بارش همچنان ادامه دارد حشيش ، هروئين ، كراك ، شيشه و...

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: بارش همچنان ادامه دارد حشيش ، هروئين ، كراك ، شيشه و...
جام جم آنلاين: آخرين بار كه در جمع دوستانش حاضر شد، 22 ساله بود. مي‌گفت همه چيز از دبيرستان لعنتي شروع شد، وقتي اولين پك را به سيگار زد، وقتي در اولين پارتي همكلاسي‌ها شركت كرد. به خاطر پيشنهاد چند تا قرص سفيد عصباني شد و گفت: من اهل اين حرف‌ها نيستم.

وقتي به او گفتند: بچه ننه...، وقتي به خاطر داشتن دوست دختر با پدرش جر و بحث كرد، وقتي از خانه زد بيرون تا آرام شود، وقتي ساعت 45/23 تو پارك ... با يكي از هم‌سن و سال‌ها درد دل كرد، وقتي دومين پك را به سيگار زد و اين بار تا آخرش كشيد، وقتي چون هنوز آرام نشده بود دوست مهربانش دلش سوخت و چيزي توي مشتش گذاشت، وقتي آنقدر معرفت به خرج داد كه پولشو نگرفت، وقتي حس كرد زندگي چقدر آرام و لذتبخش است، وقتي خواست دنيا هميشه همين‌طور بماند، وقتي ... وقتي... و حالا وقت‌ها و زمان‌ها گذشته است.

بايد براي اين آرامش ظاهري پول بدهد. هر گرم 12 هزار تومان. اگر ندهد، به خودش مي‌پيچد، با همه درگير مي‌شود. زخم گردنش در مقايسه با 6 ماه پيش عميق‌ شده، وقتي در خيابان راه مي‌رود به در و ديوار مي‌خورد، همه از او فاصله مي‌گيرند، حتي دوست دخترش كه مدت‌هاست از او دور شده است. مي‌گويند معتاد است. او معتاد است، اما با يك تفاوت؛ او راه بازگشتي ندارد اينجا براي او آخر خط است.

كمتر كسي است كه به سن تشخيص رسيده باشد و نام كراك، گراس، ماري جوانا، شيشه و كريستال را نشنيده باشد. حتي بعضي بچه مدرسه‌اي‌ها اطلاعاتشان بيشتر از بزرگترهاست. وقتي به آنها هشدار مي‌دهي كه مواظب اين مواد باش و هرگز قبولشان نكن، با خونسردي از بارها ديدن اين مواد در دست هم‌سن‌ و سالانشان مي‌گويند.

مواد مخدر صنعتي واقعيتي تلخ و وارداتي به جامعه امروز است. پيشگيري نياز دارد؛ چون راه ترك اين مواد مانند مواد مخدر سنتي همچون ترياك، هروئين و حشيش هنوز شناسايي نشده و آسيب‌هاي مواد مخدر صنعتي آنقدر جدي است كه مي‌گويند راه برگشتي ندارد، بنابراين بايد به آن نگاه پيشگيرانه داشت.

پاد، طرحي معلق

كارشناسان مي‌گويند اگرچه سن اعتياد در كشور اندكي رشد داشته؛ اما زمينه ابتلا به آن از سنين نوجواني آغاز مي‌شود، آمارهاي غيررسمي گواه وجود بستر اعتياد در مدارس بخصوص دبيرستان‌هاست. بنابراين طرح‌هاي پيشگيرانه در مدارس مي‌تواند راهي براي كاهش اعتياد در سنين بالاتر باشد.

وقتي در ابتداي دهه80 اولين بار از وجود بيش از 30 هزار دانش‌آموز معتاد در مدارس سخن گفته شد و وقتي مسوولا‌ن به اين نتيجه رسيدند اين كه بيشتر دانش‌آموزان در مقطع دبيرستان مواد مخدر جديد از نوع شيشه و كراك را مي‌شناسند وحتي ميزان اطلاعات آنان حتي از مديران مدارس بيشتر است، طرح پاد در سال 85 رونمايي شد تا به عنوان پيشگيري از سوءمصرف مواد مخدر در مدارس، نگاهي رو به جلو داشته باشد و از آسيب‌هاي جدي‌تر در اين زمينه جلوگيري كند.

