نقطه نظرات آيت الله هاشمي رفسنجاني در باره سند چشم انداز 20 ساله

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: نقطه نظرات آيت الله هاشمي رفسنجاني در باره سند چشم انداز 20 ساله
بخش خبري ـ آيت الله هاشمي رفسنجاني در پاسخ به پرسش هاي پايگاه اطلاع رساني دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت الله خامنه اي نقطه نظرهاي خود در باره سند چشم انداز 20 ساله را تشريح كرد .
متن كامل اين پرسش و پاسخ بدين شرح است .
در جريان برنامه هاي اول و دوم توسعه و ديگر فرآيندهاي تصميم گيري و اجرايي كشور چه كاستي ها و آسيب هايي ديده شد كه ما را به ضرورت تدوين سند چشم انداز رساند
بسم الله الرحمن الرحيم
تدوين برنامه هاي درازمدت براي اصلاح روش هاي اداره جامعه كه در ادبيات گفتاري و نوشتاري ما از آن به « سند چشم انداز » تعبير مي كنند از نخستين روزهاي پس از پيروزي انقلاب و حتي قبل از آن حداقل در شكل سياسي اداره جامعه در انديشه مبارزان بود و در جلساتي كه خيلي سال ها قبل در جمعي با عنوان « شوراي اصلاح حوزه » و بعدها با عنوان « شوراي انقلاب » داشتيم به برنامه هاي درازمدت مي انديشيديم .
بهترين شاهد وجود اين انديشه در ذهن و زبان مبارزان و امام (ره ) تهيه و تدوين قانون اساسي بود كه به شكل بسيار كلي دورنماي مسير حركت جامعه را ترسيم مي كرد. در نخستين سال هاي پس از پيروزي انقلاب با اينكه به مدد همكاري ها و كارشناسي هاي خبرگان به قانون مترقي ـ مطابق شرايط آن روزـ رسيديم و به تاييد امام (ره ) علما و تصويب مردم رسيد اما مي ديديم كه زيرساخت هاي اجرايي بندها و فصل هاي قانون اساسي مهيا نيست و اگر بخواهيم با نگاه به افق هاي دور حركت كنيم شايد به هدف مطلوب نرسيم و حتي در بعضي ابعاد به بن بست برسيم .
مثلا نمي توانستيم در حال و هواي احساسات انقلابي رويكرد اصل 44 را مطابق اقتضائات زماني كه دنيا از دولتي كردن امور به سوي خصوصي سازي مي رفت بنويسيم . مي دانستيم محدود كردن اقتصاد كشور در چند محور مهم به دولت حركت كردن در خلاف مسير رودخانه جهاني است اما امواجي را نيز در آن جهت مي ديديم كه كار را مشكل مي كردند. به همين خاطر در مواردي اين چنين با درج صدر و ذيل راه را براي حركت آينده مسدود نكرديم .
در مسايل جزئي تر كشور مثلا در ابعاد سياسي فرهنگي اجتماعي نظامي اقتصادي و... نيز در انديشه برنامه هاي درازمدت بوديم اما شرايط كشور در سال هاي 57 تا 59 به گونه اي بود كه تمام توان تصميم سازان و تصميم گيران بر اين معطوف بود كه كليت نظام و تماميت ارضي كشور را حفظ كنيم .
توطئه انحراف نظام به سوي ليبراليسم و تجزيه طلبي ها با كمك احساسات قومي در آذربايجان خوزستان سيستان و بلوچستان و تركمن صحرا و ناآرامي هاي مركز به قدري عميق بود كه فرصت فكر كردن به برنامه هاي مدون را به قواي كشور نمي داد.
هنوز به ثبات نسبي نرسيده بوديم كه با هجوم همه جانبه اي مواجه شديم كه هر دو توطئه فوق را به شكل عميق تر دنبال مي كرد. يعني در درجه اول به فكر تسخير ايران و سقوط نظام و در درجه دوم به فكر تجزيه خوزستان تا بهبهان بودند.
در طول 8 سالي كه كشور درگير جنگ بود دلسوزان نظام با اينكه به فكر ساختن كشور بودند اما به خاطر جنگ تحميلي آن هم در شرايطي كه تحريم بوديم و شرق و غرب و ارتجاع پشت سر حزب بعث بودند عملا نمي توانستند در آن مسير حركت كنند.
البته در همان زمان هم دولت مهندس موسوي برنامه نسبتا جامعي را تدوين كرد و براي تصويب به مجلس فرستاد ولي در مجلس مسكوت ماند. چون اولا اصلاح ساختارهاي اقتصادي نياز به امنيت داشت كه ما مي ديديم مراكز اقتصادي و صنعتي ما حتي در نقاط دورافتاده مثل نيروگاه شهيد سليمي نكا از بمباران در امان نبودند.
ثانيا به خاطر سياست شوم وابستگي رژيم پهلوي زيرساخت هاي علمي و فني كشور براي امورزيربنايي چه از لحاظ نيروي انساني ماهر و چه از لحاظ تجهيزات جوابگوي يك برنامه مدون و درازمدت نيست .
ثالثا بودجه كشور به خاطر جنگ و تحريم هاي اقتصادي و فشار براي عدم فروش نفت به عنوان مهمترين منبع درآمد با كسري مزمني مواجه بود به گونه اي كه در زمان شروع دولت من در سال 68 بودجه كشور 51 درصد كسري داشت .
به هر حال پس از پايان جنگ و شروع دولت من برنامه اول توسعه همه جانبه كشور به مجلس رفت و تصويب شد. اگر چه در قالب آن برنامه در كنار توجه به ويراني هاي 5 استان جنگ زده به زيرساخت ها هم توجه شد اما بايد بگويم كه به چند دليل نمي توانستيم پا به پاي برنامه پيش برويم :
1 ـ توجه به زيرساخت ها الزاماتي داشت . مثلا در برنامه اول توسعه براي مهار آب هاي فراواني كه از هر سمت كشور به خارج از مرزها مي رفت اولويت را به سدسازي داده بوديم اما در كنار دانش سدسازي نياز به الزامات ديگري چون سيمان داشتيم كه كارخانه هاي سيمان آن روز كفاف نمي داد. بالطبع بايد به صنعت سيمان روي مي آورديم كه زمان بر بود و حداقل در قالب يك برنامه امكان نداشت .
2 ـ كارخانه ها و مراكز صنعتي موجود كشور ماشين آلات و تجهيزات فرسوده اي داشتند و فقط به صورت اسمي كار مي كردند و كارگران در بيشتر ساعات عملا بيكار بودند.
3 ـ در بسياري از دانش ها و تكنولوژي ها دست ما از نيروي انساني ماهر خالي بود و براي پرورش آنها اولا نياز به حداقل 4 سال تحصيل داشتيم و ثانيا مي بايست فضاي آموزشي را از لحاظ كلاس آزمايشگاه و استاد تامين مي كرديم كه آن هم پروسه زماني طولاني را مي طلبيد.
