محمدرضا شجریان

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: محمدرضا شجریان (۱ مهر ۱۳۱۹ در مشهد) خواننده، موسیقی.دان و خطاط ایرانی است. وی پرآوازه.ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی[۱] و یکی از نام.دارترین هنرمندان در عرصهٔ موسیقی جهان است.[۲]

زندگی

محمدرضا شجریان، اول مهر ۱۳۱۹ در مشهد زاده شد. خواندن را از کودکی با همان لحن کودکانه آغاز کرد. از کودکی با توجه به استعداد و صدای خوبش تحت تعلیم پدر که خود قاری قرآن بود مشغول به پرورش صدای خویش شد و در سال ۱۳۳۱، برای نخستین بار، صدای تلاوت قرآن او از رادیو خراسان پخش می.شود.
وی در سال ۱۳۳۸ به دانشسرای مقدماتی در مشهد رفت و از همان سال برای نخستین بار با یک معلم موسیقی آشنا شد.[۳]
وی پس از دریافت دیپلم دانشسرای عالی، به استخدام آموزش و پرورش در آمد و به تدریس مشغول شد و در این زمان با سنتور آشنا شد. در سال ۱۳۳۷ به رادیو خراسان رفت و در رشته آواز مشغول فعالیت شد. سپس برای اجرای برنامه.های گلها به تهران نزد استاد داوود پیرنیا دعوت شد و در بیش از یکصد برنامه گلها و برگ سبز شرکت کرد. شجریان در سال ۱۳۴۰ ازدواج کرد که حاصل آن سه دختر و یک پسر (همایون) بود.[۳] او در سال ۱۳۴۶ به تهران رفت و با احمد عبادی آشنا شد و از سال ۱۳۴۶ در کلاس اسماعیل مهرتاش شرکت نمود. همچنین برای آموختن خوشنویسی در انجمن خوشنویسان نزد استاد ابراهیم بوذری رفت. او از سال ۱۳۴۷، خوشنویسی را نزد استاد حسن میرخانی ادامه داد. وی در سال ۱۳۴۹، درجهٔ ممتاز را در خوشنویسی بدست آورد.[۳]
شجریان تا سال ۱۳۵۰ با نام مستعار سیاوش بیدکانی با رادیو همکاری می.کرد، ولی بعد از آن از نام خود استفاده کرد.[۳] در ۱۳۵۰ با فرامرز پایور آشنا شد و یادگیری سنتور و ردیف.های آوازی را نزد وی دنبال کرد.[۳] در سال ۱۳۵۱ در برنامهٔ گلها با استاد نورعلی خان برومند آشنا شد و به آموختن شیوهٔ آوازی طاهرزاده نزد او پرداخت. از سال ۱۳۵۲ نزد عبدالله دوامی کلیه ردیف.های موسیقی و شیوه.های تصنیف.خوانی را فرا گرفت. در همین سال به همراه گروهی از هنرمندان چون محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگ.فر، حسین علیزاده، جلال ذوالفنون و داوود گنجه.ای، مرکز حفظ و اشاعه موسیقی را به سرپرستی استاد داریوش صفوت بنا نهاد.
