چطور مغز كار مي‌كند؟

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: چطور مغز كار مي‌كند؟
تحقيقات- همشهري آنلاين-الميرا صديقي:
مغز يكي از پيچيده‌ترين ارگان‌هاي بدن انسان است. اين عضو كوچك سخت‌ترين وظايف را در بدن بر عهده دارد

كه شامل كنترل سيستم‌هاي عصبي ، راه رفتن ،صحبت كردن نفس كشيدن و فكر كردن و هزاران فعاليت ديگر مي‌شود. مغز آنقدر پيچيده است كه هر كدام از قسمت‌هاي آن وظيفه انجام و كنترل كاري خاص را به عهده دارند و عدم فعاليت درست هر كدام از آنها مي‌تواند اختلالات بسياري را براي هر فردي رقم بزند.

با وجود صدها سال تلاش بشر براي شناخت مغز هنوز هم نقاط و مسائل بسياري وجود دارند كه مبهم باقي مانده و پاسخي براي آنها بدست نيامده است. پيچيدگي بسيار زياد مغز و رمز و رازي كه در آن وجود دارد سبب شده است تا انسان‌ها تصورات و شايعات زيادي در مورد آن به راه بيندازند كه بسياري از اين شايعات به مروز زمان به حقايقي تبديل شده است كه همگان آن را باور كرده‌اند. چند شايعه رايج در مورد مغز انسان را موارد زير هستند كه درست نيستند و رواج پيدا كرده‌اند:

رنگ مغز:
تا به حال با خودتان فكر كرده‌ايد كه مغزتان چه رنگي است؟ما رنگهاي زيادي در بدنمان داريم كه در خون، استخوان‌ها و مايعات جاري به چشم مي‌خورند. در مورد مغز انسان ممكن است شما در مدرسه و كلاس هاي درستان مغزهاي پلاستيكي را ديده باشد كه معمولا به رنگ سفيد و يا صورتي كم رنگ و يا خاكستري كم رنگ هستند. اما در واقع مغز انساني كه زنده است و فعاليت مي‌كند به رنگ هاي خاكستري، سفيد ، سياه و قرمز است.

شايعه وتصوري كه تا به حال شنيده‌ايد كه مغز شما طوسي زنگ است اصلا حقيقت ندارد. درست است كه در مغز شما همانطور كه دستيار "پوآرو" به آن اشاره مي‌كرد سلول‌هاي خاكستري وجود دارد اما اين به آن معنا نيست كه همه مغز خاكستري رنگ است.

گوش كردن به موتزارت شما را باهوش نمي‌كند:
حتما شما هم شنيده‌ايد كه اگر به موسيقي كلاسيك گوش كنيد مغزتان فعاليت بيشتري كرده و حتي ممكن است باهوش‌تر شويد و تمركز بيشتري پيدا كنيد.

زنان باردار زيادي هستند كه براي باهوش به دنبا آمدن فرزندانشان ساعت‌ها به موسيقي كلاسيك گوش مي‌كنند و انتظار فوايد زيادي از آن هم دارند. اما اين تصور از كجا آغاز شد؟

سال 1950 يك پزشك گوش و حلق و بيني به نام آلبرت توماتيس ادعا كرد كه گوش كردن به موسيقي موتزارت مي‌تواند به افرادي كه دچار مشكلات شنوايي هستند كمك كند.

سال‌ها بعد و در دهه 1990 چندين دانشجو در دانشگاه كاليفرنيا حدود 10 دقيقه به موتزلرت گوش كردند و سپس تست هوش دادند آمار بالا رفتن جواب‌هاي آنها تا 8 درصد بود كه سبب شد اين فرضيه قوت بيشتري گرفته و به مدركي تائيد شده تبديل شود.

اما خيلي زود يكي از استادان دانشگااه كاليفرنيا ادعا كرد گوش دادن به موسيقي سبب عكس العمل بهتر و پاسخ‌هاي دقيق‌تر دانش آموزان مورد مطالعه شده و اين كار هرگ نتوانسته است قابليت هوشي آنها را بالا ببرد.

موضوعي كه وجود دارد آن است كه قطعا گوش دادن به موسيقي كلاسيك همچون موتزارت هيچ آزار و صدمه‌اي به شما نخواهد رساند اما بدانيد اين كار هرگز باعث باهوش شدن شما نمي‌شود.