وقتي برنامه دوم توسعه را در دور دوم دولتم به مجلس داديم و تصويب شد مي دانستيم كه برنامه هاي 5 ساله نمي تواند خواسته هاي ما را تامين نمايد . به همين خاطر از سال 75 به فكر تدوين طرح تمدن ايران اسلامي 1400 افتاديم كه افق 25 ساله اي را ترسيم مي كرد كه لازمه تحقق اهداف آن اجراي پنج برنامه پنج ساله هماهنگ و هم جهت بود.
طرح تمدني ايران اسلامي 1400 چه رابطه اي با سند چشم انداز دارد
از لحاظ محتوا و هدف طرح تمدن ايران اسلامي 1400 با سند چشم انداز 20 ساله نظام كاملا اشتراك دارند . يعني در سند چشم انداز هدف نهائي را دستيابي به توسعه يافتگي و كسب رتبه اول اقتصادي علمي و فناوري در منطقه ترسيم كرديم و طرح تمدن ايران اسلامي 1400 هم به گونه اي بود كه وقتي براي مقام معظم رهبري تشريح شد از آن تعبير به « حيات طيبه » كردند كه همه اهداف سند چشم انداز و در برخي موارد شايد بسيار بالاتر از آن را در خود داشت . تفاوت اين دو در زاويه نگاه به چگونگي تدوين آنهاست . يعني در تهيه سند چشم انداز نوع نگاه از بالا به پايين بود و در طرح تدوين تمدن ايران اسلامي 1400 ما از وزارتخانه سازمان ها نهادها و ارگان ها خواسته بوديم كه براساس آنچه كه دارند و آنچه كه مي خواهند دورنماها را ترسيم كنند. بنابراين هدف ميان مدت براي تحقق آرمانهاي انقلاب اسلامي و قانون اساسي بمنظور همسو و هم جهت ساختن قواي سه گانه و كليه فعاليتهاي بخش هاي دولتي عمومي و خصوصي عملا با تدوين طرح تمدن ايران اسلامي در افق 1400 در سالهاي 1373 تا 1375 آغاز شد و نهايتا در سال 1382 در قالب سند چشم انداز 20 ساله ابلاغ گرديد.
آشنايي و مطالبه براساس سند چشم انداز هنوز به يك فرهنگ در ميان مردم و نخبگان كشور تبديل نشده است . براي فرهنگ سازي در اين زمينه چه گام هايي بايد برداشته شود
جان كلام در همين سوال نهفته است . يعني اول بايد فرهنگ سازي شود. فرهنگ سازي هم امكان ندارد مگر با اعتقاد و باور عمومي . اولين گام اقناع جامعه نخبگان و دست اندركاران است . تا هدف بزرگي نظير چشم انداز به باور عمومي و عزم ملي تبديل نشود تلاش براي اجراي آن چندان ثمربخش نيست .
شايد بتوان براساس نيازهاي مقطعي جامعه را به سويي سوق داد اما بايد با درك عميق ـ و نه سطحي ـ آينده روشن را با همه الزامات آن چنان ترسيم كرد كه تحقق چشم انداز به عزم ملي تبديل گردد و تمام نيروها و امكانات كشور براي تحقق آن هماهنگ و فعال گردند. به عنوان مثال از فلان كشاورز فلان نقطه كشور گرفته تا بالاترين مسوول در وزارت جهاد كشاورزي به اين باور برسند كه براي آبياري از روش هاي نوين علمي استفاده كنند و براي استفاده بهينه از منابع به سوي تجميع اراضي بروند.
يا در بحث صنعت بانك ها و موسسات ذي ربط اول بايد به اين باور برسند كه سرمايه گذاري براي طرح هاي آزمايشگاهي كه در مرحله پايلوت هستند اولا مي تواند دانش و صنعت را با هم آشتي دهد و ثانيا سودآوري داشته باشد تا نه دانش تئوريك صرف باشد و نه صنعت همچنان در فضاي سنتي بماند. تمام وزارتخانه ها و سازمانها و نهادهاي كشور در هر بخش و حوزه اي بايد متناسب با سند چشم انداز وظايف و فعاليتهاي 20 ساله خود را براي دستيابي به جامعه اي توسعه يافته متكي بر هويت اسلامي ـ ايراني و كسب جايگاه اول اقتصادي علمي و فناوري در منطقه تعريف و ترسيم نمايند. موضوع مهم ديگر رابطه فرهنگ با توسعه يافتگي است به عبارت ديگر توسعه يافتگي اقتصادي و اجتماعي نيازمند باورهاي فرهنگي مناسب و سازگار با توسعه اقتصادي و اجتماعي است . اگر فرهنگ يك جامعه به معناي واقعي درست و صحيح باشد آن جامعه به سمت توسعه يافتگي و رفاه و آزادي حركت خواهد كرد. اساسا فرهنگ هر جامعه هويت و موجوديت آن جامعه را شكل مي دهد و توسعه اقتصادي و اجتماعي بدون ترويج فرهنگ كار و تلاش وجدان كاري كارآفريني قانون گرائي نظم روحيه كارجمعي مشاركت اجتماعي رقابت سالم و ارزشمند ساختن توليد ثروت سرمايه گذاري پس انداز ارتقا بهره وري و نهادينه كردن آنها در فرهنگ عمومي امكان پذير نيست .
توسعه و ترويج فرهنگ اسلامي بسترساز توسعه و پيشرفت در تمام بخش هاي كشور است و در اين ميان وظيفه نخبگان كشور بسيار سنگين است . چون عامه مردم بدون علم به بيماري از درد مي نالند اما نخبگان هم بيماري را مي شناسند و هم علت را و هم درمان را. بايد در قالب مصاحبه مقاله سخنراني همايش سمينار و ... فرهنگ سازي كنند و رسانه ها مخصوصا رسانه ملي كه مخاطبين عامي در گستره كشور دارد به زبان هاي مختلف و با ادبيات گوناگون در جهاد فرهنگ سازي شريك شوند. البته بايد توجه داشته باشيم كه مطالب سند چشم انداز به گونه اي نيست كه فكر كنيم آرزوي دور و درازي است . تمام سند براساس واقعيت هاي ميداني ايران نوشته شده و سرمايه هاي اجراي آن در ايران موجود است .
اولين سرمايه اي كه در كشور ما وجود دارد و ما با اتكاي آن بايد چشم انداز را پياده كنيم سرمايه انساني است . كشور ما از يك جمعيت 70 ميليوني برخوردار است كه در اين جمعيت حدود 4 ميليون نفر فارغ التحصيل هستند حدود 2 5 ميليون نفر مشغول تحصيلات عاليه دانشگاهي هستند . حدود 17 ميليون نفر در مدارس ما تحصيل مي كنند و حدود يك ميليون نفر معلم داريم . در مدارس و دانشگاه ها عده زيادي از نيروهاي محقق و واقعا ارزشمند داريم . قسمتي از آنها در خارج هستند كه نهايتا اگر برنامه درست داشته باشيم از آنها هم به خوبي مي توانيم استفاده كنيم .
الان وضع مراكز تحقيقاتي بسيار خوب است . حدود هزار و پانصد مركز تحقيقاتي در بخشهاي خصوصي دولتي و جاهاي مختلف داريم كه مجموعه نيروي انساني ما بعلاوه خود مردم ما به عنوان مردمي مسلمان و نجيب آماده خدمت هستند. در صورتي كه ميدان به آنها داده شود و راهشان باز باشد جمعيت قابل اتكايي است .
