اوكراين؛ اولين قربانى انقلاب هاى رنگى

واضح آرشیو وب فارسی:ابرار: اوكراين؛ اولين قربانى انقلاب هاى رنگى
اوكراين به عنوان يكى از قديمى ترين هم پيمانان روسيه در پى بحران حاصل از حمله نظامى گرجستان به اوستياى جنوبى دچار شوك سياسى شده به گونه اى كه در صورت استمرار تنش ها، نخستين كشورى خواهد بود كه قربانى انقلاب هاى مخملين در آسياى مركزى شده است. به گزارش ايرنا، به دنبال فروپاشى اتحاد جماهير شوروى در هشتم دسامبر ،۱۹۹۱ پانزده منطقه از كشور شوراها جدا شد كه يكى از اين مناطق، منطقه «قفقاز » است. منطقه قفقاز از دو بخش قفقاز شمالى (بخشى از جنوب فدراسيون روسيه) و قفقاز جنوبى (سه جمهورى گرجستان، آذربايجان و ارمنستان) تشكيل شده. اين منطقه از همان اوان جدايى خود، همواره شاهد بحران ها و مناقشات استقلال خواهانه بوده (چچن و داغستان در قفقاز شمالى- اوستياى جنوبى، نخجوان و قره باغ در قفقاز جنوبى) به گونه اى كه به صراحت مى توان عنوان كرد كه اين منطقه، روزى را با آرامش سپرى نكرده و پيوسته در كانون تحولات بين المللى قرار داشته است. كشورهاى تازه استقلال يافته به ويژه در منطقه قفقاز جنوبى با وجود آگاهى از نفوذ سنتى مسكو در اين منطقه، براى نيل به استقلال عمل و تبديل شدن به واحدهاى سياسى مستقل، كوشيدند با اتخاذ خط مشى غرب گرايانه و تحكيم مناسبات خود با قدرت هاى بيرونى و در رأس آنها ايالات متحده، بر توان ايستادگى در برابر روسيه بيافزايند. آمريكا نيز كه در تلاش بود خود را به عنوان هژمون برتر در نظام بين الملل تثبيت كند، به منظور جبران شكست هايش در خاورميانه از اين فرصت بهره جست تا با نزديكى به مرزهاى روسيه و تسلط بر منطقه قفقاز، به اين قصد نايل آيد. در همين راستا؛ راه اندازى، حمايت و هدايت شورش هايى كه در كشورهاى منطقه (گرجستان، اوكراين و قرقيزستان) با نام «انقلاب هاى رنگى» رخ داد و منجر به استقرار دولت هاى كاملاً مطيع و همسو با واشنگتن شد، در دستور كار قرار گرفت. در حقيقت، تجاوز ايالات متحده به حريم امنيتى روسيه با هدف اجراى سياست «سد بندى» عليه روسيه و محدود كردن مسكو در مرزهاى خود با نگاه ويژه به قفقاز، بر التهاب تنش هاى منطقه افزوده و پيامدهاى سياسى و امنيتى بسيارى را به كشورهاى همجوار و نيز اروپا تحميل نموده است. انقلاب هاى «رز، نارنجى و لاله» در سه كشور مهم و تأثيرگذار منطقه، همگى در راستاى پروژه تهديد مسكو و افزايش عمق استراتژيك آمريكا معنا مى يابد. اما در اين ميان؛ اوكراين به عنوان يكى از قديمى ترين هم پيمانان روسيه كه با انقلاب نارنجى در ۲۶ دسامبر سال ۲۰۰۴ و پيروزى «ويكتور يوشچنكو» آشكارا در جبهه غرب قرار گرفت، با اختلافات به وجود آمده ميان رهبران انقلاب در زمره اولين كشورهاى منطقه اوراسيا محسوب مى شود كه در پى بحران حاصل از حمله نظامى گرجستان به اوستياى جنوبى در هفتم آگوست (هفدهم مردادماه سال جارى) دچار شوك سياسى شده به گونه اى كه در صورت استمرار تنش ها، اوكراين نخستين كشورى خواهد بود كه قربانى انقلاب هاى مخملين در آسياى