وقتي چيزي ياد مي‌گيريد مغزتان چين مي‌خورد؟
وقتي به اينكه مغزتان چه شكلي دارد مي‌انديشيد احتمالا به جسمي نسبتا كوچك فكر مي‌كنيد كه خاكستري رنگ است و سطح آن را چين و چروك‌هاي بسياري پوشانده است. حقيقت دارد آن است كه هر چقدر سن بالا مي‌رود تا به بلوغ نزديك شود مغز اندازه بزرگتري پيدا مي‌كند.

براي اينكه مغز در جمجمه جا بگيرد به مرور زمان به طور خودكار در خود جمع مي شود تا در كاسه سر جا بگيرد. اگر تمامي چين و چروك‌هاي مغز را باز كنيم مغز به اندازه يك روبالشي بزرگ اندازه خواهد گرفت و تنها اين نكته قطعي است كه شكل مغز هر فردي با فرد ديگر تفاوت‌هايي خواهد داشت.

با وجود اين اطلاعات مطمئن باشيد كه با ياد گرفتن و يا هوش بالاتر چين و چروك هاي مغز شما بيشتر نمي‌شود و از همان زمان ابتداي تولد اين چروك‌ها وجود داشته و باقي خواهد ماند.

مغز انسان بزرگترين مغز نيست
حيوانات زيادي وجود دارند كه كارهايي شبيه اعمال انسان‌ها انجام مي‌دهند. رفتارهايي همچون پيدا كردن راه حلي براي مشكلات ، هوشياري و نشان دادن احساسات به يكديگر از جمله آنهاست. در حالي كه هنوز ارائه دادن مدارك براي اثبات آنكه انسان‌ها باهوش‌ترين حيوانات هستند ادامه دارد اما آنچه بديهي است آن است كه انسان باهوش‌ترين مخلوقات است.

از آنجايي كه معمولا بسياري از افراد تصور مي‌كنند كه هر چه باهوشتر به معناي بزرگتر است ممكن است تصور شود كه پس مغز انسان‌ها هم اندازه بزرگتري نسبت به ساير مخلوقات دارد. اما اين درست نيست.

يك مغز معمولي به طور ميانگين 1 كيلو و 361 گرو وزن دارد. دلفين كه باهوش‌ترين حيوانات است به طور ميانگين 1.5 كيلو وزن مغزش است اما براي وال‌ها موضوع كاملا فرق مي‌كند. وال نوزاد كه اندازه هوش او از دلفين بسيار كمتر است مغزي به وزن 7كيلو و 800 گرم دارد. سگ ها و اورانگوتان‌ها كه حيوانات نسبتا باهوشي هستند نيز مغزهاي كوچكي دارند كه نشان دهنده مربوط نبودن اندازه مغز با هوش مي‌باشد.

هنگام قطع شدن سر از بدن مغز براي چند ثانيه همچنان كار مي‌كند
زمان‌هاي قديم قطع كردن سر مجرمان براي مرگ آنها كاري عادي بود. گيوتين‌ها براي مرگ‌هاي سريع استفاده مي‌شدند و صدها نفر به اين روش اعدام شدند. آنچه در زمانهاي قديم رايج شد آن بود زماني كه سر از بدن جا مي‌شود براي حدود 30 ثانيه پلك زدن هنوز ادامه دارد و حتي چشمها به اطراف نگاه مي‌كنند. اين تصور تا سالهاي سال ادامه داشت و هنوز هم بسياري بر اين عقيده هستند.

آنچه پزشكان امروزي مدعي هستند آن است كه رفتاريهايي كه از اعضاي صورت بر مي‌خيزد نه از روي آگاهي بلكه عكس العمل‌هاي ماهيچه‌هاي بدن است و در واقع حركتي كنترل شده وجود ندارد. به محض اينكه ارتباط مغز با قلب قطع شود مغز به حالت كما فرو رفته و مي‌ميرد. اين حالت نيز تنها 2 تا 3 ثانيه طول مي‌كشد و آنقدر سريع است كه هيچكس متوجه آن نخواهد شد.

اختلال در مغز دائمي است
اختلال در مغز يكي از بزرگترين مشكلاتي است كه ممكن است براي مغز پديد آيد. با اينكه مغز ظاهري بسيار پيچيده و هيجان انگيزي دارد اما در عين حال آنقدر شكننده است كه به محض وارد شدن مشكلي براي سلول‌ها قدرت دفاع از خود را از دست مي‌دهد. اختلالات مغزي به دلايل مختلفي هچون عفونت و يا تصادفات ممكن است پديد آيد و تعريف درست آن از بين رفتن سلول‌هاي اين ارگان است.

