دانش - فضا در هفته‌اي كه گذشت

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: دانش - فضا در هفته‌اي كه گذشت
دانش - فضا در هفته‌اي كه گذشت

كوروش پيربازاري:اين هفته نيز آسمان به ظاهر ساكت و آرام بالاي سرمان باز هم مملو از اتفاقات ريز و درشت بود. در هفته‌اي كه گذشت با اينكه به نظر همه جا امن و امان بود اما يك سنگ آسماني كوچك برخورد سهمگيني با اتمسفر زمين داشت. اخترشناسان هم در اين هفته لحظه‌هاي ناب شكار شده‌اي از يك ستاره دنباله‌دار اسرارآميز را منتشر كردند. انتشار عكس‌هاي گرفته شده از فصول مختلف سياره اورانوس نيز يكي از جلوه‌هاي ديدني فضا در هفته گذشته بود.

تغيير فصل در اورانوس: اين پديده را مي‌توان در تصاوير گرفته شده توسط تلسكوپ بسيار قدرتمند كك (Keck) در هاوايي، مشاهده كرد. اين سياره دوردست كه در مداري 84 ساله به دور خورشيد مي‌چرخد درست مثل زمين چهار فصل دارد كه هريك از آنها به جاي سه ماه، 21 سال طول مي‌كشند. در واقع ساكنان اورانوس اگر خيلي خوش‌شانس باشند مي‌توانند در طول عمرشان يك بار چهار فصل سال را ببينند. تصاوير نزديك به فروسرخي كه در سال 2005 از اين سياره گرفته شد، حلقه‌هاي اورانوس را در زاويه 80 درجه نشان مي‌دهد، در حالي كه تصاوير گرفته شده در سال 2007 حلقه‌ها را در خلال اعتدالين به صورت 90 درجه نشان مي‌دهد. در واقع اين دو تصوير نشان مي‌دهد اورانوس به پهلو چرخيده است، بنابراين در تمام تصاوير قطب جنوب سياره در سمت راست و خط استوا درست زير حلقه‌هاي سياره قرار دارد. اين تغيير فصل احتمالا باعث شده است ساختاري ابري در نيمكره جنوبي سياره با زاويه اي پنج درجه به سمت شمال حركت كند. به نظر مي‌رسد ابرهاي درخشان جنوبي رو به تيرگي گذاشته‌اند در حالي كه ابرهاي تازه به وجود آمده در شمال مي‌درخشند. برخي از اخترشناسان بر اين باورند كه جاي اين توده‌هاي ابر در اعتدالين بعدي اورانوس كه 42 سال ديگر خواهد بود، جاي‌شان به كلي عوض مي‌شود.
دنباله‌‌دار هولمز: اين ستاره دنباله‌دار درست در چنين روزهايي در سال گذشته با درخشندگي شگفت انگيزي ناگهان در آسمان ظاهر شد، چهار ماه بعد يعني در فوريه 2008 تلسكوپ فضايي اسپيتزر ناسا توانست تصوير آن را شكار كند. در تصاويري از اين دنباله‌دار كه كنتراست رنگ‌ها در آن شدت يافته است معلوم شد كه رشته‌ها و جريان‌هاي عجيبي از غبار از اين دنباله‌دار جاري مي‌شود. به نظر مي‌رسد تابش‌هاي خورشيدي جدا شدن اين رشته‌ها از هولمز و نيز تغيير جهت آنها با حركت اين دنباله‌دار در مدارش را رقم مي‌زند. نكته عجيب در مورد دنباله‌دار هولمز اين است كه با گذشت ماه‌ها از انفجار هولمز، اين رشته‌ها همچنان در همان جهت اوليه‌شان ديده مي‌شوند.
كيوان در خروش: هفته گذشته ناسا تصاوير بي‌نظيري از گردباد در سياره كيوان را منتشر كرد. تصوير اين گردباد غول‌آسا كه قطب شمال سياره كيوان را درنورديد، توسط فضاپيماي كهنه‌كار كاسيني ناسا و در خلال شيرجه ژوئن گذشته‌اش به سوي اين سياره غول پيكر، شكار شد. اين توفان كه بادهايي به سرعت 500 كيلومتر برساعت به راه مي‌اندازد ساختاري شش وجهي مانند دارد كه امتداد آن از هر طرف به 12 هزار كيلومتر مي‌رسد. در تصوير ديگري كه فضاپيماي كاسيني در همان روز و تنها به فاصله چند ساعات از قطب جنوب كيوان گرفت، گردباد غول‌آساي ديگري مشاهده شد كه امتداد آن به 15 هزار كيلومتر مي‌رسد. به نظر مي‌رسد توده ابرهايي كه در هر دو گردباد ديده مي‌شود ريشه در اعماق اين سياره گازي داشته باشند. اخترشناسان بر اين باورند كه به احتمال فراوان اين ابرها بر اثر جابه‌جايي جريان‌هاي رو به بالاي ناشي از گردباد، به سطح سياره رسيده باشند.
مهمان ناخوانده: هفتم اكتبر، درست دو هفته پيش يك سنگ آسماني بر فراز منطقه شمال سودان به اتمسفر زمين اصابت كرد. ماهواره هواشناسي زمين ثابت METEOSAT-8 كه هر پنج دقيقه يك‌بار زمين را اسكن مي‌كند، تصوير فروسرخ اين غريبه را شكار كرده است. البته 20 ساعت پيش از برخورد نيز، رصدگران مختلفي اين سنگ را مشاهده كردند. در واقع اين نخستين‌بار بود كه تمام مراحل برخورد يك سنگ آسماني با زمين به‌‌طور كامل ثبت و ضبط شد. وزن اين سنگ چند متري به 50 تن مي‌رسيد كه بر اثر برخورد آن با اتمسفر زمين، انرژي عظيمي معادل انفجار هزار تن تي.ان.تي آزاد شد.
New Scientist, Oct. 15, 2008
چهارشنبه 1 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 84]