وی شیوه.های آوازی اقبال السلطان، تاج اصفهانی، میرزا ظلی، ادیب خوانساری، قوامی و بنان را روی صفحات و نوارها به دقت دنبال کرد. از سال ۱۳۵۴، تدریس هنرجویان را در رشته آواز در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران آغاز کرد و در سال ۱۳۵۸ با تعطیلی این رشته کار تدریس خود را پایان داد. در سال ۱۳۵۵ به همراه هوشنگ ابتهاج و برخی هنرمندان دیگر از رادیو کناره.گیری کرد.[۳] شجریان در سال ۱۳۵۶ شرکت دل.آواز را بنیان.گذاری کرد. همچنین در سال ۱۳۵۷ در مسابقه تلاوت قرآن کشوری رتبه اول را به دست آورد.[۳]
در ۱۳۵۷ چندین سرود میهنی اجرا کرد و همکاری خود را با سازمان.های دولتی ادامه نداد و در خانه به تحقیق و تدوین ردیف.های آوازی پرداخته و به آموزش شاگردان قدیمی.اش همت گماشت. در فاصله سال.های دههٔ شصت، شجریان همکاری گسترده.ای را با پرویز مشکاتیان آغاز کرد که حاصل آن آلبوم.هایی چون بیداد همایون، آستان جانان، سرّ عشق (ماهور)، نوا و دستان بود. در این سال.ها به همراه گروه عارف کنسرت.هایی را در خارج از ایران اجرا کرد.[۳]
پس از سال ۱۳۶۸ به همراه داریوش پیرنیاکان و جمشید عندلیبی به اجرای کنسرت در آمریکا و اروپا پرداخت. این گروه در سال بعد، کنسرت.هایی را برای جمع.آوری کمک مردم دنیا به زلزله.زدگان رودبار انجام داد. آلبوم.های دل مجنون، سرو چمان، یاد ایام و آسمان عشق با همکاری گروه آوا و نیز دلشدگان با آهنگسازی حسین علیزاده در این سال.ها منتشر شدند. در سال ۱۳۷۴، شجریان کنسرت.هایی در شهرهای اصفهان، شیراز، ساری، کرمان و سنندج برگزار کرد و در همین سال، آلبوم چشمه نوش را با محمدرضا لطفی و مدتی بعد، در خیال را با همکاری مجید درخشانی منتشر کرد. وی در سال ۱۳۷۷، آلبوم شب، سکوت، کویر را با آهنگسازی کیهان کلهر منتشر کرد.
شجریان در سال ۱۳۷۸ جایزه پیکاسو را از طرف سازمان یونسکو دریافت کرد.[۴] از سال ۱۳۷۹ با حسین علیزاده، کیهان کلهر و پسرش همایون به اجرای کنسرت پرداخت که حاصل آن، آلبوم.های زمستان است، بی تو به سر نمی.شود، فریاد، ساز خاموش و سرود مهر بود. در سال ۱۳۸۲، به همراه همین گروه برای کمک به زلزله.زدگان بم کنسرتی در تهران با نام هم.نوا با بم اجرا کرد.
از سال ۱۳۸۶، شجریان به همکاری با گروه آوا پرداخت و کنسرت.هایی در تهران، اصفهان، اروپا، آمریکا و کانادا اجرا کرد. در همین سال و در مراسم درگذشت مادرش، پس از ۳۰ سال، دعای ربنا را دوباره خواند.[۵] شجریان اکنون به همراه پسرش همایون شجریان به ترویج و اشاعه موسیقی اصیل و سنتی ایرانی می.پردازد. پس از برگزاری کنسرت شجریان در ونکوور کانادا، گلوب اند میل، شجریان را افسانهٔ موسیقی شرق معرفی کرد.[۶]
زندگی شخصی