طرح جامع پاد قرار بود با هدف پيشگيري از مصرف، ايجاد نگرش منفي درباره مواد مخدر در دانش‌آموزان، كاهش شيوع سوءمصرف و ارتقاي سطح مهارت‌هاي زندگي در سال‌هاي 85 تا 88 تدوين و اجرا شود. با گذشت 2 سال از تدوين و آغاز طرح هنوز اثرات آن اعلام نشده است.

مدير كل وقت دفتر پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي در آموزش و پرورش 2 سال پيش اعتبار برآورد شده مورد نياز براي اجراي طرح جامع پيشگيري از سوء مصرف مواد مخدر در بين دانش‌آموزان را 142 ميليارد و 318 ميليون تومان تنها در سال اول اعلام كرد كه گويا به دليل هزينه بالا‌هيچ گاه رنگ اجرا به خود نديد.

نگاهي به پيشينه طرح پاد نشان مي‌دهد كه اولين قدم براي تدوين آن در سال 82 برداشته شد طرحي كه مسوولان مركز تحقيقات دخانيات به آموزش و پرورش ارائه كردند تا به كمك آن پيشگيري از استعمال سيگار در بين دانش‌آموزان چهره‌اي واقعي به خود بگيرد.

اما محسن فريدي،‌ مدير كل سابق پيشگيري از آسيب‌ها در آموزش و پرورش كه پيگير اجراي طرح پاد بوده درباره صحت وجود دانش‌آموزان معتاد در مدارس مي‌گويد:‌ البته آمار اعتياد در دنيا خطرناك‌تر از ايران است، اما اعتياد در مدارس مساله‌اي است كه بيشتر مديران مدارس آن را كتمان مي‌كنند متاسفانه ما با ضعف فرهنگي روبه‌رو هستيم كه اجازه انتشار آمارهاي واقعي را نمي‌دهد و اين امر هم نتيجه نبود طرح‌هاي پژوهشي و پيمايشي جامع و در سطح ملي است بنابراين اگر مي‌بينيد هنوز در اين زمينه نمي‌توان آمار دقيقي ارائه كرد، براي اين است كه پژوهش در آموزش و پرورش جايگاه مناسبي ندارد بنابراين تنها به استناد پژوهش‌هاي موردي مي‌توان اظهار نظر كرد مثلا مصرف مواد دخاني و قليان در بين دانش‌آموزان شيوع دارد و براساس پژوهش وزارت بهداشت، نزديك به 13 تا 5/13 درصد دانش‌آموزان حداقل يك‌بار مصرف سيگار و قليان را تجربه كرده‌اند.

وي درباره مصرف احتمالي مواد در بين دانش‌آموزان مقاطع تحصيلي پايين‌تر گفت: بعيد مي‌دانم، چون هزينه اين مواد بالاست، نمي‌توانم بپذيرم در سنين پايين‌ مواد مصرف شود.

فريدي همچنين از توقف فعاليت ستاد پاد پس از خروج از مسووليتش خبر داده و مي‌گويد: اين توقف به نفع آموزش و پرورش نبود، چون هدف ما در طرح پاد پيشگيري از نوع اوليه يا همان فرهنگسازي است. من با توجه به 3 ضلع خانواده، معلم و دانش‌‌آموز معتقد به واكسيناسيون فرهنگي يعني كار روي اذهان هستم.

مدارس و خانواده‌ها بايد مهارت نه گفتن را در جوانان تقويت كنند به همين دليل، 3 جزوه در مقاطع ابتدايي، راهنمايي و دبيرستان تهيه شد كه متاسفانه پس از خروج من از مسووليت از سوي ستاد مبارزه با مواد مخدر به چاپ نرسيد.

فريدي سرانه پيشگيري از اعتياد را در آموزش و پرورش كشور كمتر از 100 تومان يعني كمتر از قيمت يك پفك نمكي مي‌داند.

معاون پيشگيري سازمان بهزيستي با اشاره به اين كه 20 درصد معتادان كشور در سال 84 مصرف كننده هروئين، كراك و مواد مخدر صنعتي بودند، مي‌گويد: نتايج ارزيابي در سال 86 نشان داد كه 40 درصد معتادان از هروئين، كراك و مواد روان‌گردان كه خطرناك‌ترين مواد اعتياد‌آور هستند، مصرف مي‌كنند.

