ديپلماسي پارلماني؛ موازي‌كاري يا ظرفيت‌سازي‌

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: ديپلماسي پارلماني؛ موازي‌كاري يا ظرفيت‌سازي‌
جام جم آنلاين: فعال شدن ديپلماسي پارلماني بويژه در موضوع هسته‌اي و اخيرا نيز ايجاد ارتباط ميان نمايندگان پارلماني ايران و آمريكا باعث طرح دو مبحث شده است؛ موازي كاري با دستگاه ديپلماسي و ظرفيت‌سازي در سياست خارجي.

حساسيت ‌ها نسبت به فعال شدن مجلس شوراي اسلامي در عرصه سياست ‌خارجي نه از بابت اين فعال شدن‌ها و ايجاد ارتباط با نمايندگان آمريكاست كه تابوي آن قبلا از سوي دولت و با ارسال نامه‌اي از سوي رئيس جمهور كشورمان به همتاي آمريكايي ‌اش شكسته است بلكه بيشتر ناشي از حضور علي لاريجاني دبير سابق شوراي ‌عالي امنيت ملي كشورمان در راس پارلمان است كه كناره‌گيري‌اش از سمت قبلي با حاشيه‌هاي بسياري همراه بود و حكايت از وجود اختلافاتي در سلايق وي و برخي دولتمردان كشورمان در عرصه سياست ‌خارجي داشت.

لاريجاني 2 سال مذاكره كننده ارشد ايران در موضوع هسته‌اي كشورمان بود و بيشتر تحليلگران غربي معتقدند وي به‌عنوان ديپلمات و مذاكره كننده شايسته در محافل بين‌المللي از شهرت بسياري برخوردار است و مي‌تواند همه را پشت ميز مذاكره بازگرداند تا به تنش‌زايي اوضاع پيرامون ايران كمك نموده، بهبود وجهه ايران در عرصه بين المللي را ممكن سازد كه پيامد آن، افزايش نفوذ مجلس بر سياست خارجي كشور خواهد بود.

البته حضور پررنگ مجلس بويژه لاريجاني را در عرصه سياست‌ خارجي نمي‌توان به تقابل وي با دولت و دستگاه ديپلماسي كشور تعبير كرد؛ زيرا اختلاف بين آنها تنها در روش‌هاي دستيابي به اهداف است.

در هرصورت فعال شدن ديپلماسي پارلماني كه در اولين سخنراني لاريجاني پس از انتخابش به‌عنوان رئيس مجلس كليد خورد، اين سوال را ايجاد كرده است كه آيا اين نوع ديپلماسي، استفاده از ظرفيت‌ها و ظرفيت‌سازي محسوب مي‌شود يا موازي‌كاري با دولت، و مرز ميان اين دو كجاست كه روزنامه جام جم در گفتگويي با طيف‌هاي مختلف به بررسي اين مساله پرداخته است.

جوانفكر: تصميم‌گيري در سياست‌خارجي وظيفه دولت است‌

مشاور مطبوعاتي رئيس جمهور در گفتگويي با روزنامه جام‌جم درباره فعال شدن ديپلماسي پارلماني در چند ماه گذشته و بويژه در زمينه هسته‌اي، با اشاره به نقش مهم و تعيين‌كننده مجلس در مسائل داخلي و خارجي اظهار كرد: مجلس در چارچوب قانون، به وظايف خود در ارتباط با سياست خارجي جمهوري اسلامي كه انرژي هسته‌اي نيز وجهي از آن محسوب مي‌شود، عمل مي‌كند.

وي درباره تاثيرگذاري اين فعاليت‌ها در ظرفيت‌سازي و كمك به دستگاه ديپلماسي كشور بخصوص در موضوع هسته‌اي اعتقاد دارد كه اين مساله بسيار مهمي است، زيرا مجلس شوراي اسلامي، عصاره فضايل ملت ايران محسوب مي‌شود و هميشه اين آويزه گوش مردم است و به اين توجه دارند كه مجلس چه جايگاهي دارد.

جوانفكر با بيان اين‌كه مجلس، پشتوانه اصلي دولت در مسائل داخلي و خارجي است، اظهار كرد: تجربه نشان مي‌دهد مواضع مجلس در مسائل سياست‌خارجي موجب تعديل مواضع مستكبران مي‌شود و در موضوع هسته‌اي نيز نمايندگان مردم مي‌توانند با ارسال پيام‌هاي صريح و قاطع، به سردمداران سلطه به دستگاه ديپلماسي كمك كنند.

مشاور مطبوعاتي احمدي‌نژاد در پاسخ به اين سوال كه از فعال شدن ديپلماسي پارلماني به 2 شكل متضاد يعني موازي كاري با دولت و ديگري ظرفيت‌سازي برداشت مي‌شود، تحليل شما در اين خصوص چيست؟ عنوان كرد: من با اين نظر و برداشت موافق نيستم.