محمدرضا شجریان در سال ۱۳۴۰، در سن ۲۱ سالگی و زمانی که معلم بود با خانم فرخنده گل.افشان که وی نیز معلم دبستان بود آشنا شد و آنها در شهر قوچان پای سفره عقد نشستند. یک سال بعد یعنی در ۲۹ مرداد ۱۳۴۱ آنها جشن عروسی خود را در مشهد گرفتند و زندگی مشترک را آغاز کردند که حاصل آن سه دختر بود: راحله، افسانه (همسر سابق پرویز مشکاتیان) و مژگان (همسر محمدعلی رفیعی که نام او در اکثر کاست.های شجریان به چشم می.خورد. وی دارای مدرک کارشناسی ارشد گرافیک می.باشد و به همراه همسرش که مهندس است به کارهای طراحی کامپیوتری کاست.های پدر می.پردازد)، و یک پسر (همایون). شجریان در سال ۱۳۷۱ از این بانو جدا شد و یک سال بعد با خانم کتایون خوانساری ازدواج کرد. نتیجه این ازدواج، رایان پسر دوم محمدرضا شجریان است که در ونکوور به.دنیا آمد.
کنسرت.ها

شجریان کنسرت.های زیادی برگزار کرده.است، که کنسرت راست.پنجگاه به همراه محمدرضا لطفی و ناصر فرهنگ.فر از مهم.ترین آنها به شمار می.رود. از کارهای دیگرش، همکاری با گروه عارف و شیدا و همچنین چاووش بود که آثاری به یادماندنی موسیقی ایران را شامل می.شوند. کنسرت هم نوا با بم نیز از جمله کنسرت.های به یاد ماندنی استاد شجریان می.باشد که در آن کنسرت، سبک جدیدی از آواز مرغ سحر را با هم.خوانی فرزندش اجرا نمود. پس از آن با اجرای کنسرت.های بسیار به همراه استادان دیگر به شناساندن موسیقی ایران در جهان کارهای بسیاری انجام داد که هنوز هم ادامه دارد. به همراه پرویز مشکاتیان، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده، محمد موسوی، داریوش پیرنیاکان، حسن کسایی و دیگر استادان، کارهای بسیاری ضبط کرده.است. وی در بهار ۱۳۸۶ به همراه مجید درخشانی، سعید فرج.پوری، محمد فیروزی و فرزندش همایون شجریان، کنسرت.هایی در چند کشور اروپایی انجام داد. این کنسرت، در تابستان و پاییز ۱۳۸۶ در تهران و اصفهان نیز اجرا شد. همچنین او در سال ۲۰۱۰ تور کنسرت.های خود را بهمراه گروه شهناز به چندین کشور مانند استرالیا ، انگلستان ،ترکیه ،امریکا و .... آغاز نموده و همچنان ادامه دارد.
استادان آواز

اسماعیل مهرتاش، عبدالله دوامی، نورعلی برومند از جمله استادانی بودند که محمدرضا شجریان ردیفها، گوشه.ها، و دوره.های آوازی موسیقی ایرانی را نزد آنها تمرین کرد.
وی همچنین نوازندگی سنتور را نزد جلال اخباری و استاد فرامرز پایور آموخت.
همکاری با رادیو و تلویزیون

برای اولین بار در سن ۱۲ سالگی به تلاوت قرآن در رادیو محلی پرداخت و در سال ۱۳۳۷، ۱۸ ساله بود که مشغول به همکاری با رادیو خراسان شد. سال ۱۳۴۶ به تهران آمد و در اواخر دهه ۴۰ و تا سال ۵۶ با «رادیو ایران» همکاری کرد. به دلیل مخالفت خانواده با نام مستعار «سیاوش بیدگانی» در برنامه «برگ سبز» و «گلهای تازه» اجراهای بسیاری توسط کنسرت رادیو به همراه محمدرضا لطفی، جلیل شهناز، حسن ناهید، ناصر فرهنگ.فر و دیگر نوازندگان آن دوره اجرا کرد. در سال.های آخر حکومت محمدرضا شاه پهلوی، شاه ایران، همکاری خود را به گفته خود به دلیل «پخش آهنگ.های مبتذل» با رادیو و تلویزیون قطع کرد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران و متعاقب آن انقلاب فرهنگی سال ۱۳۵۹ و قطع برنامه.های موسیقی، همکاری او نیز با رادیو قطع شد.
در سال.های اخیر و پس از اصلاحات، رادیو فرهنگ، در برنامه نیستان برخی از کارهای قدیمی و جدید او را پخش می.کند، همچنین شبکه چهار جمهوری اسلامی در برنامه.ای تحت عنوان آوای ایرانی، با استفاده از «گنجینه گلهای تازه رادیو ایران» آواز شجریان را همراه با تصاویری از خوشنویسی، نگارگری و دیگر هنرهای ایرانی پخش می.کند.
انتخابات ریاست جمهوری دهم و قطع همکاری با صدا و سیما

پس از دهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری ایران، محمدرضا شجریان در نامه.ای به عزت الله ضرغامی از وی خواست تا از پخش آثار او در صدا و سیما خودداری کند. وی گفت: «سرودهایی که خوانده به ویژه سرود ایران، ای سرای امید متعلق به سال.های ۱۳۵۷ و ۱۳۵۸ بوده و هیچ ارتباطی با شرایط کنونی ندارد». وی اعلام کرد سازمان صدا و سیما هیچ نقشی در تهیه این آثار نداشته و به حکم قانون و شرع از این سازمان خواسته صدا و آثار او را در هیچ یک از واحدهای رادیو و تلویزیون پخش نکند. صداوسیما در آستانه انتخابات و پس از آن به نحو گسترده.ای از آثار شجریان (به ویژه سرود ایران، ای سرای امید) و سایر ترانه.های با مضمون ملی استفاده می.کرد.[۷] وی در گفت و گو با بی.بی.سی گفت: «در شرایطی که مردم در بهت و حیرت هستند و به گفته آقای احمدی نژاد، خس و خاشاک به حرکت در آمده.اند، صدای من در صدا و سیما جایی ندارد. صدای من صدای خس و خاشاک است و همیشه هم برای خس و خاشاک خواهد بود.» وی در گفتگو با بی.بی.سی گفت که هربار که صدای خود را از این رسانه می.شنود احساس شرم می.کند و بدنش می.لرزد.[۸] [۷] وی همچنین در تظاهرات اعتراضی انتخابات ۸۸ دیده شد.

