تا يك بامداد است.

اين حجم فزاينده SMS، حاكي از محبوبيت وجهه نظر كاربردي آن در ايران است. دلايل محبوبيت اين فناوري نوين نزد ايرانيان، عبارت است از:

1 - 2 - پ - دليل اقتصادي

اولين دليل به كارگيري فراوان SMS، مقرون به صرفه بودن تعرفه آن در مقايسه با تعرفه مكالمه تلفني است. در حال حاضر، هزينه فرستادن هر SMS برابر با 30 درصد يك دقيقه مكالمه (معادل 144 ريال در مقابل 447 ريال هزينه مكالمه موبايل براي 10 پالس در دقيقه) است.

2 - 2 - پ - وجود محدودديتهاي مطبوعاتي و رسانه‌يي

ارايه برنامه‌هاي جهتدار و يكسويه از سوي رسانه‌هاي دولتي و اعمال كنترل و فيلترينگ بر رسانه‌هاي غيردولتي، فضاي تبادل اراء و نظريات را درجامعه تا حد زيادي محدود كرده و در عمل رسانه‌هاي آزاد و مستقل، اعم از راديو و تلويزيون، ماهواره، مطبوعات، اينترنت و … را در تنگنا قرار داده، به طوري كه جوانان براي ابراز عقايد و نظريات خود، به دنبال بديلي نوين هستند. SMS، از آن جهت كه نقش رسانه‌يي نيز بازي مي‌كند و در ايفاي اين نقش از آزادي عمل برخوردار است، مورد توجه و محبوبيت جوانان قرار گرفته است.

3 - 2 - پ - امنيت نسبي فضاي پيام كوتاه

اعمال كنترل شديد بر رسانه‌ها، موجب رخت بر بستن امنيت ازعرصه كار رسانه‌يي شده و كار فراوان رسانه‌ها، همواره در معرض انواع مخاطرات قرار مي‌گيرد. ناشناس بودن هويت توليد كننده پيام درفضاي پيام كوتاه، به او مصونيت نسبي مي‌بخشد. به عبارت ديگر، امنيت در فضاي رسانه‌يي پيام كوتاه، هنوز به طور جدي مورد تهديد قرار نگرفته است. اين آزادي عمل، به فرستندگان SMS، اطمينان مي‌بخشد كه با امنيت خاطر پيامهايي بفرستند كه بيان آن در ساير رسانه‌ها مقدور نيست.
...............................................................................
ادامه دارد ...
دوشنبه 20 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 295]