پرلاشز؛ انجمن هنرى مردگان

واضح آرشیو وب فارسی:حيات نو: پرلاشز؛ انجمن هنرى مردگان
ميترا اسدنيا - آدمى‌شاگردى است كه درد و اندوه او را تعليم مى‌دهد و هيچكس بدون احساس اين معلم قادر به شناسائى خود نيست(آلفرد دوموسه). اين عبارت نمونه‌اى است از هزاران عبارت جالب و تامل‌برانگيز كه امروزه هر بازديدكننده‌اى از گورستان پرلاشز در پاريس به هنگام گذر از فراز مقبره‌ها و سنگ‌نوشته‌ها بر سنگ قبرها يا سردر عمارت‌هاى خاموش مردگان نام‌آور مدفون در اين گورستان به فراوانى مشاهده مى‌كند.

امروزه در خط سه مترو پاريس، 500 متر دورتر از ورودى اصلى اين گورستان، ايستگاهى به نام پرلاشز هست اما از دو ايستگاه ديگر نيز مى‌توان به اين قبرستان راه يافت. از اين ميان بيشتر توريست‌ها اظهار كرده‌اند كه بهترين مسير ايستگاه گامبتا در خط سه مترو است كه به آنها اجازه مى‌دهد از نزديكى مقبره اسكار وايلد سردرآورند و از آنجا به بازديد مقبره‌هاى ديگر بروند.

اقبال بى‌نظير مردمان از گروه‌ها و مليت‌هاى گوناگون براى بازديد از آرامگاه شخصيت‌هاى هنرى و علمى‌مدفون در قبرستان‌هاى‌هايگيت در انگلستان و پرلاشز در پاريس آنهم در سال‌هاى اخير به اين قبرستان‌ها وجهه فرهنگى بى‌نظيرى بخشيده است. اين علائق فرهنگى به حدى است كه قبرستان پرلاشر و‌هايگيت انگليس سال‌هاست كه به كانون نوع ويژه‌اى از فعاليت‌هاى فرهنگى ازجمله برنامه‌هاى توريسم فرهنگى مبدل شده است. روشن است كه تنوع مليت هنرمندان خفته در پرلاشز بر اين وجهه فرهنگى عمق بيشترى بخشيده است. به‌عنوان نمونه گور جيم موريسون خواننده پرآوازه هنرپاپ انگليسى _ آمريكايي، در گروه دورز از دلايل مهمى‌است كه سالانه صدها انگليسى دوستدار اين گروه هنرى را به گورستان پرلاشز مى‌كشاند.

جالب است كه قبر جيم موريسون يكى از كوچكترين و ساده‌ترين قبرهاست اما تقريبا هميشه گروه زيادى از مردم گرداگرد آن حضور دارند و اگر در روزهاى خلوت سرى به گور او بزنيد، انواع شمع و عروسك و كتاب و نقاشى و آثار مختلف هنرى را برسر گور او مشاهده مى‌كنيد كه دوستدارانش به او هديه داده يا به او سپرده و برسر گورش نهاده‌اند.

جيم موريسون نيز همچون هزاران هنرمند ديگر مدفون در پرلاشز؛ خود فرانسوى نبود اما از آنجا كه در زمان اقامت خود در پاريس به سال 1971 درگذشت، در قبرستان پرلاشز پاريس مدفون شد. راز مرگ او كه همچنان در پرده ابهام مانده‌است، هنوز هم جنجال‌آفرين است به نحوى كه دو سال پيش كتابى در همين زمينه سروصداى تازه‌اى را پيرامون اين هنرمند برانگيخت.

اخبار رسمى‌مرگ جيم موريسون، ترانه‌سرا و خواننده اصلى گروه The Doors بدين ترتيب منتشر شده بود كه او در آخرين شب زندگى‌اش به كلوپى در پاريس رفت. به آهنگ‌ها گوش سپرد. احساس درد كرد و در اثر ايست قلبى در وان حمامش در سن 27 سالگى درگذشت. البته شايعات زيادى درباره مرگ او بر سر زبان‌ها افتاد و امروز پس از 36 سال كه از مرگ او مى‌گذرد؛ هنوز هم هنرمندى خبرساز مانده است.

