بهداشت حرفه يي و طب كار در توسعه پايدار

واضح آرشیو وب فارسی:ابرار: بهداشت حرفه يي و طب كار در توسعه پايدار
غلامرضا كوچكي شلهاني*

شرايط و عواملي كه موجب به خطر افتادن سلامت نيروي كار مي شوند، تقريباً در تمام محيط هاي شغلي وجود دارند اما نوع و شدت آنها در محيط هاي مختلف متفاوت است.

شناسايي مخاطرات موجود در محيط كار، گاهي اوقات بسيار ساده است. مثلاً عاملي موجب واكنش آلرژيك در نيروي كار شده يا با عوارض بهداشتي ساده همچون سوزش چشم يا گلو ظاهر مي شود اما چه بسيار مخاطراتي كه آسيب فراواني داشته اما شناسايي و تشخيص آنها به سادگي امكانپذير نيست. امروز قابليت شناسايي، تشخيص و كنترل چنين مخاطراتي در محيط كار به صورت يك تخصص درآمده كه امروزه به بهداشت حرفه يي(طب كار) موسوم است.

بهداشت حرفه يي عبارت است از علم و هنر تامين بالاترين سطح سلامت نيروي كار، حفظ و ارتقاي سلامتي آنان و حفظ سرمايه از طريق ايجاد محيط كار سالم، انتخاب كارگر مناسب براي هر شغل، تطبيق شغل با مقتضيات روحي و جسمي كارگران، پيشگيري از حوادث و بيماري هاي شغلي و غيرشغلي، آموزش بهداشت فردي و مسائل مربوط به كار، تشخيص زودرس و درمان بيمار ي ها و توجه به مسائل و مشكلات كارگران در تمام مشاغل و افراد وابسته به آنان به گونه يي كه هر كارگر با برخورداري از حداكثر سلامتي و رفاه، فردي موثر براي اجتماع باشد.

برنامه هاي طب كار

اجراي برنامه هاي بهداشت حرفه يي در ايران به طور مشترك بر عهده وزارت بهداشت و وزارت كار است. البته سازمان تامين اجتماعي نيز مسووليت درمان و بيمه كارگران را برعهده دارد. شناسايي و ارزشيابي عوامل زيان آور در محيط كار و ارائه راهكارهاي كنترلي، معاينات پزشكي كارگران، حفاظت و ايمني نظير تامين وسايل حفاظت فردي، حفاظ گذاري دستگاه ها و ماشين آلات، آموزش بهداشت كارگران، ايجاد امكانات درماني و كمك هاي اوليه، وضعيت تغذيه در محيط كار، بهداشت محيط كار مثل نظارت بر سرويس هاي بهداشتي و نوتواني كارگران از جمله اقداماتي است كه متخصص طب كار در يك محيط شغلي بر آنها نظارت مي كند.

اصول بهداشت حرفه يي

هيچ عامل تهديدكننده و مخاطره آميزي را نمي توان تحت كنترل درآورد مگر آنكه آن عامل از پيش شناسايي شده باشد بنابراين اولين گام در اجراي بهداشت حرفه يي، شناسايي است. شناسايي معمولاً از طريق بازديد مقدماتي و پي بردن به خصوصيات كلي شرايط محيط كار انجام مي پذيرد. براي مثال مي توان از اطلاعات موجود در سوابق و پرونده ها استفاده كرد. تهيه فهرستي از مواد شيميايي مورد استفاده در محيط كار از ديگر شيوه هاي شناسايي مخاطرات بهداشتي است. مطالعه پرونده پزشكي كاركنان نيز مي تواند بازگوكننده انواع مخاطرات موجود در محيط كار باشد. هيچ فردي بهتر از اپراتور هر دستگاه فرآيند نسبت به مخاطرات آن و فرآيند و دستگاه آگاه نيست.بنابراين با آموزش كارمندان و كارگران مشاغل و كسب آگاهي از آنها مي توان به مخاطرات موجود در يك محيط شغلي پي برد.

پس از شناسايي نوبت به ارزشيابي دقيق مخاطرات ناشي از مواجهه كاركنان با عوامل زيان آور مي رسد. طي فرآيند ارزشيابي بايد به اين سوالات كه خطر داراي چه ماهيتي است و شدت مواجهه با خطر و طول مدت مواجهه با خطر چقدر است پاسخ داده شود.

راه هاي ورود يا مواجهه با عامل زيان آور به بدن مي تواند از طريق استنشاق، پوست و دستگاه گوارش باشد اما واكنش افراد در برابر موادي كه با آنها مواجه مي شوند يكسان نيست.پس از مقايسه ميزان عامل زيان آور با استانداردهاي مربوط، متخصص بهداشت حرفه يي اقدامات كنترلي مناسب را انتخاب خواهد كرد.ارزشيابي ممكن است نشان دهنده آن باشد كه شرايط كاري مورد بررسي فاقد هرگونه خطري براي سلامت نيروي كار است بنابراين خطر بالقوه يي وجود نداشته و شايد اقدامات محدودي به منظور افزايش اطمينان از بي خطري فرآيند انجام پذيرد اما از سوي ديگر ارزشيابي ممكن است گوياي خطري جدي باشد كه در اين صورت اقدام فوري را جهت حذف عامل مخاطره آميز طلب مي كند.

نقش بهداشت حرفه يي در توسعه پايدار

با توجه به اعلاميه كنفرانس ريو، تامين نيازهاي جمعيت فعلي دنيا به گونه يي كه با اثرات سوئي روي سلامت انسان و محيط زيست همراه نباشد از طريق استراتژي توسعه پايدار امكان پذير است. تعبير اين عبارت در طب كار عبارت است از تامين نيازهاي مادي بشر از طريق كار بدون دربرداشتن هر گونه خطري براي انسان، اكوسيستم، منابع پايه و بهداشت جامعه در كوتاه مدت و بلندمدت. بنابراين بهداشت حرفه يي در توسعه پايدار جايگاه ويژه يي دارد و مي تواند از طريق پيشگيري از حوادث، آسيب ها و بيماري هاي شغلي و حفاظت از كارگران در برابر فشارهاي بيش از حد جسمي و رواني موجب استفاده بهينه از منابع محدود و به حداقل رساندن كاهش غيرضروري منابع انساني شود. در عين حال تامين محيط كار ايمن مستلزم به كارگيري ايمن ترين تكنولوژي است و افزايش كيفيت محصولات و ارتقاي بهره وري هم با اجراي اصول بهداشت حرفه يي ميسر است. تامين و ارتقاي سطح سلامت نيروي كار نيز مي تواند به تامين رفاه خانواده منجر شود. بديهي است رفاه خانواده به ويژه در كشورهاي در حال توسعه در گرو سلامت نيروي كار بوده و در صورت عدم تحقق چنين شرايطي، با كاسته شدن از توان نيروي كار، بحران هاي شديدي خانواده را تهديد كرده و در نتيجه رفاه، بهداشت و اقتصاد جوامع تحت تاثير قرار مي گيرد.

*پزشك معتمد سازمان آموزش فني و حرفه يي كشور
يکشنبه 5 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابرار]

[مشاهده در: www.abrarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 134]