جوایز

در سال ۱۳۷۸ موفق به دریافت جایزه پیکاسو و دیپلم افتخار از طرف سازمان یونسکو در پاریس شد. این جایزه هر پنج سال به هنرمندی که برای شناساندن فرهنگ و هنر کشورش می.کوشد اهدا می.شود. پیش از وی، این جایزه را نصرت فاتح.علی.خان خواننده قوالی از پاکستان دریافت کرده بود. استاد در سال ۲۰۰۶ نشان موتزارت را از سازمان یونسکودریافت کردند.استاد شجریان ۲ سال به خاطر کاست.های فریاد و بی تو به سر نمی.شود نامزد جایزه گرمی یا اسکار موسقی شد. جایزه گرمی معتبرترین جایزه موسقی در امریکا می.باشد.او یکی از دو خواننده ایران است (دیگری شهرام ناظری) که نامزد جایزه گرمی شده.است.هرساله ۵ کاست از بخش موسقی کلاسیک برای نامزدی این جایزه معرفی می.گردند.
محتوای کاری

بیشتر آوازها و تصنیف.های اجرا شده گزیده.ای بوده از اشعار شاعران بزرگ ایران چون سعدی، حافظ، مولوی، باباطاهر، خیام، عطار و برخی تصنیف.های قدیمی با مضامین عاشقانه، و اجتماعی. وی همچنین، در برخی کنسرت.ها و کارهای جدیدتر خود از «شعر نو» شاعرانی چون فریدون مشیری، نیما یوشیج، سهراب سپهری، شفیعی کدکنی، مهدی اخوان.ثالث و هوشنگ ابتهاج استفاده کرده.است. از جمله کارهای مشترک او گزیده.ای است از رباعیات خیام با صدای شجریان و رباعی.خوانی احمد شاملو. همچنین، وی تعدادی از دعاهای قرآنی را در اثر مشهور به ربّنا خوانده.است که در هنگام افطارهای ماه رمضان از صدا و سیمای ایران پخش می.شد.
خوشنویسی

