نويسنده: مرتضي - شيرودي برژيسنكى و بحران‏هاى آمريكا

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نويسنده: مرتضي - شيرودي برژيسنكى و بحران‏هاى آمريكا
خبرگزاري فارس: زى بيگنيو برژيسنكى در بخشى از كتاب خود به نام خارج از كنترل: اغتشاش جهانى در طليعه قرن بيستم و يكم، بيست معضل و بحران اساسى موجود در جامعه آمريكا را بيان مى‏دارد. به عقيده او، چنانچه اين كشور، رفع معضلات بيست گانه را در رأس برنامه‏هاى بازسازى آمريكا قرار ندهد، توانايى كسب رهبرى جهان را نخواهد يافت.

برژيسنكى و بحران‏هاى آمريكا

زى بيگنيو برژيسنكى (Zbigniew Brzezinski) استاد علوم سياسى دانشگاه جان هاپ كينز آمريكا، مشاور فعلى مركز مطالعات استراتژيك بين المللى و مشاور امنيت ملى آمريكا در دوران رياست جمهورى جيمى كارتر (Gimmy Carter) در سال‏هاى 1977 تا 1981 م / 1355 تا 1359 ش. پس از نگارش كتاب شكست بزرگ، ظهور و سقوط كمونيسم در سال 1989 / 1368، در كتاب جديد خود به نام خارج از كنترل: اغتشاش جهانى در طليعه قرن بيستم و يكم First _ Global turmoil on the Eve of the Twenty :OUT OF CONTROL) (century كه در سال 1993 / 1372 در نيويورك چاپ شد، پا را فراتر از مرور وقايع سياسى، اقتصادى و اجتماعى قرن بيستم مى‏نهد و با اشاره به شواهد موجود، آن را قرنى عنان گسيخته و خارج از كنترل مى‏نامد كه حتى جامعه امريكا را نيز در برگرفته است. وى در بخشى از اين كتاب، بيست معضل و بحران اساسى موجود در جامعه آمريكا را بيان مى‏دارد. به عقيده او، چنانچه اين كشور، رفع معضلات بيست گانه را در رأس برنامه‏هاى بازسازى آمريكا قرار ندهد، توانايى كسب رهبرى جهان را نخواهد يافت. اين معضلات عبارتند از:

1. بدهى (در حال حاضر (1993) بدهى مالى آمريكا به بيش از چهار تريليون دلار (چهار هزار ميليارد دلار) بالغ مى‏شود كه اين رقم در سال 1991 كسرى بودجه‏اى نزديك به 400 ميليارد دلار به همراه داشته است). اين بدهى كه هر روز هم افزايش مى‏يابد، بار سنگين بر دوش آينده آمريكا خواهد گذاشت؛ بارى كه افزون بر ايجاد بحران، جنبه تخريبى نيز خواهد داشت.

2. كسرى موازنه تجارى؛ كسرى موازنه، آمريكا را وادار به اخذ وام مى‏كند و اين در حالرى است هم اكنون آمريكا بدهكارترين كشور جهان است. كسرى موازنه، برخى از بخش‏هاى كليدى توليد و اشتغال را تهديد مى‏كند و از اين رو، در افزايش بيكارى در سطح ملى تأثير مى‏گذارد.

3. كاهش سطح پس انداز و سرمايه گذارى؛ اين معضل كما بيش تحت تأثير نظام مالياتى كشور است كه تا حدى از بهره‏هاى خاصى طرفدارى مى‏كند و به جاى سرمايه گذارى، مصرف را تشويق مى‏كند؛ به طورى كه سطح پس انداز و سرمايه گذارى در آمريكا، بسيار پايين‏تر از سطح معمول در مقايسه با رقباى اقتصادى اين كشور است و اين معضل، نقش رهبرى جهانى آمريكا در تحقيق و توسعه را كاهش خواهد داد.

4. فقدان قدرت رقابت صنعتى؛ با وجود نشانه هايى كه حتى در بهبود وضعيت پريشان صنعت اتومبيل سازى در دست است، فقدان هر گونه برنامه دراز مدت ملى (در برابر اروپا و ژاپن)، بر وخامت اوضاع افزوده است و اين در حالى است كه از نقش تخريبى وابستگى به واردات، سخنى نگفته‏ايم.

