از هك شدن سايت ساماندهي تا فراموش شدن بخشنامه دولتي بي سر و ساماني در سايت ساماندهي

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: از هك شدن سايت ساماندهي تا فراموش شدن بخشنامه دولتي بي سر و ساماني در سايت ساماندهي
مينو مومني

دو سال قبل وقتي وزارت ارشاد موضوع طرح ساماندهي سايت ها و وبلاگ هاي اينترنتي را مطرح كرد بسياري آن را يكي از پرمناقشه ترين طرح هاي اينترنتي طي سال هاي اخير برشمردند. اين طرح كه در ابتداي آن موضوع ثبت همه سايت ها و وبلاگ هاي اينترنتي فارسي را دربر مي گرفت فضاي سنگيني را در دنياي وب ايراني ايجاد كرد و با تاكيد بر الزامي بودن ثبت نام سايت ها و وبلاگ هاي فارسي عملاً بسياري را با اين پرسش مواجه كرد كه آيا براي راه اندازي هر سايت يا وبلاگ بايد مجوزي از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي گرفت؟ هرچند خيلي زود وزارت ارشاد موضوع ثبت وبلاگ ها را حذف كرد. اينك از آن روزها دو سال سپري شده است و امروز وب سايتي كه زماني قرار بود همه سايت هاي اينترنتي را در خود ثبت كند خود روزهاست كه مورد يك حمله اينترنتي قرار گرفته و مسوولان آن حتي به خود زحمت نداده اند طي اين چند روز حداقل دامنه اينترنتي اين سايت را غيرفعال كنند.

گفتني است طي روزهاي گذشته خبر هك اين سايت نه تنها روي سايت هاي خبري بلكه روي خود اين سايت قرار گرفته و مسوولان سايت (حداقل در زمان نوشتن اين گزارش) حتي تلاش نكرده اند خبرهايي را كه هكرها آزادانه روي اين سايت قرار مي دهند از روي آن حذف كنند به طوري كه حتي گفته مي شود هكرها به نوعي نقش به روز كردن اين سايت را برعهده گرفته اند.

از فيلترينگ تا ساماندهي

سابقه موضوع ساماندهي سايت هاي اينترنتي به قبل از راه اندازي اين سايت بازمي گردد. از زماني كه اينترنت به كشور وارد شد موضوع كنترل اينترنت و محتواي آن مورد بحث نهادهاي مختلف قرار گرفت. در اين ميان نهادهايي مثل وزارت ارشاد، صدا و سيما، وزارت ارتباطات و وزارت علوم بر سر متولي گري اينترنت با يكديگر رقابت داشتند تا آنكه در اواخر دهه هفتاد شوراي عالي انقلاب فرهنگي موضوع كنترل و هدايت سايت هاي اينترنتي را از ميان دو رقيب اصلي يعني صدا و سيما و وزارت ارتباطات به دومي سپرد و در عين حال براي كنترل محتوا به تشكيل يك كميته براي فيلترينگ و تعيين مصاديق سايت هاي غيرمجاز اينترنتي اقدام كرد؛ كميته يي كه مشخص نيست آيا در حال حاضر فعاليتي دارد يا اينكه به فراموشي سپرده شده است.

گفتني است وزارت ارشاد تا پيش از آغاز دولت نهم علاقه چنداني به بحث هاي محتواي اينترنتي و ورود به آن را نداشت اما موضوع آيين نامه نشريات الكترونيكي كه به نوعي مي توانست اين بخش را تحت حاكميت وزارت ارشاد درآورد موضوعي شد تا دو سال قبل اين وزارتخانه مستقيماً به اين موضوع وارد شود و معاونت مطبوعاتي با راه اندازي سايتي تاكيد كرد همه پايگاه هاي اطلاع رساني بايد مورد ثبت قرار گيرند و اطلاعات آنها استخراج شود و مورد ارزيابي قرار گيرد. مسوولان اين طرح اعلام كردند پايگاه هاي اطلاع رساني همانند نشريات چاپي نيازمند اخذ مجوز از اين وزارتخانه هستند و سايت ها و پايگاه هاي اينترنتي ايراني بايد خود را در پايگاهي كه به اين منظور طراحي شده ثبت كنند در غير اين صورت ممكن است مورد فيلتر قرار گيرند. مسوولان خيلي زود متوجه شدند تعداد بسيار زياد وبلاگ ها و امكان به وجود آمدن سريع آنها عملاً راه را براي ثبت آنها بسيار دشوار مي كند به همين دليل موضوع ثبت وبلاگ ها منتفي شد و صرفاً سايت هاي اينترنتي ملزم به ثبت خود در اين پايگاه شدند.