محمدرضا شجریان علاوه بر استعدادش در آوازخوانی، علاقه زیادی به خوشنویسی ایرانی دارد و از او به عنوان یکی از خوشنویسان معاصر یاد می.شود. او از سال ۱۳۴۴ به فراگیری نستعلیق نزد استادان ابراهیم بوذری، و حسین میرخانی پرداخت. او در حال حاضر دارای درجه ممتاز در خط نستعلیق می.باشد و سبک ویژه خود را در خوشنویسی دنبال می.کند.
آثار
شهریور ۱۳۸۸ -زبان آتش (هم نوا با خس وخاشاک) تک آهنگی در آواز دشتی با شعری از فریدون مشیری که به گفته خودش، در مصاحبه با رادیو آمریکا، در واکنش به حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ خوانده شده.است. شهریور ۱۳۸۸ - رندان مست در دستگاه همایون فروردین ۱۳۸۸ - آه باران ۱۳۸۶ - غوغای عشق بازان (در دستگاه شور و آواز افشاری) اجرا ۱۳۸۴ / انتشار ۱۳۸۶ - سرود مهر در آواز بیات ترک و افشاری اجرا ۱۳۸۴ / انتشار ۱۳۸۶ - ساز خاموش در آواز دشتی اردیبهشت ۱۳۸۴ - جام تهی (که در این سال به صورت رسمی بیرون آمد ولی ضبط آن به دهه پنجاه برمی.گردد) ۱۳۸۳ - فریاد ۱۳۸۱ - بی تو به سر نمی.شود ۱۳۷۹ - زمستان است ۱۳۷۸ - بوی باران ۱۳۷۸ - آرام جان ۱۳۷۸ - آهنگ وفا ۱۳۷۸ - تلاوت قرآن ۱ و ۲ ۱۳۷۷ - شب، سکوت، کویر اجرا ۱۳۵۶ / انتشار ۱۳۷۷ - چهره به چهره اجرا ۱۳۵۴ / انتشار ۱۳۷۷ - راست پنجگاه ۱۳۷۶ - معمای هستی ۱۳۷۶ - شب وصل ۱۳۷۶ - رسوای دل ۱۳۷۵ - در خیال ۱۳۷۵ - پیغام اهل دل اجرا ۱۳۶۳ / انتشار ۱۳۷۴ - همایون مثنوی ۱۳۷۴ - گنبد مینا ۱۳۷۴ - جان عشاق اجرا تابستان ۱۳۷۱ / انتشار ۱۳۷۴ - یاد ایام اجرا ۱۳۷۳ - قاصدک (اجازهٔ انتشار نیافت) ۱۳۷۲ - چشمهٔ نوش ۱۳۷۱ - دلشدگان ۱۳۷۱ - آسمان عشق ۱۳۷۰ - سرو چمان ۱۳۷۰ - خلوت.گزیده ۱۳۷۰ - دل مجنون ۱۳۷۰ - پیام نسیم اجرا ۱۳۵۹ / انتشار ۱۳۶۷ - ساز قصه.گو ۱۳۶۷ -دستان ۱۳۶۷ - دود عود ۱۳۶۵ - نوا، مرکب خوانی ۱۳۶۵ - سر عشق ۱۳۶۵ - ماهور ۱۳۶۴ - آستان جانان ۱۳۶۴ - بیداد ۱۳۵۹ - عشق داند در آواز ابوعطا ۱۳۵۸ - پیغام اهل راز (راز دل و انتظار دل) ۱۳۵۸ - سپیده در دستگاه ماهور ۱۳۵۸ - ربّنا ۱۳۵۷ - گلبانگ ۲ (دولت عشق) ۱۳۵۷ - گلبانگ ۱ ۱۳۵۶ - به یاد عارف در آواز بیات ترک ۱۳۵۵ - جان جان در دستگاه سه.گاه برنامه گلهای ۲۳، ۲۵، ۴۱، ۷۱، ۷۷، ۱۰۷، ۱۲۱، ۱۳۳، ۱۴۱، ۱۴۷، ۱۵۸، ۱۶۰ رباعیات خیام قرآن در دستگاه فارسی که پس از فوت پدرشان با نام به یاد پدر ۱ و ۲ به بازار آمد کنسرت.ها
۱۳۸۹ - تور بزرگ کنسرت به امریکا ،استرالیا ،ترکیه ، انگلیس و ... مهر ۱۳۸۷ - کنسرت تهران در تالار بزرگ کشور خرداد و تیر ۱۳۸۷ - کنسرت تهران [۱۰]، برای کمک به ساخت آرامگاه شمس تبریزی در خوی کنسرت آمریکا و کانادا، خرداد ۱۳۸۷[۱۱] ۱۳۸۶ - کنسرت اصفهان ۱۳۸۶ - کنسرت تهران ۱۳۸۵ - کنسرت فرانسه ۱۳۸۴ - کنسرت لندن، (کوئین الیزابت هال) آذر ۱۳۸۴ - تهران، (تالار بزرگ کشور) دی ۱۳۸۲ - همنوا با بم، تهران (تالار وزارت کشور) برای کمک به زلزله.زدگان بم ۱۳۸۱ - مرکب.خوانی، اروپا و کانادا ۱۳۸۱ - راست پنجگاه، اروپا و کانادا ۱۳۷۹ - نوا، اروپا، آمریکا و کانادا ۱۳۷۹ - داد و بیداد، اروپا، آمریکا و کانادا زمستان ۱۳۷۹ - اروپا، آمریکا و کانادا تابستان ۱۳۷۸ - کنسرت ارکستر موسیقی ملی ایران، چهل ستون اصفهان، ۱۳۶۷ کنسرت شور (تالار وحدت) شاگردان
شهرام ناظری پریسا محمد معتمدی علی جهاندار محسن کرامتی ایرج بسطامی محمد اصفهانی[۱۲] حمیدرضا نوربخش قاسم رفعتی مظفر شفیعی همایون شجریان سینا سرلک

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 434]