5. كاهش سطح رشد توليد؛ با وجود سطح نسبتاً بالاى توليد در آمريكا سرعت رشد آن در مقايسه با رقباى اصلى آمريكا، بسيار كندتر بوده است و مهم‏تر اين كه تحت تأثير نا آرامى‏ها و اعتصابات كارگرى و كاهش اخلاق كارى هم قرار گرفته است.

6. وضع نامناسب بيمه‏هاى درمانى؛ با وجود مبالغ هنگفتى كه صرف هزينه‏هاى درمانى شده است، هنوز ده‏ها ميليون آمريكايى بدون درمان مناسب باقى مانده‏اند، و سطح متوسط عمر به طور قابل توجهى كاهش يافته، سطح مرك و مير كودكان نسبت به كشورهاى اروپايى و ژاپن افزايش پيدا كرده است.

7. كيفيت ضعيف آموزش متوسطه؛ در اين مورد نيز با وجود سطح نسبتاً بالاى هزينه‏هاى آموزشى از درآمد ناخالص ملى، جوانان آمريكايى در مقايسه با جوانان كشورهاى اروپايى و ژاپنى، بى سواد رها شده‏اند و در نتيجه، نزديك به 23 ميليون بزرگ سال آمريكايى عملاً بى سواد مانده‏اند.

8. زوال شالوده‏هاى اجتماعى و انحطاط ارزش‏هاى مدنى؛ اين معضل، شهرهاى بزرگ آمريكا را فرا گرفته است و محله‏هاى فقير نشين شهرى در وضعى شبيه به كشورهاى جهان سوم قرار دارند و اين در حالى است كه از تعميرات ضرورى شاهراه‏ها و پل‏ها و كارآيى سيستم سريع حمل و نقل، راه آهن، كمبود فاضلاب، سدها و ديگر پديده‏هاى اجتماعى جديد سخن به ميان نياورده‏ايم.

9. حرص و طمع طبقه ثروتمند؛ اين معضل با نظام مالياتى تصاعدى آمريكا، تضادى اساسى دارد. در سال 1991، 46/5 درصد از مجموع در آمد مرفه‏ترين طبقه و 3/8 درصد از مجموع درآمد فقيرترين طبقه مردم آمريكا به ماليات اختصاص داشت. طبقه حريص در موارد بسيار، كاملاً آماده است كه براى ثروتمند شدن به غير قانونى‏ترين اعمال دست بزند. ارقام صحيح اين گونه اعمال را مى‏توان در پر فروش‏ترين كتاب سال به نام سلول دزدان (THE den Of Thieves) مطالعه نمود. هم چنين تعداد بسيار زيادى شركت‏هاى سهامى عام براى پول نزولى كه اغلب نيز در ارتباط با بازار سهام بورس است دندان تيز كرده‏اند و در سطحى بسيار بالاتر از اين ميزان، در كشورهاى اروپاى غربى و ژاپن وجود دارد.

10. نارضايتى ناشى از نظام قضايى؛ با وجود اشتغال بيش از يك سوم حقوق دانان جهان در آمريكا و نيز صرف سه درصد از درآمد ناخالص ملى آمريكا براى نظام قضايى (سه برابر بيشتر از آن چه در كشورهاى رقيب آمريكا هزينه مى‏شود) و با توجه به تأثير غير قابل تصور آن بر كسب و كار، نارضايتى از نظام قضايى آمريكا در دنيا بى سابقه است.

11. ريشه دواندن مشكل فقر و تبعيض نژادى؛ شرم آور است كه 32/7 درصد از سياه پوستان آمريكا (يعنى يك نفر از هر سه سياه پوست) برابر آمار سال 1992 زير خط فقر زندگى مى‏كنند و اين در حالى است كه تنها 11/3 درصد از سفيد پوستان آمريكا در همين شرايط به سر مى‏برند و به اين نسبت در مجموع 35/7 ميليون آمريكايى (با احتساب چندين ميليون بى خانمان و درمانده) در شرايطى زندگى مى‏كنند كه در شأن «قدرت بلا منازع جهانى آمريكا» نيست.