دومين سرمايه مكتب اسلام است كه عالي ترين مكتبي مي باشد كه در اختيار بشريت گذاشته شده است . مكاتب انبيا همگي ارزشمند بودند و اوج ارزش در زمان خودشان بودند. ولي وقتي بشر به حد بلوغ رسيد آخرين دين الهي اسلام و قرآن به بشريت هديه شد. اين دين آنچنان مباني اصلي خطوط كلي و چهارچوب را مشخص كرده كه بشريت تا قيامت مي تواند در پرتو آنها برنامه ريزي و در اين چارچوب سعادتش را تامين كند. اوج شكوفايي بشريت با عالي ترين مكتبي كه متكي به علم و اراده خداوند به عنوان نيروي احاطه كننده همه مخلوقات و عالم به علم حضوري و واقعيات جهان در اختيار ماست . آن هم با مكتب اهل بيت (ع ) كه از نظر ما اسلام ناب است و مي توانيم خالص ترين معارف اسلام را در اين مكتب پيدا كنيم .
سومين ارزش ما قدرت تامين نيازهاي داخلي به خاطر ظرفيت بالاي توليدي است كه در كشورمان هست . واقعا اين سرمايه بسيار بالايي است كه الان زمينه هاي كشاورزي ما در همه بخشهايش مانند زراعت باغداري دامداري طيور و شيلات در حدي است كه نيازهاي داخلي ايران را تامين مي كند. اگر از فرصتها درست استفاده شود ايران مي تواند به يكي از كشورهاي صادركننده محصولات كشاورزي و دامي تبديل گردد و تامين كننده بسياري از نيازهاي غذائي جامعه جهاني باشد.
چهارم ذخاير معدني كشور ماست كه كلكسيوني از معادن دنياست . كم ماده معدني در دنياست كه در ايران كم يا زيادش وجود نداشته باشد. البته اين خودش يك ليست طولاني دارد. چند موردش بسيار مهم و عمومي است كه من فقط اسم آنها را مي برم . معادن مس طلا سنگ آهن سرب اورانيوم منگنز ذغال سنگ كروميت و سنگهاي متنوع تزئيني داريم كه در همه زندگي ما و بشر و صنعت ساختمان دنيا حضور دارند. واقعا ظرفيت معدني ايران كه خيلي ها هم هنوز كشف نشده و يا مثل طلا و نقره كه محدود كشف شده بالاست . بنابراين ظرفيت منابع زيرزميني متنوع ايران سرمايه فوق العاده است كه كمتر كشوري اين ظرفيت را دارد.
پنجم كه آن هم از نوع معادن است اما به خاطر اهميتش من آن را جدا كرده ام منابع انرژي فسيلي و يا غير فسيلي است . شما مي دانيد و لابد مكرر شنيده ايد كه ما حدود 18 درصد گاز همه دنيا را داريم .
9 درصد نفت دنيا در ايران است و امروز گاز و نفت مهم ترين نياز بشري است . چون اگر اينها آسيب ببينند و نباشند دنيا حقيقتا سرد مي شود و چرخ توسعه دنيا مي خوابد و موتور محركه تمدن بشري از كار مي افتد. معادن عظيمي را كه خداوند در ايران به ما داده سرمايه اي هستند كه براي زمان ما مهم مي باشند. اگر يك قرن قبل اين حرفها را مي زديم خيلي معنا نداشت . ولي امروز وقتي دنيا را مي بينيم مي فهميم چه سرمايه اي خداوند در اين ايران عزيز گذاشته است !
البته منابع انرژي ديگر مثل باد خورشيد امواج دريا و چيزهاي ديگري كه بالاخره بشر بايد به طرف آنها برود يا چيزهايي مثل اورانيوم از منابع انرژي مهم دنياست كه به اندازه كافي در ايران وجود دارد. ما جزو كشورهاي خوب جهان از لحاظ استاندارد وجود چنين منابعي هستيم .
ششم صنعت ماست . ايران امروز صدها هزار كارگاه صنعتي دارد و در اكثر صنايع هم نمونه اي در ايران هست . معدودي از صنايع هست كه در ايران وجود ندارد. هزاران كارخانه بزرگ و واحدهاي بسيار بزرگ سرمايه هاي خوبي هستند. نيروهايي كه در صنايع مختلف كشور كار مي كنند ميليونها نفر مي باشند. يكي از ويژگيهاي صنعت ما اين است كه اگر درست كار كنيم كمتر به خارج وابسته است . چون مواد اوليه اش مخصوصا انرژي و سوخت و بسياري از مواد صنايع ما مثل مواد پتروشيمي مواد فلزي و ساير معادن در ايران است . صنايعي هم هست كه با ظرفيت دانشي كه داريم مي توانيم اينها را بجايي برسانيم .
هفتمين سرمايه ما زيربناهاي مناسب كشور است كه الان در ايران در اكثر زمينه ها در حد نياز مصرف فعلي ما وجود دارد. بندرها راهها نيروگاهها پالايشگاهها كارخانه هاي بزرگ سيمان و سيلوهاي بزرگ با صنعت داخلي دردست ماست . مواد داخلي صنايع مثل بخش فلزات و بخش پتروشيمي و ساخت نيازهاي مهم اصلي و خطوط توليد در كشور هست .
هشتم موقعيت جغرافيايي ممتاز كشور است . شايد وجود كشوري مثل ايران كه درست در قلب كره زمين قرار گرفته در دنيا منحصر به فرد باشد. اگر به شكل كره زمين نگاه كنيد مي بينيد درست در سينه كره زمين قرار گرفته است . اگر سياست درستي داشته باشيم كشورمان مي تواند چهارراه واقعي دنيا باشد. بهترين مسير براي عبور خطوط انرژي نفت و گاز بهترين مسير براي عبور خطوط مخابرات فيبر نوري و چيزهايي از اين قبيل و بهترين مسير براي عبور هوايي از شمال به جنوب است . هواپيماهايي كه بخواهند از شرق به غرب يا بالعكس حركت كنند و يا از شمال به جنوب يا جنوب به شمال بروند ايران مي تواند مسير درست و امن آنها باشد. ايران مي تواند پايگاهي براي ترانزيت هاي عظيم براي دنيا باشد. الان از اين ظرفيت درست استفاده نمي كنيم . ظرفيت بسيار با ارزشي داريم و درحد محدود از آن استفاده مي كنيم . چون اين كار به خيلي از سياستها وابسته است كه بايد با هم توام باشد.
نهم شرايط اقليمي مناسب است . كشوري داريم كه با چهار فصل و با امكانات فراوان گردشگري و ميراثهاي عظيم تاريخي و مذهبي و ملي شايد در ميان كشورهاي دنيا يكي از نمونه هاي ممتاز باشد. چون ايران با چند هزار سال سابقه تمدن و شرايط گوناگوني كه بر آن گذشته از لحاظ شرايط اقليمي و ميراث فرهنگي مجموعه اي از امكانات دنيا را در خود جمع كرده است .