انتقاد به طرح ساماندهي

اعلام موضوع ساماندهي سايت هاي اينترنتي هرچند فضاي اينترنتي را با پرسش هاي زيادي مواجه كرد از سوي ديگر اما نقدهاي مختلفي روي آن نگاشته شد. بسياري با توجه به قابليت هاي فضاي وب اين پرسش را مطرح كردند كه آيا اساساً سايت هاي اينترنتي قابليت ثبت در يك مكان مشخص را دارند يا خير. خصوصاً كه تفاوت سايت هاي اينترنتي با نشريات چاپي هم در نوع مكان و زمان انتشار است. در واقع ويژگي هاي وب اين امكان را به كاربران مي دهد كه در هر زمان و از هر مكان سايت خود را راه اندازي كنند و به همين دليل مي توانند در بي مكاني و بي زماني به انتشار محتوا روي وب بپردازند. اين موضوع ظاهراً چندان مورد توجه مسوولان ساماندهي سايت هاي اينترنتي قرار نگرفته بود چراكه احتمالاً آنها توجه خود را روي اين موضوع قرار داده بودند كه سايت هاي اينترنتي براي جلوگيري از فيلتر نشدن قطعاً ثبت نام خواهند كرد.

گذشت زمان و مهلتي كه مسوولان ساماندهي به سايت هاي اينترنتي دادند باعث نشد استقبال از اين طرح قابل توجه باشد هرچند مسوولان ساماندهي در چند مورد از استقبال سايت ها از اين طرح خبر دادند اما آنها هيچ گاه اطلاعات دقيقي از ميزان ثبت نام ها اعلام نكردند و همين دليلي براي ايجاد شك و شبهه در مورد استقبال از اين طرح شد. در مقابل اما انتقادهاي زيادي به اين طرح در فضاي وب و رسانه ها مطرح شد. برخي سايت هاي اينترنتي حتي با ساخت لوگوهايي با عنوان من ثبت نام نمي كنم رسماً مخالفت خود را با اين اقدام اعلام مي كردند. در ميان منتقدان برخي چهره هاي وب فارسي نيز حضور داشتند. يكي از مديران سرويس هاي وبلاگ فارسي در آن زمان با اشاره به مشكلاتي كه چنين طرحي مي تواند براي كاربران ايراني به وجود بياورد خاطرنشان كرد طرح ساماندهي مي تواند به مهاجرت اينترنتي بسياري از كاربران ايراني منجر شود به طوري كه آنان از روي سايت هاي ايراني به سايت خارجي كه اطلاعات آن غيرقابل دستيابي است مهاجرت كنند.

انتقادها به طرح ساماندهي را مي توان به دو دسته تقسيم كرد؛ يك دسته انتقادهايي كه عمدتاً زمينه سياسي داشت و دوم انتقادهاي كارشناسي. در بحث كارشناسي بسياري اعتقاد داشتند اساساً ساماندهي اين تعداد سايت اينترنتي به طور يكجا قابل انجام نيست. برخي نيز از منظر حقوقي اين اقدام را مورد بحث و ارزيابي قرار دادند؛ موضوعي كه به گفته آنها عدم رعايت سلسله مراتب و جايگاه تعريف شده براي فرآيند قانونگذاري در كشور بود. به اعتقاد اين گروه ايده يي كه در اندازه و وسعت يك بخشنامه درون دستگاهي است به ساير دستگاه ها تعميم پذيرفته است.

در همين حال برخي نيز اين پرسش را مطرح كردند كه تكليف مقايسه سايت هاي فارسي و خارجي چه مي شود. در حالي كه سايت هاي داخلي باسابقه ممكن است به دليل عدم ثبت نام مورد فيلتر و در معرض تعطيلي قرار گيرند سايت هاي خارجي با هويت نامعلوم عملاً مجاز به فعاليت خواهند بود و اين عملاً تبعيضي ناخواسته را عليه سايت هاي فارسي و فعالان وب فارسي ايجاد مي كند. موضوع حتي به ملاك تشخيص سايت هاي فارسي و خارجي هم كشيده شد. ملاك ارزيابي و تشخيص سايت هاي داخلي از خارجي چيست، زبان؟ به اين ترتيب ممكن است يك سايت انتقادي خارجي با زبان متفاوت امكان فعاليت داشته باشد و فيلتر نشود اما سايت فارسي با محتواي مناسب به دليل ثبت نشدن ممكن است فيلتر و تعطيل شود.

