صفحاتي از دفاع مقدس(6) عمليات والفجر(10) تا پايان جنگ

واضح آرشیو وب فارسی:حيات: صفحاتي از دفاع مقدس(6) عمليات والفجر(10) تا پايان جنگ
تهران – حيات

عمليات والفجر 10 – 24/12 تا 29/12/66
استراتژي تعقيب متجاوز در جبهه شمالي براين اساس طراحي شده بود كه با پيش روي در شمال سليمانيه در منطقه ماووت – هدف هاي پيش بيني شده تحقق مي يابد، ليكن بروز مشكلاتي در آن منطقه كه عمدتا ناشي از موانع طبيعي بود، طراحان نظامي را به اين نتيجه رساند كه محور حلبچه را جايگزين محور ماووت سازند، با توجه به اين نكته كه تصرف حلبچه خود هدف مستقلي بود ضمن آنكه گامي به سوي مركز استان نيز محسوب مي شد. براين اساس، عمليات حلبچه با طراحي و فرماندهي سپاه پاسداران در سه محور و در چهار مرحله اجرا شد. ابتدا با تلاش طاقت فرساي مهندسي، ارتفاعات صعب، مناسب عبور شد و سپس عمليات آغاز گرديد. در اين عمليات رزمندگان موفق شدند با استفاده از غفلت دشمن، ارتفاعات مرزي را پشت سر گذارند و شهر نوسود ايران و شهرهاي بياره، طويله، دوجيله، خرمال و حلبچه را آزاد سازند. به اين ترتيب مقدمات تصرف سد دربندي خان و نيز انسداد جاده مهم سليمانيه فراهم آمد. پيش بيني مي شد كه تصرف اين منطقه وسيع، نيروهاي احتياط دور ارتش عراق را از جنوب راهي شمال كند و در اين زمين، همچون زمين شلمچه و فاو آسيب فراواني به ارتش عراق وارد آيد. ليكن سرفرماندهي ارتش عراق حاضر نشد براي بازپس گيري منطقه حلبچه، يگان هايي را كه در جنوب آماده نگه داشته بود وارد عمليات كند، بلكه براي مقابله با رزمندگان به سلاح هاي كشتار جمعي متوسل شد و صرفا نيروها و يگان هاي منطقه اي خود را وارد نبرد كرد كه آنها نيز كاري از پيش نبردند، به عبارت ديگر، واكنش عراق در حلبچه بيش از آنكه به قواي زميني اين كشور متكي باشد، به نيروي هوايي اتكا داشت. عراق با اطمينان از حمايت هاي جهاني، روش ديگري را براي مقابله با ايران برگزيد. بمباران وسيع شيميايي مردم عراق در حلبچه؛ كشتاري دهشتناك كه در نهايت شگفتي به هيچ وجه حس همدردي و عواطف انساني مجامع و محافل سياسي و تبليغاتي جهان را برني نگيخت! در نيم روز 26/12/66 در حاليكه انبوه مردم حلبچه خانه و كاشانه خود را به قصد ايران، ترك مي كردند، به دستور حكومت عراق، نيروي هوايي اين كشور مردم منطقه و خصوصا روستاي "انب" را هدف بمباران شيميايي قرار دادند كه براثر آن 5000 كرد عراقي به شهادت رسيدند. امام خميني در مدت كوتاهي پس از عمليات والفجر 10 در پيامي به مناسب روز 12 فروردين، روز استقرار جمهوري اسلامي، هشدار دادند: "امروز ايران كربلا است؛ حسينيان آماده باشيد؛ جهزوا انفسكم بالصلاح والسلاح، نهراسيد كه نمي هراسيد، كمربندهايتان را محكم كنيد. اي آزادگان واي احرار، به پا خيزيد، قدرت هاي بزرگ شرق و غرب مي خواهند شما را در زير چكمه ها و چنگال هاي كثيف و خونين خود خرد كنند كه حتي آخ هم نگوييد. امروز روز مقاومت است امروز روز درنگ نيست ... درنگ امروز فرداي اسارت باري را به دنبال دارد." (11/1/1367).