جيم موريسون روز 7ژوئيه 1971 طى مراسمى‌كوتاه و بى‌زرق و برق در گورستان پرلاشز به خاك سپرده شد و پيكر او هيچگاه كالبدشكافى نشد اما قبر او در پرلاشز به هيچ‌وجه به سادگى و سكوت مرگ و خاكسپارى او نبود و چنانكه گفته شد قبرى است كه تقريبا هميشه ملاقات‌كنندگانى دارد.

اما پرلاشز شهرت و وجهه فرهنگى خود را مديون موريسون‌هاى بى‌شمارى است كه در اين آرامگاه خفته‌اند. كسانى چون اونوره دو بالزاك، فردريك شوپن، مارسل پروست، گيوم آپولينر، پل الوار، جرج بيزت و اسكار وايلد و صدها هنرمند و شخصيت نام‌آور ديگر از اين دسته به شمار مى‌روند. صادق هدايت و غلامحسين ساعدى شخصيت‌هاى برجسته ادبيات معاصر ايران هم در همين جا غنوده‌اند.

پرلاشز بزرگترين قبرستان پاريس است اما حضور ابدى اين شخصيت‌هاى عالم هنر و ادبيات و سياست سبب شده كه دراصل؛ مكانى از نظر تاريخى و فرهنگى بسيار مهمتر از يك گورستان شود. به حدى كه مى‌توان گفت همچون موزه‌اى معنوى‌، اجساد هنرمندان، شاعران و سياستمداران مشهورى را از كشورهاى مختلف جهان در خود نهفته دارد. درواقع خاطرات، اعمال و زندگى مردگان در دوران حياتشان آنگونه كه بوده و آنگونه كه گزارش شده، در اين قبرستان تداوم يافته است و پرلاشز به اشكال جالبي، نماد و نحوه زندگى اين مردگان را به‌مانند گنجينه‌اى معنوى طى سال‌هاى دراز در خود محفوظ داشته و به ديگران عرضه كرده است. بنابراين بازديد ازاين قبرستان اكنون علاقمندان بى‌شمارى دارد كه دائم از كشورهاى مختلف و با نگرش‌ها و انگيزه‌هاى مختلف به اين گورستان جلب مى‌شوند.

پرلاشز درواقع با بيش از 44 هكتار مساحت و 5300 درخت، يك محوطه بزرگ فرهنگى _ هنرى و نيز بزرگترين پارك در پاريس است.

اين موارد درنهايت سبب شده‌است كه سالانه 2 ميليون توريست خارجى از گورستان پرلاشز پاريس ديدن ‌كنند. اين حجم مراجعات؛ دولت فرانسه را واداشته كه براى تسهيل شرايط ورود به اين گورستان و دستيابى به گور افراد مختلف، همچون هر محوطه فرهنگى _ تاريخى ديگري؛ حفاظت از آثار و ارائه و تامين انواع وسايل و امكانات براى بازديدكنندگان در اولويت قرار بگيرد. تهيه انواع نمودار و نقشه‌هاى مناسب كه ورودى و مسيرهاى مختلف اين گورستان و مكان شخصيت‌هاى مهم را به مراجعان نشان مى‌دهد، ازجمله اين اقدامات است.

با اين حال گفته مى‌شود كه نقشه‌هاى راهنما همچنان سبب سرگردانى و نااميدى بازديدكنندگان بسيارى درگورستان پرلاشز مى‌شود زيرا وجود هزاران هزار درخت و انواع مختلفى از برج‌هاى زيبا و هنرمندانه سبب مى‌شود پيدا كردن گور هريك از افراد موردنظر بازديدكنندگان دشوار شود.

به عنوان مثال پيدا كردن گور جيم موريسون دراين قبرستان به هيچ‌وجه كار آسانى نيست و افراد ناگزيرند حداقل ساعاتى را صرف گشتن در طول و عرض گورستان كنند. بهترين كار البته آن است كه مسير موردنظر خود را از كسى بپرسيد و اگر بازهم قبر جيم موريسون را پيدا نكرديدنا اميد نشده به پرسش ادامه دهيد.

اين موضوع، يعنى وجود انواع آثار هنرى و درختان انبوه، اگرچه مانعى دردسرساز براى بازديدكنندگان مشتاق به هنرمندان يا شخصيت‌هاى تاريخى خاص مى‌شود، اما خود از دلايل مهم ديگرى است كه بر وجهه و ارزش فرهنگى و هنرى اين گورستان افزوده است.