نكته ديگري كه برخي ديگر در انتقاد به اين طرح به آن اشاره مي كردند موضوع مسووليت پذيري مديران سايت ها بود. گفته مي شد بسياري از مديران سايت هاي ايراني به دليل تبعات احتمالي مشخص شدن نام آنها حاضر به ثبت نام در اين پايگاه نخواهند بود. اين گروه كه اغلب آنان سايت هاي با محتواي مجاز و گاه بسيار مفيد را مديريت مي كنند به هر دليلي ممكن است عملاً در سايت ساماندهي ثبت نام نكنند و به همين بابت احتمالاً مورد فيلتر قرار مي گيرند. چنين موضوعي مي توانست به جريان توليد محتواي مفيد فارسي روي اينترنت ضربه يي بزرگ بزند. موضوع توليد محتواي فارسي از آنجا اهميت مي گيرد كه در دنيا بسياري از كشورها كاربران را به ايجاد محتواي اينترنتي ترغيب و تشويق مي كنند. در ايران نيز به دنبال چند سال گسترش اينترنت در كشور موضوع توليد محتواي مفيد فارسي به طور خودكار از سوي كاربران علاقه مند دنبال مي شد به طوري كه هم اكنون بخش عمده محتواي فارسي اينترنت، اطلاعات مفيد و قابل توجه است.

مسوولان ساماندهي سايت هاي اينترنتي اما خيلي زودتر از كاربران موضوع ساماندهي سايت هاي اينترنتي را فراموش كردند. حتي پس از آنكه مهلتي كه آنان به سايت هاي اينترنتي داده بودند سپري شد، آنها موضوع را دنبال نكردند و حالا پس از دو سال و پس از چند بار هك شدن سايت اينترنتي اين كار و اصلاح نشدن آن به نظر مي رسد عملاً مسوولان ساماندهي اساساً اين طرح را به فراموشي سپرده اند.

هكرها اخطار دادند

چند روز قبل گفته شد سايت هايي كه در پايگاه اطلاع رساني سايت ساماندهي ثبت نام كرده اند در جريان نمايشگاه رسانه هاي ديجيتال مورد ارزيابي قرار مي گيرند ولي درست در روز نخست اين نمايشگاه اين سايت هك شد و عجيب آنكه طي روزهاي بعد هم اصلاحي روي اين سايت صورت نگرفت به طوري كه انگار عملاً اختيار اين سايت از دست مسوولان به دست هكرها افتاده است. هكر يا هكرهايي كه سايت ساماندهي را مورد حمله قرار دادند، اما اين سايت را كاملاً حذف نكردند. آنان با قرار دادن يك خبر روي بخش اخبار اين سايت به مسوولان آن اخطار دادند اين سايت داراي مشكلات امنيتي است و بهتر است مسوولان فكري براي امنيت اين سايت انجام دهند. در حالي كه هك سايت هاي اينترنتي در ايران و همه جاي دنيا بلافاصله با واكنش مسوولان سايت مواجه مي شود ظاهراً در مورد سايت ساماندهي اين موضوع چندان مهم نبود چون آنان طي چند روز اخير (تا زمان نوشته شدن اين گزارش در روز يكشنبه) عملاً سايت را به صورت هك شده رها كردند تا آنكه يكشنبه گذشته هكرها دوباره اين سايت را مورد حمله قرار دادند و اين بار براي نشان دادن ضعف امنيت سايت صفحاتي از ديتابيس سايت هاي ثبت نام شده را در معرض ديد همگان قرار دادند. اين كار هكرها عملاً نمايانگر اين بود كه اطلاعات صدها سايت، وبلاگ و افرادي كه در سايت ساماندهي ثبت نام كرده اند در خطر انتشار قرار دارد. در واقع سايت ساماندهي كه قرار بود اطلاعات كاربران را به نوعي مخفي نگه دارد حال به دليل ضعف امنيتي عملاً اطلاعات همه كاربران را در معرض خطر سوءاستفاده و ديده شدن توسط عموم قرار داده است و اين پرسش را مطرح مي كند كه اگر مسوولان ساماندهي حداقل ديگر اعتقادي به ساماندهي سايت هاي اينترنتي ندارند بهتر است براي اطلاعات عمدتاً شخصي هزاران كاربري كه آن را به خاطر رسمي بودن اين سايت در اختيار آن قرار داده اند، مراقبت كافي به عمل بياورند.

* در آخرين لحظه تنظيم گزارش مشكل سايت ساماندهي پايگاه هاي اينترنتي برطرف شد و هم اكنون اين سايت در آدرس samandehi.ir قابل دسترسي است.
سه شنبه 7 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 257]