بررسي زبان دين و قرآن/ 4ابوالفضل ساجدي:داده‌هاي تجربه ديني مبهم و قرآن مملو از گزاره‌هاي واضح و آشكار است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي زبان دين و قرآن/ 4ابوالفضل ساجدي:داده‌هاي تجربه ديني مبهم و قرآن مملو از گزاره‌هاي واضح و آشكار است
گروه انديشه: داده‌هاي تجربه ديني داراي ابهام است و اين در حالي است كه سراسر قرآن مملو از گزاره‌هاي آشكار در عرصه‌هاي فردي، اجتماعي و ... است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، حجت‌الاسلام و المسلمين «ابوالفضل ساجدي»، عضو هيئت علمي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) و دكتراي فلسفه دين از دانشگاه «مك ‌گيل»، در بخش قبلي گفت‌وگو با سرويس انديشه، در مورد مقايسه وحي و تجربه ديني تأكيد كرد: پيامبر اسلام(ص) يك انسان داراي تجربه ديني هم بود، اما تجربه ديني غير از تجربه وحياني است؛ چرا كه تجربه وحياني ماهيتي زباني و معرفتي دارد و نيز تجربه ديني پيامبر نيز منحصر به فرد است، زيرا بالاترين تجربه ديني منحصر به نبي اكرم اسلام(ص) است.
قسمت قبلي را اينجا بخوانيد!

ساجدي در ادامه اين گفت‌وگو افزود: تجربه‌ديني غالبا در اختيار شخص تجربه‌كننده است؛ يعني شخص مجرب في‌الجمله مي‌تواند مقدمات حصولش را فراهم كند، به عنوان مثال اگر شخصي با توجه و حضور قلب در مكان مقدسي بنشيند، بالطبع حالت معنوي‌اي را كسب مي‌كند كه اين حالت، تجربه ‌ديني نام دارد.

دكتراي فلسفه دين از دانشگاه «مك ‌گيل» در مورد چگونگي نزول وحي بر شخص نبي(ص) گفت: نزول وحي از جانب حق‌تعالي و دريافت وحي در اختيار شخص نبي مكرم(ص) نبوده است، چرا كه مطالعات تاريخي در سيره پيامبر اسلام(ص) نشان از اين امر دارد؛ يعني اين گونه نبوده است كه پيامبر براي دريافت وحي، مقدماتي را فراهم كند؛ چرا كه گاهي ماه‌ها بر شخص پيامبر وحي نازل نمي‌شد و پيامبر منتظر بود. البته ارتباط با خدا را پيامبر در عالي‌ترين سطح داشته است كه حالات معنوي در اثر اين ارتباط غير از دريافت وحي است.

مؤلف «زبان دين و قرآن» اظهار كرد: بيان تجربه ديني معمولا يكسري الفاظ مبهم و اندك است؛ مثلا از جمله نقد‌‌هاي وارد بر «ويليام آلستون» كه تجربه ديني را از سنخ تجربيات حسي مي‌دانست، اين است كه داده‌هاي تجربه حسي داراي وضوح هستند، در حالي كه داده‌هاي تجربه ديني داراي ابهام است و اين در حالي است كه سراسر قرآن مملو از گزاره‌هاي آشكار در عرصه‌هاي فردي، اجتماعي و ... است.

وي در ادامه ضمن تقسيم تجارب دروني گفت: تجارت عرفاني به دو دسته‌ الهي و شيطاني تقسيم مي‌شود؛ لذا بنا به نظر خود عرفا، به سادگي نبايد به تجارب اعتماد كرد، چرا كه عوامل مختلفي امكان دارد در تجربه دخيل باشد و لذا منشأ تجربه ‌ديني امكان دارد كه الهي يا شيطاني باشد، زيرا در عالم مجردات همه امور، مقدس نيستند، بلكه امور نا‌مقدس هم‌چون شيطان و برخي از جنيان شيطاني وجود دارند كه امكان دارد در شكل‌گيري تجربه مؤثر باشند و بنابراين بايد اين تجارب دروني را با قرآن و سنت پيامبر(ص) تطبيق داد.

مؤلف «دين و دنياي مدرن» يادآور شد: افرادي كه اهل سطوح بالاي تجربه ‌ديني هستند، مانند اهل كشف و شهود، معمولا در بيان و عمل به محتواي تجربه دچار شك و ترديد هستند و معتقدند كه بايد اين تجارب دروني با امر ديگري هم‌چون قرآن يا سنت تطبيق داده‌ شود تا سره از ناسره مشخيص شود.

ساجدي به بيان نقد‌ ديگري از يكسان‌انگاري وحي و تجربه ديني پرداخت و گفت: اگر وحي را كلام الهي ندانيم؛ يعني آن را كلام شخص نبي(ص) بدانيم، دچار دو محذور بزرگ مي‌شويم: يا شخص پيامبر از اينكه وحي، كلام و ساخته و پرداخته ذهن شخص خودش است، بي‌اطلاع بوده است و يا آن‌كه با اطلاع از اينكه اين وحي، ساخته و پرداخته ذهن خودش است، در عين حال به مردم مي‌گفته است كه اين سخنان، كلام الهي است.

ساجدي در ادامه افزود: در صورت اول، پيامبر خدا(ص) ـ نعوذ بالله ـ فردي فريب‌خورده و يا در اوج توهم و هذيان‌گويي است و با اين فريب‌خوردگي، موجب گمراهي هزاران فرد شده است، در حالي كه اين رويه با فلسفه نبوت در تعارض است كه مطالعات تاريخي كذب بودن اين مدعا را بيان مي‌كند.

دانشيار مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني‌(ره) تأكيد كرد: در صورت دوم بايد ـ نعوذبالله ـ نبي را شخصي فريب‌كار مانند ديگر پيامبران دورغين دانست كه اين هم با مطالعات تاريخي صدر اسلام و معجزات ايشان و نحوه سلوك فردي و اجتماعي ايشان در تعارض و كذب بودن اين نظريه هم امري واضح است.

حجت‌الاسلام ساجدي در پايان به نتيجه‌گيري پرداخت و گفت: در هر صورت ممكن، نمي‌توان تجربه ‌وحياني شخص نبي(ص) را با تجربه ‌ديني ايشان خلط كرد. تجربه ‌ديني پيامبر نيز منخصر به فرد است؛ چرا كه ايشان در اوج تجربه ‌ديني بوده‌اند، زيرا ايشان، انسان كامل و مستغرق‌ترين فرد در اذكار الهي بوده‌اند و لذا مقايسه تجربه‌ ديني ايشان با تجارب ‌ديني ديگران ناصحيح و نامطلوب است و نكته مهم‌تر اين‌كه مقايسه دو امر باطني، امري بسيار صعب و دشوار است كه در نهايت نتيجه مقايسه دو امر باطني جز امر معرفتي حدسي و گماني چيز ديگري نيست.
چهارشنبه 15 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 2542]