انواع مجسمه‌ها و آثار حكاكى روى سنگ و فلز و حتى نوع معمارى در برخى قسمت‌ها همانند بخش گورستان‌هاى قديمى‌خانوادگي، كه خود به تنهايى عامل مهمى‌در جذب بازديدكنندگان است، بسيارى از علاقمندان به هنر و آثار بديع و غريب را به خود جلب مى‌كند. اما وجود اين آثار در پرلاشز سبب شده كه اين محل از يك گورستان صرف با كاركردى محدود به دنياى مردگان، ارتقا يافته و به جايگاهى به مراتب برتر و زنده‌تر كاملا مرتبط به زندگى و علائق مردمان كنونى مبدل شود.

بازهم قبر جيم موريسون از اين نظر نمونه جالبى است كه با آثار هنرى جالبى نظير نقاشى‌هاى ديوارى گرداگرد آن و نيز انواع گل‌هاى زيبا همراه با شمع‌هايى به رنگ‌ها و اشكال بديع و انواع عودها كه در بالاى قبر او مى‌سوزند، قابل شناسايى است و درعين حال اين عوامل بر جذابيت قبر اين هنرمند پرآوازه انگليسى مى‌افزايد. اكنون بسيارى از بازديدكنندگان قبر جيم موريسون عمدتا توريست‌هاى غيرفرانسوى هستند كه ضمن سفر به پاريس و ديدار از جذابيت‌هاى گردشگرى آن به قبرستان پرلاشز و طبعا به گور جيم موريسون سرى مى‌زنند. اين بازديدكنندگان طى سال‌ها چنان افزايش يافته‌اند كه قبر جيم موريسون را به يكى از برجسته‌ترين جاذبه‌هاى توريستى پاريس مبدل كرده‌اند.

پرلاشز كه گفتيم اكنون پربيننده‌ترين گورستان جهان و جايگاه ابدى مردمانى است كه زندگى مردم فرانسه و نيز جهان را طى 200 سال گذشته غنى‌تر كرده‌اند، درعين حال ازنظر تاريخى هم مشخصات خاصى دارد و ازاين نظر مى‌توان به تاريخ شكل‌گيرى آن و دفن پيكر صدها تن از درگذشتگان در دو جنگ جهانى در آن اشاره كرد.

قبرستان پرلاشز در اصل توسط ناپلئون بناپارت در سال 1804 بنياد گذاشته شده است. در ابتدا اين قبرستان به دليل دورى از شهر مورد توجه مردم پاريس قرار نگرفت اما دولت فرانسه با اعمال تمهيدات مختلف نظير استراتژى بازاريابى و ايجاد يك مركز تفريحى و نيز انتقال بقايايى از اجساد لافونتن و مولير در سال 1804 و ديگر شخصيت‌هاى مورد علاقه مردم و نيز اقدامات رفاهى ديگر توانست توجه مردم را براى دفن مردگان خود به اين گورستان جلب كند. به نحوى كه مردم مصرانه مايل بودند درميان شهروندان مشهور دراين گورستان دفن شوند.

گزارش‌ها حكايت از آن دارد كه تنها ظرف مدت چند سال بيش از 33 هزار نفر دراين گورستان مدفون شدند و اكنون بيش از 300 هزار تن در اين گورستان به خواب ابدى فرو رفته‌اند.

از اين ميان ديوار درگذشتگان كمون پاريس نيز كه مكان دفن 147 مدافع كمون پاريس و درهم شكستن مقاومت كارگران مدافع آن در محله بله ويل پاريس در سال 1871 بود، نيز كاملا به چشم مى‌خورد. حادثه‌اى برجسته در تاريخ فرانسه كه در آخرين روز هفته خونين به شكست كمون پاريس انجاميد.

اما دفن اين درگذشتگان در پرلاشز سبب شده است كه از آن پس اين گورستان به دليل برگزارى مراسم يادبود و انتشار انواع اعلاميه‌ها و طرح مسائل مرتبط با احزاب وابسته به جناح چپ فرانسه اهميت ويژه‌اى يابد زيرا برگزارى اين مراسم هر سال هزاران و بلكه صدها هزار شركت‌كننده را با هدايت رهبران اصلى سازمان‌هاى جناح چپ فرانسه به اين قبرستان كشانده است. علاوه براين؛ بناى يادبودى نيز به احترام درگذشتگان فرانسوى و اعضاى بريگاد فرانسه كه در جنگ داخلى اسپانيا درگذشته‌اند، در اين قبرستان موجود است.