دهم موقعيت ممتاز ساختار سياسي كشور است . اگرچه نگذاشتند اين ساختار ارزشمند در دنيا درست معرفي شود و حتي خودمان براي فرزندان خودمان خوب توضيح نداديم . ما برمبناي اسلام و خواست قرآن و سيره معصومان ساختاري را تنظيم كرديم كه همه چيزش به مردم برمي گردد. چون امروز بشريت دارد به سمتي حركت مي كند كه خيلي زود مردم حرف اول و آخر را در سرنوشت اداره كشورشان و دنيا خواهند زد. اين درست ترين راه است كه دارد اتفاق مي افتد. محور كار ما احكام اسلامي است كه بگونه اي طراحي شده است كه تا قيامت بشريت با عقل خود و با استفاده از چارچوبي كه قرآن تعيين كرده و اسلام آورده مي تواند زندگي خود را سامان بدهد. امروز همه مسئوليتهاي ما به نحوي به مردم برمي گردد . نوع نظام را با افكارسنجي و رفراندوم از مردم گرفته ايم و 98 و اندي درصد مردم نظام جمهوري اسلامي را تاييد كرده اند. مجلس ما رئيس جمهور مجلس خبرگان و شوراهاي شهر و روستايمان را مردم تعيين مي كنند.
يازدهم درآمد هنگفت صادرات نفت و گاز است . البته صادرات غيرنفتي هم به خاطر شرايطي كه در كشور داريم كم كم دارد زمينه خوبي پيدا مي كند . اين درآمد عظيم كه الان حدود 40 تا 50 ميليارد دلار است براي كشور 70 ميليوني ما واقعا سرمايه بزرگي است . اگر ما به نسبت اين امكاناتي كه عرض مي كنم صادرات غيرنفتي و خدمات و دانش هم داشتيم فوق العاده ثروتمند مي شديم . چون اين رقم بزرگ درآمد انرژي سرمايه بزرگي است . البته اگر درست خرج كنيم . اينها را نبايد هزينه جاري كنيم . درآمد نفت و گاز بايد تبديل به سرمايه هاي مولد و اشتغال زا شود.
دوازدهم قدرت صنعتي خدماتي و مهندسي قابل صدور ماست . امروز قشر عظيمي از نيروهاي دوره ديده و مجرب در كشور داريم كه اگر ميدان را در دنيا بخصوص در كشورهاي جهان سوم برايشان باز كنيم . اينها مي توانند خدمات فراواني به دنيا بكنند و رقابت جدي با قدرتهاي استعماري و شركت هايي داشته باشند كه به دنبال نفوذ سياسي در كشورهاي جهان سوم هستند. شركت هاي ايراني مي توانند وارد رقابت با آنها شوند و به كشورهاي ديگر خدمت كنند. اين از آن مواردي است كه ما از آن ظرفيت استفاده نمي كنيم . دهها كشور دنيا الان مشتاق هستند كه از تجربه سازندگي ما استفاده كنند.
سيزدهمين مورد انسجام ملي ماست . اكثريت مردم ما ـ چه شيعه و چه سني ـ عاشق اسلام هستند. حتي اقليتهاي مذهبي ديگري كه اديان آسماني هستند اگر ما همانگونه كه قرآن خواسته با آنها با عطوفت اسلامي برخورد كنيم كاملا مثل ما ايراني و علاقمند هستند. با اين انسجام ملي درصورت مديريت صحيح امنيت بسيار بالايي مي توانيم براي جذب امكانات از سراسر دنيا داشته باشيم .
چهاردهمين فرصت ما برخورداري از صنايع مناسب دفاعي است . كم هستند در دنيا كشورهايي كه در صنايع نظامي به خودشان متكي باشند. ما به خاطر تجربه اي كه در دفاع مقدس و كاربرد سلاح و شناختي كه از سلاح موثر پيدا كرديم با انتخاب خودمان صنايع نظامي را تنظيم كرديم و امروز نيازهاي نظامي ما از هواپيماهاي جنگي گرفته تا گلوله كلت و همه پشتيباني هاي آنها در داخل كشور تامين است . البته ممكن است چيزهايي را از دنيا بخريم و اين تعامل بايد باشد اما بيش از 90 درصد متكي به خودمان هستيم .
اگر ما گفتيم در 20 سال آينده بايد قدرت اول منطقه باشيم به اتكاي اين 14 فصل است .
اصل 44 موتور محرك سند چشم انداز است . اصولي مثل قطع وابستگي بودجه به نفت كاهش تصدي گري دولت و ... از نظر اجرايي اكنون در چه وضعيتي هستند براي رسيدن به وضعيت مطلوب چه راه كارهايي پيشنهاد مي كنيد
بله سياست هاي كلي اصل 44 موتور محرك سند چشم انداز است و هفت هدف عمده را دنبال مي نمايد :
1 ـ افزايش سهم بخش هاي خصوصي و تعاوني در اقتصاد
2 ـ كاهش تصدي گري دولت در اقتصاد
3 ـ افزايش رقابت پذيري در اقتصاد ملي
4 ـ شتاب بخشيدن به رشد اقتصاد ملي
5 ـ گسترش حاكميت در سطح عموم مردم و تامين عدالت اجتماعي
6 ـ افزايش سهم عمومي اشتغال
7 ـ ارتقا كارآيي بنگاه هاي اقتصادي و بهره وري منابع مادي انساني و فناوري .
ولي اگر بخواهيم بنايي براي اين بحث ترسيم كنند چشم انداز و اصلاح اصل 44 در مرتبه برنامه و سياست هستند كه هر كدام به اندازه بار معنايي خويش به عنوان فوندانسيون اهميت دارند اما اين بنا بايد پس از اين مرحله بر ستون هايي استوار شود كه قوانين و اجرائيات است . مثلا در موضوع قطع وابستگي كشور به نفت رهبري معظم قائل به قطع يكباره هستند و اخيرا نيز در يك سخنراني نخبگان علمي كشور آرزوي پلمپ آخرين چاه نفت را اعلان كردند . مجمع تشخيص مصلحت هم با توجه به مشكلات موجود قطع 5 ساله يعني سالي 20 درصد را تصويب كرد . آيا واقعا الان چنين است آمارها و كارشناسان كه عكس اين را مي گويند . نبايد خود را فريب دهيم و وابستگي كشور به فرآورده هاي نفتي را جداي از وابستگي به نفت بدانيم . گيرم كه كشور از نفت خام انقطاع كامل يافت آيا وابستگي كشور به بنزين يا مواد پتروشيمي وابستگي به نفت نيست
درخصوص تصدي گري دولت هم نه تنها براساس چشم انداز و سياست هاي كلي اصل 44 عمل نمي شود بلكه به گونه اي رفتار مي كنيم كه در عمل به آن سو نمي رويم . نمونه روشن آن فروش سهام شركت مخابرات است كه مي گويند بيشترين سهم آن را ستاد اجراي فرمان امام خريده است . دولت فروخت و يك نهاد شبه دولتي خريد.آيا زمينه اي فراهم كرديم كه بخش خصوصي ترغيب و تشويق به سرمايه گذاري كلان در كشور شود
رهبر معظم انقلاب به ارزش بودن توليد ثروت مشروع اشاره نموده اند. در راستاي سند چشم انداز چگونه بايد اين امر را به يك فرهنگ در ميان نخبگان و مردم تبديل كرد
با تامين امنيت سرمايه گذاري و اقتصادي . تا زماني كه سرمايه گذار حرف هاي خوب از اين نوع بشنود و رفتار بد از آن نوع را ببيند هيچ وقت باور نمي كند كه در جمهوري اسلامي توليد ثروت ارزش است . وقتي سرمايه دار را زالو مي خوانيم وقتي به انحاي مختلف قضايي و اجرايي و قانوني سنگ هاي بزرگ جلوي پاي سرمايه گذار مي گذاريم نتيجه اين مي شود كه با وجود آماده بودن زمينه و زيرساخت ها كسي رغبتي به سرمايه گذاري نشان نمي دهد. مثلا كشتي هاي تجار ژاپني و سرمايه گذاران تجاري ايراني در گواتر پاكستان يا بندر بن علي دوبي پهلو مي گيرند و ما بايد با پرداخت هزينه همان تجارت را گرانتر وارد كشور كنيم .
