عبادت در فلسفه اسلامی

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: عبادت عبادت در لغت به معناي خضوع است. عبوديت بايد فقط در برابر خداوند متعال صورت گيرد. عبادت به معناي طاعت همراه با خضوع هم است. عبادت بعضي اوقات نيز به معناي پيروي كردن از روش دين است.
قرآن كريم مي فرمايد: فقالوا نؤمن لبشرين مثلنا و قومهما لنا عابدون « مؤمنون 47»
پس گفتند چرا ما را به دو بشر مثل خودمان ايمان آريم و حال آنكه قوم آن دو ما را پرستش مي كردند.

1-عبادت در اصطلاحبرخي گفته اند يعني نهايت تعظيم و جز براي خدا شايسته نيست زيرا تعظيم براي كسي است كه از نهايت انعام وبخشش برخوردار است وجز خداي بزرگ كسي اين صفت را ندارد اما اين تعريف اشتباه است زيرا نماز افراد عادي را شامل نمي شود و ديگر آنكه عبادت است بدون نهايت تعظيم .
عبادت نوعي رابطه ي خالصانه ستايشگرانه سپاس گذارانه و معنا دار آدمي در برابر خداي سبحان اين تعريف فقط شامل خداي متعال مي شود زيرا جز او كامل تري وجود ندارد.

2-انواع عبادتعبادت دو نوع است :
عبادت عملي كه انسان با عمل كردن به دستورات خداوند او را عبادت مي كند
عبادت قولي كه انسان با زبانش ذكر خداوند را بگويد
درجات عبادتعبادت از نظر درجه دو نوع است 1- عاميانه وكاسبانه 2- عارفانه و عاشقانه
در برداشت نخست عبادت نوعي تجارت است و انسان در برابر عبادت خود پاداش و جزا مي خواهد و در برداشت دوم عبادت نوعبي عشق و وسيله ي رسيدن عاشق به معشوق است. تا انسان به جايي رسيد كه حضرت علي عليه السلام مي فرمايند خدا را براي آن عبادت مي كنم چرا كه او را شايسته عبادت مي دانم.
چرا عبادت مي كنيم؟خداوند حكيم و بزرگوار پيوسته از كارهاي بيهوده دوري جسته است و هر كاري كه در اسلام دستور به انجامش شده است حكمتي دارد كه امروز نيز با دليل علمي برخي از اين موارد را ثابت نموده اند نمازهاي يوميه وسيله اي براي تجديد عهد ميان انسان و خداي خويش است تا اگر در طول روز اشتباهي از او سر زده است و از راه دين خارج شده است با خواندن نماز توبه كند ومجدداً به راه دين بازگردد.
قرآن كريم مي فرمايد أقم الصلوة لذكري « آيه 14 طه »
نماز را به ياد من بپادار
حضرت علي عليه السلام مي فرمايند: نماز، بندهاي گراني را كه گناهان بر جان آدميان فرو مي اكند باز مي كند ورهايي را به ارمغان مي آورد.آن حضرت درجاي ديگري مي فرمايند : نمازگناهان آدمي را مي زدايد و فرو مي ريزد. نماز در دين اسلام آنقدر اهميت دارد كه در صورت قبولي آن ديگر اعمال قبول ودر صورت رد آن ديگر اعمال نيز رد مي شوند.
امام علي عليه السلام مي فرمايد كسي كه به نماز اهميت ندهد ونخواهد گرفتار آتش دوزخ مي گردد و از ديگر كارهاي خوبش نتيجه اي نمي گيرد.

3-گستره ي عبادت از نظر معلم شهيد استاد مطهري عبادت فقط نماز را در بر نمي گيرد بلكه شامل كارهايي مي شود كه ما گاهي اصلا آنها را نمي دانيم برخي از اين كارها را اهل بيت عليهم السلام در سخنانشان بيان نموده اند. يكي از اين كارها تفكر است. مي گويند ابوذر از ده درجه ايمان نه درجه آنرا طي كرده بود. در روايتي امام صادق عليه السلام مي فرمايند: بيشترين عبادت ابوذر تفكر بوده است.
تفكر همان چيزي است كه از نظر امام علي عليه السلام نيز عبادت است. و همچنين امام رضا عليه السلام مي فرمايند: عبادت زياد روزه گرفتن وزياد نماز خواندن نيست بلكه عبادت انديشيدن در امر خداست. حالا يك سؤال بيان مي شود كه آيا ما درست عبادت مي كنيم ؟ حداقل اگر هم فقط چند عمل از اعمال عبادت را انجام مي دهيم درست انجام دهيم.
نماز مي خوانيم ولي نمي دانيم چرا هر چه گم كرده ام در نماز پيدا مي كنم"
يا با عجب و تكبر خويش نمازمان را ضايع مي كنيم. اما با اين حال مطالب ذكر شده باعث نمي شود ما همين عبادت ناچيزمان را انجام ندهيم . ما بايد وظيفه ي خودمان را انجام دهيم.
قرآن كريم مي فرمايد: لا يكلف الله نفسا الا وسعها آيه286 بقره خدا هيچ كس را تكليف نمي كند مگر به قدر توانايي او.