جايگاه مجلس شوراي اسلامي در مديريت كشور، جايگاه مهمي است و حق دارد در محدوده اختيارات و وظايف قانوني خود و صد البته در چارچوب سياست‌هاي نظام و پرهيز از دخالت در امور اجرايي به مسائل سياست خارجي اهتمام ورزد و اين بسيار روشن و شفاف است.

وي با تاكيد بر اين‌كه در قانون وظايف قوا، مشخص و تعريف شده است، خروج از اين چارچوب را نوعي موازي‌كاري دانست و در پاسخ به اين سوال كه آيا بر اين اساس، تخطي از سوي مجلس صورت گرفته يا خير؟ بيان كرد: تخطي صورت نگرفته است.

مشاور مطبوعاتي رئيس جمهور در پاسخ به اين پرسش كه آيا از نتايج ديدارهاي رئيس مجلس با شخصيت‌ها و مقامات مختلف خارجي مانند سولانا در مسائل مهم مانند انرژي هسته‌اي در دستگاه ديپلماسي و دولت استفاده مي‌شود يا خير؟ ، گفت: ديدارها اشكالي ندارد اما تصميم‌گيري‌ها بايد در چارچوب ديپلماسي و در دولت و دستگاه وزارت خارجه اتخاذ شود و مرزها مشخص است كه آن هم دخالت نكردن در حوزه‌هاي كاري يكديگر است.

جوانفكر تصميم‌گيري درباره سياست‌خارجي و تعيين مواضع كشور را از وظايف دستگاه اجرايي برشمرد و ديدار با سران و پارلمان‌هاي مختلف كشورها را كه امري طبيعي و مرسوم است، براي تبيين سياست‌ها از وظايف مجلس شوراي اسلامي دانست.

وي در پاسخ به اين سوال كه آيا دولت از اين ديدارها و ملاقات‌هايي كه انجام مي‌شود، مانند ملاقات‌هاي رئيس مجلس با مقامات كشورهاي مختلف براي بهبود شرايط و رسيدن به راهكار استقبال مي‌كند؟ اظهار كرد: مشكلي نيست، اين ديدارها در چارچوب سياست‌هاي نظام است و روساي قوا در همين چارچوب در ديدارهايي كه انجام مي‌دهند، سياست‌هاي نظام را تبيين مي‌كنند. ما در اين قضيه، مساله‌اي را مشاهده نمي‌كنيم كه جاي نگراني باشد.

كاظم جلالي: دولت در عرصه
سياست خارجي ظرفيت‌سازي كند

عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس هم در گفتگو با «جام‌جم» معتقد است كه لاريجاني شخصيتي مورد پذيرش اروپايي ‌هاست و با توجه به منطقي و معتدل بودن و تسلطش بر مذاكرات ، جاذبه‌اي را براي وي ايجاد مي‌كند و مي‌تواند مذاكره كننده خوبي باشد.

وي با اشاره به اهميت حضور خاوير سولانا هماهنگ كننده سياست‌خارجي اتحاديه اروپايي در محل اقامت لاريجاني در ژنو و گفتگو درباره مسائل مختلف از جمله موضوع هسته‌اي كشورمان ، گفت: آقاي لاريجاني ظرفيت بالايي است كه مي‌تواند به كار نظام آيد و با توجه به اين‌كه رئيس قوه مقننه هستند براي فعاليت‌هاي خود نيازمند نوشته‌اي نيست، زيرا ايشان عين نوشته است.

جلالي با بيان اين‌كه ظرفيت‌هايي در نظام وجود دارد كه استفاده از آنها موجب ايجاد تحول مي‌شود، به تشريح شقوق مختلف ديپلماسي در عرصه جهاني پرداخت و تصريح كرد: امروزه ديپلماسي منحصر به ديپلماسي دولتي نيست و اين‌گونه نيست كه صرفا دولت‌ها با يكديگر نشسته و مذاكره كنند، بلكه ديپلماسي در عرصه عمومي هم خود يك شق از ديپلماسي است.

عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس امكان مذاكرات ميان گروه‌ها و احزاب سياسي،NGO ها و گروه‌هاي سازمان يافته غير دولتي با يكديگر را مورد اشاره قرار داد و اظهار كرد: نوع ديگر ديپلماسي، ديپلماسي پارلماني و گفتگوي نمايندگان با ديگر كشورهاست كه اين امر نيز منوط به تعريف آن در سياست خارجي و استفاده از همه اجزا و ظرفيت‌ها و تقويت اهداف سياست‌خارجي است.

وي با بيان اين‌كه پارلمان‌ها از ظرفيت خوبي براي ديپلماسي برخوردارند و اين شامل پارلمان ايران نيز مي‌شود، افزود: مجلس با داشتن ظرفيتي خوب و حضور لاريجاني به عنوان رئيس مجلس، ظرفيت مناسبي است.