مركزى و به طور اولى، «يكجانبه گرايى هاى دستورى» واشنگتن شده است. در پى اعتراض يوشچنكو به نتيجه انتخابات رياست جمهورى در سال ۲۰۰۴ كه در آن مقامات انتخاباتى، يانوكوويچ نخست وزير وقت و طرفدار نزديكى با روسيه را پيروز ميدان اعلام كرده بودند، هواداران وى به خيابان ها آمدند و تظاهرات گسترده اى را سازمان دادند. ايالات متحده كه در تلاش بود تا اوكراين را وارد حوزه جغرافياى سياسى و امنيتى خود كند، از يوشچنكو حمايت كرد. مجموعه اين تحولات منجر به پيروزى رهبر ناراضيان و استقرار دولت برآمده از انقلاب مخملين در اوكراين شد. شهر تاريخى كى يف، بر دو كرانه رودخانه «دنيپر» قرار گرفته است. تقسيم اين شهر به دو نيمه غربى و شرقى، صرف نظر از تفاوت هاى جغرافيايى كه به ساكنان دو سوى دنيپر تحميل كرده، رفتار سياسى شهروندان اوكراين را نيز تحت الشعاع اين دوپارگى قرار داده است. بخش شرقى اوكراين، طرفدار تحكيم مناسبات با روسيه و نيمه غربى خواهان ارتباط با اتحاديه اروپا و آمريكاست. يكى از دلايل اصلى تمايل مناطق شرقى اوكراين (كه بيش از يك سوم جمعيت اين كشور را تشكيل مى دهند) به روسيه، به اختلافات مذهبى با ساكنان ناحيه غربى باز مى گردد. اين منازعات، ريشه در تقابل تاريخى ميان دو كليساى ارتودوكس و كاتوليك دارد؛ جبهه گيرى هايى كه ارتودوكس ها را در جناح روسيه و يانوكوويچ و كاتوليك ها را هوادار غرب و يوشچنكو قرار داده است. ويكتور يوشچنكو كه پيشتر نيز در مقام نخست وزير و رئيس بانك ملى در صحنه سياسى حضور داشت، به عنوان سومين رئيس جمهور اوكراين قدرت را به دست گرفت و «يوليا تيموشنكو» هم نخست وزير شد. از آنجايى كه انقلاب هاى رنگى با سرمايه گذارى آمريكا در سطوح مختلف اجتماعى و نيز هدايت سازمان هاى غيردولتى (N.G.O) وابسته در راستاى جريان سازى فرهنگى و واردات دموكراسى هاى كنترل شده، شكل گرفته است بى گمان ره به ايجاد تحولات و دگرگونى هاى بنيادين در ساختارهاى سياسى، اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى آن جامعه نخواهد برد چرا كه اين انقلاب ها ماهيتا ناپايدار هستند. شاهد اين مدعا نيز اختلافات به وجود آمده ميان تيموشنكو و رئيس جمهور در يك سال پس از استقرار دولت انقلابى است؛ هنگامى كه در تاريخ هشتم سپتامبر سال ۲۰۰۵ «الهه نارنجى» از سوى يوشچنكو بركنار شد، طليعه شكست انقلاب به گوش رسيد. يوليا تيموشنكوى ۴۷ ساله در دنيپروپتروسك به دنيا آمد و در دانشگاه دولتى همين شهر در رشته اقتصاد به تحصيل پرداخت. تيموشنكو در اوايل دهه نود رياست شركت «بنزين اوكراين» را كه نقش عمده اى در توليد و پخش اين فرآورده مهم نفتى دارد، به عهده گرفت. او بعد از ورود به پارلمان اوكراين در سال ،۱۹۹۶ حزب «منتقدين دگرانديش» را تشكيل داد و با نزديك شدن به نسخت وزير «لازارنكو»، توانست گام هاى ترقى را بلندتر از سايرين بردارد به گونه اى كه سه سال بعد از اين، در زمان رياست جمهورى «لئونيد كوچما» به معاونت نخست وزير اوكراين در امور انرژى انتخاب شد. به دنبال مناقشات گرجستان و درگيرى