عمليات بيت المقدس 4 5/1/ تا 9/1/67
اين عمليات با طراحي سپاه و فرماندهي و هدايت قرارگاه كربلا – كه فرماندهي پدافند منطقه فاو را نيز برعهده داشت – در تكميل عمليات حلبچه اجرا شد. نيرويهاي عمل كننده در همان ساعات اوليه موفق شدند ارتفاعات مهم منطقه همچون شاخ شميران و شاخ سورمر را كه به سد دربندي خان مشرف هستند تصرف كنند. متقابلا دشمن ضمن اجراي آتش شديد توپخانه، به بمباران شيميايي منطقه پرداخت و پس از كاستن از توان يگان هاي خودي، پاتك كرد. به اين ترتيب ادامه تك ميسر نگرديد ولي ارتفاعات آزاد شده حفظ و تثبيت شد.

سقوط فاو
نخستين حمله از حملات جديد عراق، در منطقه فاو انجام شد. ارتش عراق در تاريخ 2/1/67 با دو سپاه هفتم و گارد و يگان هاي نيروي دريايي خود شامل 10 لشگر و 26 تيپ به منطقه عمليات والفجر 8 هجوم برد. هم زمان با اين حمله، نيروي دريايي آمريكا يك حركت نظامي و درعين حال نمادين در خليج فارس انجام داد. در اين حركت، هلي كوپترهاي آمريكايي به سكوهاي نفتي ايران واقع در شمال خليج فارس هجوم بردند تا حمايت قطعي آمريكا از عراق در حمله به فاو را به نمايش بگذارند. هجوم عراق به فاو كاملا غافلگيرانه بود؛ وسعت سلاح هاي شيميايي به كار رفته در اين عمليات قادر بود سه برابر منطقه عملياتي فاو را درحد غيرقابل تحمل براي موجود زنده، آلوده كند. درعين حال دشمن از عقبه خشكي برخوردار بود و نيروهاي خودي در آن سوي آب مي جنگيدند و عقبه شان تنها متكي به يك پل بود، خطوط مختلف پدافندي خودي در برابر آتش شديد و سلاح هاي شيميايي عراق 48 ساعت مقاومت كرد.

سقوط شلمچه
با سقوط فاو، موانع رواني در ارتش عراق برطرف شد، ابتكار عمل به دست دشمن افتاد و رزمندگان ايران قبل از اينكه فرصت يابند خود را با وضعيت جديد وفق دهند، با حوادث ديگري مواجه شدند. در تاريخ 4/3/1367 ارتش عراق با سپاه هاي سوم، هفتم و گارد، به شلمچه هجوم برد و منطقه آزادشده در عمليات كربلاي 5 را در اختيار گرفت. در اين عمليات نيز دشمن از سلاح شيميايي به طور وسيع بهره برد. پس از سقوط شلمچه در حاليكه دشمن براي هجوم به جزاير مجنون آماده مي شد، نيروهاي خودي عمليات بيت المقدس 7 را انجام دادند. اين عمليات كه با رمز "يا اباعبدالله الحسين(ع)" در تاريخ 22/3/67 آغاز شده بود با فرماندهي سپاه در سه محور اجرا شد و نيروهاي عمل كننده پس از سه روز به مواضع قبلي خود بازگشتند.