4-نماز چيست؟نمنماز اساسي ترين الفت و عامي ترين عامل محبت بين بندگان و حضرت حق است.نماز واسطه ي محكمي است كه تمام هستي انسان را به ملكوت هستي پيوند مي دهد و مانند آن برنامه اي براي ربط دادن آدمي به حق و حقيقت نمي توان يافت، نماز معراج مؤمن است.
حضرت علي عليه السلام مي فرمايند: نماز وسيله ي تقرب هرپرهيزكار است. شما نماز را چگونه معني مي كنيد؟

5-توجه به نمازبه بهترين راه براي خواندن عبادتي بهتر همين توجه به معناي اذكار نماز است كه متأسفانه ما به آن توجهي نمي كنيم. آيا تا به حال از پرسيده ايد كه چرا وقت نماز هميشه افراد گمشده هاي خويش را پيدا مي كنند؟ به خاطر اينكه توجه و تمركزي نسبت به نماز ندارند. حالا سؤالي كه پيش مي آيد اين است كه چگونه مي توانيم در هنگام نماز خواندن تمامي فكر خويش را روي نماز متمركز كنيم؟و براي رسيدن به اين مرحله چه بايد بكنيم؟
براي رسيدن به اين مرحله چند كار لازم است:
1- انسان بايد بداند در مقابل چه كسي ايستاده است، اگر اين طور باشد آيا ديگر اجازه ي كارهايي از قبيل تكان خوردن در نماز را به خود مي دهد؟
2- انسان نبايد خداوند خويش را به خاطر ترس از عذاب جهنم عبادت كند. همان گونه كه امير المؤمنين مي فرمايند: خداوندا تو را به خاطر ترس از عذاب جهنم يا به خاطر طمع به بهشت عبادت نمي كنم" تو را عبادت مي كنم زيرا فقط تو را شايسته عبادت مي دانم.
3- مهمتر از همه همين توجه به معناي اذكار نماز است. هيچ وقت فراموش نمي كنم دبير دين و زندگي سال اول دبيرستانم مي گفت: اگر انسان معناي همين الله اكبر را بفهمد وقتي اين ذكر را به زبانش مي آورد تمامي بدنش شروع به لرزيدن مي كند.
همين امسال هم دبير تفسير ما مي گفت: اگر مي خواهي حواست به طور كامل به نمازت باشد به معاني آن توجه كن. خارج از اين، اسلام ديني است كه در آن تفكر ارزش بالايي دارد. به همين خاطر است كه اصول اين تقليدي نيست بلكه انسان بايد تحقيق كرده و بعد با تفكر خويش انتخاب كند حالا آيا مي شود در نماز مطالبي را به زبان بياوريم كه معاني آن را نمي دانيم؟

6-اهميت نماز از نظر استاد مطهرييكي از ادياني كه نامش در قرآن آمده است صائبين است. اين فرقه رهبري مغرور و دانشمند داشنه است كه بارها با امام رضا عليه السلام گفتگو كرد ولي زير بارنرفت. در يكي از جلسات استدلالي ميان او و امام اين دانشمند مغرور تسلين شد و مي خواست كه ايمان بياورد كه ناگهان اذان به صدا در آمد و حضرت به خاطر نماز مجلس را ترك كردند. اين حركت امام اشتياق او را زياد كرد و پس از نماز نيز او مسلمان شد. مي بينيم كه امام رضا عليه السلام در اين مجلس بسيار مهم كه ممكن بود فرصتي نظير آن پيش نيايد مجلس را ترك كرد.
اما امروزه ناظر هستيم كه مؤذن گلوي خود را پاره مي كند ولي كسي به او اعتنا نمي كند و به حي علي الصلاة ، حي علي الفلاح ، حي علي خير العمل ، هيچ جوابي نمي دهند و بي اعتنا بر روي صندلي نشسته و يا در فكر و خيال خويش فرو رفته يا در حال تجارت است. آيا اين درست است؟ شهيد رجائي سخن زيبائي دارد: به كار بگوئيد نماز دارم به نماز نگوئيد كار دارم.
در جنگهاي مختلف نيز مشاهده مي كنيم كه چگونه اولياء الهي به نماز ايستادند.
نظير آن داستان كربلا و امام حسين عليه السلام است.
نماز آنقدر اهميت دارد كه خداوند خود را ستايشگر كسي مي داند كه نماز را به همه ي كارها مقدم ميدارد. و مي فرمايد: رجال لا تلهيهم تجارة و لا بيع عن ذكر الله مرداني كه هيچ تجارت و كسبي آنها را از ياد خدا باز نمي دارد نور آيه 37
آنقدر نماز اهميت دارد كه پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايند: نماز ستون دين است.
اما در مقابل خداوند انتقاد شديدي به خاطر ترك يا بي توجهي به نماز مي كند.مي فرمايد: فلا صدَّق و لا صلّي.
نماز آنقدر حائز اهميت است كه اولين فرمان به حضرت موسي و اولين فرمان به حضرت مريم نيز بوده است.
كمي از اهميت نماز را بيان كردم. حالا به بخشي مي رسيم كه حائز اهميت است و عدم ذكر آن نشانه ي ناجوانمردي است.
اگر چه ما قادر به بيان آن نيستيم ولي تا حد توان خود توضيح مي دهم.