اين كشور با روسيه، يوشچنكو كه خود را وام دار غرب مى داند آشكارا به دفاع از همسايه خود پرداخت، موضعى كه كاملا همسو با سياست «ايجاد بحران» آمريكا در منطقه است. اين در حالى است كه حزب تيموشنكو (BYT) در پارلمان، با قطعنامه پيشنهادى هواداران رئيس جمهور كه روسيه را به خاطر اقداماتش در قبال گرجستان محكوم مى كرد، مخالفت نمود. اين تنش ها كه متأثر از برهم خوردن نظم و پيدايش آشوب هاى سياسى در منطقه است، ائتلاف هاى درونى اوكراين را نيز شكننده كرده به گونه اى كه جناح نارنجى ها يعنى طرفداران رئيس جمهور در حزب «اوكراين ما» و بلوك يوليا تيموشنكو با اعلام جدايى خود رسما شكست انقلاب را اعلام كردند. عدم اقبال عمومى به عملكرد دولت در انتخابات سال ۲۰۰۶ جلوه گر شد؛ حزب يوشچنكو كه در سال ۲۰۰۴ توانسته بود ۴۴ درصد آراء را به خود اختصاص دهد در اين دوره، با ۸/۲۸ درصد آراء به پارلمان راه يافت. ويكتور يوشچنكو در طول چهار سال زمامدارى اش دچار خطاهاى بسيارى شده است؛ ممانعت از انجام تحقيقات لازم در خصوص اتهاماتى كه عليه برخى مقامات بلندپايه اوكراينى وجود داشت، عدم توانايى برآوردن نيازهاى مردم، بركنارى تيموشنكو در سال ۲۰۰۵ كه منجر به ايجاد شكاف در اردوگاه انقلاب نارنجى گرديد و دست آخر جانبدارى از موضع غرب در بحران گرجستان كه علاوه بر تشديد خصومت مسكو عليه كى يف، بر دامنه مناقشات منطقه اى افزود. يوشچنكو بدون در نظر داشتن پيوستگى ها و اشتراكات قومى، زبانى و تاريخى روسيه و اوكراين كه ريشه در قرن ها همزيستى ميان اين دو كشور دارد، با قرار گرفتن در جبهه واشنگتن در مناقشات تفليس، از ورود آمريكا به آسياى مركزى كه كوچك ترين پيامد آن ظهور واحدهاى سياسى دست نشانده در هر دو منطقه شمالى و جنوبى قفقاز و به دنبال آن از دست رفتن ثبات سياسى اوراسيا است، استقبال كرد و منطقه را به آغوش بحران سپرد. اين رويكرد يوشچنكو در حقيقت يك انتحار سياسى بود چرا كه گستراندن سايه نفوذ آمريكا در منطقه، در وهله اول منافع ملى اوكراين را به خطر خواهد انداخت و بر شدت تنش هاى قومى در اين كشور خواهد افزود. اين همان اشتباهى بود كه رئيس جمهور مخملى گرجستان نيز در دام آن فرو غلتيد و تصور كرد با برافروخته شدن آتش منازعات، از «حمايت صد در صدى» غرب برخوردار مى شود در حالى كه با نگاهى به تحولات پيش رو، مى توان دريافت روسيه با بهره گيرى از كارت صدور «انرژى» به اروپا، قاره سبز را به عقب نشينى از مداخله در اين حوزه واداشت و اتحاديه اروپا به ناگزير، مهره وابسته به خود را تنها گذاشت. در همين راستا، رئيس جمهور اوكراين در ديدار با ترايان بسسكى، رئيس جمهور رومانى بر ارائه راهكارهايى براى جلوگيرى از تكرار وقايعى نظير مناقشات گرجستان تأكيد كرد. يوشچنكو كه در اين ديدار از وجود وضعيت هاى مشابه با اوستياى جنوبى در منطقه سخن به ميان آورد، نيم نگاهى به منطقه خودمختار «ترانس دنيستر» در مولداوى داشت زيرا مقامات اين كشور بر عدم توانايى خود در برابر خواسته هاى خودمختارانه اين منطقه اذعان داشته اند. اما