تنها راه برون رفت از اين راه همساني گفتار و رفتار مسوولان در همه بخش ها براي جلب اعتماد مردم و سرمايه گذاران است . چون وقتي چنين شود خود به خود فرهنگ سازي مي شود . تحقق اهداف سند چشم انداز و سياستهاي كلي اصل 44 نيازمند بستر سازي هاي فرهنگي اجرائي و مديريتي براي بهبود فضاي كسب و كار توسعه سرمايه گذاري انحصارزدائي از اقتصاد توسعه فرهنگ استانداردسازي و ارتقا كيفيت در توليد و فرهنگ سازي براي ارزش تلقي كردن توليد ثروت نفي نگرش منفي نسبت به ثروت و سرمايه گذاران و هويت بخشي به بخش هاي خصوصي و تعاوني اصلاح الگوهاي توليد توزيع تجارت و مصرف و اقدامات فرهنگي و افزايش براي تشويق رقابت سالم ايجاد اعتماد و شفاف سازي قوانين و مقررات ايجاد نظام آمار و اطلاعات اقتصادي براي استفاده يكسان تمام فعالان اقتصادي است . علاوه بر افق ها بايد مقاومت سودبران از اقتصاد دولتي با اقدامات مديرانه دولت شكسته شود تا بخش هاي خصوصي و تعاوني بتوانند رشد كنند. نبايد از درآمدهاي نفتي براي سرپوش گذاردن بر ضعف هاي مديريتي و جبران زيان هاي بخش هاي دولتي استفاده كرد.
محور حركت ما براساس سند چشم انداز دانايي محور است . چه شاخص هايي در دسترس ماست تا حركت خود را براساس اين معيار ارزيابي كنيم
شاخص ها مخصوصا در مقوله دانايي محوري عيني نيستند كه قابل دسترسي باشند. مجمع تشخيص مصلحت نظام براي سنجش حركت كشور به سوي دانايي محوري شاخص هايي را تعريف كرده است كه براساس آن عمل مي شود. كميسيونهاي تخصصي مجمع براي ارتقاي سطح كمي وكيفي آموزش عالي و مراكز تحقيقاتي بمنظور رفع نيازهاي كشور و احراز جايگاه اول علمي و فني و تحقيقاتي در منطقه 11 شاخص و براي توليد علم با هدف دستيابي به سهم مناسب از توليد علم جهاني 10 شاخص و براي تربيت نيروي انساني كارآمد و متخصص براي رفع نيازهاي توسعه اي كشور و تحكيم پيوند ميان آموزش عالي و تحقيقات كاربردي و توسعه اي با نيازهاي جامعه بمنظور دانش بنياد ساختن امور كشور و گسترش دانائي محوري 9 شاخص تدوين كرده اند .
مثلا حركت جامعه علمي كشور به سوي ارتقاي مقاطع تحصيلي يا ارتقاي ميزان حضور دانشگاه ها در صنعت معياري براي سنجش است كه شاخص هاي آن در گزارش هاي سالانه دستگاه هاي مربوطه مد نظر قرار مي گيرد.
مسير ديگر براي سنجش حضور كارشناسان مجمع در دولت و مجلس است كه در دولت تا به حال حضوري نداشتيم و در مجلس نيز در موارد محدودي حضور يافتيم و تاثيرگذار بوديم .
شاخص ديگر شوراي نگهبان است كه اخيرا رهبري به آنان ابلاغ كردند كه براي بررسي قوانين علاوه بر شرع و قانون اساسي بايد به معيارهاي مصوب مجمع تشخيص مصلحت هم توجه شود. يعني قوانين و مقررات كشور نبايد مغاير با سياستهاي كلي نظام باشد.
اجماع نخبگان كشور درباره سند چشم انداز تنها در صورت علمي و كارشناسي بودن سند قابل حصول است . آيا براي تدوين سند از مباني علمي و كارشناسي لازم و كافي استفاده شده است
بله آنچه كه به عنوان سند چشم انداز منتشر شده تنها چند سطر است كه عصاره بحث هاي فراوان كارشناسي در كميته ها كميسيون ها و صحن مجمع است . مثلا اتفاق افتاده است كه براي درج يك كلمه در سند چشم انداز ساعت ها بحث شده علاوه بر اين قبل از طرح موضوع در مجمع تشخيص كارشناسان فراواني از دانشگاه ها و سازمان ها و نهادهاي مرتبط با موضوع بحث مي كنند كه اگر مجموع مباحث را ببينيد كتاب قطوري مي شود كه در دست تدوين است . همانگونه كه در سوال سوم توانمنديها و فرصت هاي كشور براي تحقق چشم انداز را در 14 فصل به تفكيك برشمردم در تهيه و تدوين چشم انداز نقاط ضعف نقاط قوت چالش ها فرصت ها توانمنديهاي كشور بطور علمي مورد بررسي قرار گرفته است . عوامل تاثيرگذار بر محيط داخلي منطقه اي و بين المللي ارزيابي شده و توانمنديهاي كشور در مقايسه با توانمنديهاي كشورهاي منطقه در آسياي جنوب غربي سنجيده شده است .
باتوجه به توان ما تهديدها و روندهاي اجرايي و تصميم گيري كنوني آيا سند چشم انداز در افق هفده ساله پيش رو محقق شدني است
اين سوال را بايد از مسوولان مربوطه پرسيد. ولي من باتوجه به شناختي كه از توان علمي زيربنايي و اراده عمومي دارم معتقدم كه اگرچه سه سال را از دست داديم ولي مي توانيم با تلاش بيشتر به آن اهداف برسيم . البته بايد توجه داشت كه 24 كشوري كه در سند چشم انداز هدف بودند كه ما مي خواهيم بين آن ها رتبه اول را به دست آوريم در اين مدت در بعضي از زمينه ها پيشرفت هايي داشتند كه جلو زدن از آنها و حتي رسيدن به آنها نياز به تلاش مضاعف دارد.