محمد نفريه هم با تاكيد بر نوسان بودجه پيشگيري از اعتياد، اجراي برنامه‌ها را پرفراز و نشيب مي‌خواند و اضافه مي‌كند:‌ مهم‌ترين برنامه‌اي كه اكنون در زمينه پيشگيري براي مدارس اجرا مي‌شود، آموزش مهارت زندگي ميان كودكان و نوجوانان در مقاطع مختلف است.

به هر حال، الگوي مصرف مواد مخدر در جامعه و بخصوص جوانان در حال تغيير است و به نظر نمي‌رسد اكتفا به يك كتاب يا واحد درسي مانند مهارت‌هاي زندگي كه اتفاقا از سوي دانش‌آموزان و مدارس جدي گرفته نمي‌شود ‌ براي كاهش سرعت اعتياد به مواد مخدر صنعتي كافي باشد، چنانچه به گفته مدير حال دفتر پيشگيري از آسيب‌هاي اجتماعي بدون اعتبار نمي‌توان پيشگيري كرد، وي در پاسخ به انتقاد نمايندگان مجلس هفتم در سال گذشته گفته بود:‌ بعضي از دستگاه‌ها و سازمان‌‌هاي دولتي بودجه لازم براي انجام كارها داشتند، ولي هيچ اقدامي انجام ندادند و خود را هم مقصر نمي‌دانند. آن وقت همه تقصيرها را به گردن آموزش و پرورش مي‌اندازند. به گفته وي تاكنون در كل 50 درصد دانش‌آموزان مدارس آموزش پيشگيري از اعتياد و ايدز ديده‌اند.

آسان، سريع، ارزان‌

اما با توجه به تبليغات جذاب و آشكار بيش از 15 هزار پايگاه اينترنتي در تبليغ مواد مخدر صنعتي و قرص‌هاي روانگردان كه به آساني در دسترس جوانان و نوجوانان قرار دارد، آموزش و پرورش به‌تنهايي نمي‌تواند از پس هجمه اين تبليغات برآيد.

اما هومن نارنجي‌ها، مدير كل پيشگيري و امور فرهنگي ستاد مبارزه با مواد مخدر ‌ كه اين روزها نامش در پي هر مطلبي درباره مواد مخدر صنعتي به عنوان هشدار‌دهنده ذكر مي‌شود ‌ مي‌گويد: مواد مخدر صنعتي امروز موادي هستند با حجم كم، مسموميت بالا و درمان‌پذيري بسيار دشوار و اين مواد در عين حال كه در لابراتوارها ساخته مي‌شوند، محصول‌دهي بالايي دارند.

پس طبيعي است كه قاچاقچيان به سمت آن گرايش پيدا كنند. كسي كه مي‌خواهد يك كيلو ترياك جابه‌جا كند تا آن را فرضا يك ميليون تومان بفروشد، با مشكلات و خطرات زيادي روبه‌روست؛ اما يك كيلو شيشه يا كراك، سود 80 تا 90 ميليون توماني دارد.

وي درباره تغيير الگوي مصرف جوانان نيز مي‌گويد: اعتياد دردنيا به سمتي رفته كه افراد طالب تحرك، تخليه و هيجان‌طلبي بيشتري هستند. در گذشته موادمخدر سنتي مثل ترياك و شيره و هروئين باعث خمودگي، انزوا و گوشه‌گيري فرد مي‌شد، ولي مواد جديد كه بيشتر در محافل و ميهماني‌ها مصرف مي‌شود، استفاده‌اش راحت‌‌تر است و باعث هيجان فرد مي‌شود، شايد به همين دليل تاثيرپذيري جوانان از آن بيشتر باشد.

نارنجي‌ها با استناد به پژوهش‌هاي انجام شده ميانگين سني مصرف اين مواد را كه البته جدا از سن مصرف كل مواد مخدر نيست 32 تا 33 سال اعلام مي‌كند كه نسبت به سال 77 با كمي افزايش روبه‌رو بوده است.

وي درباره طرح پاد از قوانيني ياد مي‌كند كه در حال حاضر در نظام قانونگذاري كشور درحال تصويب است و به موجب آن هر دستگاهي مرتبط يا غير مرتبط با حوزه موادمخدر موظف است يك درصد يا در هر حال درصدي از بودجه خود را براي پيشگيري از مصرف موادمخدر اختصاص ‌دهد.

