واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: پس از برگزاري انتخابات دوره هفدهم و افتتاح مجلس شوراي ملي و بازگشت محمد مصدق از دادگاه لاهه و در ميانه مبارزات نهضت ملي شدن صنعت نفت، با وجود اظهار تمايل بيشتر نمايندگان مجلس جديد به نخست وزيري مجدد مصدق، ناگهان وي از سمت خود استعفا داد. گفته مي شود، علت اين امر شخصيت مصدق در قهرهاي سياسي، هم چنين کارشکنيهاي اقليت مجلس، عدم ابراز تمايل مجلس سنا به نخست وزيري وي و اختلاف بر سر درخواست اختيارات بيشتر براي نخست وزير بود. با اين همه بر اساس سنت پارلماني، که پس از انتخاب هيأت رئيسه مجلس جديد، نخست وزير قبلي ميبايست از سمت خود کنارهگيري مي کرد تا مجلس جديد رأي تمايل خود را در حفظ دولت قبلي يا معرفي دولت جديد اعلام دارد، اکثريت مجلس يعني 52 نفر از 65 نفر نماينده حاضر در جلسه، در روز پانزدهم تيرماه 1331 به نخست وزيري مصدق راي دادند ، اما روز بعد، مجلس سنا ابراز تمايل خود را به ارائه برنامههاي دولت و ملاحظه و بررسي آن برنامهها موکول کرد. مصدق روز شانزدهم تير به دليل عدم اظهار تمايل مجلس سنا، از قبول پست نخست وزيري خودداري کرد. روز هجدهم تير از ميان نمايندگان حاضر در مجلس سنا تنها 14 نفر به زمامداري مصدق ابراز تمايل کردند. آيت الله کاشاني در واکنش به مخالفت مجلس سنا در تائيد ادامه زمامداري مصدق،- جهت وقفه نيافتادن در مبارزه ملت مسلمان عليه انگليس و حکومت شاه- اعلاميه شديداللحني صادر کرد. تحت اين فشارها و اظهار تمايل مجلس شوراي ملي، شاه به رغم مخالفت مجلس سنا، فرمان نخست وزيري مصدق را صادر کرد. مصدق که اين پشتيباني ها را تنها ناشي از کيش شخصيت خود مي دانست ، اين بار اعطاي اختيارات شش ماهه و درخواست مقام وزارت جنگ را پيش شرط پذيرش مقام نخست وزيري قرار داد. شاه از دادن مقام وزارت جنگ به نخست وزير امتناع کرد و مصدق استعفا داد. پس از استعفاي مصدق، در جلسه غيرعلني، اکثريت مجلس به زمامداري احمد قوام ابراز تمايل کرد و شاه فرمان نخستوزيري او را صادر نمود. قوام نيز در روز بيست و هفتم تير اعلاميه شديداللحني با عنوان کشتيبان را سياستي دگر آمد صادر کرد که از راديو پخش شد. قوام همان کسي است که در جريان ماجراي آذربايجان که نيمه دوم دهه بيست خورشيدي پيش آمد دخالت کرد و آن را فيصله داد و با مناسباتي که با کشورهاي قدرتمند به اين ترتيب داشت، تصور مي کرد که با يک اعلاميه مي تواند، نهضت ملي شدن نفت را متوقف کند. در اين هنگام آيت الله کاشاني به مخالفت شديد با حکومت قوام پرداخت و مردم را به مبارزه دعوت کرد. آيت الله کاشاني طي اعلاميهاي خطاب به قوام چنين گفت: «احمد قوام بايد بداند در سرزميني که مردم رنجديده آن پس از سالها رنج و تعب شانه از زير بار ديکتاتوري بيرون کشيدهاند، نبايد اختناق افکارعقايد را اعلام و مردم را به اعدام دستهجمعي تهديد نمايد. من صريحاً ميگويم که بر عموم برادران مسلمان لازم است در راه اين جهاد کمر همت بربسته و براي آخرين مرتبه به صاحبان سياست استعماري ثابت کنند تلاش آنان در بدست آوردن قدرت و سيطره گذشته محال است و ملت مسلمان ايران به هيچيک از بيگانگان اجازه نخواهد داد که به دست مزدوران آزمايش شده، استقلال آنان پايمال و نام باعظمت و پرافتخاري که ملت ايران در اثر مبارزه مقدس خود بدست آورده است، مبدل به ذلت و سرشکستگي شود.» آيتالله کاشاني سپس در مصاحبه با خبرنگاران داخلي و خارجي صراحتاً اعلام کرد: «اگر قوام ظرف 48 ساعت نرود اعلام جهاد خواهم کرد و شخصاً کفن پوشيده پيشاپيش مردم به مبارزه خواهم پرداخت.» پس از اين موضعگيري قاطع آيتالله کاشاني و تعطيل بازار و مغازهها، مردم روز 30 تير به خيابانها آمدند و خواستار سرنگوني قوام شدند. دولت براي مقابله با مخالفتهاي مردمي دستورات اکيدي به نيروهاي شهرباني و ارتش صادر کرد ولي با وجود سرکوب شديد، نارضايتي مردمي از دولت قوام به اوج خود رسيد. در اين روز نيروهاي انتظامي و نظامي، مردم را به گلوله بستند و عدهاي را به شهادت رساندند. سرلشکر وثوق فرمانده ژاندارمري نيز کفنپوشان کرمانشاه، همدان و قزوين را در کاروانسرا سنگي به گلوله بست و از حرکت آنان به تهران جلوگيري کرد. شاه، وزير دربار خود را نزد کاشاني فرستاد تا با تطميع و دادن امتياز ايشان را به سکوت وادار کند؛ اما وي با صراحت درخواست آنان را رد کرده و تاکيد کرد ، اگر قوام کنار نرود، اعلام جهاد خواهم کرد. شاه که موقعيت خويش را در خطر ميديد دولت قوام را در غروب روز سي تير برکنار کرد و در همان روز از 64 نماينده مجلس 61 نفر به زمامداري مصدق اظهار تمايل کردند و شاه نيز مجبور به صدور فرمان نخست وزيري مصدق در سي و يکم تير شد. بدين صورت پايمردي مردم تحت زعامت رهبري روحانيت، مبارزه با استعمار انگليس را که ممکن بود بر اثر قهر هاي سياسي ملي گرايان دچار وقفه شود، تداوم بخشيدند و اين روز بر تارک مبارزات آنها در تاريخ همچنان مي درخشد. ک/1 /380/
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 449]