توان اين كار را داريم . تهديدها را در زمان تدوين سند با شدت بيشتري مدنظر داشتيم . اما آنچه كه مهم است روند اجرايي و تصميم گيري است كه بايد در اين مسير باشد.
موانع پيش روي تحقق سند چشم انداز چيست چگونه بايد با آنها مواجه شد
موانع موجود در دو بعد داخلي و خارجي قابل احصاست كه من قبلا در خطبه هاي نمازجمعه مفصلا به آن پرداختم . اجمالا بايد بگويم كه مشكلات و موانعي را كه به چشم مي خورد در مجمع تشخيص مصلحت و در كميسيونها بررسي كرديم و با توجه به اين واقعيات اين سند نوشته شده است . اين اشكالات را ديديم و بايد براي اين اشكالات فكر شود و اگر فكري نشود كشور ما نمي تواند به آن نقطه مطلوب برسد و نظام نمي تواند به رسالت خود جامه عمل بپوشاند.
اولين مانع آن خصومت استكبار و ضعف تعامل جهاني ماست كه ما اين خصومت را از ابتداي پيروزي انقلاب داشتيم و هميشه سنگ اندازي كردند و دچار تحريم و حتي جنگ بوديم . استبكار بخاطر خصومت در همه زمينه ها براي ما مانع تراشي كرد. تعامل جهاني ما هم بخاطر همين سنگ اندازيها در حد مطلوب و ظرفيت ايران نيست . بايد بهتر از اين تعامل جهاني داشته باشيم و از فضا و امكانات جهان بيشتر بهره ببريم .
دوم افراط و تفريط و شعاري بودن كارها در بعضي از موارد است . از اول انقلاب تا الان دركشور دچار دو جريان افراطي محدود هستيم البته بدنه نظام و كشور معتدل است و در راه اعتدال اسلامي حركت مي كند. اما تحقيقا افراطي ها در سياستهاي داخلي سياستهاي خارجي سياست هاي اقتصادي و فرهنگي تاثير دارند و مي توانند در مقابل پيشرفت بعضي از برنامه هايي كه در عاليترين مراحل بالاي كشور تصويب شده سد ايجاد كنند.
سوم وابستگي به نفت و اسراف در مصرف انرژي است . دو موضوع است ولي چون به نفت مربوط مي شد يكجا آمده است . ما وابسته به نفت هستيم نفت سرمايه اي است كه مال ديروز امروز و فرداي كشور است . چيزي است كه خداوند در زمين ما گذاشته است كه بايد صرف توسعه شود و نبايد صرف مصرف شود. براي مديريت كشورمان بايد از درآمدهايي كه خودمان خلق مي كنيم استفاده نماييم . البته اگر درست عمل شود خود نفت آن قدر ارزش افزوده دارد كه براي ما مي تواند سرمايه بوجود بياورد. بيشتر بايد سراغ ارزش افزوده اي برويم كه در محصولات نفتي ايجاد مي كنيم . ميدان خوبي است .
البته بايد به سوي ساير منابع تامين بودجه كشور برويم . از طرفي بخاطر همين فراواني نفت گرفتار مصرف انرژي شديم . شايد خيلي از مردم ندانند كه به اندازه كل بودجه اي كه صرف كشور مي كنيم ازمنابع ارزي صرف مصرف انرژي مي كنيم كه عمدتا صرف سوخت مي شود. هيچ كشوري ثروت عظيم و سرمايه بزرگ خود و حق نسلهاي آينده خود را اين گونه مسرفانه خرج نمي كند. بخاطر ارزاني ظلم بزرگي به نفع طبقات متمكن و به ضرر طبقات محروم مي شود.
چهارم فقدان احزاب نيرومند است . كشور ما الان حزب زياد دارد شايد بيش از يكصد حزب ثبت شده داريم اما به هر حال دمكراسي ايجاب مي كند كه احزاب نيرومند برنامه خودشان را به مردم بگويند مردم را آموزش بدهند مردم را تربيت كنند با پشتوانه مردم و برنامه هايشان كه توضيح مي دهند قدرت را بدست بياورند و بعد به وعده هايي كه به مردم داده اند عمل نمايند. چون فردا دوباره راي مي خواهند. اين ساز وكار در دمكراسي از ضرورتهاست . در ايران اين نياز دموكراسي وجود ندارد. احزاب هستند اما كافي نيست .
پنجم ساختار اداري كهنه است . سازمان اداري ما دهها سال پيش شكل پيدا كرده و هنوز هم همان ادامه دارد و بعد از انقلاب هم بخاطر نيازهايي كه داشتيم و نمي خواستيم نيروهاي قبل ازانقلاب را مثل انقلابهاي ديگر تسويه كنيم نهادهاي موازي ايجاد كرديم و امروز ساختار اداري ما واقعا عالمانه نيست . بايد با تجربه دنيا ساختار اداري خود را اصلاح كنيم .
ششم فساد اداري و عدم وجدان كاري است . در موارد زيادي ديده مي شود كه وجدان كاري در بعضي از نيروهاي اداري ما نيست و فساد اداري هم متاسفانه به صورت كم كاري و شكل هاي ديگر وجود دارد. البته نه اين مقدار كه اغراق مي شود و همه چيز را بدنام مي كنند ولي وجود دارد. بايد در يك كشور اسلامي كه اساس آن بر سلامت انسان است از اين عيب بري شويم .
هفتم موازي كاري و وجود نهادهاي تكراري است . تقريبا در بسياري از امور كشور تكرار نهادها و تكرار كارها را داريد. از نيروهاي مسلح گرفته تا كارهاي وزارتخانه ها شركتهاي دولتي و مديريت هاي نهادي موازي كاري داريم كه پول نيرو ساختمان و وقت زيادي صرف آنها مي كنيم . اين موازي كاريها غير از هزينه اي كه دارند خيلي مضر و خنثي كننده يكديگر هستند. هشتم كم آبي و عدم كنترل آبهاست . كشور ما كم آب و جزو كشورهايي است كه از متوسط باران دنيا برخوردار نيست . به اين دليل ما دچار كم آبي هستيم زمين فراوان و آب كم و در عين حال اسراف فوق العاده اي در مصرف آب بويژه آبهاي كشاورزي داريم . چون عمده آبهاي مصرفي ما در كشاورزي است . اين آبها به قيمت گزاف تهيه اما خيلي بد مصرف مي شود. زمينها را باتلاق مي كنند و از شيوه هاي مدرن استفاده نمي شود. امروز آبياريهاي تحت فشار و علمي و انواع آنچه هست و ما هم داريم در ايران كمتر استفاده مي شود. بايد در مصرف مهار و شيرين كردن آب آنجايي كه كم داريم اقدامات مهمي انجام دهيم . راهكارهايش هم مشخص است . در برنامه ها براساس سند چشم انداز اينها را ديده ايم اين عيب الان در كشور وجود دارد.
نهم مصرف غيرعلمي آب است كه بايد اصلاح شود.
دهم كوير بسيار زياد و متاسفانه رو به پيش است . كوير امروز آباديهاي ما را تهديد مي كند بعلاوه ضررهايي كه از بادهاي حامل شنها و نمكهاي كويري به خيلي از نقاط كشور ما وارد مي شود بسيار بسيار زياد است . اين هم مشكل كشور است كه بايد همت زيادي در كويرزدايي و جلوگيري از پيشرفت كوير داشته باشيم .