براي بسياري از انسان‌ها اختلال در مغز به معناي فرو رفتن فرد به زندگي گياهي است و هيچ راه برگشت و مداوايي وجود ندارد و دست كم انساني كه به آن مبتلا شده است تا پايان عمر را بايد استفاده از دست و پا و حركت را فراموش كند.

اما اين موضوع هميشه صحت ندارد. آسيب و تخريب مغز در شكل‌هاي مختلفي بروز ميكند و اينكه چه اثري بر انسان‌ها مي‌گذارد بستگي به آن دارد كه اين اتفاق در كجا و چقدر بد رخ داده باشد.

يك صدمه سطحي مغز همچون ضربه مغزي زماني صورت مي‌گيرد كه مغز در جاي خود جمجمه تكان مي‌خورد و سبب خونريزي و عدم كار صحيح مي‌شود. مغز از پس ضربات و مشكلات سطحي خيلي خوب بر مي‌آيد و بر خلاف تصور همه، صدمات مغزي به عدم توانايي منتهي نمي‌شود.
جزاحي مغز و برداشتن لخته‌هاي موجود در مغز مي‌تواند توانايي آن را دوباره برگرداند و در شرايط بسيار بد عدم تحرك و از كار افتادگي حاصل خواهد شد.

آنچه در مورد جراحات مغزي شايان ذكر است آن است كه اگر رشته عصب‌ها آسيب ديده باشند هيچ راهي براي ترميم وجود ندارد اما اگر محل الصاق عصب‌ها دچار آسيب ديدگي شده باشد ترميم صورت مي‌گيرد.

نكته‌اي كه بايد به آن توجه داشت آن است كه مسائل بسياري وجود دارد كه در مورد مغز ناشناخته است و پزشكان هم حتي ممكن است نتوانند پيش بيني كنند كه يك اختلال مغزي تا چه اندازه امكان دارد بهبود يابد.

آيا داخل مغز با استفاده از مواد مخدر حفره ايجاد مي‌شود؟
اين‌ كه داروهاي مختلف مخدر جه تاثيراتي روي مغز مي‌گذارند متفاوت است. برخي معتقدند تنها داروهاي بسيار قوي، مغز را با اختلال رو به رو مي‌كنند و برخي نيز معتقدند كه بار اول استفاده از مواد مخدر بيشترين تخريب را به جا خواهد گذاشت.

شايعات متفاوتي ارائه شده است كه مواد مخدري همچون كوكائين و اكستازي مي‌تواند داخل مغز حفره ايجاد كند. اما حقيقت آن است كه تنها چيزي كه مي‌تواند در مغز ايجاد سوراخ كند مته هاي پزشكي است. اين تصور كه مواد مخدر اين كار را با انسان مي‌كنند اشتباه است اما آنچه اثبات شده آن است كه اين مواد مي‌توانند تاثيرات بلند مدت و كوتاه مدت زيادي روي مغز بگذارد.

تنها تاثير فيزيكي كه از مواد مخدر اثبات شده آن است كه استفاده از آنها مي‌تواند تغييراتي در فيزيك ظاهري و رشد مغز موثر باشد و به همين دليل است كه تغيير در رفتارهاي يك فرد معتاد بسيار سخت خواهد بود.

آيا تنها از 10 درصد مغزمان استفاده مي‌كنيم؟
اينكه هر فردي تنها از 10 درصد مغزش استفاده مي‌كند يكي از رايج ترين خرافاتي است كه در مورد مغز وجود دارد. يه علاوه دست كم 100 بيليون رشته عصبي كه در مغز دائما مشغول به فعاليت هستند بخش هاي مختلف مغز كه هر كدام يك حركت و رفتار را كنترل مي‌كنند نيز هميشه مشغول به فعاليت هستند.

اسكن‌هاي انجام شده از مغز نشان مي‌دهد كه اين ارگان همواره در حال كار است و مهم نيست ما در حال انجام چه فعاليتي هستيم مغز مدام مشغول به كار است و تنها زماني از كار باز مي‌ايستد كه دچار اختلال شديد مغزي شده باشيم. پس ما از تمام مغزمان استفاده مي‌كنيم و هيچ نقطه از آن نيست كه بي‌استفاده مانده باشد.
چهارشنبه 17 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 177]