7-نماز جماعت و اهميت آناسلام براي حفظ و ادامه ي وحدت امت اسلامي به نماز جماعت تأكيد كرده است.
نماز جماعت آنقدر حائز اهميت است كه نماز جماعتي كه اول وقت خوانده نشوده يا مختصر باشد بهتر از نماز فراداي است كه اول وقت و طولاني باشد.
براي اسناد مي توان به روز عاشورا اشاره كرد. امام حسين عليه السلام درآن شرايط بحراني و درصحنه ي جنگ نماز جماعت را رها ننمودند. امام صارق عليه السلام مي فرمايند: نماز را به جماعت بخوان اگر چه بر تيغه ي شمشير باشي.پس چرا بايد در كشور ما همسايه ي مسجد كه ادعاي مسلماني مي كند به مسجد نرود؟
قرآن در سوره بقره مي فرمايد: واركعوا مع الراكعين يعني با حق پرستان خدا را پرستش كنيد.
ونيز رسول اكرم مي فرمايند: صفهاي نماز در زمين مثل صفهاي ملائكه در آسمان است.

8-فلسفه نمازدر سال اول دبيرستان دبير دين و زندگي كلاس ما گفت نماز يك وسيله ي تجديد عهد است تا اگر انسان از راه خداوند منصرف شده است است در نماز خود با خداي خويش تجديد عهد كرده و توبه كند و باز به راه خداوند باز گردد.
قرآن كريم مي فرمايد: مهمترين فلسفه نماز ياد خداست.
حالا اين به ياد خدا بودن چيست؟ يكي به معناي همان توبه و بازگشت به راه خداست كه در بالا توضيح داده شد و ديگري اين است كه انسان به حدي برسد كه هر چه را كه مي بيند به ياد خدا و عظمت خدا بيفتد.
همانطور كه شاعر مي گويد:
رسد آدمي به جائي كه به جز خدا نبيند بنگر كه تا چه حد است مقام آدميت

9-...........خواننده گرامي پس از خواندن اين متن خودت يك عنوان براي اين مان انتخاب كن.
نماز باعث صداقت انسان مي شود. نماز يك معامله پر سود است. در اين معامله انسان هم دنيا را دارد و هم آخرت را.
نماز باعث آرامش باطني انسان ميشود. به خاطر همين است كه بزرگان گفته اند: اگر ناراحتي قلبي و رواني داري نماز بخوان تا ناراحتي تو بر طرف گردد.
انسان با نماز به خداوند و ايمان مي رسد. پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله وسلم مي فرمايند: بوسيله ي نماز بنده به درجه بلند مي رسد. حضرت علي عليه السلام مي فرمايند: نماز وسيله ي تقرب هر پرهيزكار است.
نماز اخلاص انسانها را زياد مي كند نماز وسيله سنجش بندگان به دست خداست.
نماز بعد روحي بيسان را نيرومند مي سازد. تماز نياز انسانها را بر طرف مي سازد.
نماز انسان را در برابر گناهان و وسوسه ها مقاوم مي سازد. و اگر هم انسان مرتكب گناهي شود با نمازش توبه مي كند و خدا هم به كرم ولطفش او را مي بخشد.
قرآن كريم چندين فلسفه براي دوام و يا انقراض و انحطاط حكومت ها دارد. يكي از آنها نابودي حكومت ها به خاطر نماز و ناشكري است.
در آخر مي گوئيم كه هيچ عملي در تاريخ اين همه گواه وشهادت نداشته است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 407]