سقوط مجنون
يكي از عوامل برتري ايران بر عراق در اختيار داشتن اسيران بيشتر بود. لذا ارتش عراق براي افزايش اسيران خود و جهت مقابله با ايران، در تاريخ 21/4/1367 با سپاه هاي چهارم و گارد به طور گازانبري به منطقه عين خوش هجوم برد و شماري از نيروهاي ايران را اسير كرد. عمليات بيت المقدس 7 با وجود موفقيت آن ابتكار عمل را به اردوي ايران بازنگرداند، به همين سبب در 4/4/1367 ارتش عراق پس از به كارگيري وسيع سلاح هاي شيميايي، با سپاه هاي سوم، ششم و گارد، به جزاير مجنون و منطقه جوفير هجوم برد و مناطق آزاد شده در عمليات خيبر و بدر را اشغال كرد.
براي به دست گرفتن مجدد ابتكار عمل مي بايست اقداماتي صورت مي گرفت كه جمله : آزادكردن نيروهاي خودي از پدافند در نقاط پراكنده و متمركز ساختن آنان براي مقابله با اقدامات بعدي دشمن، به همين منظور در حاليكه 3400 كيلومتر مربع از سرزمين هاي عراق در سلطه قواي خودي بود، ايران تصميم گرفت اين مناطق را تخليه كند. سپس در يك عمليات زمان بندي شده، از آن مناطق خارج شد. آخرين منطقه تخليه شده، حلبچه بود. اين سري عمليات كه از تاريخ 30/3/1367 آغاز شده بود، در 22/4/1367 به پايان رسيد.