يازدهم روستاهاي كوچك و دور از هم است . كشور ما حدود 65 هزار روستا دارد حدود 35 هزار روستا بيش از حدود 20 خانوار دارند و بقيه خيلي ريز هستند. اداره مردم در روستاهاي كوچك و دور از همديگر بسيار گران تمام مي شود. راهسازي آب بردن گاز بردن برق بردن بهداشت و درمان بردن به اين روستاها گران تمام مي شود. نمي توان با قيمتهاي اقتصادي اينها را به آنجا برد و مردم هم مشكلات زيادي دارند.
دوازدهم در مسئله روستاها بحث بسيار بسيار سختي داريم و آن خرد بودن اراضي كشاورزي است . اكثر اراضي كشاورزي خوب ما با مقياسهاي نيم هكتار يك هكتار و دو هكتار است و خانواده ها در يك يا دو هكتار زمين كار مي كنند.
در چنين زميني نمي توان كشاورزي مدرن را اجرا كرد. نمي توان در اين زمينها از تكنولوژي روز استفاده كرد. آبياري گران تمام مي شود برداشتن محصول گران تمام مي شود. راه پيدا كردن به اين قطعات كوچك گران تمام مي شود. هم زمين رامي خورد هم مسير آب را مي خورد و هم حمل ونقلش دشوار مي شود و خيابان بندي نمي شود. كارهاي كشت يكپارچه نمي شود. برداشت يكپارچه نمي شود از ماشين آلات مثل كمباين ها و چيزهايي كه مي توانند كارها را تسهيل كنند كم استفاده مي شود. انبارهاي مدرن ندارد سردخانه هاي مدرن ندارد . اين گرفتاري در ايران بسيار جدي است . تا نتوانيم استانداردي در سطح اراضي مثلا اراضي 10 هكتار به بالا درست كنيم كشاورزي ما مدرن نمي شود. نمي گويم مالكيتها را دست بزنيم الان از طريق تعاونيها كم كم اجرا مي شود و مردم فهميدند و همكاري مي كنند. الان مجلس لايحه اي تصويب و به شوراي نگهبان اعتراض كرده است . در مجمع كه بحث مي كنيم مي بينيم كه واقعا كار سختي است .
سيزدهم رشد شهرنشيني و تخليه روستاهاست . اين هم خسارت مهمي براي كشور است . روستا جاي توليد و كار خلاق و كم هزينه است . با شرايطي كه در روستاها و شهرهاي ما حاكم است جاذبه شهرها بيشتر است و جوانان ما بجاي اينكه در روستاهايشان بمانند و آنجا را آباد كنند به شهرها مي آيند. البته اين وظيفه دولت است كه اشتغال مناسب در روستاها ايجاد كند تا اين جاذبه براي خانواده ها بماند كه همه اينها در سند چشم انداز ديده شد.
از اين بخش كه بگذريم به بخش علوم مي رسيم كه چهاردهمين مورد است . اشكالات ما يكي كاربردي نبودن بخشي از تحصيلات مدارس و دانشگاه هاي ماست . قاعدتا هزينه اي كه براي تحصيل مردم مي شود و دولت مي پردازد بايد براي هدفي علاوه بر باسوادشدن مردم باشد. يعني چيز ديگري درنظر باشد كه اين تحصيل در جايي مشكل كشور را حل كند. الان اين تقسيم بندي در متون درسي و برنامه هاي درسي انجام نشده و ضعيف است . 10 تا 12 سال پيش كاري را براي تقويت آموزش هاي فني و حرفه اي شروع كرديم كه الان پس از سال ها مي بينم پيشرفت جدي نكرده است . دانشگاه هايمان هم اين گونه هستند. نمي توان صنعت كاربردي را براي همه آموزش هاي دانشگاه هاذكر كرد.
پانزدهم ضعف تحقيقات است . در حد ضرورت يك كشور در حال توسعه تحقيق در كشور ما نهادينه نيست . هزينه آموزشي ما هم در مدارس و هم در دانشگاه ها خيلي بالاست . اما تحقيقاتمان ضعيف است . حتي آن مقداري كه در بودجه مي بينيم آخر سال ديده مي شود كه بخوبي صرف تحقيقات نشده است البته گاهي هم كم مي آيد . اگر بخواهيم به توسعه يافتگي مبتني بر دانائي دست يابيم بايد بين 2 تا 3 درصد از توليد ناخالص داخلي را صرف تحقيق و پژوهش نمائيم . در حاليكه الان كمتر از يك درصد صرف مي شود كه آنهم بهينه مصرف نمي گردد.
شانزدهم آموزش فني و حرفه اي است كه در كشور ما بسيار كم است . بدانيد كه ضعف بسيار بزرگي است كه اقتصاد كشور كمبود كارگر ماهر و عالم داشته باشد. ما سرمايه هاي عظيمي صرف ساختمان هاي صنعتي مي كنيم و در آنجا بسياري ازماشين هاي گرانقيمت مي آوريم و مي گذاريم اما آموزش كارگران ما در حدي نيست كه از اينها به اندازه كافي استفاده شود. هرز رفتن سرمايه و مواد اوليه زياد است . واقعا امروز ضعف بزرگي از ناحيه عدم آموزش نيروهاي كاري در كشور هست كه البته بتدريج رو به بهبود است . در گذشته بسيار بد بوده است و الان كم كم دارد اصلاح مي شود. بايد بين مراكز تحصيل و ميدان كار ارتباط باشد. دانشگاه هاي ما در محيط دربسته اي درس مي دهند و ميدان كار ما هم متصل به دانشگاه ها نيست . نه دانشگاه مي تواند از تجربه اين ميدان استفاده كند و نه ميدان كار مي تواند از دستاورد دانشگاه استفاده كند جز بصورت آب باريكي كه به زور قوانين است . سال هاست فشار مي آوريم كه چند درصد از بودجه تحقيقاتي بايد از طريق دانشگاه ها مصرف شود كه ارتباط برقرار شود اما انصافا ضعيف است . همه دانشگاه ها بايد با ميدان مورد نظرشان ارتباط داشته باشند. استاد و دانشجو در ميدان حضور داشته باشند و بخشي از آموزش ها در ميدان كار انجام شود. البته بعضي جاها هست و بعضي جاها نيست و يا ناقص است .
هفدهم فرار مغزها و عدم جذب نيروهاي فرهيخته كشور است . اين دردي است كه هر روز در رسانه ها تكرار مي شود. بسياري از مغزهاي ارزشمند ما الان در بيرون كار مي كنند و بعضي هايشان هم متاسفانه در خدمت دشمنان ما هستند. نمي خواهند به دشمن خدمت كنند مي خواهند كار كنند و دشمن از آنها استفاده مي كند. دشمن توري را انداخته و استعدادهاي ممتاز و سطح بالاي ما را صيد مي كند و مي برد. از مدرسه و در امتحانات و المپيادها اينها را شناسايي مي كند و امتيازاتي مي دهد يك عده براي تكميل تحصيل مي روند و در آنجا جذب مي شوند. كساني هم كه در داخل هستند خيلي از فرهيختگان الان جذب نظام نيستند و آنجوري كه بايد وفادار باشند و يا ما بايد آنها را جذب كنيم انجام نمي شود. بايد از نيروهايي كه كشور برايشان هزينه سنگيني كرده است استفاده نمود. هر يك از اينها كه به اينجا رسيده اند دهها ميليون تومان برايشان هزينه شده است . اگر نتوان از وجودشان استفاده كرد ظلمي به كشور است . اين اشكال واقعي الان وجود دارد. ما بايد براي شناسائي پرورش و بهره گيري بهينه از نخبگان كشور برنامه داشته باشيم .
