واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: جنگ جهاني اول (با نامهاي جنگ جهانگير يكم، نخستين جنگ جهاني، جنگ بزرگ و جنگ براي پايان همه جنگ ها نيز شناخته ميشود) يك نبرد جهاني بود كه از ماه اوت 1914 تا نوامبر 1918رخ داد. ترور آرشيدوك فرانسيس فرديناند وليعهد امپراطوري اتريش - مجارستان كه به همراه همسرش ، از سارايوو ( يكي از شهرهاي مورد ادعاي صرب ها براي تشكيل كشور مستقل ) ديدن مي كرد جرقه لازم براي نبرد بزرگ جهاني بود. اين ترور توسط يك صرب افراطي، درست در زماني صورت گرفت كه كشورهاي پروس، اطريش - مجارستان، انگليس، روسيه تزاري و ... هر كدام در قرن نوزدهم بساط تسلط خود را بر زمين گسترش داده بودند و به بركت مستعمرات ، تا حدي كه لازم بود صنعتي شده بودند و حال در ول وله احساس هاي ناسيوناليستي آغاز قرن، فرصت مناسبي داشتند كه توازن قواي جديدي را شكل دهند. در اين زمان وزيرامورخارجه اتريش براي انتقامگيري به صربستان اعلام جنگ داد و روز اول اوت به طور رسمي جنگ جهاني اول با اعلام جنگ آلمان به شوروي و سپس فرانسه آغاز شد. فرانسه اعلام بسيج عمومي كرد و در روز 3 اوت سال 1914 ميلادي امپراتور آلمان، گيوم دوم به فرانسه اعلام جنگ نمود و نيروهاي ارتش آلمان وارد خاك بلژيك شدند. امپراتوري بريتانيا به آلمان اوليتماتوم داد تا بي طرفي بلژيك را رعايت كند ولي آلمان درخواست بريتانيا را رد كرده و در همان روز بريتانيا به آلمان اعلام جنگ كرد. سپس فرانسه و بريتانيا به ترتيب در روزهاي 11 و 12 اوت به امپراتوري اتريش - مجارستان اعلان جنگ مي دهند. ظرف دو هفته آتش جنگ بخش اعظم اروپا را فرا مي گيرد. اين جنگ درست است كه به بهانه قتل وليعهد اتريش شروع شد ولي دلايلي ديگربراي شروع آن از جمله، رقابت اتريش و روسيه در بالكان، اختلاف بين فرانسه و آلمان، رقابت اقتصادي، دريايي بين آلمان و انگليس را مي توان نام برد. امپراتوري هاي اروپاي مركزي، آلمان، اتريش - مجارستان و عثماني به همراه بلغارستان در مقابل روسيه ، بريتانيا و فرانسه به همراه ايتاليا قرار مي گيرند. بعد از مدت كوتاهي با ورود ژاپن و ايالات متحده آمريكا به جنگ اين نبرد كاملا ابعاد جهاني مي يابد. در مجموع 35 كشور جهان درگير اين جنگ خانمانسوز و بي رحمانه شدند. قاره اروپا به آتش و خون كشيده شد و دامنه جنگ حتي به مستعمرات به ويژه در آفريقا نيز گسترش يافت. اگر چه اين جنگ بين كشورهاي اروپايي در گرفت اما سايهي آن كمكم روي همهي كشورها افتاد. بعلت همسايگي شوروري با كشور ايران و مهمتر از آن بي لياقتي شاهان قاجار، اين آشفتگي دركشور ما بيشتر احساس شد. مردم در آن زمان احساس ناامني ميكردند و بيگانگان هم در اين ميان بيكار ننشسته بودند. به همين علت، روسيه از شمال و انگليس از جنوب ايران توطئه ميكردند و نتيجه اين هرج و مرج، بيداد كردن قحطي در كشور و روي كار آمدن افراد خودكامه و وابسته اي همچون رضا خان بود. پس از 4 سال جنگ بي رحمانه، سرانجام در روز 12 نوامبر سال 1918 ميلادي با تسليم آلمان جنگ جهاني اول خاتمه يافت. پيش از اين، هيچ وقت تلفات جنگي به اين اندازه زياد نبود در اين جنگ نزديك به 10 ميليون نفر از جمله غيرنظاميان كشته شده و 20 ميليون نفر مجروح شدند كه با توجه به امكانات آن روزگار اغلب آنها معلول شدند. سلاحهاي شيميايي براي نخستين باراستفاده شد و به طور انبوه مناطقي غيرنظامي بمباران شدند. سرانجام جنگ جهاني اول منجر به نابودي چهار امپراتوري روسيه ، آلمان ، اتريش - مجارستان و عثماني شد و كشورهاي جديدي از بطن امپراتوري هاي منقرض شده، تاسيس و يا دوباره احيا شدند. در پايان جنگ نقشه اروپا كاملا دگرگون شد. پس از پايان اين جنگ، عهدنامه آتش بس با عنوان معاهده ورساي بسته شد و ماده 231 اين معاهده تمام مسئوليت قانوني واخلاقي جنگ را متوجه آلمان و متحدينش نمود كه از جمله مفاد اين معاهده عبارت است از : - آلماني ها بايد نواحي اشغال شده در فرانسه به علاوه الزاس – لوترينگن، بلژيك و لوكزامبورگ را ظرف مدت چهارده روز ترك نمايد. - نيروهاي آلماني بايد ظرف مدت يك ماه قسمت چپ ناحيه راين را تخليه كنند . نيروهاي متفقين پل هاي ماينز، كوبلنز، و كلنرا اشغال نمايند. - ارتش آلمان 5000 قبضه توپ، 25000 قبضه اسلحه و 1700 هواپيماي شكاري بمب افكن را به متفقين واگذار نمايد. - آلمان ها بايد حداكثر ظرف مدت يك ماه5000 لوكوموتيو، 150000 واگن راه آهن و 5000 كاميون را به متفقين واگذار نمايند. - آلمان تمام اسراي جنگي متفقين را بايد بلافاصله آزاد كند. زمان بازگشت اسراي آلماني به ميهن خود، ابتدا در جريان مذاكرات صلح معين خواهد شد. - آلماني ها بايد در شرق، نيروهاي خود را تا پشت مرزهاي موجود در سال 1914 عقب بكشند. زمان عقب نشيني نيروها را متفقين بعداً اعلام خواهند كرد. - متفقين داراي حق ورود به شهرهاي دانزيگ و وايكسل مي باشند تا بتوانند نظم را درشرق اروپاي مركزي حفظ نمايند. - كل نيروي دريائي آلمان بايد با نظارت متفقين خلع سلاح گردد. - بلوكه بندرهاي آلماني همچنان پابرجاي باقي خواهد ماند. بدين ترتيب جلوگيري از حمل مواد غذائي به آلمان توسط نيروهاي متفقين، همچنان پس از مذاكرات براي پايان جنگ باقي خواهد ماند. سرانجام؛ اين معاهده به پيروزي دولت هاي متفق مهر تاييد زد و آلمان عامل ايجاداين جنگ شناخته شد ولي با گذشت زمان مشخص شد كه كشورهاي ديگرنيز در ايجاد و گسترش اين جنگ سهيم بوده اند. ك/1 550/
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 421]