نويسنده: منيره السادات باقري نماز پناهگاه زندگي پرغوغاي امروزي

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نويسنده: منيره السادات باقري نماز پناهگاه زندگي پرغوغاي امروزي
خبرگزاري فارس: مطالعات نشان داده است كه اشخاص مذهبي كمتر دچار افسردگي و اضطراب مي شوند، پژوهش هاي زيادي نشان داده اند كه حضور مذهب مي تواند انسان را در برابر مسايل و مشكلات روحي و رواني محافظت كند.در مقاله حاضر موضوع تأثير نماز بر بهداشت رواني مورد بحث و بررسي قرار گرفته است.

تأثير نماز در بهداشت رواني

امروزه اعتقاد بر اين است كه با پيشرفت علم صنعت و فناوري آمار بيماري هاي رواني نيز بالا رفته است و بيش از پيش شاهد مشكلات و معضلاتي هستيم كه بر جسم و روح انسان ها تأثير گذاشته و آن ها را در تطبيق و سازگاري با محيط خودش دچار مشكل مي كند. اگرچه گفته مي شود هيچ فردي در مقابل مشكلات رواني مصونيت ندارد و اين خطر ممكن است هر فردي را تهديد كند ولي بايد اين واقعيت انكارناپذير را پذيرفت كه چنان چه افراد ظرفيت رواني و ايمان قلبي خود را بالا برده و خود را مقاوم سازند، مي توانند شيوه هاي حل مسئله و رويارويي با مسايل و مشكلات را فراگرفته و كمك بزرگي در جهت پيشگيري از مبتلا شدن به بيماري هاي رواني داشته باشند.

براي داشتن بهداشت رواني خوب، شرايطي وجود دارد: روبه رو شدن با واقعيت، سازگار شدن با تغييرات، گنجايش داشتن براي اضطراب ها، كم توقع بودن، احترام قايل شدن براي ديگران، دشمني نكردن با ديگران و كمك رساندن به مردم، مهيا نشدن بهداشت رواني در يك فرد زمينه را براي پيدايش انواع دشواري هاي روحي و رواني مثل افسردگي، اضطراب، نابساماني هاي روحي، انواع بيماري هاي روحي و رواني، استرس و... فراهم مي كند.

مطالعات نشان داده است كه اشخاص مذهبي كمتر دچار افسردگي و اضطراب مي شوند، پژوهش هاي زيادي نشان داده اند كه حضور مذهب مي تواند انسان را در برابر مسايل و مشكلات روحي و رواني محافظت كند. مذهب، نيايش و ارتباط با خداوند راهي است كه بشر پس از قرن ها جدايي از آن، ديگر بار به سويش بازگشته و به توانايي هاي عميق و كارساز آن در مبارزه با مشكلات زندگي جديد؛ كه اضطراب نيز ثمره آن است، پي برده و ديگر نمي تواند منكر تعامل بين روان پزشكي، روان شناسي و حتي در مواردي پزشكي از يك سو و مذهب از سوي ديگر شود لذا در مقاله حاضر موضوع تأثير نماز بر بهداشت رواني مورد بحث و بررسي قرار گرفته است.

نماز و نقش آن در زندگي بشر

نماز ارتباط صميمانه اي است ميان انسان و خدا. نماز تسلي بخش دل هاي مضطرب و خسته و مايه روشني و صفاي باطن است. در قرآن نام هاي ديگري نيز در مورد نماز نقل شده است: صلاه، ايمان، تسبيح، قرآن، ركوع، قنوت، قيام و سجده، امانت، استغفار و ذكر.

نماز ستون دين و بهترين و استوارترين برنامه آدم سازي است. نمازگزار با خدايش به راز و نياز مي پردازد نماز انسان را فرشته خود مي كند چرا كه نمازگزار از هر بدي پاك مي شود. انسان با نماز از احساس تنهايي خلاص مي شود گويي از نو متولد شده و يأس و نااميدي در آسمان روح وي ديده نمي شود. لذا با گام هاي استوار به سوي زندگي پيش مي رود. هيچ عملي نزد خداوند محبوب تر از نماز نيست، پس هيچ كاري از كارهاي دنيا نبايد انسان را از نماز غافل سازد.

در اسلام هيچ فريضه اي بالاتر از نماز نيست، اديان آسماني نيز در دعوت به عبادات خدا و دوري از طاغوت با هم متحد بودند و وظايف گوناگون را برعهده بندگان مي گذاشتند و وجه مشترك تمامي آن ها، اقامه نماز است.