هجدهم ضعف حركت اشتغال در كارگاه است . همه نبايد در پشت ميز و در كارهاي ستادي خدمت كنند. اين كار راه سعادت اقتصادي را مي بندد. بايد فرهنگ كار و حضور در كارگاه و دست داشتن بر قيچي درفش پتك آچار و ماشين براي بچه هاي ما زيبا و شيرين باشد و خودشان را در ميدان كار مثل ماهي در آب ببينند. اين فرهنگ در ايران نهادينه نشده است . بايد اين كار جزو وجود و فرهنگ ما باشد و در آموزش هايمان نهادينه شود.
نوزدهم نرخ بالاي بيكاري است . دردي كه همگان مي دانند و راهي جز سرمايه گذاري و تامين امنيت سرمايه و تسهيل كردن كار صاحبان سرمايه و صاحبان هنر كارآفريني وجود ندارد. ما بايد با مقررات و اقدامات شايسته راه ايجاد اشتغال را باز كنيم و فرهنگ كارآفريني را توسعه دهيم .
بيستم ضعف بهره وري و در كنار آن ضعف صادرات است . سرمايه ايي كه به نسبت در دانشگاه ها صنايع كشاورزي سدها راهها بندرها و همه چيزهايي كه داريم گذاشته ايم بهره وري ما در مقايسه با كشوري مثل ژاپن بسيار پايين است . يعني اگر ژاپن از هر صد سرمايه بيست مورد برداشت مي كند ما 5 مورد برمي داريم . اين همه سرمايه و اينقدر بهره وري پايين داريم . نتيجه اش اين مي شود كه محصولات ما اقتصادي نيست . نتيجه اش اين مي شود كه وقتي تعرفه واردات آنها را ضعيف مي كنيم مي توانند محصولات ما را از رقابت در ميدان بيرون كنند . اگر تعرفه را بالا ببريم اينقدر كالاهاي خارجي را از طريق قاچاق و با ريسك 30 درصدي مي آورند و محصولات ما را از ميدان بيرون مي كنند. اشكالش در بهره وري است . بايد روي بهره وري خيلي بيش از اين تكيه كنيد.
بيست و يكم تورم است كه قبل از انقلاب و بعد از انقلاب تا امروز داد همه مردم را در آورده است .
بيست و دوم ضعف سرمايه گذاري داخلي است . بسياري از سرمايه هايي كه مي تواند مولد كارآفرين و در رونق اقتصادي مفيد باشد و كشور را به رونق اقتصادي برساند تبديل به سرمايه هاي انگلي مي شود كه در قاچاق كالا و در كارهاي خلاف شرع در سطح بورس بازيها ظاهر مي شود و به طرف التهاب در سكه زمين موبايل مسكن و .. . مي رود. اينها مثل دملي سر باز مي كنند و جايي را چركين و خراب مي نمايد. اين مسئله بخاطر اين است كه سرمايه جذب كارهاي درست مولد و كارآفرين نمي شود.
بيست و سوم عدم جذب سرمايه هاي خارجي است . بالاخره همه كشورهاي خارجي مثل آمريكا و اروپا زندگي پر رونق آنها متكي به سرمايه هايي است كه از خارج مي آيد و تبادل سرمايه مي كنند. اين تجربه بشري است . نبايد راه ورود اين سرمايه ها را به روي كشور ببنديم و نگذاريم سرمايه هاي خارجي وارد كشور شوند. البته ما در مجمع تشخيص مصلحت راه را باز كرديم . متاسفانه با اينكه سال ها از مصوبه مجمع تشخيص مصلحت مي گذرد هنوز خوب اجرا نشده است .
بيست و چهارم فقر و نابرابري است . بخشي از جامعه ما فقير هستند و نابرابري هم واقعا وجود دارد. مردم از منافعي كه حق خودشان است محرومند. ضررهاي فكري عقيدتي سياسي اجتماعي و اقتصادي هم يك دنيا بحث را مي طلبد.
بيست و پنجم حجم بزرگ دولت و يارانه هاي غيرعادلانه است . دولت ما بيش از اندازه معقول بزرگ است . دولت نبايد خيلي از كارها را انجام دهد. بايد تصدي گري را به مردم واگذار كند. آنها با انگيزه هاي شخصي كه پيدا مي كنند خيلي بهتر از دولت اداره مي كنند. در ايران بعد از انقلاب بخاطر شرايطي كه آن موقع بود و به خاطر روحيه هاي انقلابي كه بود و بخاطر تاثيري كه انقلابيون ما از تبليغات ماركسيستي داشتند گرفتار اين مشكل شديم و هنوز هم اين زخم و سم در پيكر اقتصاد ما وجود دارد و بايد به تدريج آن را بيرون كرد. البته معمولا خصوصي سازي دچار اشكالاتي است كه بايد نسبت به رفع آنها اقدامات شود. يارانه هاي غيرعادلانه دولتي هم مشكلي بر مشكل هاست . بسياري از يارانه ها هوشمندانه نيست و در جهت درست حركت نمي كند. به فقرا نمي رسد. به نيازمندان نمي رسد. به مسرفان مي رسد و تخريب كننده است و در جامعه ما وجود دارد.
بيست و ششم ضعف بخش خصوصي است . بخش خصوصي ما در حد كشور وسيع ايران نيست و ضعيف است . امروزه بسياري از كارهاي بزرگ دنيا كه بسيار پررونق است با بخش خصوصي انجام مي شود. صنايع مهم بانك ها بيمه ها ساخت اتوبان ها بندرها سدها وهمه اين كارهايي كه الان دولت مي كند در دست بخش خصوصي است . متروي يك شهر را با امكاناتي كه از بانك هاي خصوصي مي گيرند مي سازند. از درآمد مترو اصل و فرع طرحشان را در مي آورند سودشان را مي برند و باري از دوش دولت بر مي دارند. پاركينگهاي شهر در دست بخش خصوصي است . در ايران متاسفانه بخش خصوصي نيرومند نداريم . خيلي از كارها را دولت بايد عمل كند و بعد مشكلاتي براي دولتها بوجود مي آورد و مردم را متوقع مي كند كه دولت جوابگوي از سير تا پياز مسايل باشد. حتي اشتغالزايي وظيفه بخش خصوصي است . اگر بخش خصوصي با رونق و زنده اي داشته باشيم مي تواند تحت نظارت دولت اشتغالزايي نمايد.
بيست و هفتم صنعت بيمه و بانك در

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 279]