با همه اين نگرانى ها ولادمير ورونين، رئيس جمهور مولداوى هوشمندانه، با در نظر داشتن نقش مسكو در تحولات منطقه، از پيوستن به بيانيه اتحاديه اروپا در محكوميت دخالت نظامى روسيه در گرجستان امتناع و در مقابل رويكرد خشونت آميز تفليس در اوستياى جنوبى را مورد انتقاد قرار داد. بسيارى از تحليلگران بر اين باورند كه اين ابراز نگرانى يوشچنكو در حقيقت يك اقدامى تبليغى براى جلب حمايت و دخالت بيشتر غرب در تحولات منطقه است؛ موضعى كه برخى مقامات اوكراين از جمله تيموشنكو با آن موافق نيستند. يوشچنكو در همين رابطه، طى كنفرانس مطبوعاتى در «دنپرو پتروفسكى» رسما روسيه را به دست داشتن در ماجراى سوء قصد به وى در سال ۲۰۰۴ كه منجر به مسموميت و تغيير حالت پوستش شد، نمود. وى ادعا كرد مسكو در انجام تحقيقات در اين باره مانع تراشى مى كند. بلافاصله پس از اين گفته ها، ويكتور چرنومردين سفير روسيه در كى يف واكنش نشان داد و اظهار داشت «مسكو تاكنون درخواستى براى ارائه كمك در امر تحقيقات درباره قضيه مسموميت يوشنكو در سال ۲۰۰۴ دريافت نكرده است.» طرح مجدد قضيه مسموميت ويكتور يوشنكو در زمان بحران گرجستان و كش و قوس هاى رقابت هاى انتخاباتى پارلمان اوكراين كه از سوى رئيس جمهور تهديد به انحلال شده، در حقيقت، احياى فضاى سياسى اوكراين در زمان انقلاب نارنجى است چرا كه يوشچنكو با بالا گرفتن دامنه اختلافات درونى، سعى دارد با ايجاد يك فضاى احساسى تنش ها را پنهان سازد تا از اين طريق اوضاع را تحت كنترل خود درآورد. اوكراين بعد از روى كار آمدن دولت مخملى يوشچنكو، با حمايت از تحولات سياسى اجتماعى در جمهورى هاى جدا شده از شوروى سابق و سوق دادن آنها به اتخاذ سياستى همسو با برنامه هاى ايالات متحده در آسياى مركزى كوشيد از يكسو اين جمهورى ها را در جبهه غرب قرار دهد و از سوى ديگر در كنار گرجستان، مولداوى و آذربايجان با تشكيل «سازمان همكارى گوآم» - اين اتحاديه بعدها به «سازمانى براى دموكراسى و توسعه» تغيير نام يافت- در برابر سازمان كشورهاى مستقل مشترك المنافع (CIS) با روسيه مقابله كند. از آنجايى كه ادامه اين توسعه طلبى ها موازنه امنيتى در قفقاز و آسياى مركزى را به زيان روسيه بر هم مى زد، كرملين كوشيد تا با انعقاد پيمان هاى امنيتى جديد با جمهورى هاى تازه استقلال يافته و عضو CIS از طريق ارتقاى قدرت خود در برابر غرب، به تأمين امنيت مناطق پيرامونى بپردازد. بديهى است درخواست اوكراين و گرجستان براى الحاق به ناتو، كه زمينه را براى حضور نظامى آمريكا فراهم مى آورد، نمى توانست مورد قبول روسيه واقع شود. در نتيجه، مسكو به اين درخواست ها واكنش نشان داد و به مذاكره با برخى كشورهاى اروپايى پرداخت. تحت فشارهاى روسيه؛ اسپانيا، ايتاليا، بلژيك، لوكزامبورگ و هلند به رهبرى آلمان و فرانسه مخالفت خود را با عضويت اين دو كشور به ناتو اعلام كردند.
دوشنبه 20 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابرار]

[مشاهده در: www.abrarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 80]