اهميت نماز در بهداشت رواني

بسياري از گرفتاري ها و رنج هاي روحي و رواني انسان با توسل و استمداد از درگاه خداوند تسكين مي يابد. از نظر اسلام منشأ قدرت و كمال روحي و رواني براي انسان و تنها عامل متعالي كردن بشر صرفا توجه قلبي و دروني رو به سوي خالق خويش است و به جرأت مي توان گفت بخش عمده اي از بيماري هاي رواني و مشكلات اخلاقي به طور كلي انجام آن چه پست شمرده مي شود و روح و روان را آلوده مي كند، همه و همه ناشي از غفلت از ياد خدا و پرداختن به مسايل بي اهميت و جزيي زندگي دنيوي است. و بي جهت نيست كه در دين اسلام انسان وظيفه دارد از صبح گاه تا شام گاهان از ياد خداوند و ذكر نعمات او غافل نباشد و در مرحله بالاتر، اسلام انسان را موظف كرده است كه در همه احوال از ياد خداي خويش غفلت نكند. علت تأكيد اسلام بر ذكر پيوسته خداوند يكي اين است كه انسان در خلال زندگي دنيوي لحظه به لحظه ممكن است استرس ها و فشارهاي رواني گوناگوني را تجربه كند، كه غلبه بر آن ها از قدرت روحي و رواني انسان به طور تدريجي كاسته و زمينه را براي ايجاد بيماري هاي خطرناك رواني و گاه جسمي فراهم مي سازد. بنابراين انسان بايد با ارتباط دادن خويش به منبع و سرچشمه هستي و استمداد قلبي از او و در سايه دعا و نيايش پيوسته بر قدرت روحي و رواني خود بيافزايد و نه تنها بر مشكلات كنوني غلبه كند بلكه در گامي فراتر و در پرتو ايمان و نيايش به درگاه خدا به پيشرفت هاي شگرفي دست يابد؛ كوتاه سخن اين كه ذكر و ياد قلبي خداوند نتايج و پيامدهاي روحي و معنوي زيبا و دلنشين دارد و معمولا با عميق ترين و لطيف ترين احساسات و هيجانات روحي و رواني همراه است. مدت هاست كه فرض مي شود، ارتباط مثبتي بين نيايش، نماز و باورهاي مذهبي و سلامت رواني وجود دارد و اخيرا روان شناسي مذهب، حمايت هاي تجربي براي اين عقيده را فراهم نموده است.

تأثير نماز بر شادابي روح و روان

هر عاملي كه شادابي را به انسان هديه كند، درواقع به سلامتي جسم و روان او كمك كرده است، اما نكته بسيار مهمي كه دانش طب امروز به بشر آموخته است، اين است كه شادابي و افسردگي انسان پيش از آن كه تحت كنترل اراده او باشد، زير فرمان تغييرات مواد شيميايي در سلسله اعصاب مركزي انسان است. مثلا افزايش يك ماده شيميايي به نام «دوپامين» در بدن سبب مي شود، انسان بدون آن كه خود بخواهد دچار ناراحتي شود و كاهش اين ماده نيز سبب شاد شدن غير ارادي انسان خواهد شد.

عصبانيت و ناراحتي غيرارادي و بدون علت صبح گاهي كه حالت شديد آن به عنوان «ملانكولي» و يا همان ماليخوليا (افسردگي درون زاد صبحگاهي) شناخته مي شود، در اثر تغييرات و كم و زياد شدن همين مواد شيميايي به وقوع مي پيوندد اضطراب يك حالت احساسي، هيجاني است كه از خصوصيات برجسته آن ايجاد حالت بي قراري و دلواپسي است كه با اتفاقات زمان و شرايط مكان تناسب ندارد. اگر اضطراب عكس العمل نسبت به شرايط زمان و مكان باشد نه تنها بيماري نبوده، بلكه ممكن است رساننده و سازنده باشد، مانند دلهره در موقع امتحانات و يا اضطراب در رسيدن به فرودگاه يا ايستگاه قطار و مانند اينها.

در صحنه پرغوغاي زندگي امروز هزاران گونه نگراني وجود دارد، انسان در اين درياي متلاطم در جستجوي پناهگاهي است كه در مشكلات از وي استمداد جويد و حتي به اميد او زنده بماند و براي اميد او نفس بكشد. اين پناهگاه جز خدا نمي تواند باشد، خدايي كه تمام مشكلات در برابر قدرت و توانايي او سهل و آسان است. خدايي كه نطفه بي ارزش را جان مي بخشد و به او نيروي فوق العاده اي مي دهد تا به كمك بال و پر علم و ايمان به فضا پرواز كند و آثار عظمت او را همه جا ببيند. آري ياد اوست كه دل را آرامش و جان را نور و صفا مي دهد و تيرگي هاي يأس و نگراني را از دل مي زدايد، چه پناهگاهي بهتر از او مي توان پيدا كرد.

مذهب، نيايش و ارتباط با خداوند راهي است كه بشر پس از قرن ها جدايي از آن، ديگر بار به سويش بازگشته و به توانايي هاي عميق و كارساز آن در مبارزه با مشكلات زندگي جديد، كه اضطراب نيز ثمره آن است، پي برده و ديگر نمي تواند منكر تعامل بين روان پزشكي، روان شناسي و حتي در مواردي پزشكي از يك سو و مذهب از سوي ديگر شود.

ذكر و وابسته شدن به ريسمان الهي كه پيوندي قوي و ناگسستني با حقيقت وجود و زندگي دارد انسان را به وادي امن مي رساند و فكر اتصال به نيرويي مافوق تمام نيروهاي طبيعي خوف و بيم را از دل و ذهن انسان بيرون مي راند و به عقيده روان شناسان اين مهم ترين داروي ضداضطراب است.

انسان با ايجاد ارتباط با خداوند و دعا، راه رهيدن از ناراحتي هاي دروني و بيروني را آسان نموده، و در نتيجه به عوارض رواني نيز مبتلا نمي گردد. و از طريق دعا و نيايش نيروي محدود خويش را با توسل به منبع نامحدودي چون قدرت خداوند افزايش مي دهد، هنگامي كه دعا مي كند؛ خويشتن را به قوه محركه پايان ناپذيري كه آفرينش و تمام كائنات را به هم پيوسته، متصل مي كند و يادآوري مشكلات و بازگو نمودن آن ها نه تنها در حالات عاطفي موثر بوده بلكه در كيفيات بدني نيز تأثير داشته و سبب بهبودي مي شود. احساس اين كه انسان مي تواند با نيايش، خواسته ها، كاستي ها و ناآرامي هاي خويش را به درگاه معبودي كه قادر متعال است اظهار كند سبب آرامش مي گردد.

.............................................................................................
منبع: روزنامه كيهان
دوشنبه 29 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 339]