واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: بین الملل > اروپا - خبر در گفتگو با دکتر حسام الدین واعظ زاده استاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل اروپا به بررسی نگرش کشورهای اروپایی به نمادهای اسلامی و مسلمانان این قاره پرداخته است. طرح ممنوعیت ساخت مناره مساجد در سوئیس از موضوعاتی است که طی چند هفته گذشته انتقادات مسلمانان کشورهای اروپایی و در عین حال کشورهای اسلامی را برانگیخته است . نگاهی به اخبار نشان می دهد که محدودیت علیه مسلمانان در اروپا به سوئیس محدود نمی شود . چندین ماه پیش تندروهای ملی گرا در انگلیس علیه مسلمانان راهپیمایی کرده و تجمع راه انداختند و مدتها پیش نیز دولت فرانسه با تصویب قانونی تحصیل مسلمانان محجبه را در دانشگاههای این کشور ممنوع اعلام کرد. چنین فضایی کم و بیش در دیگر کشورهای اروپایی نیز حکمفرماست . همانطور که سال گذشته شاهد چاپ کاریکاتور توهین آمیز در روزنامه های دانمارک بودیم . به بهانه منع ساخت مناره در سوئیس چرایی اسلام هراسی در اروپا ونوع نگاه کشورهای مختلف اروپایی به مسلمانان را خبر در گفتگو با دکتر حسام الدین واعظ زاده استاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل اروپا به بررسی گذاشته است. سوئیس به صلح طلبی و دوری از تنش و نزاع شهره دارد . چرا در این کشور تحرکاتی علیه اسلام رخ می دهد ؟ ریشه این رویکرد را در چه می دانید؟ اسلام قدمت زیادی در اروپا دارد. بعد از دوره استعماری انگلیسی ها ، فرانسوی ها و ایتالیا یی ها در خاورمیانه و بدنبال استقلال کشورهای مستعمره مهاجرت مسلمانان به اروپا شدت گرفت . بطوریکه اکنون بعد از گذشت چندین نسل از مهاجرت اولیه ، مسلمانان نیز همانند دیگر شهروندان اروپایی از حق و حقوق برابر با دیگران برخوردارند . اما برخی مواقع تعارضات فرهنگی مسلمانان با جهان غرب تعارضاتی را بین جامعه مسلمان اروپا با دیگر شهروندان ایجاد کرده است. این تعارضات در مواقعی که غرب با کشورهای مقصد مهاجرین درگیری و نزاع دارد حاد تر می شود . مثلابا افزایش حضور نظامی و درگیری غرب در عراق ، افغانستان و پاکستان ، باید انتظار داشت که تنش ها به اروپا نیز منتقل شود. حرکتی که در سوئیس اتفاق افتاد در واقع بازتاب تحولاتی است که در خارج از این کشور رخ داده است . همه رخدادها از بمب گذاری های 11 سپتامبر تا جنگ عراق و افغانستان به افرطی گری در میان مسلمانان و همچنین ملی گراهای اروپایی دامن زده است . مراکزی چون مسجد، انتشارات ، مدارس و حتی دانشگاههای وابسته به مسلمانان نماد اسلام گرایی در اروپا بشمار می روند. تا قبل از یازده سپتامبر رابطه متقابل و احترام آمیزی بین جامعه مسلمانان اروپا و دیگر شهروندان کشورهای اروپایی برقرار بود . اما افراطی گری ها باعث شد گروههای ناسیونالیستی اروپایی اقداماتی را علیه مسلمانان طراحی کنند . احزاب راست افراطی و حتی در مواقعی چپ سوسیالیست برای افزایش محبوبیت خود بدنبال اعمال محدودیت برای مسلمانان هستند . اقلیت های مذهبی به سوژه ای برای کسب رای احزاب اروپایی تبدیل شدند . افکار عمومی و رای دهندگان به موضوعاتی مانند اینکه با بازگشت مسلمانان به کشورهای ایشان دردسر کمتر شده و امکان اشتغال اروپایی ها بیشتر می شود ، واکنش مثبت نشان می دهند . به همین طی سالهای گذشته تعداد قابل توجهی از احزاب اروپایی با تحرک علیه اقلیت های مذهبی بخصوص مسلمانان رای کسب کرده اند . البته تمایل مردم به محدود کردن مسلمانان دلایل دیگری نیز دارد . مثلا اینکه طی سالهای گذشته رشد جمعیت اروپا روند معکوسی داشته است . یعنی زاد و ولد نسبت به مرگ و میر روند رو به کاهش بوده است . این در حالی است که جمعیت اقلیت مسلمان ساکناروپا رو به افزایش است .این جمعیت هم بلحاظ زاد و ولد و هم بدلیل افزایش مهاجرت رشد داشته است. نا گفته نماند که هنوز جوامع اروپایی آمادگی برخورد جدی تر با اسلام و مسلمانان اروپا را ندارند . هر چند که جهت گیری ها به سمت برخوردهای بیشتر با مسلمانان است .