12. گسترش جنايت و خشونت؛ اين وضع تا حدى محصول معضلات فوق است (با توجه به اين كه 12 درصد از زندانيان با اين نوع جرايم در زندان به سر مى‏برند) و به دليل دست رسى فوق العاده آسان و بى حد و مرز به سلاح‏هاى كشنده، بسيار اسفناك‏تر مى‏شود؛ زيرا اسلحه موجود در دست افراد عادى - و حتى جنايت كاران - به مراتب بيشتر از سلاح‏هاى موجود در ارتش‏هاى جهان است. با توجه به فرهنگ خشونت كه ارمغان فيلم‏هاى تلويزيونى و سينمايى است، ميزان قتل و خشونت به بالاترين حد خود در كشور متمدنى چون آمريكا رسيده است.

13. گسترش فرهنگ اعتياد؛ اين معضل به عنوان وسيله‏اى براى گريز روانى و ثروت اندوزى فورى، با درآمدى بيش از صد ميليارد دلار در سال، بخش اعظم مراكز فقير نشين آمريكا را در برگرفته است و گاهى از اين حد فراتر رفته و به مراكز شهرهاى بزرگ نيز كشانده شده است.

14. رشد روحيه نا اميدى اجتماعى؛ اين عامل نه تنها در ميان طبقه فقير جامعه امروزى و طبقات بى خانمان و به ويژه جوانان سياه پوست شهر نشين آمريكا چهره‏اى نمايان به خود گرفته است، بلكه چندين ميليون انسانى را كه نسل دوم باقى مانده از نسل سوم آلوده به رفاه اجتماعى هستند نيز، در بر مى‏گيرد.

15. بى بند و بارى جنسى؛ اين عامل به شيوه زندگى مردم آمريكا تسلط يافته است و شالوده و اساس پيوندهاى خانوادگى را با رشد پديده‏اى به نام تك والدين تهديد مى‏كند و ارزش‏هاى اوليّه اجتماعى را در هم مى‏ريزد. اين در حالى است كه از بيمارى ايدز، كه يكى از دهشتناك‏ترين عواقب آن است، سخنى به ميان نياورده‏ايم.

16. تبليغ و گسترش فساد اخلاقى؛ از طريق وسايل بصرى تحت عنوان وسايل تفريح و سرگرمى، گسترش روابط جنسى و خشونت را به عنوان وسيله‏اى براى جلب نظر بينندگان خود هدف قرار داده، در واقع ارضاى آنى تمايلات نفسانى را تبليغ و ترويج مى‏كنند.

17. روحيه بى تفاوتى در ميان اقشار جامعه؛ گسترش بى تفاوتى، هر گونه روحيه خدمت، ايثار و از خود گذشتگى فردى در دفاع از حكومت ملى را از بين مى‏برد.

18. ظهور چند فرهنگ بالقوه تفرقه افكن؛ كه از يك سو معرف پذيرش بى قيد و شرط اصل تنوع پذيرى آمريكاست و از سوى ديگر تهديدى براى آمريكا چند نژادى است كه بر وحدت ملى و برابرى اجتماعى متأثر از يك زبان واحد و آداب و سنن و ارزش‏هاى سياسى مشترك تأكيد دارد.

19. ظهور بن بست در نظام سياسى؛ تأثير اين معضل سبب مى‏شود كه رأى دهندگان احساس كنند كه حكومت آنها دور از دست رس غير، مسئول و فاسد است و منافع خاص طبقات مرفه جامعه را در نظر مى‏گيرد و طبقات برگزيده سياسى، از فرصت‏هاى غير عادلانه‏اى براى اشتغال دائمى پست‏هاى سازمانى مراكز دولتى برخوردار مى‏شوند.

20. گسترش فزاينده احساس پوچى معنوى؛ امروزه اين احساس در ميان بسيارى از مردم جامعه كه باورهاى اسطوره‏اى داشته‏اند، اما اكنون مراسم مذهبى را بيگانه با معضلات خود مى‏بينند، رايج شده است. در اين ميان كليساها نيز ناتوان از مقابله با بى بند و بارى و تخريب فرهنگى هستند.1

پي نوشت:

1. زى بيگنيو برژيسنكى، خارج از كنترل: اغتشاش جهانى در طليعه قرن بيست و يكم، ترجمه عندالرحيم نوه ابراهيم، انتشارات اطلاعات، تهران 1372، ص 119-122.

منبع: ماه نامه - پرسمان - 1383 - شماره 22، تير
شنبه 20 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 222]