بنابراين گورستان پرلاشز اكنون گوياى بخش‌هاى مهمى‌از تاريخ، ادبيات، هنر و انديشه است كه نه تنها در فرانسه بلكه در جهان تاثيرگذار بوده‌اند. در اين قبرستان از ميشل نى مارشال ارتش فرانسه كه دربرابر انقلابيون فرانسه در جنگ‌هاى ناپلئونى مقاومت كرد تا آلفرد دوموسه شاعر، رمان نويس، نمايشنامه‌نويس تا خاكستر جان مولن از رهبران ارتش مقاومت فرانسه طى جنگ دوم جهانى و آمادئو موديگليانى نقاش و مجسمه‌ساز ايتاليايى كه به‌دليل نزديكى و شباهت فوق‌العاده سبك وآثارش با پابلو پيكاسو شهرت دارد تا چارلز ماسيه ستاره شناس مشهور فرانسوى تا ژرژمليه فيلمساز مشهور و سازنده فيلم سفر به ماه، لئو لوسينين آرين پادشاه ارامنه سيليسيان، احمد كايا خواننده كرد و ترك نژاد، ساموئل‌هانه من فيزيك‌دان آلمانى و بنيان‌گذار هوميوپاتى در پزشكى و نيز يلمياز گوناى هنرپيشه و كارگردان ترك، جوزف فوريه رياضى دان و فيزيكدان فرانسوي، بنجامين كنستانت فيلسوف ليبرال مسلك سوييسي، ژآن باپتيست كلمنت نقاش فرانسوي، سوفى بلانشارد نخستين زن بالن سوار و اولين زنى كه در يك سانحه هوايى جان سپرد، ژرژ بيزه موسيقى‌دان و كلود برنارد پزشك فرانسوى كه به دليل معرفى و ابداع روش‌هاى علمى‌نوين در پزشكى و داروسازى و به‌ويژه دستاوردهايش در سيستم عصبى انسان شهرت دارد و ميگوئل آنگل آستورياس ديپلمات و نويسنده گواتمالايى و برنده جايزه نوبل ادبى 1967، كارل اپل نقاش هلندي، موريس مرلوپونتى فيلسوف فرانسوي، اديت پياف خواننده معروف فرانسوي، كاميل پيسارو نقاش امپرسيونيست، مارسل پروست اديب و مقاله‌نويس و منتقد ادبى و داستان‌نويس فرانسه، روسينى آهنگساز شهير ايتاليايى كه اكنون پيكر او به فلورانس منتقل شده ولى گور دخمه‌اى كه پيش‌تر در آن مدفون بود، به احترام او همچنان تهى نگاه داشته و به نام او ثبت شده‌است، همچنين آنتوان سنت اگزوپرى نويسنده مشهور داستان شازده كوچولو، ژرژ پير ساروت نقاش فرانسه و ويليام سيدنى اسميت آدميرال انگليسى در نبرد با ناپلئون بناپارت كه مورد ستايش او قرار گرفت و ريچارد رايت نويسنده آفريقايى _ آمريكايى و صدها نويسنده و شاعر و هنرمند ديگر در اين گورستان آرميده‌اند. در ميان قبور همه شخصيت‌هاى مشهور، محل دفن جيم موريسون خواننده آمريكايى و عضو گروه دورز ازجمله گورهايى است كه همواره در ازدحام جمعيت است و حتى گاه سبب بروز تنش‌هايى شده‌است و به‌دليل مراجعه گروه‌هاى بى‌شمار بر مزار جيم موريسون حتى در بخش‌هاى ديگرى از گورستان علائم راهنما و پيكان‌هايى قرار داده شده است كه به بازديدكنندگان مسير دستيابى آسانتر به گور موريسون را نشان مى‌دهند.