اینکه می بینیم در سوئیس ساخت مناره را ممنوع می کنند نشان از آن دارد که نمی توانند ساخت مسجد را ممنوع کنند . بنابراین در یک ساختار دمکراتیک و با اتکا به همه پرسی و جلب نظر افکار عمومی ابتدا ساخت مناره را ممنوع می کنند . سپس در ادامه همین فرایند چنانچه همراهی افکار عمومی حفظ شود می تواند به اقدامات دیگری مانند ممنوعیت ساخت مسجد بیانجامد. نوع برخورد کشورهای اروپایی نیز با این مساله تفاوت دارد . مثلا انگلیس نسبت به فعالان مذهبی و مسلمانان فضای بازتری دارد . در مقابل فرانسه محدودیت های زیادی را علیه مذهب اعمال می کند . ارزیابی شما از این تفاوت چیست؟ به دو نمونه خوب اشاره کردید . انگلیس را می توان بعنوان کشوری که بهترین شرایط را در اروپا برای اقلیت های مذهبی دارد و فرانسه را بعنوان کشوری که سخت ترین شرایط را برای فعالیت های مذهبی دارد مورد بررسی قرار دارد. این تفاوت بیشتر به اصول پذیرفته شده دمکراتیک در این کشورها بر می گردد. برای مثال فرانسه قانون اساسی دارد ولی انگلیس فاقد قانون اساسی است . انگلیسی ها خیلی به این امر افتخار می کنند و می گویند که بر حسب شرایط، مصالح خود را تشخیص می دهند . اما فرانسوی ها مجبورند که به اصول قانون اساسی خود پایبند باشند . قانون اساسی فرانسه تاکید دارد که این کشور سکولار است و مذهب از سیاست جداست. بنابر این دولت فرانسه در عمل نسبت به تحرکات مذهبی واکنش تند تری اعمال کرده و محدودیت بیشتری حاکم می کند. ممنوعیت حجاب در مراکز آموزشی نیز بر این اساس بوده است . البته اخیرا هم بحث شده است که حجاب را در کل فرانسه ممنوع کنند. فلسفه سیاسی حاکم بر انگلیس همه انسان ها را فارغ از رنگ ، قوم و مذهب برابر می داند به همین دلیل همه فرق دینی در انگلیس معبد و دفتر دارند. از سوی دیگر انگلیس بدلیل فرهنگ مهاجر پذیرش و همچنین سابقه استعماری، ارتباط فرهنگی زیادی با دیگر ملل و مذاهب داشته است به همین دلیل راحت تر توانسته است مذاهب مختلف را بپذیرد. اوضاع در کشورهای دیگر اروپایی چگونه است ؟ کدامیک قوانین سخت گیرانه تری و کدامیک قوانین بهتری نسبت به مسلمانان دارند؟ برخی کشورها مانند دانمارک از آنجا که به مبانی سکولار خود اصرار دارند به فرانسه نزدیک هستند .در آلمان بدلیل اینکه اقلیت ترک مقتدری زندگی می کنند ، مسلمانان از انسجام بیشتری برخوردارند ولی در عین حال تحرکات نازی ها و ملی گراهای آلمانی نیز از شدت قابل توجهی برخوردار است . در مجموع آلمان به لحاظ سخت گیری بین فرانسه و انگلیس قرار دارد. اما در کشوری مثل اسپانیا اوضاع مسلمانان نسبتا خوب است . حضور هفتصد ساله مسلمانان در زمان امپراطوری عثمانی و قبل از آن در اسپانیا باعث آشنایی عمیق مردم اسپانیا با اسلام شده است . به همین دلیل وقایع یک دهه اخیر چندان نتوانسته است بر مناسبات مردم اسپانیا و مسلمانان تاثیر بگذارد. در کل باید گفت ناسیونالیسم اروپایی در حال بیداری است و اسلام هراسی در کل اروپا فراگیر شده است. در این میان اقدامات ملی گرا ها در کشوری مانند روسیه خطراتی به مراتب بیشتر از فرانسه دارد . فرانسه محدودیت های خود در قبال مسلمانان را در قالب قانونی اعمال می کند ولی در روسیه اینطور نیست و دولت چندان نظارتی بر عملکرد گروههای نژاد پرست ندارد . آیا غرب بخصوص اروپا بدنیال راهکاری مناسب برای کاستن از افراطی گری ها در دو طرف ماجرا ( مسلمانان و شهروندان اروپایی ) بوده است ؟ هنوز اروپایی ها به جواب قطعی و راه حل مناسب نرسیدند و تحقیقات در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی اروپا و آمریکا همچنان ادامه دارد. با این حال برخی جمع بندی ها وجود دارد . کشورهای اروپایی بدنبال نهادینه کردن سازمان های اسلامی هستند مثلا صلاحیت امام جماعتی که برای مساجد اروپا می اید را بررسی می کنند. برخی کارشناسان از لزوم یکسان سازی مسلمانان با جوامع غربی سخن می گویند . یعنی اینکه مسلمانان خود را بطور کامل با فرهنگ غرب تطبیق دهند . اما مسلمانان معتقد به همگرایی هستند یعنی با وجود حفظ فرهنگ قومس و مذهبی خود به فرهنگ غرب نیز احترام بگذارند. در کل اروپا از اسلام صلح جو حمایت می کند و اسلام افراطی را برای امنیت ملی خود خطر میداند به همین دلیل قوانین مهاجرت را سخت تر کرده اند با سرمایه گذاری سیاسی اقتصادی در کشورهای اسلامی سعی دارند افراط را از مبدا کنترل کنند . برخی کارشناسان معتقدند چنانچه غرب از اقدامات نظامی و مداخله جویانه در جهان اسلام پرهیز کند واکنش مسلمانان نیز کمتر شده و وضعیت موجود به حالت عادی بر می گردد.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 423]