پذيرش قطعنامه
حمايت هشت ساله نظام بين الملل از عراق درحال به نتيجه رسيدن بود. ارسال مستمر تجهيزات روسي، فرانسوي و غيره اعم از سلاح هاي سبك و سنگين و نيز تجهيزات استراتژيك به عراق به حدي بود كه توان ارتش عراق را در پايان هر سال - با وجود منهدم شدن بسياري از تجهيزاتش به دست قواي مسلح ايران – بيش از توان آن در آغاز همان سال بود. كمك هاي مالي فراوان كشورهاي حوزه جنوبي خليج فارس خصوصا عربستان سعودي و كويت نيز به حدي بود كه هرگز حكومت عراق احساس فشار اقتصادي نمي كرد و از اعتبارات و دلارهاي نفتي آنان در معاملات خارجي خود هزينه مي كرد. انتقال تكنولوژي پيشرفته و مشاركت دولت هاي غربي در ساخت سلاح هاي كشتار جمعي، ارتش عراق را به قدرتي فرامنطقه اي تبديل كرده بود. برخورداري ارتش عراق از اطلاعات ماهواره اي و جاسوسي غرب خصوصا آمريكا و نيز مشاركت مستشاران نظامي روسي و آمريكايي در تجزيه و تحليل توان نظامي ايران، قدرت فرماندهي ارتش عراق را نيز افزايش داده بود. رهبري مستبدانه حكومت عراق نيز كه طبقات مختلف مردم اين كشور را مسلح كرده و در اختيار سازمان هاي ارتش قرار داده بود، مكمل كمك هاي خارجي گشته و ارتش عراق را به حدي رسانده بود كه آماده به دست گرفتن ابتكار عمل باشد. از سوي ديگر و در نقطه مقابل، تحريم هاي اقتصادي عليه ايران و مسدودكردن هرگونه معامله نظامي با ايران كه از همان روزهاي اول جنگ آغاز شده بود، جنگ نفت نيز كه اقدامي جهاني عليه ايران محسوب مي شد و در سال هاي آخر جنگ قيمت نفت را گاهي به بشكه اي كمتر از 7 دلار رسانده بود و همچنين حمله به كشتي ها كه با حضور آمريكا در خليج فارس و بمباران كشتي هاي تجاري ايران به وسيله هواپيماهاي فرانسوي – كه در اختيار عراق قرار گرفته بود – و حداقل صادرات و واردات ايران را نيز با مشكل روبرو كرده بود، همگي دست به دست هم داده بودند كه توان نيروهاي مسلح ايران را به حداقل ممكن كاهش دهند. درهمين راستا واردنشدن آسيب اساسي به ارتش عراق در سال 1366 اين امكان را به وجود آورده بود كه تهاجمات جديد عراق عليه جمهوري اسلامي ايران روز به روز شكل تهديد كننده تري به خود بگيرد و هم زمان با آن نوعي اجماع جهاني عليه ايران در حال شكل گيري باشد به طوري كه هرگونه اقدام سياسي، اقتصادي و نظامي برضد جمهوري اسلامي ايران در افكار عمومي جهان موجه نشان داده مي شد، لذا درحالي كه خلاء ناشي از تحريم هاي جهاني عليه ايران به عقب ماندگي خودي در برابر دشمن انجاميده و برتري عراق را در مسابقه افزايش توان و توسعه سازمان رزم آشكار كرده بود، وضعيت جنگ عليه ايران تغيير كرد، به همين دليل در گزارش كارشناسانه اي كه به امام ارائه شد، عدم امكان دست يابي به پيروزي قطعي قلمداد شده بود، چشم انداز تيره اي كه ممكن بود جمهوري اسلامي مجبور به پذيرش شرايط ناگوار شكست باشد. اين عوامل امام خميني(ره) را برآن داشت كه با يك تصميم ناگهاني اوضاع را به نفع ايران تغيير دهند و در تاريخ 27/4/1367 قطع نامه 598 را بپذيرند. پذيرش قطعنامه، اوضاع داخلي و بين المللي را به نفع ايران تغيير داد و سبب شد بار ديگر ابتكار عمل به دست ايران بيافتد. دو روز بعد (29/4/67) در پيامي كه امام خميني به مناسبت پذيرش قطعنامه صادر كردند، آمده بود:
« - قبول اين مساله براي من از زهر كشنده تر است، ولي راضي به رضاي خدايم و براي رضايت او اين جرعه را نوشيدم – من با شما پيمان بسته بودم كه تا آخرين قطره خون و آخرين نفس بجنگم، اما تصميم امروز فقط براي تشخيص مصلحت بود و تنها به اميد رحمت و رضاي او از هرآنچه گفتم، گذشتم و اگر آبرويي داشتم، با خدا معامله كرده ام – فرزندان انقلابي ام، اي كساني كه لحظه اي حاضر نيستيد كه از غرور مقدستان دست برداريد،... مي دانم كه به شما سخت مي گذرد ولي مگر به پدر پير شما سخت نمي گذرد؟ مي دانم كه شهادت شيرين تر از عسل در پيش شماست، مگر براي اين خادم تان اينگونه نيست؟ ولي تحمل كنيد كه خدا با صابران است. بغض و كينه انقلابي تان را در سينه نگه داريد، با غضب و خشم بر دشمنانتان بنگريد و بدانيد كه پيروزي از آن شما است».
پذيرش قطعنامه به وسيله امام – كه منعكس كننده روح انعطاف پذير ايشان بود و نشان مي داد كه امام براي حفظ اسلام و نظام از آبروي خود گذشته است – تواني را در كشور و مردم ايجاد كرد كه همه كمبودهاي اقتصادي، تجهيزاتي و سازماني خودي را پوشش داد و حتي موازنه را در برابر دشمن – با همه برتري هاي تجهيزاتي او – برقرار ساخت؛ چيزي كه دشمن ابتدا از درك آن عاجز بود ليكن پس از حمله در 31/4/1367 به خوزستان و حمله 3/5/1367 به كرمانشاه و مشاهده واكنش رزمندگان اسلام، برآن وقوف يافت. از سوي ديگر زمان پذيرش قطعنامه كه به انعكاس جهاني آن منجر شد و اثبات كننده خوي صلح جويانه جمهوري اسلامي بود تبليغات جهاني عليه ايران را خنثي كرد و سبب تحول در افكار عمومي شد، خصوصا كه پس از اين اقدام ايران، ارتش عراق مجددا به ايران حمله كرد.