مديركل پيشگيري ستاد مبارزه با موادمخدر با انتقاد از عملكرد فعلي آموزش و پرورش و درخواست آن براي بودجه بيشتر مي‌گويد: اگر وزارت بهداشت درصدي بودجه از ستاد نگيرد، آيا مي‌تواند بخشي از وظايف ذاتي خود را انجام ندهد؟ به نظر من،‌ اعتباراتي كه از طرف ستاد به وزارتخانه‌ها اختصاص يافته، آنها را شرطي كرده است.

امروز آنها فكر مي‌كنندكه اگر قرار باشد براي پيشگيري يا درمان اعتياد كاري انجام دهند، بايد منتظر ستاد باشند تا به آنها بودجه بدهد. درست است كه ستاد كمك مي‌كند، ولي آنها بايد بدانند كه بودجه ستاد‌، كمكي است و هر دستگاه بايد از بودجه اصلي و اجرايي خود هزينه كند.

وي درباره اين كه حتي براي آموزش مهارتي هم ستاد در آموزش و پرورش هزينه مي‌كند،‌ اضافه كرد. امسال 2 ميليارد تومان از اعتباراتمان را به آموزش و پرورش داده‌ايم، ضمن اين كه بخشي ديگر از اعتبارات سازمان‌هاي مرتبط مانند ناجا، بهزيستي و وزارت بهداشت نيز به آموزش و پرورش تزريق مي‌شود.

براساس اين گزارش، بودجه بخش پيشگيري ستاد مبارزه با مواد مخدر سالانه 13 ميلياردتومان است؛ در حالي كه سال پيش اين بودجه 2 ميليارد و 600 ميليون تومان بوده و اين بودجه امسال 400 برابر شده است.

آمارها نگران‌كننده است‌

اگر روزي شاهد كتمان آمارهاي واقعي از سوي مسوولان ستاد مبارزه با موادمخدر و فرماندهان ناجا بوده‌ايم كه اعلام رسمي آمارها را باعث قبح‌زدايي و افزايش مصرف و قاچاق موادمخدر مي‌دانستند،‌ امروزه كمتر مسوولي را مي‌يابيم كه نسبت به‌ اعتياد بخصوص از نوع مواد صنعتي ابراز نگراني نكند.

نارنجي‌ها در اين باره مي‌گويد: تا 3 سال پيش،‌ از هر 100 نفر مراجعه‌كننده به درمانگاه‌هاي ترك اعتياد 5 تا 7 نفر معتاد هروئيني و بقيه مصرف‌كننده ترياك بودند. در حالي كه اكنون بالاي 70 درصد مراجعان را معتادان به هروئين و كراك تشكيل مي‌دهند.

اين در حالي است كه كراك ايراني از كراكي كه در اروپا توليد مي‌شود، به لحاظ تركيبات شيميايي خطرناك‌تر است و 150 برابر هروئين قادر است بر مغز و اعصاب اثر تخريبي داشته باشد.

سرهنگ جواد كشفي، رئيس پليس مبارزه با موادمخدر هم ضمن هشدار به شهروندان نسبت به مصرف موادمخدر صنعتي ميان جوانان مي‌گويد: در سال 86 حدود 33 درصد از كشفيات پليس مربوط به كراك، 34 درصد ترياك و بقيه مربوط به ساير موادمخدر بود اما در 4 ماه اول امسال40 درصد كشفيات پليس فقط به كراك و 20 درصد بقيه به ترياك اختصاص داشت. ضمن اين كه توزيع‌كنندگان مواد مخدر صنعتي در تهران بيشتر 18 تا 23 ساله بوده‌اند و مصرف‌كنندگان هم 23 تا 32 ساله هستند.

ارزيابي نتايج يك تحقيق‌

طرح بررسي وضعيت سوء مصرف و وابستگي به مواد مخدر در ايران از خرداد 86 آغاز و طي آن 8 هزار پرسشنامه در استان‌هاي مختلف تكميل شد.

براساس نتايج اين پژوهش ملي، بالاترين ميزان مواد مصرفي در ايران به ترتيب ترياك (8/32 درصد)‌، آمپول‌هاي نورجيزك (4 درصد)‌، شيشه يا كريستال (7/3 درصد)‌، حشيش (9/ 1 درصد)‌، شيره ترياك سوخته (5 درصد)‌ و بقيه مواد بوده است. حدود 20 درصد معتادان هروئين فشرده و شيشه را به روش تزريقي مصرف مي‌كنند كه ميانگين هزينه كرد ماهانه براي مواد هر معتاد در كشور 183 هزار تومان بوده است.