جلالي، فعال شدن ديپلماسي پارلماني را ناشي از بحث ضعف و قوت در دولت ندانست و آن را بحث استفاده از همه ظرفيت‌ها مورد تاكيد قرار داد و گفت:‌ در يك جامعه قوي، استفاده قوي از ظرفيت‌ها براي ديپلماسي مي‌تواند تعيين كننده باشد و دولت نيز بايد ظرفيت بيشتري در بحث استفاده از ظرفيت‌هاي مختلف در كشور از خود نشان دهد.

طلايي نيك: ديپلماسي دولتي
نمي‌تواند منافع ملي را تضمين كند

اين كارشناس مسائل سياسي در گفتگويي با «جام‌جم» رياست لاريجاني بر مجلس را فرصتي مناسب براي نجات ديپلماسي پارلماني ارزيابي و تصريح كرد: به دلايل متعددي ديپلماسي پارلماني در ايران به حاشيه رانده شده است و به رغم نقش موثر آن در اكثر كشورها براي تامين منافع ملي و توسعه مناسبات بين‌المللي، در ايران نقشي حاشيه‌اي و ضعيف به اين نوع ديپلماسي داده شده است.

وي عملكرد خود مجلس و كم توجهي دولت را از عوامل به حاشيه رفتن آن در چند دهه اخير عنوان و بيان كرد: ديپلماسي پارلماني نقش سازنده‌اي در پر كردن خلاءها و ساماندهي چالش‌هاي فراملي كشورها ايفا مي‌كند و در مقايسه با دهه‌هاي گذشته با ديپلماسي دولتي نمي‌توان منافع ملي و سياست‌خارجي در عرصه بين‌المللي را تضمين كرد.

طلايي‌نيك كه تجربه نمايندگي در مجالس ششم و هفتم و نيز فعاليت در كميسيون امنيت ملي و سياست‌خارجي را دارد، با تاكيد بر اين‌كه ديپلماسي پارلماني بويژه در عرصه‌هاي چالشي نقشي كارآمدتر از ديپلماسي دولتي ايفا مي‌كند، اظهار كرد: اين نوع ديپلماسي محدوديت‌هاي نوع دولتي را ندارد و در مقايسه با آن از ظرفيت‌هاي منعطف‌تر و گسترده‌تري براي استفاده از همه فرصت‌هاي فراملي برخوردار است.

اين كارشناس مسائل سياسي با بيان اين‌كه با ديپلماسي پارلماني علاوه بر دولت‌ها، نهادهاي غير‌دولتي و مراكز مهم تصميم‌ساز در كشورهاي هدف در سياست خارجي فعال مي‌شود ، گفت: بدون رايزني و ظرفيت ‌سازي با نهادهاي تصميم‌ساز و تاثيرگذار بر سياست‌خارجي در كشورهاي هدف مانند مجلس، احزاب و افكار عمومي، صرفا نمي‌توان با ديپلماسي دولتي به كارآمدي در سياست‌ خارجي نائل شد.

وي با اشاره به سفر اخير لاريجاني به اروپا و تنوع رايزني‌ها و مذاكرات صورت گرفته با هدف ارتقاي سطح ديپلماسي ايران، افزود: تجربه و تسلط خاص لاريجاني بر چالش‌هاي ايران در محيط بين‌الملل فرصت گرانبهايي در مجلس براي ارتقاي جايگاه ديپلماسي پارلماني است كه در درون و بيرون مجلس به حاشيه رانده شده است.

اين نماينده سابق مجلس با تاكيد بر اين‌كه مجموع نظام فارغ از تنگ‌نظري‌هاي دولت در فعال شدن همه ظرفيت‌ هاي ديپلماسي متفق القول هستند ، ادامه داد: هنوز دولت در ميدان دادن به ديپلماسي پارلماني و ديگر ظرفيت‌هاي كشور با ترديد و تنگ‌نظري عمل مي‌كند.

طلايي نيك درباره چرايي اين مساله توضيح داد: نوعي دولت‌گرايي مفرط و تنگ نظري به عنوان رويكردي در دستگاه ديپلماسي كشور از سال‌هاي گذشته تاكنون نهادينه شده است و حتي دولت و مجلس در شكستن اين حصارهاي تنگ اقدام مناسبي نداشتند.

وي با بيان اين‌كه لاريجاني با درك برخي چالش‌ها و نقاط ضعف و قوت دستگاه ديپلماسي در سياست خارجي به دنبال فعال كردن ظرفيت ‌هاي مجلس در اين حوزه است، تصريح كرد: اين اقدام منافاتي با سياست‌هاي كلان نظام ندارد زيرا در مواضع كلان و اصولي بين مجلس و دولت اختلاف و تفاوتي نيست، بلكه در استفاده از تاكتيك ‌ها ، روش‌ها و فعال كردن نهادهاي متناظر در كشورهاي هدف از طريق مجلس و ديپلماسي پارلماني تفاوت‌ها احساس مي‌شود.

فاطمه تيمورزاده‌
شنبه 11 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 133]