عمليات مرصاد 3/5/1367 تا 6/5/1367
ارتش عراق پس از اعلام موافقت ايران با قطع نامه 598، در دو جبهه جنوبي و مياني به طور همزمان حمله كرد. در جبهه جنوب، هدف، تصرف اهواز و حداقل تصرف خرمشهر بود كه تلاش دشمن را نيروهاي سپاه و بسيج عقيم گذاردند، اما در جبهه مياني هدف دشمن زمينه سازي براي هجوم سازمان منافقين بود. در اين جبهه ارتش عراق با حمله به خطوط پدافندي خودي، آنها را سرگرم كرده بود تا نيروهاي منافقين بتوانند از نقطه ديگري، پس از شكسته شدن خط به وسيله ارتش عراق، حركت خود را آغاز كنند. بدين ترتيب پس از شكسته شدن خط خودي در منطقه سرپل ذهاب در حمله ارتش عراق، نيروهاي منافقين بدون آنكه با مانعي روبرو باشند سوار بر خودروها به سوي كرمانشاه حركت كردند و تا تنگه «چهارزبر» پيش رفتند. چنانچه پذيرش قطعنامه، سقوط اعتبار و اقتدار امام و نظام را درپي داشت و نيروهاي منافقين با استقبال مردم مواجه مي شدند، عراق مي توانست از موضع طرف پيروز، شرايط خود را بر ايران ديكته كند و جنگ را پايان ببرد. از سوي ديگر، درحاليكه هنوز توقف حملات عراق در جنوب قطعي نشده بود، بخشي از مدافعان جنوب راهي غرب كشور شدند تا همراه مردم بسيج شوند و تحت عنوان عمليات مرصاد به سركوب حملات عراق و منافقين بپردازند.
در اين عمليات كه با فرماندهي سپاه پاسداران و با پشتيباني هوانيروز ارتش اجرا شد، رزمندگان خودي از سه محور "چهارزير"، "جاده قلاجه" و "جاده اسلام آباد پل دختر" وارد عمل شدند و در دو مرحله نيروهاي ضدانقلاب (منافقين) را كه تا تنگه چهارزبر پيش روي كرده بودند، سركوب كردند. در اين عمليات اگرچه نيروهاي منافق تا پشت نوار مرزي عقب رانده شدند، ليكن قواي ارتش عراق ارتفاعات مرزي را همچنان در اشغال خود نگه داشتند.

پايان جنگ
پس از شكست عراق در آخرين تهاجم به خوزستان و نيز شكست تهاجم منافقين به كرمانشاه، عراق در 15/5/1367 به پذيرش آتش بس تن داد. درپي آن، دبيركل سازمان ملل، روز 29/5/67 را تاريخ رسمي آتش بس اعلام كرد و همان روز نيروهاي ناظر سازمان ملل (يونيماك) در مرز مشترك ايران و عراق حضور يافتند تا مذاكرات صلح آغاز شود، ليكن عراق همچنان در اجراي قطعنامه 598 كارشكني مي كرد، به عبارت ديگر، اگرچه جنگ تمام شده بود، ليكن وضعيت نه جنگ و نه صلح بين ايران و عراق همچنان برقرار بود. اين وضعيت ادامه داشت تا اينكه عراق در تاريخ 11/5/1369 بار ديگر قرارداد 1975 الجزاير را به طور رسمي پذيرفت. پس از آن، تبادل اسيران بين ايران و عراق آغاز شد. سپس عراق كه نتوانسته بود به مطامع خود در خاك ايران دست يابد، به كويت حمله كرد تا آن هدف ها را تامين كند. بدين ترتيب حمايت كنندگان عراق در جنگ عليه ايران، گرفتار ارتشي شدند كه خود آن را تقويت كرده بودند و ايران اسلامي از جنگي كه نظام بين الملل عليه آن راه انداخته بود سرافراز بيرون آمد.
پايان پيام
سه شنبه 30 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات]

[مشاهده در: www.hayat.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 306]