شيوع 10 درصدي آغاز مصرف مواد در محيط كار، ضرورت توجه بيشتر به اين اماكن را نشان مي‌دهد. نارنجي‌ها اين رقم را زنگ خطري مي‌داند كه نيازمند مداخلات پيشگيرانه است. به گفته وي، برنامه جامع پيشگيري از اعتياد در محيط كار تهيه و در حال نهايي شدن است كه عملياتي شدن آن به همكاري ديگر دستگاه‌ها نياز دارد.

همچنين شايع‌ترين مكان مصرف مواد منزل دوستان (4/35 درصد)‌ و منزل خود فرد (4/22 درصد)‌ عنوان شد كه نشان‌دهنده ضرورت توجه و نظارت بيشتر والدين بر نوجوانان است.

بازار خريد و فروش، داغ داغ‌

هرچند شنيده مي‌شود، انگلستان يكي از كشورهاي پيشرو در توليد مواد مخدر صنعتي است؛ اما افغانستان را بزرگ‌ترين توليدكننده مواد مخدر دنيا معرفي مي‌كنند. 2 سال قبل پيش‌بيني شده بود كه افغانستان 90 درصد ترياك خود را به هروئين تبديل مي‌كند.

با اين كار مصرف‌كنندگان ترياك در ايران كه اصلي‌ترين توليدكننده ترياك را از دست مي‌دادند، به راحتي حتي جذب مواد جايگزيني مانند هروئين يا كراك (هروئين با خلوص 97 درصد)‌ مي‌شدند. در حال حاضر، مواد مخدر صنعتي و ازجمله كراك در آزمايشگاه‌هاي مرزي توليد مي‌شود.

مروري بر بازار فروش اين مواد نشان مي‌دهد قيمت‌‌ها به صورت حدوي ترياك هر گرم هزار تومان، كراك 8 تا 12 هزار تومان، هروئين 1000 تا 1500 تومان، شيشه هر گرم 70 تا 80 هزار تومان و آمپول نورجيزك هر يك 2 هزار تومان است.

اقدامات پليسي كافي نيست‌

با وجودي كه مبارزه با فروشندگان (خرده‌فروشان)‌ مواد مخدر مدتي است در قالب طرح امنيت اجتماعي اجرا مي‌شود و ميزان كشفيات مواد مخدر اعم از سنتي يا صنعتي افزايش يافته است و نيروي انتظامي تلاش مي‌كند تا از گردش مالي 2 هزار ميليارد توماني مواد مخدر در كشور كه بيش از گردش مالي اين مواد در دنياست، جلوگيري كند؛ اما هنوز ريشه‌هاي قاچاق مواد مخدر خشكانده نشده و بارش باران مواد بر سر جوانان ايراني ادامه دارد.

به گفته برخي مديران اين حوزه، اگر مي‌بينيم با وجود تلاش‌ها و رشادت‌هاي ماموران فرهنگي و انتظامي هنوز اعتياد در ايران و بسياري از استان‌هاي شرقي كشور قرباني مي‌گيرد و هر روز مواد مخدر جديدي با بسته‌بندي جذاب‌تر و البته با عوارض خطرناك‌تر وارد كشور مي‌شود يا در آزمايشگاه‌هاي داخلي به توليد مي‌رسد، نه به دليل اهمال نيروي انتظامي كه به دليل ضعف و مديريت فرهنگي است و عمر كوتاه مديراني است كه در حوزه پيشگيري فعاليت مي‌كنند.

مديران معمولا مايلند دستاوردهاي خود را در دوره مديريتشان مشاهده كنند، به همين علت عملكردهاي پليسي و زودبازده بيش از اقدامات فرهنگي و بلندمدت در جامعه امروز اعمال مي‌شود. اصلاح نوع نگاه به اعتياد و فراتر رفتن از برخورد با خرده‌فروشان و بستن دست ريشه‌ها و مبادي ورودي از يك سو و آگاه‌سازي جوانان در قالب بسيج برنام ه‌هاي فرهنگي و شناسايي افراد مستعد و در معرض خطر مي‌تواند در ميان‌مدت منجر به كاهش تلفات و عوارض مصرف مواد مخدر بخصوص صنعتي شود.

كتايون مصري
دوشنبه 22 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 295]