نمايشگاه آزاد مجسمه‌ها از هنرمندان گمنام

آيا تاكنون اسكاروايلد را ديده‌ايد؟ يك زوج انگليسى در پاسخ به اين سوال گفت:« هنوز نه!» اما من خود كاملا اتفاقى با قبر مارسل پروست نويسنده و رمان‌نويس و اديت پياف خواننده فرانسوى مواجه شدم كه يكى از هدف‌هاى من از گردش در قبرستان پرلاشز بود. اغلب اوقات درصورت حضور در هريك از گورستان‌هاى تاريخى فرانسه شما با مسيرهاى پر رفت و آمدى مواجه مى‌شويد كه انبوه جمعيت مردم به قصد ديدار از موسيقى‌دان‌ها، شاعران، سياستمداران مشهور و حتى افراد رسوا و بدنام و ديگر شخصيت‌هاى مشهور جهان به اين گورستان‌ها مراجعه مى‌كنند. در اين مسيرها به‌خوبى مى‌توان مشاهده كرد كه در آن سمت ديگر، زير انبوه خاك همه اين مردان مشهور خفته و مرده‌اند اما شما هنوز هم مى‌توانيد با آنها عكس يادگارى بگيريد و حتى خبرنگاران جنجال‌ساز را ببينيد كه در همه جاى اين گورستان براى شكار لحظه‌اى جالب دركمين‌اند. شايد بتوان آنها را خبرنگاران جنجال‌آفرين شهر مردگان ناميد.

اما مى‌دانم كه به‌رغم مردمى‌كه شايد به اين شخصيت‌ها نظر داشته‌اند؛ كسانى همچون من بيش از آنچه كه در زير گورها نهفته به آنچه كه بر روى گورها نهاده شده بيشتر علاقه و توجه دارند. اين چيزها كه عمدتا آثار زيبايى هستند كه اغلب از پشت عينك‌هاى آفتابى خبرنگاران و روزنامه‌گاران مخفى مى‌ماند و اوقات تلخى يا انتقادهاى تند و تيز زبانى و يا نيش‌هاى گزنده آنان را برنمى‌انگيزد.

با اين همه پرلاشز را مى‌توان در مقام مقايسه باغى در فضاى آزاد دانست انواع مجسمه‌ها و آثار سنگى و حكاكى كه با افزايش مرگ و دفن مردگانى كه قبرشان به انواعى از آثار ظريف و بديع تزيين شده، گونه‌اى خاص از آثار هنرى يادمان را پديد آورده‌اند. اين آثار درميان انواع سردابه‌ها و دخمه‌هاى مرموز، مقبره‌هاى بزرگ و يادمان‌هايى كه با انواع شيشه‌هاى رنگى بر پنجره‌ها و مجسمه‌هاى منحصر به فرد، سنگ‌نبشته‌هاى بزرگ و حجيم و ديگر آثار هنرى با انواع نمايشگاه‌هاى آثار هنرى جهان حتى گاه با بهترين و زيباترين موزه‌هاى جهان نيز قابل رقابت است.

در ميان اين آثار پرتره‌هايى از فرشتگان محافظ، فرشتگان اشكبار و غمزده و نيز فرشتگان خشمگين انتقامجو و انواع حيوانات در اندازه‌هاى كاملا طبيعى كنده‌كارى شده در سنگ مرمر و مجسمه‌هايى كاملا طبيعى از انواع حيوانات دوست‌داشتنى قابل مشاهده است.

همچنين هزاران سنگ قبر كه كلمات و جملات حكيمانه و تامل‌برانگيزى را برخود دارند كه برخى تحسين و ستايش خواننده را برمى‌انگيزند و برخى اشك‌ها ازديده روان مى‌كنند و برخى جنبه‌هاى كاملا اخلاقى دارند و برخى نيز البته كلماتى‌اند كه احساسى را برنمى‌انگيزند.

اين آثار اگرچه درميان مردگان و درگذشتگان شكل گرفته، ايجاد شده و مانده‌اند اما چندان هم از صلح و آرامش و سكوت دنياى مردگان بهره نداشته‌اند و چه بسيار گزارش‌ها كه از سرقت گاه و بيگاه اين آثار خوانده‌ايم.

من هميشه در برابر مجسمه‌هاى مرمرين سر مردانى كه به تنهايى اينجا و آنجا نصب شده‌اند با دقت و آهستگى گذر مى‌كنم. همه جا پر از گل و گياهان سبز و تازه است و هنوز مى‌توان دسته گل‌هاى كوچك را بر بقاياى سنگ‌قبرهاى فرسوده ديد و نيز تك‌شاخه رز سرخ تازه‌اى كه رهگذرى در دستان يك فرشته سنگى گذاشته است يا مجسمه دختران جوان كه احساسات غم‌آلوده‌شان براى هميشه در لحظه‌اى از زمان منجمد شده است.

