مرام و مسلک در دوستی

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: مرام و مسلک در دوستی
وظایف دوستی

همان.گونه که دین مبین اسلام نقش دوست در زندگی و ویژگی.ها و شرایط آن را بیان نموده ، در پایداری و ادامه ی آن هم شیوه.ها و دستورالعمل.هایی را به عنوان حقوق و آداب دوستی پیشنهاد کرده که پایبندی به آنها ضمن آنکه وظیفه.ی دوستان شمرده شد ، سبب بقای دوستی باشد. همان.طور که بی.اعتنایی نسبت به آن، دوستی.ها و برادری.ها را از بین می.برد.
لا تضیعن حق اخیک اتکالا علی ما بینک و بینه فانه لیس لک باخ من ضیعت حقه.
حق برادر و دوستت را به استناد آنچه بین تو و او جریان دارد به هیچ وجه ضایع مکن. زیرا اگر حقش را پایمال کردی دیگر برادرت نیست.1
امام صادق (علیه.السلام) فرمودند:
والله ما عبدالله بشیء افضل من اداء حق المومن.
خداوند تبارک و تعالی به چیزی برتر از ادای حق مومن عبادت نمی.شود.2

از این دو حدیث رابطه.ی مستقیم بین برادری و دوستی و انجام حقوق و وظایفی که انسان دارد را بیان می.کند. به راستی چه ارتباطی میان ادای حق مومن و بندگی خداست که هرچه انسان وظایف خود را در مقابل دوستان پرهیزگار بیشتر انجام دهد، بیشتر بندگی خدا را کرده است؟

با اندکی تامل و اندیشه ، روشن می.شود که بدون شک بخشی از این امر به اهمیت فراوانی که اسلام برای حقوق دیگران قایل است برمی.گردد. اما علاوه بر آن، اگر جامعه.ی مومنان یک جامعه ی سرشار از مهر و دوستی باشد و همه به وظایف خود عمل نمایند و به عبارت دیگر دوست پذیر باشند نه دوست گریز، آن جامعه، قطعاً به یک جامعه.ی یک دل و یک رنگ و ایده.آل تبدیل می.شود آیا اگر همگان خط مشی خود را بر پایه.ی دوستی و مودت ترسیم کنند باز هم آن جامعه نیاز به دادگاه، زندان، دادگستری و... خواهد داشت؟ و آیا چنین جامعه.ای در راه سعادت و بندگی خدا به توفیق دست نمی.یابد؟

آری به حق چنین است. اصولاً فلسفه.ی حکومت اسلامی آن است که جامعه.ای پر از دوستی، صمیمیت و سلامت، بدون تجاوز به حقوق دیگران، آکنده از عدالت اجتماعی و رعایت حقوق دیگران و خلاصه دنیایی آباد و آخرتی آبادتر برای آن ایجاد کند و این مهم فقط در سایه.ی اخلاق دینی، روح تفاهم و هم دلی و رعایت حقوق دیگران امکان پذیر است.
دوستان و کسانی که طرح دوستی و برادری و صمیمیت با یکدیگر امضا نموده.اند علاوه بر وظایف عمومی و رعایت حقوق دیگران که وظیفه.ی هر مسلمانی است، به دلیل رفاقت و دوستی، وظایف برتری نیز پیدا می کنند که می.بایست نسبت به انجام آن امور تمامی همت خویش را به کار برند.

همین حقوق است که در بعضی از دعاها از خدای متعال در خواست می.کنیم که ما را نسبت به انجام آن موفق بدارد. پس مناسب است که در اینجا به بیان حقوق دوستی بپردازیم:
1- حق در مالیکی از حقوقی که دوستان با ایمان نسبت به یکدیگر دارند آن است که از وضع معیشت و زندگی دوست خود اطلاع کافی داشته و در حد توان نیازهای او را برآورده نمایند. زیرا دوستی و برادری یعنی این که هر دو در راه رسیدن به مقصد واحد همراه و رفیق یکدیگر باشند و وقتی چنین بود باید در مشکلات و نیازمندی.ها یار و مددکار هم باشند. هم چنان که پیامبر گرامی اسلام (صلی.الله علیه و آله و سلم) می.فرمایند:
مثل الاخوین مثل الیدین یغسل احد هما الاخری.
مثل برادری مثل دو دستی است که یکی، دیگری را می.شوید.3
تشبیه دوست به دست در حدیث شریف هم نشان دهنده.ی ضرورت کمک و یاری به هم دیگر در نیل به هدف واحد و هم نمایانگر احتیاج یکی به دیگری در امور مختلف است و هم در عین حال اهمیت مشارکت و مواسات میان آنها را می رساند:
به عبارت دیگر برادری و دوستی نیز باید دارای این سه ویژگی باشد:
1- دوستی و برادری زمانی است که هر دو رفیق برای رسیدن به مقصد واحد با یکدیگر همراهی و مرافقت داشته باشند.
2- دوستان در مواقع و مراتب مختلفی به یکدیگر نیازمندند و تنها در سایه.ی هم کاری با هم در وصول به هدف نهایی خود توفیق می.یابند.
3- مشارکت و مواسات میان آنها حاکم باشد.
یکی از مصادیق مشارکت، مشارکت در مال است. دوستان با وفا باید به مساله.ی مشارکت مالی و رفع حوایج و نیازهای برادران ایمانی خود در زندگی توجه نمایند. قرآن کریم تصویر روشنی از این مشارکت جهت دوستان مومن ترسیم نموده و از جمله در آیه .ی 61 سوره.ی نور می.فرماید:
اگر شما به منزل دوستانتان وارد شدید ، از آنچه در منزل آنها هست می.توانید بخورید و استفاده کنید و نیازی به اجازه نیست.
2- حق در نفسیکی از حقوقی که اسلام بیشترین اهمیت را به آن داده و بیشتر نیز باید بدان توجه نمود (حق در نفس) و رفع نیازمندی.های دیگران است. البته هر چند که این یک دستور عمومی است و بر هم مسلمانی لازم است تا خدمت به خلق را از بارزترین اعمال خود قرار دهد اما به دلیل اهمیت ویژه.ی آن، باید اهتمام خاصی نیز نسبت به آن مبذول شود.
هم.چنان که خود دوستی دارای مراتب است، انجام این ویژگی نیز خود مراتبی دارد. در حقیقت نه تنها یک دوست باید تمام سعی و تلاش خود را به کار بندد و با طیب نفس و خوشحالی به دیگران خدمت کند بلکه کمال دوستی در آن است که قبل از درخواست او، تو به دنبال کار وی و رفع نیازش باشی. اسلام برای این گونه دوستی و رفتار انسانی اهمیت فوق.العاده.ای قایل شده و در قبال آن به خاطر نقشی که در ترویج روح همکاری و کمک دارد، ثواب و اجر زیادی در نظر گرفته است.
در حدیث آمده است:
الماشی فی حاجه اخیه کالساعی بین الصفا و المروه و قاضی حاجته کالمتشحط بدمه فی سبیل الله یوم بدر واحد.
کسی که در برآوردن حاجت برادر مومن خود گامی بردارد مانند آن است که سعی صفا و مروه کند و برآورنده.ی حاجت او هم چون کسی است که در روز بدر و احد در خون غلتیده باشد.

پی نوشتها:
1 - بحارالانوار، ج 74، ص 165.
2 - بحارالانوار، ج 74، ص 232.
3 - المحجه البیضاء، ج 3، ص 321.
4 - بحارالانوار، ج 78، ص 281.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 173]