همچنين انواع ديگرى از يادمان‌هاى عجيب مانند اسباب‌بازى‌هاى كودكانه، اشياى مذهبى مانند: بخوردان، تسبيح و يا انواع شمع و حتى كتاب‌ها و از همه جالبتر انواع دست‌نوشته‌ها و يادداشت‌ها در كتابچه‌هاى شخصى كه بر سر گور هنرمندى گذاشته شده است. البته به‌سادگى ممكن است بيننده در اين شهر پرشكوه مردگان گم شود زيرا در هرگوشه‌اى كه سرمى‌چرخانيد به نوعى شگفت‌زده مى‌شويد خواه از مشاهده نوشته‌اى بر سنگ قبر يا لميدن گربه‌اى زير درخت كه لبخند بر لبان شما مى‌نشاند.

پرلاشز جسم خواننده را چنان واقعى به خود جذب مى‌كند كه فرد به آسانى خود را درميان مردگان مى‌يابد. جايى كه نقاش معروف كاميل پيسارو و جرج ساروت و لافونتن درآن آرام گرفته‌اند.

اينجا آخرين مكانى است كه انسان‌هايى بزرگ و هنرمند جاودانى چون فردريك شوپن و آلفرد دوموسه را مى‌توان مخاطب ساخت اگرچه كه در ميان اين مقبره‌هاى مشهور با كمال تعجب چنان جمعيت انبوهى را نخواهيد يافت. حتى بر مزار جيم موريسون نيز بر خلاف انتظار به‌عنوان آرامگاه ابدى خواننده اصلى گروه دورز نيز امروزه شاهد جمعيت زيادى نخواهيد بود اگرچه من مطمئنم كه شكوه و زيبايى سنگ قبر موريسون هنوز هم بيشترين بازديدكننده را از ميان علاقمندان وفادارش دارد. با اين همه آرامگاه اسكار وايلد نويسنده ايرلندى _ انگليسى به‌گونه‌اى آشكار درخشانترين ستاره در آسمان پرلاشز است. اين نويسنده كه اكنون در زير يك اثر هنرى بزرگ با نقش يك فرشته آراميده و بقاياى رنگ به‌جا مانده از جاى دست بازديدكنندگان و انواع يادگارها و دسته‌هاى گل بر آن قابل مشاهده است و اين قطعه از آثارش را مى‌توانيد بر سنگ قبر او بخوانيد:

و آنان كه او را نمى‌شناخته‌اند بر او مى‌گريند

افسوس كه آن ظرف جسماني، دير زمانى است درهم شكسته است.

براى سوگوارانش او مردى رانده و مطرود است و براى راندگان و مطرودان است كه هميشه سوگوارى مى‌كنند.

اما در ميان انواع آثار هنرى در اين گورستان آنچه كه بيش از همه درنظر من جلوه كرده است، مجسمه بانوى جوانى است با بالاپوش و كلاه بلند. اين مجسمه را در يك روز سرد و ابرى و دلگير ماه مارس در سفر دومى‌كه به اين گورستان داشتم كشف كردم كه بر آستانه دخمه‌اى استوار شده است و بدون هرگونه خيال‌پردازى دريافتم كه هر انحنا و خطوط مدور به‌جا مانده از آثار اسكنه بر سنگ اين مجسمه او را چنان زنده و جاندار كرده است كه گويى حساس‌تر و منعطف‌تر از هر موجود زنده‌اى است كه در اين عالم هنوز نفس مى‌كشد. واقعا نمى‌دانم كه اين زن براى كه سوگوار است؟ براى همسر، پدر، مادر يا فرزند ازدست‌رفته‌اش و نمى‌دانم كه نام هنرمندى كه اين اثر را از درون يك تخته گرانيت تراشيده و خلق كرده؛ چيست، تنها مى‌دانم كه شكوه كامل و بى‌عيب و نقص آن مرا به‌گونه‌اى توضيح‌ناپذير به‌خود مى‌كشد.

افسوس و هزار افسوس كه من نمى‌توانم به آن اندازه و هرگاه كه دوست دارم در پرلاشز بگردم و تمام سنگ قبرهاى بى‌شمار و آثار گونه‌گون آن را به دقت مشاهده كنم. شايد در دنياى پس مرگ ممكن باشد، شايد.

منابع: سايت‌هاى پرلاشز؛ پاريس اين‌فر؛ راهنماى سفر به فرانسه؛‌ برو به سفر دنيا

goworldtravel.com

.internationalcircuit.co

everything2.com
سه شنبه 30 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات نو]

[مشاهده در: www.hayateno.ws]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 206]